Is het einde van Poetin nabij? ‘De fut is eruit, de Russen geloven het niet meer’

Er zit volgens u sleet op Poetins persoonlijke legitimiteit, zijn vermogen om geld te smijten naar elk maatschappelijk probleem en de absolute controle van het Russische veiligheidsapparaat.

“Zijn legitimiteit is aan het veranderen. Natuurlijk zal hij komend voorjaar de verkiezingen winnen met een mooie uitslag. Maar hoe meer hij de uitslag laat opkloppen, hoe meer het de Russen zal demotiveren. Ze geloven het niet meer. Russische televisiekijkers nemen al die propaganda-uitzendingen allang niet meer serieus. Wat veel meer zegt dan de verkiezingsuitslag, zijn peilingen waarin Russen zich uitspreken over de toekomst die ze wensen voor hun kinderen. Dan zeggen ze dat ze willen dat hun kinderen een goede opleiding moeten krijgen, dat ze over de wereld moeten kunnen reizen, dat ze kunnen meebeslissen in hoe de wereld eruit zal zien. Met andere woorden, ze beschrijven democratie zonder het democratie te noemen.”

Maar de Russische economie draait zo goed?

“Het leven wordt harder, dat merken de Russen. Formeel vallen medicijnen niet onder de sancties. Ik heb een vriend in Moskou die zeer anti-Poetin is. Maar toen hij in de lokale drogist niet meer de medicijnen voor zijn dochter kon krijgen, dacht hij niet ‘Rot Poetin’ maar riep hij tegen mij: ‘Wat is het Westen in vredesnaam aan het doen?’ Er is nog veel geld in Rusland, maar steeds meer geldstromen worden omgeleid naar de oorlogsindustrie. Op allerlei manieren, de textielindustrie maakt nu uniformen in plaats van burgerkleding. En bij de veiligheidsdiensten hebben we gezien dat verschillende diensten bij de opstand van Wagner eerst een dagje de kat uit de boom keken.”

Is Poetin zich van dat alles bewust?

“Niet van alles. In Moskou sprak ik ooit een net gepensioneerde Russische spion die me zei: ‘We hebben geleerd om geen slecht nieuws op de tafel van de tsaar te leggen’. Ofwel, als je Poetin moet briefen, vertel je hem dingen die hem zullen bevallen, absoluut geen dingen die fout lopen. Terwijl het juist over de kritische zaken moet gaan. Maar nee, het wordt allemaal verzwegen voor de baas. Over het algemeen zie je dat gebeuren in het hele Russische systeem. En dan krijg je zo’n miskleun als de invasie van Oekraïne.”

Over de vraag waarom Vladimir Poetin zo getergd lijkt door het Westen zijn boeken geschreven, en een aantal daarvan door Galeotti zelf. Een paar momenten in de geschiedenis hebben daaraan bijgedragen, vertelt hij. Bijvoorbeeld 11 september 2001, de terreuraanval op de Twin Towers in New York. Vladimir Poetin was een van de eersten die de Amerikanen condoleerde en zijn steun aanbood om de terroristen aan te pakken. Dat werd gewaardeerd. Wat Poetin totaal niet begreep was toen hij de Tsjetsjenen in Grozny liet bombarderen het Westen hem aansprak op mensenrechten. Wat ook pijn deed was een losse opmerking van de volgende Amerikaanse president, Barack Obama, dat Rusland eigenlijk niet meer was dan een ‘regionale macht’.

“Ik was in 2014 in Moskou. Dat was surrealistisch, vlak na de Winterspelen van Sotsji met al het gepraat over vriendschap tussen volken kwam de annexatie van de Krim waardoor internationale betrekkingen verslechterden. En daarna kwam in mei de grote parade van De Dag van de Overwinning op nazi-Duitsland, waarvoor veel westerse gasten afzegden. Begrijpelijk, want je wil geen troepen zien paraderen die meededen aan de annexatie van de Krim.

“Mijn Moskouse buren waren destijds oprecht verontwaardigd. Ze begrepen het niet: ‘Waarom spuwen jullie op al die Russische soldaten die in de Tweede Wereldoorlog voor de vrijheid zijn gesneuveld.’ Ze zagen dit helemaal niet als een principieel protest tegen de gebeurtenissen op de Krim. Dat is wat wij hier moeilijk begrijpen. Net zo min als we begrijpen hoe het daar aankomt als wij concerten van Tsjaikovski annuleren of Russische schrijvers uit de bibliotheek halen. Het probleem is dat we de propaganda van Poetin voeden als we dat doen. Het is precies wat hij voor zijn verhaal voor het thuisfront kan gebruiken.”

Maar inmiddels zouden er wel 300.000 Russen zijn gesneuveld of gewond aan het Oekraïense front. Waarom pikt de bevolking dat, waarom zijn er zo weinig protesten?

“Waarom zijn er na het neerslaan van de Tiananmenplein-protesten zo weinig Chinezen de straat op gegaan? Dit is een ongelooflijk brute politiestaat. Natuurlijk kijken mensen wel uit. Maar afgelopen week waren er kleine protesten in Moskou, van mensen die iets willen horen van familieleden die zijn gemobiliseerd voor de oorlog in Oekraïne. Er zijn ook mensen die sabotage-aanvallen doen op spoorverbindingen. Maar zeg eerlijk, wie wil er als held sterven of in de gevangenis belanden?”