Is stemmen bij de verkiezingen verplicht? En riskeer ik een boete als ik niet ga stemmen?

Een geldige stem uitbrengen, dat is eigenlijk voor geen enkele verkiezing verplicht. Voor de meeste verkiezingen in België geldt er wel opkomstplicht. Dat betekent dat iedereen die mág stemmen op de dag van de verkiezingen naar het stembureau moét gaan om daar een stemhokje binnen te wandelen. 

In dat stemhokje zelf doe je nog steeds wat je wil. Je kan er bijvoorbeeld voor kiezen om niét te stemmen, blanco te stemmen of ongeldig te stemmen. Op die manier telt je stem niet mee en heb je eigenlijk niet gestemd. 

Voor de federale, regionale (Vlaamse, Brusselse en Waalse) en Europese verkiezingen geldt er opkomstplicht voor alle Belgen die 18 jaar of ouder zijn op de dag van de verkiezingen. 

Wie 16 of 17 jaar is, heeft ook opkomstplicht voor de Europese verkiezingen. 

De verkiezingen van 9 juni vallen pal in de examenperiode. Voor veel studenten is het dus niet evident om te gaan stemmen in hun woonplaats. 

Maar het kan ook zijn dat je op de dag van de verkiezingen ziek bent, moet werken of op vakantie bent in het buitenland. 

In al die gevallen kan je een volmacht geven aan iemand om in jouw plaats te stemmen. Dat kan aan iedereen die stemgerechtigd is en in dezelfde kieskring moet stemmen als jijzelf. Het hoeft dus geen familie te zijn. 

Zo'n volmacht geef je via een volmachtformulier. Regel dat wel op tijd, want op het formulier moet er een bewijs staan van je reden. Je schooldirectie (bij examens), dokter (bij ziekte), werkgever (bij werken) of burgemeester (bij vakantie in het buitenland) moeten het formulier mee invullen. 

Meer info over het geven van een volmacht en de formulieren zelf, vind je op de website van Binnenlandse Zaken. 

Wie wegblijft zonder geldige reden bij een verkiezing waar opkomstplicht geldt, riskeert in principe een geldboete van 40 tot 80 euro. Wie meerdere keren afwezig blijft, riskeert een boete tot 200 euro. 

De 16- en 17-jarigen die niet komen opdagen voor de Europese verkiezingen, moeten zich geen zorgen maken. Zij zullen sowieso geen straf krijgen, zo besliste de regering. 

Maar ook bij de volwassenen blijft het bijna altijd bij "in principe". In het verleden vervolgde het gerecht zelden tot nooit mensen die niet komen opdagen tijdens verkiezingen. 

Wie niet de Belgische nationaliteit heeft, mag niet stemmen voor de federale of regionale (Vlaamse, Brusselse, Waalse) verkiezingen. 

Ben je burger van een EU-lidstaat en ben je ingeschreven in het bevolkingsregister van een Belgische gemeente? Dan kan je wel stemmen voor het Europees Parlement. 

Hiervoor moet je je wel registreren. Dat doe je via www.inschrijving.verkiezingen.fgov.be of via het formulier (Word). De deadline daarvoor is 31 maart. 

Iedereen stemt in zijn eigen gemeente, de plek waar hij of zij officieel gedomicilieerd is.

Ten laatste 15 dagen voor de verkiezingen krijg je per post een oproepingsbrief. Daarin staat op welke locatie in je gemeente je precies moet gaan stemmen.