Woordenboek van Populair Taalgebruik

Marc De Coster (2020-2024)

Gepubliceerd op 14-09-2020

kalfaten

betekenis & definitie

(16e eeuw) (< Ital. calfatare?) (oorspr. scheepsterm, thans inf.) herstellen, oplappen. Reeds opgetekend door de Zuid-Nederlandse taalgeleerde Cornelis Kiliaan. In een hedendaagse toepassing: "De dokter heeft hem kunnen kalefaten." Een ander voorbeeld: “zijn gebrekkig Engels kalefaten”.

• Wy schepten daer een groot vermaeck, ende eer verrast vanden nacht, als vermoeyt door dese aengenaemheden, vervolgende wy onsen gewoonelijcken wegh, ende een ure naer den midder-nacht ontmoeten wy eene kleyne Stadt Tortosa genoemt, de welcke vervallen leyt, recht over welcke een kleyn verlaeten Eylandt leydt, al-waer een vande schoonste haven vande Middelandsche Zee is, daer de Zee-roovers gewoone zijn ververschinge van water te haelen, ende zich te kalefateren, als sy doo eenigh ongestuymigh weder zijn ontreddet gheweest. (Vincent Stochove: Het bereysde Oosten. 1681)
• Kalefateren. Ik zal dat wel kalefateren. Kalefateren is een woord van Italiaanschen oorsprong en duidt aan: een schip, tegen het indringen van het water, met talk, pek en teer bestreken, of ook wel lappen. Spreekw. gebruikt men het, om aanteduiden: Ik zal het wel in orde brengen, even als: Ik zal dat varken wel wasschen, - Ik weet daar wel mouwen aan te passen. (J.P. Sprenger van Eijk: Handleiding tot de kennis van onze vaderlandsche spreekwoorden en spreekwoordelijke zegswijzen, bijzonder van De Scheepvaart en het Scheepsleven ontleend. 1835)
• Wanneer hij, zoals nu, alle afgemeten houding prijs geeft en bovendien beroofd is van de vernuftige opschik die zijn slap vel weet te kalfaten, ziet de baron er vrij bedroevend uit. (Herman Teirlinck: Het gevecht met de engel. 1952)
• Wat dacht hij, dat Allerheiligen vijftien kilometer met kar en paard langs die rotwegen sjouwde om hier alleen maar even bonjour tegen hem te zeggen en dan alweer vort te gaan en tegen de heks te zeggen: hij was er niet, het was zo'n bleekscheet dat ze hem maar weer mee terug genomen hebben. Daar viel toch niks meer aan op te kalefateren. Op te kalefateren, hahaha!’ (Jacques Hamelink: Horror vacui. 1967)
• (Maarten van Nierop: Woorden vertellen geschiedenis: Over ontstaan, gebruik en betekenisontwikkeling van een aantal oude en nieuwe woorden. 1968)