‘Het kan zijn dat Progozjin daadwerkelijk een wisseling van de macht probeert te bewerkstelligen’

Er zou in Moskou een “noodtoestand” zijn afgekondigd wegens “terroristische dreiging”. Wat betekent dat concreet?

“‘Noodtoestand’ is niet helemaal de juiste term. Het is een anti-terreur-regime. Dat betekent dat de veiligheidsdienst FSB het nu voor het zeggen heeft. Zij kunnen te pas en te onpas auto’s aanhouden, mensen controleren, invallen doen. Maar het is niet zo dat de stad is afgegrendeld. Wel zie je extra politie in de straten. En sinds gisteravond worden er ook militaire voertuigen gesignaleerd bij strategisch belangrijke gebouwen, zoals het parlement en het ministerie van Defensie.”

Directe aanleiding voor de gebeurtenissen de afgelopen 24 uur is de claim van Prigozjin dat het Russische leger verantwoordelijk is voor de dood van vele Wagner-manschappen. Is er enige grond voor die claim?

“We kunnen alleen afgaan op wat Prigozjin zegt. En zoals geldt voor heel veel wat Prigozjin beweert: het gaat niet vergezeld met enig bewijsmateriaal. En zoals in algemene zin ook geldt voor berichten van het front: het is voor journalisten en deskundigen heel moeilijk snel te verifiëren wat waar is en wat niet.

“De video waarin Prigozjin claimt dat zijn manschappen zijn gedood door een Russische aanval roept ook veel vragen op. Hij lijkt te zijn gemaakt in een Wagner-basis in Zuidoost-Oekraïne. Er is sprake van vuur. Er lijkt een lijk te zijn. Maar wat precies de toedracht van die situatie is, is volstrekt onduidelijk.”

Waarom zou Prigozjin zo’n aanval uit zijn duim zuigen?

“Deskundigen opperen verschillende motieven. Ten eerste wordt gesuggereerd dat Prigozjin als geen ander ziet wat er daadwerkelijk aan het front gebeurt. De afgelopen maanden richtte hij zich in woedende video-boodschappen al rechtstreeks tot de Russische minister van Defensie. Hij vindt dat Wagner te weinig steun krijgt. De actuele claim van een Russische aanval op zijn manschappen kan een poging zijn zich te distantiëren van alles wat er misgaat.

“Het kan ook zijn dat hij daadwerkelijk een wisseling van de macht probeert te bewerkstelligen. Maar zeker is dat hij nu alle remmen losgooit. Hij speelt heel hoog spel, waarvan volstrekt onvoorspelbaar is hoe dat gaat aflopen – zeker ook voor hem persoonlijk.”

Wat betekent dit alles voor de oorlog in Oekraïne?

“Dat is moeilijk te zeggen. Wagner beschikt over duizenden, misschien wel tienduizenden manschappen. Ze hebben veel verliezen geleden, maar ook bepaalde “successen” geboekt. Zoals in de strijd om Bachmoet, waar ze als stoottroepen fungeerden.

“Maar zoals Poetin en hoge legerfunctionarissen nu stellen, zijn de beweringen van Prigozjin voor hen “een steek in de rug”. Hij zaait tweespalt binnen de Russische gelederen, terwijl er volgens het Kremlin een gemeenschappelijke vijand is. Een hoge militair zei al: “In Kiev vieren ze nu feest.” Waarop Prigozjin reageerde: “In Kiev vieren ze feest omdat Rusland zich overal terugtrekt.”

“Bedenk wel: het Oekraïense front is enorm. De gevechten gaan onverminderd door. Ook vannacht waren er weer raketaanvallen. Wat nu in Rostov gebeurt, zal daar niet meteen invloed op hebben. Niemand weet hoe het verder gaat. Maar het conflict met Prigozjin zal zeker extra inspanningen van het Russische leger vergen.”