Circulaire kunststoffen ontwerp & recycling

Nederland heeft met het Rijksbrede programma ‘Nederland Circulair 2050’ een hoge ambitie voor de maatschappelijke transitie naar een circulaire economie. Nationale doelstelling is uiterlijk in 2050 geen primaire grondstoffen meer te gebruiken, en in 2030 als tussentijdse mijlpaal 50% minder primaire grondstoffen.  

Kunststoffen zijn hierbij een zeer belangrijke en onmisbare materiaalgroep, met een enorm toepassingsgebied zoals wordt onderschreven door de Nationale Transitie Agenda Kunststoffen. Terwijl de vraag naar kunststoffen de komende decennia blijft stijgen, is de maatschappelijke uitdaging om kunststoffen circulair en duurzaam te produceren, gebruiken en verwerken. 

Aanleiding

De SPRONG groep werkt al geruime tijd samen rond dit onderwerp en zit momenteel in ontwikkelingsfase 3. Met dit trajectvoorstel wil de SPRONG-groep zich de komende jaren door ontwikkelen naar een Krachtige SPRONG groep. Dat betekent:  

• Versterken en door ontwikkelen inhoudelijk profiel en profilering  
• Sterkere coördinatie op onderzoeken en projecten, ontwikkeling doorlopende leerlijn in verbondenheid met onderzoek  
• Sterkere benutting van en dienstverlening in het netwerk, en doorontwikkeling van netwerk: nationaal en EU  
• Doorontwikkeling kwaliteitsverbetering en -borging voor groep en i.c.m. Design Based Research  
• Impact meten en vooral ook maken

Met de lectoraten, het consortium en netwerk werken we de komende vier jaar aan een maatschappelijk relevant trans disciplinair onderzoeksprogramma op basis van Design Based Research, een actie- en investeringsagenda kwaliteitsanalyses en lab faciliteiten en aan een stevige interne en externe profilering. Daarnaast gaan we aan de slag met een PhD/Postdoc programma, verbinden we de beroepspraktijk en verkennen we de oprichting van een Practoraat. Ons kwaliteitsbeleid gaan we verder integreren en op SPRONG groep niveau komen we met kwaliteitsrichtlijnen waarmee we hoge kwaliteit garanderen en de integratie met DBR borgen. Tenslotte gaan we impact meten, en belangrijker nog IMPACT MAKEN. 

De doelstelling van het consortium is gericht op het realiseren van impact door het ontwikkelen van nieuwe kennis en uitvoeren van onderzoek, om daarmee de hoeveelheid afval vanuit kunststoffen sterk te reduceren.  

Welk probleem lost het project op? Welke uitdagingen liggen er?

De SPRONG groep levert een belangrijke bijdrage aan de KIA Energietransitie en Duurzaamheid, en sluit in dat kader naadloos aan bij de KIA Circulaire Economie, die in het kader van het missie gedreven topsectoren en innovatiebeleid op aanvraag van het kabinet is opgesteld om de ontwikkeling van kennis en innovatie op de Circulaire Economie (CE) te stimuleren en te richten.  

Een van de maatschappelijke opgaves is om het ontwerp van kunststof toepassingen circulair te maken en de beschikbare hoeveelheid plastics maximaal te recyclen. Dit sluit aan bij Europees en nationaal beleid, en bij de strategie van een investeringsbereid cluster van bedrijven, overheden en kennisinstellingen in Noord-Nederland. 

Kunststoffen zijn hierbij een zeer belangrijke en onmisbare materiaalgroep, met een enorm toepassingsgebied zoals wordt onderschreven door de Nationale Transitie Agenda Kunststoffen. Terwijl de vraag naar kunststoffen de komende decennia blijft stijgen, is de maatschappelijke uitdaging om kunststoffen circulair en duurzaam te produceren, gebruiken en verwerken. 

Door circulair ontwerpen in combinatie met het verbeteren van recycling mogelijkheden is het mogelijk om in 2050 87% van de kunststoffen terug te winnen. 

In de transitie naar een circulaire economie is er voor de materialengroep kunststoffen dus een belangrijke opgave voor het ontwerpen en recyclen van kunststoffen. 

Wie is het projectteam?

NHL Stenden en Hanze vertegenwoordigen samen met Rijksuniversiteit Groningen en het Nationaal Testcentrum Plastics de kennisinstellingen in dit cluster. 

Een SPRONG komt na een impuls. Daarom zorgen we met dit traject voor een impulsteam in aanvulling op de betrokken onderzoekers en andere stafleden.  

Het impulsteam bestaat uit een onderzoek coördinator, projectcoördinator en een projectontwikkelaar die we vanuit deze SPRONG financieren. 

Momenteel heeft de groep een omvang van 26 à 27 fte voor onderzoek en bijna 60 fte aan docenten (situatie per 1 januari 2021). De expertise omvat meerdere disciplines, allen noodzakelijk voor de krachtige SPRONG. Vrijwel alle medewerkers hebben een vaste aanstelling, met uitzondering van PhD studenten. 

Er wordt daarnaast een overall projectleider aangesteld die verantwoordelijk is voor de dagelijkse leiding van het traject, en de voortgang en resultaten monitort. De projectleider wordt geassisteerd door een administrateur/controller. Voor specifieke onderdelen creëren we nieuwe functies. Het gaat hierbij om de projectontwikkelaar, de onderzoek coördinator en projectcoördinator. 

Hoe pakt het projectteam dat aan?

De ontwikkelfase bestaat uit de volgende onderdelen. 

1. Profilering: per project en de (deel)activiteiten wordt de inhoudelijke expertise van de SPRONG-leden ingezet 

2. Professionaliteit: de huidige samenstelling met de benodigde kennis en expertise van de SPRONG-groep is bepaald, inclusief een helder overzicht van de betrokkenen van de SPRONG-groep en het huidige personeelsbeleid.  

3. Kwaliteit: de SPRONG-groep met haar track-record bewaken en borgen de kwaliteit op en dragen zorg voor datamanagement en Open Science volgens de huidige richtlijnen.  

4. Impact: de SPRONG-groep brengt de impact en doorwerking van het onderzoek in het onderwijs en in de praktijk in kaart. 

Het onderzoekstrajecttraject heeft in de eerste fase een looptijd van 4 jaar, en kent een aantal deeltrajecten met duidelijke beoogde output en resultaten. Waar een regulier project wordt opgedeeld in werkpakketten, is dit traject ingedeeld aan de hand van de SPRONG-onderdelen. 

De bestaande onderzoeksgroepen en management krijgen een aantal additionele taken en activiteiten, zoals het opstellen van een onderzoeksprogramma, een investeringsagenda, PhD/Postdoc programma, kwaliteiten datamanagement. 

De onderzoeksgroepen binnen de SPRONG groep rapporteren hun voortgang, tijdsbestedingen en investeringen aan de projectleider.

In de eerste vier jaar van het SPRONG traject werken we de DBR-methodiek uit en passen we deze gefaseerd toe op een steeds groter deel van het onderzoek. Voor de langere termijn (5 t/m 8 jaar) voorzien we de noodzaak voor trans disciplinair, integraal en innovatief onderzoek gericht op: ontwikkeling van alternatieve bio-afbreekbare grondstoffen, nieuwe generatie duurzame en circulaire kunststoffen, duurzame en circulaire inzamelingsmodellen, en sorterings- en scheidingstechnieken op basis van Artificiële Intelligentie. Design Based Research speelt hierin een centrale rol en passen we in principe binnen alle onderzoeken toe.

We stellen in co-creatie met praktijkorganisaties de onderzoeks-, actie- en invetseringsagenda op, hierbij gebruik makend van eigen expertise, en (internationale) nationale kennis, trends en ontwikkelingen. Deze toetsen en evalueren we jaarlijks. Door dit proces borgen we dat we ook op lange termijn voorop blijven lopen, en blijven aansluiten bij behoeften van praktijkorganisaties.  

Voornaamste/voorlopige resultaten 

Er is een planning gemaakt bij het trajectvoorstel waar inzicht gegeven wordt in de uitwerking per (deel)activiteit van de eerste 4 jaren. Deze is als bijlage meegestuurd.  

Er zijn daarnaast een drietal bijlagen meegestuurd die inzage geven in de doelstellingen en ambities voor de onderzoek ontwikkelingen en impact volgens BKO 2016-2022. 

De titel van de bijlage is: Bijlage bij samenvatting - Planning en Inzage onderzoek ontwikkelingen en impact. 

Projectpartners

Deze genoemde partijen in het projectteam verbinden kennis met zo’n 100 praktijkorganisaties en maatschappelijk organisaties.  

De SPRONG groep wordt mede vertegenwoordigd door Innovatiepact Friesland, Vereniging Circulair Friesland, Chemport Europe, Bio Cooperative en Ondernemend Emmen. 

Het onderzoek wordt mede uitgevoerd in een aantal goed geoutilleerde Labs met ondersteuning. Het lectoraat Circular Plastics deelt lab faciliteiten met Van Hall Larenstein.