13.07.2015 Views

CORPUS HIPPOCRATICUM Bibliographie der hippokratischen und ...

CORPUS HIPPOCRATICUM Bibliographie der hippokratischen und ...

CORPUS HIPPOCRATICUM Bibliographie der hippokratischen und ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>CORPUS</strong> <strong>HIPPOCRATICUM</strong><strong>Bibliographie</strong> <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> <strong>und</strong> pseudo<strong>hippokratischen</strong> Werkezusammengestellt von Gerhard Fichtner †weitergeführt durch die Arbeitsstelle „Galen als Vermittler, Interpret <strong>und</strong> Vollen<strong>der</strong> <strong>der</strong> antiken Medizin(Corpus Medicorum Graecorum)“ <strong>der</strong> Berlin-Brandenburgischen Akademie <strong>der</strong> WissenschaftenErweiterte <strong>und</strong> verbesserte Ausgabe 2013/02


Copyright: Berlin-Brandenburgische Akademie <strong>der</strong> Wissenschaften, Jägerstr. 22/23, D–10117 BerlinWeitere Informationen unter http://galen.bbaw.de.


InhaltsverzeichnisVorbemerkung 4Abkürzungen <strong>und</strong> Siglen 5Verzeichnis <strong>der</strong> Werke 7Index <strong>der</strong> lateinischen Titel 95Index <strong>der</strong> mittelalterlichen Titel 100Index <strong>der</strong> griechischen Titel 103Index <strong>der</strong> arabischen Titel 106Index <strong>der</strong> lateinischen Incipits 108Index <strong>der</strong> griechischen Incipits 110Index <strong>der</strong> arabischen Übersetzer 112Index <strong>der</strong> hebräischen Übersetzer 113Index <strong>der</strong> lateinischen Übersetzer 114Index <strong>der</strong> syrischen Übersetzer 115Index <strong>der</strong> Titelabkürzungen 116Konkordanz zu Diels <strong>und</strong> Kibre 118Index <strong>der</strong> Herausgeber <strong>und</strong> Autoren 120–3–


VorbemerkungDiese Zusammenstellung verzeichnet die Werke des Corpus Hippocraticum <strong>und</strong> ihre alten Übersetzungensowie die wichtigsten mo<strong>der</strong>nen Ausgaben, Übersetzungen, Kommentare <strong>und</strong> Untersuchungen, jedochnicht solche Untersuchungen o<strong>der</strong> Werkausgaben, die sich auf das ganze Corpus Hippocraticum beziehen.Die bibliographischen Angaben sind hauptsächlich aus den <strong>Bibliographie</strong>n von Leitner <strong>und</strong>Maloney/Savoie übernommen <strong>und</strong> bisher nur teilweise autoptisch überprüft worden. Daher rührt dieUneinheitlichkeit <strong>der</strong> Titelaufnahmen. Eine vollständige Überprüfung ist für die Zukunft geplant. Die<strong>hippokratischen</strong> Werke sind, soweit sie in <strong>der</strong> Littréschen Ausgabe enthalten sind, in <strong>der</strong>en Reihenfolgeaufgeführt; die nicht bei Littré enthaltenen Werke folgen dann alphabetisch nach ihrem lateinischen o<strong>der</strong>deutschen Titel (z. B. bei Werken, die nur arabisch überliefert sind).Tübingen, Januar 2011Gerhard FichtnerGerhard Fichtner wandte sich im Sommer 2011 mit <strong>der</strong> Bitte an die Arbeitsstelle, die Publikation <strong>der</strong> vonihm ins Leben gerufenen <strong>Bibliographie</strong>n zu Galen- <strong>und</strong> Hippokrates zu übernehmen <strong>und</strong> diese <strong>der</strong>einstauch weiter zu betreuen. Nach dem Tod Gerhard Fichtners im Januar 2012 werden die beiden<strong>Bibliographie</strong>n jetzt an <strong>der</strong> Arbeitsstelle weitergeführt. Dabei wird in erster Linie angestrebt, dieneuerschienenen Editionen, Übersetzungen <strong>und</strong> Kommentare vollständig zu erfassen. Gerne nehmen wirHinweise <strong>der</strong> Leserschaft auf, die uns helfen, die Verzeichnisse zu aktualisieren.Berlin, Dezember 2012Roland Wittwer–4–


Abkürzungen <strong>und</strong> Siglen* Mittelalterliche TitelformenABAAbhandlungen <strong>der</strong> Berliner Akademie <strong>der</strong> WissenschaftenCMittelalterlicher KommentarBruni CelliBruni Celli, Blas: Bibliografía Hipocrática.Caracas 1984.CMGCorpus Medicorum GraecorumCMLCorpus Medicorum LatinorumDielsDiels, Hermann Alexan<strong>der</strong>: Die Handschriften <strong>der</strong> antiken Ärzte.Leipzig: Zentralantiquariat 1970 (Nachdruck <strong>der</strong> Ausg. Berlin 1905–1907).EEditionFuchsHippokrates: Sämmtliche Werke. Ins Deutsche übers. u. ausführlich comm. vonRobert Fuchs.Bd. 1–3. München: Lüneburg 1895–1900KKommentarKapfererDie Werke des Hippokrates. Die hippokratische Schriftensammlung in neuerdeutscher Übersetzung. Hrsg. v. Richard Kapferer.Bd. 1–5 [mit] Ergänzungsteil.Stuttgart (u. Leipzig): Hippokrates-Verlag 1934–1939Kibre HLKibre, Pearl: Hippocrates Latinus. Hippocrates Latinus: Repertorium ofHippocratic Writings in the Latin Middle Ages.In: Traditio 31(1975), S. 99–126; 32(1976), S. 257–292; 33(1977), S. 253–295;34(1978), S. 193–226; 35(1979), S. 273–302; 36(1980), S. 347–372; 37(1981),S. 267–289; 38(1982), S. 165–192.LeitnerLeitner, Helmut: Bibliography to the Ancient Medical Authors. With a Prefaceby Erna Lesky.Bern, Stuttgart, Wien 1973.Maloney/Savoie Maloney, G[illes]; Savoie, R[aymond]: Cinq cent ans de bibliographieHippocratique, 1473–1982.St-Jean-Chrysostome, Québec: Les Éditions du Sphinx 1982.SBASitzungsberichte <strong>der</strong> Berliner (bzw. Kgl. Preußischen, Preußischen, Deutschen)Akademie <strong>der</strong> WissenschaftenSezginSezgin, Fuat: Geschichte des arabischen Schrifttums.Bd. 3: Medizin – Pharmazie, Zoologie – Tierheilk<strong>und</strong>e bis ca. 430 H.Leiden 1970Sezgin Nachtr. I Sezgin, Fuat: Geschichte des arabischen Schrifttums.Bd. 5: Mathematik bis ca. 430 H. [Nachträge zu Hippokrates: S. 405–406.]Leiden 1974Sezgin Nachtr. II Sezgin, Fuat: Geschichte des arabischen Schrifttums.Bd. 7: Astrologie – Meteorologie <strong>und</strong> Verwandtes bis ca. 430 H. [Nachträge zuHippokrates S. 375.]Leiden 1979SMASitzungsberichte <strong>der</strong> Münchener (bzw. Kgl. Bayerischen, Bayerischen)Akademie <strong>der</strong> WissenschaftenSteinschnei<strong>der</strong> AÜ Steinschnei<strong>der</strong>, Moritz: Die arabischen Übersetzungen aus dem Griechischen.Graz 1960 (Nachdr. <strong>der</strong> Zeitschriftenaufsätze 1889–1896)Steinschnei<strong>der</strong> HÜ Steinschnei<strong>der</strong>, Moritz: Die hebräischen Übersetzungen des Mittelalters <strong>und</strong> dieJuden als Dolmetscher.Graz 1956 (Nachdr. <strong>der</strong> Ausg. Berlin 1893).TÜbersetzungUUntersuchungUllmannUllmann, Manfred: Die Medizin im Islam.Leiden, Köln 1970(Handbuch <strong>der</strong> Orientalistik. 1. Abt., Erg.bd. VI,1.)–5–


Corpus HippocraticumVerzeichnis <strong>der</strong> Werke1 De prisca medicina = De vetere medicina = De antiqua medicinaPeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄwK. aṫ-Ṫibb al-qadīmAbkürzung: VM = Vet. med.Alte Ausgabe: Littré I,570Vgl. Diels 4; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 001Incipit: ëOko soi eÆ pexeiÂrhsan periÁ iÆhtrikhÄw leÂgein hà gra fein, yëpo uesinIncipit (lat.): Quicunque de medicina dicere aut scribere aggressiDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Ullmann 31, Nr. 13; Sezgin 43, Nr. 24E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis De prisca medicina, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927,E36–55Jones, W. H. S.: Philosophy and medicine in ancient Greece. With an ed. of »De priscamedicina«. Baltimore 1946E Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera quae feruntur omnia I, 1–30E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. I: Ancient Medicine. London u. Cambridge, Mass. 1948,1–64 (The Loeb Classical Library)E,T Müri, Walter: Der Arzt im Altertum, 150–182 (cap. 3–21)E,T,K Jouanna, J.: Hippocrate: Tome I 1: De l’ancienne médecine. Paris 1990 (Collection desUniversités de France)T Chadwick, J.; Mann, W. N.: Tradition in Medicine. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R.Lloyd. Harmondsworth 1978, 70–86T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 204–223T Frisch, Hartvig: To polemiske indlaeg fra laegekunstens fœrste dage. Om den gamle laegekunst.Kopenhagen 1918, 15–43T Fuchs I,18–39T Joly, 45–53T Kapferer II,13–37T Sandulescu, C.: Despre medicinǎ veche. Bucures˛ti 1940T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 129–161T,K Festugière, André Marie Jean: L’ancienne médecine. Introd., trad. et comment. Paris 1948(Reprint New York 1979) (Etudes et Commentaires 4)T,KUUUUUUUUUSchiefsky, Mark J.: Hippokrates. On Ancient Medicine. Transl., introd., and commentary.Leiden 2005. (Studies in Ancient Medicine, vol. 28)Cornford, F. M.: Emendations in PeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄw.Proceedings of the Cambridge Philological Society 178 (1941–1945), 23Cosattini, A.: Nota ad PeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄw, c. XX.Rivista di filosofia 45 (1909), 161–165Deichgräber, Karl: Zu Hippokrates’ PeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄw.Hermes 68 (1933), 167–182Dihle, A.: Kritisch-exegetische Bemerkungen zur Schrift Über die alte Heilkunst.Museum Helveticum 20 (1963), 135–150Fantuzzi, Marco: Varianza e tenacia del polar thinking nel De prisca medicinapseudoippocratico. In: Formes de pensée dans la Collection Hippocratique. Actes du IV eColloque International Hippocratique (Lausanne, 21–26 Septembre 1981). Genève 1983,233–248Festugière, André Marie Jean: Le traité hippocratique de l’ancienne médecine.Emerita 11 (1943), 507–509Festugière, André Marie Jean: Le traité hippocratique de l’ancienne médecine.Bulletin de l’Association Guillaume Budé 3 (1944), 46–70Fritz, K. von: Einige Bemerkungen zur Überlieferung <strong>und</strong> Textkritik von Peri archaies ietrikes.Wien. Stud. 79 (1966), 165–178Hankinson, J. R.: Doing without hypotheses: the nature of Ancient Medicine. In: TratadosHipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e ColloqueInternational Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 55–67–6–


Corpus HippocraticumU Herter, Hans: Die kulturhistorische Theorie <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift von <strong>der</strong> alten Medizin.Maia 15 (1963), 464–483U Jones, William Henry Samuel: On interpretation of PeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄw.Proceedings of the Cambridge Philological Society 178 (1941–1945), 22–23U Jori, Alberto: Les origines de l’homme dans le traité hippocratique de l’ancienne médecine. In:Vème Colloque International sur la Pensée Antique. Les origines de l’homme d’après lesanciens. Nice 1998, 89–105U Laín Entralgo, Pedro: El escrito De prisca medicina y su valor historiografico.Emerita 12 (1944), 1–28U Lichtenthaeler, Charles: Über die alte Medizin. XI. Hippokratische Studie. Genève 1980(Études d’histoire de la médecine. 6.)U Lloyd, G. E. R.: Who is attacked in On ancient medicine?Phronesis 8 (1963), 108–126U Longrigg, James: [Hippocrates] Ancient Medicine and its intellectual context. In: Formes depensée dans la Collection Hippocratique. Actes du IV e Colloque International Hippocratique(Lausanne, 21–26 Septembre 1981). Genève 1983, 249–256U Maucolin, Brice: Untersuchungen zur Hippokratischen Schrift »Über die alte Medizin«. Diss.phil. Saarbrücken [in Vorbereitung]U Müri, Walter: PeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄw Kap. 9.Hermes (1936), 467–469U Pigeaud, J[ackie]: Qu’est-ce qu’être malade? Quelques réflexions sur le sens de la maladie dansAncienne Médecine. In: Corpus Hippocraticum. Actes du Colloque hippocratique de Mons(22–26 septembre 1975). Éd. par Robert Joly. [Mons] 1977, 196–219 (Éditions universitairesde Mons. Série Sciences Humaines.)U Pohlenz, Max: Das 20. Kapitel von Hippokrates De prisca medicina.Hermes 53 (1918), 396–421U Triebel-Schubert, Charlotte: Evolution <strong>und</strong> politische Anthropologie im 5. Jh. v. Chr.:Bemerkungen zu <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift De vetere medicina.Med.hist. J. 24 (1989), 203–213U Unger, Fre<strong>der</strong>icus Carolus: Het hippokratisch geschrift over de oude geneesk<strong>und</strong>e.Bijdragen tot de geschiedenis <strong>der</strong> geneesk<strong>und</strong>e 23 (1943), 88–92U Unger, Fre<strong>der</strong>icus Carolus: L’écrit hippocratique PeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄw, Sur l’anciennemédecine.Bijdragen tot de geschiedenis <strong>der</strong> geneesk<strong>und</strong>e 23 (1943), 72–94U Wanner, H.: Studien zu PeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄw. Diss. phil. Zürich 1939U Wellmann, Max: Die ps.hippokratische Schrift PeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄw.Arch. Gesch. Med. 23 (1930), 299–305U Wöhrle, Georg: Studien zur Theorie <strong>der</strong> antiken Ges<strong>und</strong>heitslehre. Stuttgart 1990 (Hermes. H.56)2 De aere, aquis, locis = *De aeribus, aquis, regionibusPeriÁ aÆeÂrvn, yëda tvn, to pvnK. al-Ahwiya wa-l-buldān = K. al-Hawā wa-l-mā wa-l-masākinAbkürzung: Aer.Alte Ausgabe: Littré II,12Vgl. Diels 4; Kibre HL IIBand: ThLG Hipp 002Incipit: ÆIhtrikhÁn oÏstiw boy letai oÆ ruvÄ w zhteÂein, ta de xrhÁ poieÂein;Incipit (lat.): Medicinam si quis vult recte discereDruck (lat.): De aere. . . Basel 1529 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Ullmann 27, Nr. 3; Sezgin 36, Nr. 8 (Übersetzer: Ḣunain); Sezgin Nachtr. II, 375;Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (310), Nr. 10 (Übersetzer: Ḣunain; Ḣubaiš)Hebr. Übers.: Steinschnei<strong>der</strong> HÜ § 422 (Übersetzer: Natan ha-Meati)Lat. Übers.: Kibre HL II (Übersetzer: Anonymus; Marcus Toledanus)Syr. Übers.: Sezgin 36, Nr. 8 (Übersetzer: Ḣunain)E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis De aere locis aquis, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927,56–78–7–


Corpus HippocraticumE Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia I, 33–71E Mitropoulos, Konstantinos: Hippokrates peri horon kai topon. Athen o.J.E Untersteiner Candia, L.: Ippocrate: Dell’arie, delle acque, dei luoghi.E Grensemann, Hermann: PeriÁ aÆeÂrvn yëda tvn to pvn. De aeribus locis et de aquis. InterlineareAusgabe <strong>der</strong> spätlateinischen Übersetzung. T. 1–2.E,T Diller, Hans: Hippocratis De aere aquis locis, CMG I 1,2, 2. Aufl., Berlin 1999E,T Gun<strong>der</strong>mann, Gotthold: Hippocratis De aere, aquis, locis. Mit <strong>der</strong> alten lateinischenÜbersetzung. Bonn 1911 (Reprint Berlin 1929) (Kleine Texte. 77.)E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. I: Airs Waters Places. London u. Cambridge, Mass. 1948,65–137 (The Loeb Classical Library)E,T López Férez, Juan Antonio; García Novo, Elsa: Tratados hipocráticos. II. Madrid 1986E,T Metropoulos, K.: De victu. Introduction, text, mo<strong>der</strong>n Greek translation. Athen o.J.E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocrate: Tome II 2: Airs, eaux, lieux. Paris 1996 (Collection desTUniversités de France)Brinkmann, J.: Vetusta Hippocratis libri periÁ aÆeÂrvn yëda tvn to pvn inscripti versio Latina adcodicum fidem recensita. Diss. Münster 1922T Capelle, W.: Hipp. Fünf auserlesene Schriften, 85–120T Capelle, W.: Hipp. Der wahre Arzt, 11–43T Chadwick, J.; Mann, W. N.: Airs, Waters, Places. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R.Lloyd. Harmondsworth 1978, 148–169T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 99–129TTTTFrisch, Hartvig: Hippokrates. To polemiske indlaeg fra laegekunstens fœrste dage; Om luft,vand og ste<strong>der</strong>. Kopenhagen 1918, 44–79Fuchs I,376–403Harig, Georg: Zur medizinischen Analyse <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift Peri aeron, hydaton,topon. Diss. med. Berlin 1959Hipocrates: Sobre el medio ambiente.Estud. clas. 13 (1969), 325–353T Joly, 75–87T Kapferer VI,23–58TMattock, J. N.; Lyons, M. C.: Hippocrates: On endemic diseases (Airs, waters, places).Cambridge 1969 (Arabic Technical and Scientific Texts 5)T Sandulescu, C.: Despre medicinǎ veche; Despre aer, ape s˛i locuri. Bucures˛ti 1940T Solin, Heikki: Hippokraattinen teos »Ympäristötekijöistä«. Suomentanut ja johdannonkirjoittanut Heikki Solin. [The Hippocratic treatise »Airs, waters, places«. Translation andIntroduction by . . .]Hippokrates 3 (1986), 15–43T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 163–202UUUUUUUBackhaus, W.: Der Hellenen-Barbaren-Gegensatz <strong>und</strong> die Hippokratische Schrift PeriÁ aeÍrvnyëda tvn to pvn.Historia 25 (1976), 170–185Bozzi, Andrea: Note di lessicografia ippocratica. Il trattato sulle arie, le acque, i luoghi. Roma1982 (Lessico intellectuale europeo. 28)Bozzi, Andrea: Il trattato ippocratico PeriÁ aÆeÂrvn, yëda tvn, to pvn e la sua traduzione latinatardo-antica. Concordanze contrastive con il calcolatore elettronico e commento linguisticofilologicoal lessico tecnico latino. Pisa 1981 (Orientamenti linguistici. 16.)Brain, P.: The Hippocratic physician and his drugs. A reinterpretation of aÆ poreiÄsuai anddiamarta nein. Chapter 2 of PeriÁ aÆeÂrvn yëda tvn to pvn.Classical Philology 77 (1982), 48–51Byl, Simon: La physionomie du PeriÁ aÆeÂrvn, yëda tvn, to pvn dans le Parisinus Lat. 7027. In:Le latin médical. La constitution d’un langage scientifique. Éd. par Guy Sabbah. Actes duIIIème Colloque international »Textes médicaux latins antiques« (Saint-Étienne, 11–23 sept.1989). Saint-Etienne, Lyon 1991, S. 53–62.Diller, Hans: Die Überlieferung <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift PeriÁ aÆeÂrvn yëda tvn to pvn.Leipzig 1932 (Philologus, Suppl.bd. 23, H. 3.)Diller, Hans: Wan<strong>der</strong>arzt <strong>und</strong> Aitiologe. Studien zur <strong>hippokratischen</strong> Schrift PeriÁ aÆeÂrvnyëda tvn to pvn. Leipzig 1934 (Philologus, Suppl.bd. 26, H. 3.)U Edelstein, Ludwig: PeriÁ aÆeÂrvn <strong>und</strong> die Sammlung <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schriften. Berlin 1931(Problemata, Forschungen zur klassischen Philologie, H. 4.)–8–


Corpus HippocraticumU Fischer, Klaus-Dietrich: Ein neuer Textzeuge <strong>der</strong> altlateinischen Übersetzung <strong>der</strong><strong>hippokratischen</strong> Schrift »Über die Umwelt«.Latomus 54 (1995), 51–57U Freudemann, K.: Beiträge zur Überlieferungsgeschichte <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Abhandlung periÁaÆeÂrvn yëda tvn to pvn. 1: Die jüngere lateinische Übersetzung. 2: Die jüngeren griech.Handschriften. Diss. phil. Tübingen 1922U Gourevitch, Danielle: La medicina ippocratica e l’opera Delle arie, acque, luoghi: breve storiadella nascita e del potere di un inganno scientifico.Med. nei Sec. 7 (1995), 425–433U Grensemann, Hermann: Das 24. Kapitel von De aeribus, aquis, locis <strong>und</strong> die Einheit <strong>der</strong>Schrift.Hermes 107 (1979), 423–441U Heiberg, Johan Ludvig: Die handschriftliche Gr<strong>und</strong>lage <strong>der</strong> Schrift PeriÁ aÆeÂrvn yëda tvnto pvn.Hermes 39 (1904), 133–145U Hellmann, Gustav: <strong>Bibliographie</strong> <strong>der</strong> gedruckten Ausgaben, Übersetzungen <strong>und</strong> Auslegungen<strong>der</strong> Schrift PeriÁ aÆeÂrvn yëda tvn to pvn.Beiträge zur Geschichte <strong>der</strong> Meteorologie 3 (1922), 6–8U Jacoby, F.: Zu Hippokrates’ PeriÁ aÆeÂrvn yëda tvn to pvn.Hermes 46 (1911), 518–567U Jori, Alberto: L’acqua di Ippocrate. Physis e ordine politico in Arie acque luoghi. In: Lettured’acqua. A cura di Oldone Longo, Paolo Scarpi. Padova 1996, 171–210 (Homo edens. 3)U Jouanna, Jacques: Un nouveau témoin sur le traité hippocratique des Airs, eaux, lieux: LeParisinus Gr. 2047 A, fol. 85r-v et fol. 120r.Rev. Étud. Grec. 104 (1991), 85–108U Kühlewein, Hugo: Die Schrift PeriÁ aÆeÂrvn yëda tvn to pvn in <strong>der</strong> lateinischen Übersetzung desCod. Paris. 7027.Hermes 40 (1905), 248–274U Lichtenthaeler, Charles: Chronologische <strong>und</strong> gedankliche Bezugssysteme in <strong>und</strong> um »Über dieAlte Medizin«. XI. Hippokratische Studie. Genève: Droz 1980 (Études d’histoire de lamédecine. 6.)U Lichtenthaeler, Charles: Ein zusätzlicher Beweis für die Echtheit <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> SchriftÜber die Umwelt.Rhein. Mus. Philol. 136 (1993), 370–371U Nie<strong>der</strong>mann, Max: Notes critiques sur la version latine du PeriÁ aÆeÂrvn, yëda tvn, to pvn. In:Recueil Max Nie<strong>der</strong>mann. Neuchâtel 1954, 144–153 (Univ. de Neuchâtel. Recueil de travauxpubliés par la Fac. des Lettres. 25.)U Oesterle, Hans J.: Die hippokratische Schrift »Über die Umwelt« <strong>und</strong> eine unbekanntearabische Tradition zur Hippokrates-Vita.Sudhoffs Arch. 63 (1979), 326–337U Pohlenz, Max: Hippokrates <strong>und</strong> die Begründung <strong>der</strong> wissenschaftlichen Medizin. Berlin 1938U Schubert, Charlotte: Konstruktionsprinzipien des Weltbildes. Die Hippokratische Schrift Deaeribus <strong>und</strong> die Suche nach <strong>der</strong> Mitte <strong>der</strong> Welt.Med.hist. J. 35 (2000), 201–218.U Thivel, A[ntoine]: L’explication des maladies dans le traité hippocratique Des airs, des eaux etdes lieux.Annales de la Faculté des Lettres et Sciences humaines de Nice (1985), No. 50, 129–138U Triebel-Schubert, Charlotte: Anthropologie <strong>und</strong> Norm: Der Skythenabschnitt in <strong>der</strong><strong>hippokratischen</strong> Schrift »Über die Umwelt«.Med.hist. J. 25 (1990), 90–103U Vegetti, Mario: Legge e natura nel De aëre ippocratico.Med. nei Sec. 7 (1995), 611–619U Vincentelli, Céline: Pour une unité delamédecine hippocratique: Airs, eaux, lieux, etMaladiesI.Hist. Philos. Life Sc. 12 (1990), 249–259U Wenz, Joseph: Quaestiones grammaticae ad vetustam translationem libri Hippocratis quiinscribitur PeriÁ aÆeÂrvn yëda tvn to pvn pertinentes. Diss. phil. Marburg 1935U Zeugswetter, K.: Die Einheit <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift PeriÁ aÆeÂrvn, yëda tvn, to pvn. Diss.phil. Wien 1939–9–


Corpus Hippocraticum3 Prognosticon = Praenotiones = *Prognostica = *Liber prognosticorumPrognvstikoÂnK. Taqdimat al-ma rifaAbkürzung: Progn.Alte Ausgabe: Littré II,110Vgl. Diels 5; Kibre HL XLVBand: ThLG Hipp 003Incipit: ToÁ n iÆhtroÁ n dokeÂei moi aÍ riston eiËnai pro noian eÆpithdey ein´Incipit (lat.): Medicum existimo perfectum esse praescientiam affectantemArab. Übers.: Ullmann 29, Nr. 5; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (306), Nr. 3; Sezgin 32, Nr. 3 (Übersetzer:Ḣunain); Sezgin Nachtr. I, 405Hebr. Übers.: Steinschnei<strong>der</strong> HÜ § 419 (Übersetzer: Natan ha-Meati; Anonymus)Lat. Übers.: Kibre HL XLV (Übersetzer: Anonymus; Constantinus Africanus; Gerardus Cremonensis)E Alexan<strong>der</strong>son, Bengt: Die hippokratische Schrift »Prognostikon«. Überlieferung <strong>und</strong> Text.Stockholm 1963 (Studia Graeca et Latina Gothoburgensia 17)E Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia I, 78–108E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. II: Prognostic. London u. Cambridge, Mass. 1952, 1–55(The Loeb Classical Library)T Capelle, W.: Hipp. Fünf auserlesene Schriften, 124–145T Capelle, W.: Hipp. Der wahre Arzt, 45–67T Chadwick, J.; Mann, W. N.: Prognosis. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R. Lloyd.Harmondsworth 1978, 170–185T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 64–80T Fuchs I,451–470T Joly, 61–69T Kapferer X,53–75T Müri, Walter: Der Arzt im Altertum, 106–112 (cap. 1–4, 25)T Sigerist, Henry E.: Fragment einer unbekannten lateinischen Übersetzung des <strong>hippokratischen</strong>Prognostikon.Arch. Gesch. Med. 23 (1930), 87–90T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 208–229K Alexan<strong>der</strong>son, Bengt: Textkritischer Kommentar zum Hippokratischen Prognostikon <strong>und</strong>Bemerkungen zu Galens Prognostikonkommentar. [Stockholm 1968] (Studia Graeca et LatinaGothoburgensia 25)C,T Duffy, J. M.: Stephanus the philosopher: lectures on the Prognosticon of Hippocrates. Criticaltext and translation. Diss. phil. Buffalo 1975.C Duffy, John M.: Stephani Philosophi In Hippocratis Prognosticum commentaria III, CMG XI1,2, Berlin 1983C,T Saffron, M. H.: Maurus of Salerno; twelfth century »optimus physicus« with his commentaryon the Prognostics of Hippocrates. Philadelphia 1972 (American Philosophical Society.Transactions, new ser., v. 62, pt.1)U Autenrieth, Johanne: Medicus, vir iustus et bonus. Zu einer lateinischen Version des<strong>hippokratischen</strong> Prognostikon im Codex Sangallensis 44. In: Florilegium Sangallense.Festschrift für Johannes Duft zum 65. Geburtstag. Hrsg. v. O. P. Claradetscher, H. Maurer, St.Son<strong>der</strong>egger. St. Gallen 1980, S. 1–13U Ducatillon, Jeanne: Le facteur divin dans les maladies d’après le Pronostic. In: La maladie etles maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI e Colloque InternationalHippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec 1990, 61–73U Duffy, J.: An unnoticed copy of Hippocrates’ prognosticon.Scriptorium 36 (1982), 89–90U Ermerins, F. Z.: Emendationen zum Galenischen Text des Hippocrates <strong>und</strong> Galen’sCommentar zum Prognosticon.Janus (Breslau) 2 (1847), S. 1–15U Kudlien, Fridolf: Das Göttliche <strong>und</strong> die Natur im <strong>hippokratischen</strong> Prognostikon.Hermes 105 (1977), 268–274U Langholf, Volker: Symptombeschreibungen in Epidemien I <strong>und</strong> III <strong>und</strong> die Struktur desPrognostikon. In: Formes de pensée dans la Collection Hippocratique. Actes du IV e ColloqueInternational Hippocratique (Lausanne, 21–26 Septembre 1981). Genève 1983, 109–120–10–


Corpus HippocraticumUUUUULichtenthaeler, Charles: Les énigmes du Pronostic d’»Hippocrate«. Quelques hypothèses pourles résoudre. De la nécessité d’une telle investigation. 1954 (Actes de la SHSN, 134e réunion.),157–159Lichtenthaeler, Charles: Brèves considérations sur la théorie du pneuma dans les Epidémies IIIet I et le Pronostic d’Hippocrate. 1961 (Actes de la SHSN, 141e réunion.), 152–153Lichtenthaeler, Charles: Sur l’authenticité, la place véritable et le style de l’épilogue du 3eEpidémique. De l’économie du Pronostic d’Hippocrate. Le logos mathématique de la premièreclinique hippocratique. La première clinique hippocratique, essai de synthèse. Genève 1963(Etudes hippocratiques 4,7–10.)Pigeaud, J.: Écriture et médecine hippocratique. Quelques réflexions sur l’importance del’écriture dans la constitution du ’Corpus hippocratique’ (Epidemies I, III, Prognostic).Text. et Lang. 1 (1978), 134–165Wolska-Conus, Wanda: Les commentaires de Stéphanos d’Athène au »Prognostikon« et aux»Aphorismes« d’Hippocrate: de Galien à la pratique scolaire Alexandrine.Rev. Étud. Byz. 50 (1992), 5–864 De diaeta in morbis acutis = De diaeta acutorum = De victu in acutis = De victus ratione in acutis = Deratione victus in morbis acutis = *De regimine acutorum = *Acutorum (morborum) regimen =*Acutarum (egritudinum) regimenPeriÁ diaiÂthw oÆjeÂvnK. Tadbīr al-amrāḋ al-ḣaddaAbkürzung: Acut.Alte Ausgabe: Littré II,224Vgl. Diels 6; Kibre HL IBand: ThLG Hipp 004Incipit: Oië jyggra cantew taÁ w KnidiÂaw kaleomeÂnaw gnv maw, oë koiÄaIncipit (lat.): Qui de egrotantium accidentibus in singulis egritudinibusDruck (lat.): Aphorismi. . . Venedig 1530 (Übersetzer: Copus, Gulielmus)Arab. Übers.: Ullmann 29, Nr. 6; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (307), Nr. 4; Sezgin 33, Nr. 4 (Übersetzer:Ḣunain); Sezgin Nachtr. I, 405f.Hebr. Übers.: Steinschnei<strong>der</strong> HÜ § 421 (Übersetzer: Natan ha-Meati); Sezgin 33, Nr. 4 (Übersetzer:Natan ha-Meati)Lat. Übers.: Kibre HL I (Übersetzer: Constantinus Africanus; Gerardus Cremonensis); Sezgin 33, Nr.4 (Übersetzer: Gerardus Cremonensis)E Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia I, 109–145E,T García Gual, C. [et al.]: Tratados hipocráticos. III. Madrid 1986E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. II: Regimen in Acute Diseases. London u. Cambridge,Mass. 1952, 57–125 (The Loeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome VI 2: Du régime des maladies aiguës, Appendice. Paris 1972,7–128 (Collection des Universités de France)T Chadwick, J.; Mann, W. N.: Regimen in Acute Diseases. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E.R. Lloyd. Harmondsworth 1978, 186–205T Fuchs III,1–31T Joly, 153–164T Kapferer IX,19–50TLyons, M. C.: Hippocrates: Regimen in acute diseases. Cambridge 1966 (Arabic Technical andScientific Texts 1)T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 238–264UUUBoncompagni, Rosanna: Problemi relativi all’ interpretazione e alla composizione del Regimedelle malattie acute (Acut.). In: La collection hippocratique et son rôle dans l’histoire de lamédecine. Colloque de Strasbourg (23–27 octobre 1972). Leiden 1975 (Université deStrasbourg. Travaux du Centre de Recherche sur le Proche-Orient et la Grèce Antiques. 2.), S.195–208Fredrich, Carl: Hippokratische Untersuchungen. Berlin 1899, 82 (PhilologischeUntersuchungen. H. 15.)Jouanna, J[acques]: Le problème de l’unité du traité duRégime dans les maladies aiguës. In:Corpus Hippocraticum. Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26 septembre 1975).Éd. par Robert Joly. [Mons] 1977, 291–312 (Éditions universitaires de Mons. Série SciencesHumaines.)–11–


Corpus HippocraticumUUUUUUUUUJouanna, Jacques: Le traité hippocratique du ’Régime dans les maladies aiguës’: remarques surla tradition manuscrite et sur la texte.Rev. Hist. Textes 6 (1977), 1–30Jouanna, Jacques: Politique et médecine; la problématique du changement dans le Régime desmaladies aiguës et chez Thucydide (livre VI). In: Hippocratica. Actes du Colloquehippocratique de Paris (4–9 septembre 1978). Éd. par M. D. Grmek. Paris 1980 (ColloquesInternationaux du Centre National de la Recherche Scientifique. No. 583.), S. 299–320Knutzen, Georg H.: Technologie in den <strong>hippokratischen</strong> Schriften PeriÁ diaiÂthw oÆjeÂvn, PeriÁaÆ gmvÄ n, PeriÁ aÍ rurvn eÆmbolhÄw. Wiesbaden 1963 (Abh. d. Akad. d. Wiss. u. d. Lit. in Mainz,Geistes- u. sozialwiss. Kl. 14.)Kunstmann, Herwig-Dieter: Die Diät bei akuten Krankheiten. Eine Untersuchung zweierSchriften des Corpus Hippocraticum. Diss. med. Hamburg 1976Lonie, I[ain] M.: The Hippocratic Treatise PeriÁ diaiÂthw oÆjeÂvn.Sudhoffs Arch. 49 (1965), S. 50–79Mørland, Henning: Zur pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schrift PeriÁ diaiÂthw oÆjeÂvn. In: SertaEitremiana. Opuscula philologica Samson Eitrem septuagenario, 28 dec. 1942 oblata. Oslo1942, 118–127 (Symbolae Osloenses. 11.)Petzold, Friedrich: Über die Schrift des Hippokrates »Von <strong>der</strong> Lebensordnung in akutenKrankheiten nebst dem Schluss des »Revocativum memoriae« des Johann von St. Amand (13.Jahrhun<strong>der</strong>t). Diss. med. Berlin 1894Regenbogen, Otto: Probleme um die hippokratische Schrift De victu acutorum. In: StudiesPresented to David Moore Robinson on his 70th Birthday. Ed. by G. E. Mylonas and D.Raymond. Bd. 1–2. Saint Louis, Miss. 1951–1953, 624–634Weber, H.: Zu <strong>der</strong> Schrift periÁ diaiÂthw oÆjeÂvn. (Die Hdschr. MV-A).Philologus (1900), 545–5595 De diaeta acutorum (spurium)PeriÁ diaiÂthw oÆjeÂvn. NoÂuaAbkürzung: Acut. (spur.)Alte Ausgabe: Littré II,394Vgl. Diels 5; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 005Incipit: KayÄsow giÂgnetai, oëko tan aÆ najhranueÂnta taÁ fleÂbiaE Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia I, 146–179E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VI: Regimen in Acute Diseases (Appendix). Cambridge, Mass.u. London 1988, 257–327 (The Loeb Classical Library)T Fuchs III,32–61T Kapferer IX,65–94U Kunstmann, Herwig-Dieter: Die Diät bei akuten Krankheiten. Eine Untersuchung zweierSchriften des Corpus Hippocraticum. Diss. med. Hamburg 19766 De morbis popularibus I = *Epidemiarum IÆEpidhmivÄn toÁ prvÄ tonK. Abīd¯īmiyā = K. al-Amrāḋ al-wāfidaAbkürzung: Epid. IAlte Ausgabe: Littré II,598Vgl. Diels 10; Kibre HL XIXBand: ThLG Hipp 006Incipit: ÆEn UaÂs ìv, fuinopv roy periÁ iÆshmeriÂhn kaiÁ yëpoÁ plhiÈa da,Incipit (lat.): In Thaso circiter aequinoctium autumnaleArab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 8; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (308), Nr. 7; Sezgin 34, Nr. 5 (Übersetzer:Ḣunain); Sezgin Nachtr. I, 406Lat. Übers.: Kibre HL XIX (Übersetzer: Simon Januensis; Leontini, Manente)Syr. Übers.: Sezgin 34, Nr. 5 (Übersetzer: Hiob von Edessa)EE,TKühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia I, 180–245 (Libri I, III)Alsina, J.: Hipòcrates, Tractats mèdics, III: Sobre la naturalesa de l’home, Epidèmies I i III,textt. rev. i trad. per . . . 1983–12–


Corpus HippocraticumE,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: vol. I: Epidemics I and III. London u. Cambridge, Mass. 1948,139–287 (The Loeb Classical Library)E,T Müri, Walter: Der Arzt im Altertum, 78–94 (Liber I, cap. 13–22; 24–26)T Capelle, W.: Hipp. Fünf auserlesene Schriften, 153–207 (Libri I, III)T Chadwick, J.; Mann, W. N.: Epidemics, Book I. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R.Lloyd. Harmondsworth 1978, 87–112T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 15–59 (Libri I, III)T Fuchs II,99–128T Joly, 71–75T Kapferer XI,21–47T Piquer, Andres: Las epidemias de Hippocrates. Introduction par José Lopez Piñero. Madrid1987.T Sticker, Georg: Der Volkskrankheiten erstes <strong>und</strong> drittes Buch. Leipzig 1923 (Klassiker <strong>der</strong>Medizin 28)TUVegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 297–345 (Libri I, III)Alsina, Josep: Hippocrate, Sophocle et la déscription de la peste chez Thucydide. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 213–221U Banu, Ion: Le rapport science-philosophie dans Épidémies I, III et les écrits connexes du C. H.In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V eColloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u.Rolf Winau. Stuttgart 1989, 244–260UUUUUUUUUUBerrettoni, P.: Il lessico tecnico del I e III libro delle epidemie ippocratiche. (Contributo allastoria della formazione della terminologia medica greca.)Ann. Sc. Norm. Super. Pisa 39 (1970), 27–106, 217–311Bertier, Janine: A propos de quelques résurgences des Épidémies dans les Problemata duCorpus aristotelicien. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 261–269Brǎtescu, Gheorghe: Aspects d’étiologie dans les Épidémies hippocratiques. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 222–236Comiti, Vincent-Pierre: Étiologies et responsabilités causales dans les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 105–108Degen, Rainer: A unknown manuscript of the Book of Epidemics of Hippocrates. [ Bibl. nat.Paris, Arabe 6734, ff. 1a–19a.]Zschr. Gesch. arab.-islam. Wiss. 3 (1986), 269–279Deichgräber, Karl: Die Epidemien <strong>und</strong> das Corpus Hippocraticum. Voruntersuchungen zueiner Geschichte <strong>der</strong> Koischen Ärzteschule. Durch Nachw. u. Nachtr. verm. photomech.Nachdr. (d. 1. Aufl.) Berlin, New York 1971Deichgräber, Karl: Die Patienten des Hippokrates. Historisch-prosopographische Beiträge zuden Epidemien des Corpus Hippocraticum. Mainz 1982 (Abhandlungen <strong>der</strong> MainzerAkademie <strong>der</strong> Wissenschaften <strong>und</strong> <strong>der</strong> Literatur, Geistes- u. Sozialwiss. Kl., Jg. 1982, Nr. 9.)Demont, Paul: Les facteurs aggravants de la troisième constitution de Thasos. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 198–204Diller, Hans: Ausdrucksformen des methodischen Bewusstseins in den HippokratischenEpidemien.Arch. Begriffsgesch. 9 (1964), 133–150Dugand, Jean-Edouard: Les Adresses de Malade d’Epidémies I et III et les preuves, tantarchéologiques qu’épigraphiques du séjour d’Hippocrate à Thasos, capitale del’île de ce nom.Annales de la Faculté des lettres et sciences humaines de Nice 35 (1979), 131–156–13–


Corpus HippocraticumUUUUUUUUUUUUUUUUUUEsteban Santos, A.: Diferencias en la terapéutica y en su modo de exposición entre los distintoslibros de Epidemias. In: Garofalo, I.; Lami, A.; Manetti, D.; Roselli, A. (eds.): Aspetti dellaterapia nell’Corpus Hippocraticum. Atti de IXème Colloque International Hippocratique, Pisa25–29 sept. 1996. Firenze 1999, 283–298Graumann, Lutz Alexan<strong>der</strong>: Die Krankengeschichten <strong>der</strong> Epidemienbücher des CorpusHippocraticum. Medizinhistorische Bedeutung <strong>und</strong> Möglichkeiten <strong>der</strong> retrospektivenDiagnose. Med. Diss. Leipzig 2000Gruber, Angelika: Natürliche Heilung <strong>und</strong> ärztliche Behandlung in den HippokratischenEpidemienbüchern. Med. Diss. München 1993Hanson, Ann Ellis: Diseases of Women in the Epidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 38–51Hellweg, Rainer: Stilistische Untersuchungen zu den Krankengeschichten <strong>der</strong>Epidemienbücher I <strong>und</strong> III des Corpus Hippocraticum. Bonn 1985 (HabeltsDissertationsdrucke, Reihe Klassische Philologie, H. 35.)Ingenkamp, Heinz Gerd: Der Charakter medizinischer Axiome nach den Epidemien. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 20–37Ioannidi, Hélène: La pratique de l’écriture chez les médecins auteurs des Épidémies (Livres I etIII; II, IV, VI). In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 159–165.Jouanna, Jacques: Place des Épidémies dans la Collection hippocratique: le critèredelaterminologie. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 60–87López Férez, Juan Antonio: La Médecine météorologique et les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 52–59Langholf, Volker: Symptombeschreibungen in Epidemien I <strong>und</strong> III <strong>und</strong> die Struktur desPrognostikon. In: Formes de pensée dans la Collection Hippocratique. Actes du IV e ColloqueInternational Hippocratique (Lausanne, 21–26 Septembre 1981). Genève 1983, 109–120Langholf, Volker: Generalisationen <strong>und</strong> Aphorismen in den Epidemienbüchern. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 131–143Langholf, Volker: Medical Theories in Hippocrates. Early Texts and the ’Epidemics’. Berlin,New York 1990 (Untersuchungen zur antiken Literatur <strong>und</strong> Geschichte. Bd. 34)Leitner, Helmut: Die Rezeption <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Epidemien im 18. Jahrhun<strong>der</strong>t: vanSwietens Kommentare zu den Aphorismen Boerhaaves. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 321–328Licciardi, Caterina: Les causes des maladies dans les sept livres des Épidémies. In: La maladieet les maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI e Colloque InternationalHippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec 1990, 323–337Lichtenthaeler, Charles: Brèves considérations sur la théorie du pneuma dans les Epidémies IIIet I et le Pronostic d’Hippocrate. 1961 (Actes de la SHSN, 141e réunion.), 152–153Lichtenthaeler, Charles: Der magische Hintergr<strong>und</strong> <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Materia peccans inden Epidemienbüchern III <strong>und</strong> I. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 109–116Lichtenthaeler, Charles: Neuer Kommentar <strong>der</strong> zwei<strong>und</strong>vierzig Krankengeschichten <strong>der</strong>Epidemienbücher III <strong>und</strong> I des Hippokrates. 15. hippokratische Studie, 1. Teil. Kommentar<strong>der</strong> Gruppe III A <strong>der</strong> Krankengeschichten des III. Epiedemienbuches. Mit einem Geleitwortversehen von M. Michler. Stuttgart 1993 (Hermes-Einzelschrift. Nr. 65)Maloney, Gilles: Les végétaux dans les livres des Épidémies. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International–14–


Corpus HippocraticumUUUUUUUHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 166–181Pigeaud, J[ackie]: Écriture et médecine hippocratique. Quelques réflexions sur l’importance del’écriture dans la constitution du ’Corpus hippocratique’ (Epidemies I, III, Prognostic).Text. et Lang. 1 (1978), 134–165Potter, Paul: Epidemien I/III: Form <strong>und</strong> Absicht <strong>der</strong> zwei<strong>und</strong>vierzig Fallbeschreibungen. In:Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 9–19Roselli, Amneris: Epidemics and Aphorisms: Notes on the History of Early Transmission ofEpidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungendes V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von GerhardBaa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 182–190Smith, Wesley D.: Generic form in Epidemics I to VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 144–158Thivel, Antoine: Peut-on parler d’un vitalisme d’Hippocrate, notamment dans les Épidémies?En d’autres termes: Hippocrate était-il vitaliste? In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie –Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 88–104Vust-Mussard, M.: Remarques sur les livres I et III des Epidémies.Etud. Lett. 3 (1970), 65–76Wenskus, Otta: Astronomisches in den Epidemienbüchern. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 237–2437 De morbis popularibus III = *Epidemiarum IIIÆEpidhmivÄn toÁ triÂtonK. Abīd¯īmiyā = K. al-Amrāḋ al-wāfidaAbkürzung: Epid. IIIAlte Ausgabe: Littré III,24Vgl. Diels 10; Kibre HL XIXBand: ThLG Hipp 006Incipit: PyuiÂvn, oÊw vÍ ìkei paraÁ GhÄw iëeroÂn´ hÍrjato tro mow aÆpoÁArab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 8; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (308), Nr. 7; Sezgin 34, Nr. 5 (Übersetzer:Ḣunain)Lat. Übers.: Kibre HL XIX (Übersetzer: Simon Januensis; Leontini, Manente)Syr. Übers.: Sezgin 34, Nr. 5 (Übersetzer: Hiob von Edessa)E Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia I, 180–245 (Libri I, III)E,T Alsina, J.: Hipòcrates, Tractats mèdics, III: Sobre la naturalesa de l’home, Epidèmies I i III,textt. rev. i trad. per . . . 1983E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. I: Epidemics I and III. London u. Cambridge, Mass. 1948,139–287 (The Loeb Classical Library)T Capelle, W.: Hipp. Fünf auserlesene Schriften, 153–207 (Libri I, III)T Chadwick, J.; Mann, W. N.: Epidemics, Book III. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R.Lloyd. Harmondsworth 1978, 113–138T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 15–59 (Libri I, III)T Fuchs II,129–156T Kapferer XI,79–103T Piquer, Andres: Las epidemias de Hippocrates. Introduction par José Lopez Piñero. Madrid1987.T Sticker, Georg: Der Volkskrankheiten erstes <strong>und</strong> drittes Buch. Leipzig 1923 (Klassiker <strong>der</strong>Medizin 28)T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 297–345 (Libri I, III)U Alsina, Josep: Hippocrate, Sophocle et la déscription de la peste chez Thucydide. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 213–221–15–


Corpus HippocraticumU Banu, Ion: Le rapport science-philosophie dans Épidémies I, III et les écrits connexes du C. H.In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V eColloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u.Rolf Winau. Stuttgart 1989, 244–260U Berrettoni, P.: Il lessico tecnico del I e III libro delle epidemie ippocratiche. (Contributo allastoria della formazione della terminologia medica greca.)Ann. Sc. Norm. Super. Pisa 39 (1970), 27–106, 217–311U Bråtescu, Gheorghe: Aspects d’étiologie dans les Épidémies hippocratiques. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 222–236U Comiti, Vincent-Pierre: Étiologies et responsabilités causales dans les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 105–108U Demont, Paul: Note sur Hippocrate, »Epidémies III, 15–16«.Rev. Hist. Textes 22 (1992), 253–258U Diller, Hans: Ausdrucksformen des methodischen Bewusstseins in den HippokratischenEpidemien.Arch. Begriffsgesch. 9 (1964), 133–150U Dugand, Jean-Edouard: Les Adresses de Malade d’Epidémies I et III et les preuves, tantarchéologiques qu’épigraphiques du séjour d’Hippocrate à Thasos, capitale del’île de ce nom.Annales de la Faculté des lettres et sciences humaines de Nice 35 (1979), 131–156U Esteban Santos, A.: Diferencias en la terapéutica y en su modo de exposición entre los distintoslibros de Epidemias. In: Garofalo, I.; Lami, A.; Manetti, D.; Roselli, A. (eds.): Aspetti dellaterapia nell’Corpus Hippocraticum. Atti de IXème Colloque International Hippocratique, Pisa25–29 sept. 1996. Firenze 1999, 283–298U Graumann, Lutz Alexan<strong>der</strong>: Die Krankengeschichten <strong>der</strong> Epidemienbücher des CorpusHippocraticum. Medizinhistorische Bedeutung <strong>und</strong> Möglichkeiten <strong>der</strong> retrospektivenDiagnose. Med. Diss. Leipzig 2000U Gruber, Angelika: Natürliche Heilung <strong>und</strong> ärztliche Behandlung in den HippokratischenEpidemienbüchern. Med. Diss. München 1993U Hanson, Ann Ellis: Diseases of Women in the Epidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 38–51U Hellweg, Rainer: Stilistische Untersuchungen zu den Krankengeschichten <strong>der</strong>Epidemienbücher I <strong>und</strong> III des Corpus Hippocraticum. Bonn 1985 (HabeltsDissertationsdrucke, Reihe Klassische Philologie, H. 35.)U Ioannidi, Hélène: La pratique de l’écriture chez les médecins auteurs des Épidémies (Livres I etIII; II, IV, VI). In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 159–165.U Jouanna, Jacques: Place des Épidémies dans la Collection hippocratique: le critèredelaterminologie. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 60–87U López Férez, Juan Antonio: La Médecine météorologique et les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 52–59U Langholf, Volker: Symptombeschreibungen in Epidemien I <strong>und</strong> III <strong>und</strong> die Struktur desPrognostikon. In: Formes de pensée dans la Collection Hippocratique. Actes du IV e ColloqueInternational Hippocratique (Lausanne, 21–26 Septembre 1981). Genève 1983, 109–120U Langholf, Volker: Generalisationen <strong>und</strong> Aphorismen in den Epidemienbüchern. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 131–143U Langholf, Volker: Medical Theories in Hippocrates. Early Texts and the ’Epidemics’. Berlin,New York 1990 (Untersuchungen zur antiken Literatur <strong>und</strong> Geschichte. Bd. 34)–16–


Corpus HippocraticumUUUUUUUUUUUUULicciardi, Caterina: Les causes des maladies dans les sept livres des Épidémies. In: La maladieet les maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI e Colloque InternationalHippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec 1990, 323–337Lichtenthaeler, Charles: Etudes hippocratiques, VI: Sur la vocation universitaire de l’histoirede la médecine. Le troisième Epidémique d’Hippocrate vient-il vraiment après le premier?Genève 1960Lichtenthaeler, Charles: Brèves considérations sur la théorie du pneuma dans les Epidémies IIIet I et le Pronostic d’Hippocrate. 1961 (Actes de la SHSN, 141e réunion.), 152–153Lichtenthaeler, Charles: Sur l’authenticité, la place véritable et le style de l’épilogue du 3eEpidémique. De l’économie du Pronostic d’Hippocrate. Le logos mathématique de la premièreclinique hippocratique. La première clinique hippocratique, essai de synthèse. Genève 1963(Etudes hippocratiques 4,7–10.)Lichtenthaeler, Charles: Der magische Hintergr<strong>und</strong> <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Materia peccans inden Epidemienbüchern III <strong>und</strong> I. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 109–116Maloney, Gilles: Les végétaux dans les livres des Épidémies. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 166–181Nollé, J.: Die »Charaktere« im 3. Epidemienbuch des Hippokrates <strong>und</strong> Mnemon von Side.Epigraphica Anatolica 2 (1983), 85–98Pigeaud, J.: Écriture et médecine hippocratique. Quelques réflexions sur l’importance del’écriture dans la constitution du ’Corpus hippocratique’ (Epidemies I, III, Prognostic).Text. et Lang. 1 (1978), 134–165Potter, Paul: Epidemien I/III: Form <strong>und</strong> Absicht <strong>der</strong> zwei<strong>und</strong>vierzig Fallbeschreibungen. In:Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 9–19Smith, Wesley D.: Generic form in Epidemics I to VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 144–158Thivel, Antoine: Peut-on parler d’un vitalisme d’Hippocrate, notamment dans les Épidémies?En d’autres termes: Hippocrate était-il vitaliste? In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie –Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 88–104Vust-Mussard, M.: Remarques sur les livres I et III des Epidémies.Etud. Lett. 3 (1970), 65–76Wenskus, Otta: Astronomisches in den Epidemienbüchern. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 237–2438 De capitis vulneribus = *De vulneribus capitisPeriÁ tvÄn eÆ n kefal ìhÄ trvma tvnK. Ǧirāḣāt ar-ra s = K. Šiǧāǧ ar-ra sAbkürzung: VCAlte Ausgabe: Littré III,182Vgl. Diels 10; Kibre HL LVBand: ThLG Hipp 007Incipit: TvÄn aÆ nurv pvn aië kefalaiÁ oyÆdeÁn oë moiÂvw sfiÂsin ayÆ taiÄwIncipit (lat.): Caput vulnerari duobus modis contingitDruck (lat.): De capitis vulneribus. . . Paris 1578 (Übersetzer: Vertunianus, Franciscus)Arab. Übers.: Ullmann 32, Nr. 19; Sezgin 45, Nr. 1 (Übersetzer: Hiob von Edessa); Steinschnei<strong>der</strong>AÜ (308), Nr. 6 (Übersetzer: Īsā ibn Yaḣyā)Lat. Übers.: Kibre HL LV (Übersetzer: Anonymus)Syr. Übers.: Sezgin 45, Nr. 1 (Übersetzer: Ḣunain)–17–


Corpus HippocraticumE Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia II, 1–29E,T Withington, E. T.: Hippocrates: Vol. III: On Wo<strong>und</strong>s in the Head. London u. Cambridge,Mass. 1948, 1–51 (The Loeb Classical Library)E,T,K Hanson, Maury: Hippocratis De capitis vulneribus, CMG I 4,1, Berlin 1999T Elaut, L.: De eerste Ne<strong>der</strong>landse vertaling van Hippokrates’ Peri ton en kephale tromaton.Ned. Tijdschr. Geneeskd. 122 (1978), 1809–1811T Fuchs III,258–280T Joly, 108–119T Kapferer XXI,54–74T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 351–369T Wilkins, R. H.: Hippocrates: On injuries of the head.Med. Class. 3 (1938), 145–1609 De officina mediciKat’ iÆhtreiÄonK. Qāṫyaṫrīyūn = K. Ḣānūt aṫ-ṫabībAbkürzung: Off.Alte Ausgabe: Littré III,272Vgl. Diels 11; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 008Incipit: ÃH oÏmoia hà aÆno moia eÆj aÆ rxhÄw´ aÆpoÁ tvÄ n megiÂstvn, aÆpoÁ tvÄnArab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 11; Sezgin 36, Nr. 7 (Übersetzer: Ḣubaiš); Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (310),Nr. 9 (Übersetzer: Ḣunain; Īsā ibn Yaḣyā)Syr. Übers.: Sezgin 36, Nr. 7 (Übersetzer: Ḣunain)E Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia II, 30–45E,T Lyons, M. C.: Hippocrates: In the surgery. Cambridge 1968 (Arabic Technical and ScientificTexts 3)E,T Withington, E. T.: Hippocrates: Vol. III: In the Surgery. London u. Cambridge, Mass. 1948,53–81 (The Loeb Classical Library)T Fuchs III,71–83T Kapferer XXI,13–25U Roselli, Amneris: I commenti di Galeno ai trattati chirurgici (fratture / articulazioni ed officinadel medico): Problemi di tradizione ippocratica e galenica.Studi classici e orientali 41 (1991), 467–475U Roselli, Amneris: Note sulla tradizione dei commenti di Galeno ai trattati chirurgici diIppocrate: l’apporto degli scolî ad Oribasio. In: Garzya, Antonio (ed.): Storia e ecdotica deitesti medici greci. Atti del II Convegno Internazionale, Parigi 24–26 maggio 1994. Napoli1996, 375–38810 De fracturis = De fractisPeriÁ aÆ gmvÄnK. al-Kasr wa-l-ǧabrAbkürzung: Fract.Alte Ausgabe: Littré III,412Vgl. Diels 11; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 009Incipit: ÆExrhÄn toÁ n iÆhtroÁn tvÄn eÆkptvsiÂvn te kaiÁ kathgma tvnArab. Übers.: Ullmann 31, Nr. 12; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (307), Nr. 5E Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia 2, 46–110E,T Withington, E. T.: Hippocrates: Vol. III: On Fractures, On Joints, Instruments of Reduction.London u. Cambridge, Mass. 1948, 83–449 (The Loeb Classical Library)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Diller, Hans: Die Knochenbrüche. Hipp. Schriften, 82–85 [Ausgewählte Abschnitte]T Fuchs III,177–228T Joly, 119–126T Kapferer CXXI,102–152–18–


Corpus HippocraticumT Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 381–388 [Ausgewählte Abschnitte]T,K Roselli, Amneris: La chirurgia ippocratica. Saggio introduttivo e traduzioni. Firenze 1975(Biblioteca di cultura 128)U Bertier, Janine: Un précédent à la corrélation aristotélicienne des caractères du pied et de ladenture des herbivores dans le traité hippocratique des Articulations. In: Hippocratica. Actesdu Colloque hippocratique de Paris (4–9 septembre 1978). Éd. par M. D. Grmek. Paris 1980(Colloques Internationaux du Centre National de la Recherche Scientifique. No. 583.), S.45–58U Grensemann, Hermann: Hypothesen zur ursprünglich geplanten Ordnung <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong>Schriften De fracturis <strong>und</strong> De articulis.Medizinhist. J. 5 (1970), 217–235U Irmer, Dieter: Die Bezeichnungen <strong>der</strong> Knochen in Fract. <strong>und</strong> Art. In: Hippocratica. Actes duColloque hippocratique de Paris (4–9 septembre 1978). Éd. par M. D. Grmek. Paris 1980(Colloques Internationaux du Centre National de la Recherche Scientifique. No. 583.), S.265–284U Knutzen, Georg H.: Technologie in den <strong>hippokratischen</strong> Schriften PeriÁ diaiÂthw oÆjeÂvn, PeriÁaÆ gmvÄ n, PeriÁ aÍ rurvn eÆmbolhÄw. Wiesbaden 1963 (Abh. d. Akad. d. Wiss. u. d. Lit. in Mainz,Geistes- u. sozialwiss. Kl. 14.)U Kudlien, Fridolf: Die handschriftliche Überlieferung des Galenkommentares zu Hippokrates’De articulis. Diss. phil. Berlin 1957 (Berlin 1960)U Lecène, P.: Remarques sur le chapitre des »luxations du genou« dans le traité hippocratique»sur les articulations«. In: Comptes rendus du deuxième congrès international d’histoire de lamédecine (Paris, 1921). Evreux 1922, 177–181U Michler, Markwart: Die Krüppelleiden in »De morbo sacro« <strong>und</strong> »De articulis«.Sudhoffs Arch. 45 (1961), 303–328U Michler, Markwart: Die praktische Bedeutung des normativen Physis-Begriffes in <strong>der</strong><strong>hippokratischen</strong> Schrift De fracturis – De articulis.Hermes 90 (1962), 385–401U Michler, Markwart: Die Klumpfusslehre <strong>der</strong> Hippokratiker. Eine Untersuchung von Dearticulis Cap. 62 mit Übersetzung des Textes <strong>und</strong> des galenischen Kommerntars. Wiesbaden1963 (Sudhoffs Archiv. Beih. 2.)U Michler, Markwart: Kniegelenk <strong>und</strong> Wirbelsäule in den beiden <strong>hippokratischen</strong> Schriften’Über die Knochenbrüche’ <strong>und</strong> ’Über die Einrichtung <strong>der</strong> Gelenke’.Orthop. Prax. 5 (1969), 209–221U Roselli, Amneris: Problemi relativi ai trattati chirurgici De Fracturis e De Articulis. In: Lacollection hippocratique et son rôle dans l’histoire de la médecine. Colloque de Strasbourg(23–27 octobre 1972). Leiden 1975 (Université de Strasbourg. Travaux du Centre deRecherche sur le Proche-Orient et la Grèce Antiques. 2.), S. 229–234U Roselli, Amneris: I commenti di Galeno ai trattati chirurgici (fratture / articulazioni ed officinadel medico): Problemi di tradizione ippocratica e galenica.Studi classici e orientali 41 (1991), 467–475U Roselli, Amneris: Note sulla tradizione dei commenti di Galeno ai trattati chirurgici diIppocrate: l’apporto degli scolî ad Oribasio. In: Garzya, Antonio (ed.): Storia e ecdotica deitesti medici greci. Atti del II Convegno Internazionale, Parigi 24–26 maggio 1994. Napoli1996, 375–388U Schleiermacher, W.: Die Komposition <strong>der</strong> Hippokratischen Schrift PeriÁ aÆ gmvÄn– periÁ aÍ rurvneÆmbolhÄw.Philologus 84 N.F. 38 (1929), 273–300, 399–429.12 VectiariusMoxlikoÂwK. al-Ǧabr = K. al-Kasr = K. alAbkürzung: Mochl.al-H˘Alte Ausgabe: Littré IV,340Vgl. Diels 12; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 011Incipit: ÆOsteÂvn fy siw´ dakty lvn meÁn aë plaÄ kaiÁ oÆ steÂa kaiÁ aÍ ruraArab. Übers.: Sezgin 44, Nr. 28 (Übersetzer: Ḣunain)–20–


Corpus HippocraticumE Kühlewein, Hugo: Hipp. Opera omnia II, 245–274E,T Withington, E. T.: Hippocrates: Vol. III: On Fractures, On Joints, Instruments of Reduction.London u. Cambridge, Mass. 1948, 83–449 (The Loeb Classical Library)T Fuchs III,229–257T Kapferer XXII,113–14013 Aphorismi = *Aphorismorum liber = DeterminationesÆAforismoiÂK. al-FuṡūlAbkürzung: Aph.Alte Ausgabe: Littré IV,458Vgl. Diels 12; Kibre HL IIIBand: ThLG Hipp 012Incipit: ëO biÂow braxyÁw, hë deÁteÂxnh makrhÁ, oë deÁ kairoÁw oÆjyÁw,Incipit (lat.): Vita brevis, ars (autem) prolixaDruck (lat.): Aphorismi. . . Paris 1530 (Übersetzer: Leonicenus, Nicolaus)Druck (lat.): Aphorismi. . . Venedig 1530 (Übersetzer: Leonicenus, Nicolaus)Druck (lat.): [Aphorismi] Venedig 1508 (Übersetzer: Gaza, Theodorus)Arab. Übers.: Ullmann 28, Nr. 4; Sezgin 28, Nr. 2 (Übersetzer: Anonymus; Ḣunain; Hiob vonEdessa); Sezgin Nachtr. I, 405; Sezgin Nachtr. II, 375Hebr. Übers.: Steinschnei<strong>der</strong> HÜ § 417,1 (Übersetzer: Anonymus; Natan ha-Meati)Lat. Übers.: Kibre HL III (Übersetzer: Anonymus; Constantinus Africanus; Burg<strong>und</strong>io Pisanus;Niccolò da Reggio; Gaza, Theodorus; Leonicenus, Nicolaus)E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. IV: Aphorisms. London u. Cambridge, Mass. 1953, 97–221(The Loeb Classical Library)T Assis Rocha, L. de: Hipócrates, Aforismos. Tradução e nota introdutória. Recife 1957T Cardini, Massimiliano: Ippocrate. Gli aforismi. Traduzione italiana e note di . . ., con specialeriguardo ai commenti di Galeno, con due tavole fuori testo. Roma 1926 (UniversitasScriptorum. 12–13.)TChadwick, J.; Mann, W. N.: Aphorisms. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R. Lloyd.Harmondsworth 1978, 206–236T Daremberg, C.: Les aphorismes. Paris 1961T David, M.: Hippocrates’ Aphorisms translated into Hebrew by J. S. Delmedigo (1591–1655).Koroth 7 (1978), 578–612T David, M.: Critical edition of Hippocrates’ Aphorisms translated into Hebrew by J. S.Delmedigo (1591–1655), sections IV, V.Koroth 7 (1979), 680–709T David, M.: Critical edition of Hippocrates’ Aphorisms translated into Hebrew by J. S.Delmedigo (1591–1655), sections – VI-VIII (cont. and end).Koroth 7 (1980), 764–794TTTDiller, Hans: Hipp. Schriften, 159–163 [Ausgewählte Abschnitte]Fuchs I,67–143Fuchs, Robert: Anecdota Hippocratea. Die Epistula Vindiciani ad Gaium (o<strong>der</strong> Pentadium)nepotem suum <strong>und</strong> <strong>der</strong> Codex Dresdensis Dc 185.Philologus 58, N.F. 12 (1899), 407–421T Joly, 165–171T Kapferer XIV,23–80TLeibowitz, J. O.: [Hippocrates’ Aphorisms – translated into Hebrew by J. S. Delmedigo (ca.1591–1655). Issued and prefaced by J. O. Leibowitz.] Jerusalem: Hadassah Medical School1968T Marx, A.: [The translation of Hippocrates’ Aphorisms by Jocab ibn Zabara.]Devir 2 (1923), 208–212T Minghetti, R.: Hipp. Aforismi. (Prima e settima sezione.) Roma 1959TTMüller-Rohlfsen, Inge: Die lateinische ravennatische Übersetzung <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong>Aphorismen aus dem 5./6. Jahrhun<strong>der</strong>t n. Chr. Textkonstitution auf <strong>der</strong> Basis <strong>der</strong>Übersetzungscodices. Hamburg 1980 (Geistes- <strong>und</strong> Sozialwiss. Diss. 55.)Nindova, V.: Hippocrates Aphorisms (a latin ms from 1633 text, notes, dictionary of med.terms). Sofia 1990–21–


Corpus HippocraticumT Theil, Pierre: Les aphorismes. Trad. nouvelle avec préface, commentaires et notes. Paris 1957T Tytler, J.: [The Aphorisms of Hippocrates – translated into Arabic by Honain ben Ishak,physician to the Caleph Matawakkul.] Calcutta: Committee of Public Instruction, EducationPress 1832T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 401–406 [Ausgewählte Abschnitte]T Vieira de Faria, T.: Os »Aforismas« de Hipócrates. Livro primeiro. Traduzidos em prosaversificados.Rev. Med. Rio Gande do Sul. 15 (1969), 99–105T,K Baffioni, G.; Malato, M. T.: Ippocrate: Il giuramento e Gli aforismi. Traduzione italiana enote. Presentazione di A. Pazzini e M. T. Malato. [Roma 1972] (Classici della medicinadell’età greco-romana. 1.)C Kibre, Pearl; Siraisi, Nancy G.: Matheolus of Perugia’s Commentary on the Preface to theAphorisms of Hippocrates.Bull. Hist. Med. 49 (1975), S. 405–428C Kühn, Hans-Joseph: Die Diätlehre im frühmittelalterlichen lateinischen Kommentar zu den<strong>hippokratischen</strong> Aphorismen (I 1–11). Text <strong>und</strong> Untersuchungen. Neustadt: Selbstverlag 1981C Lafeuille, Germaine: Les commentaires de Martin de Saint-Gille sur Les Amphorismes deYpocras. Genève 1964 (Travaux d’humanisme et renaissance. 66.)C Muntner, S.: [Moses ben Maimon (Maimonides): Medical Works. Vol. III: Commentary onHippocrates’ Aphorisms – Hebrew translation by R. Moshe Ibn Tibbon]. Jerusalem: MosadHarav Kook 1961C Rosenthal, F.: »Life is Short, the Art is Long«: Arabic Commentaries on the First HippocraticAphorism.Bull. Hist. Med. 40 (1966), 226–245C Rosner, Fred: Maimonides’ Commentary on the Aphorisms of Hippocrates. MaimonidesMedical Writings. Tranlated and annotated by . . . Haifa 1987C Steinschnei<strong>der</strong>, M.: Die Vorrede des Maimonides zu seinem Commentar über die Aphorismendes Hippokrates.Zschr. Dtsch. Morgenländ. Ges. 48 (1894), 213–234C Westerink, Leen<strong>der</strong>t G.: Stephani Atheniensis In Hippocratis Aphorismos commentaria I-II,CMG XI 1,3,1, 2. Aufl., Berlin 1998C Westerink, Leen<strong>der</strong>t G.: Stephani Atheniensis In Hippocratis Aphorismos commentaria III-IV,CMG XI 1,3,2, Berlin 1992C Westerink, Leen<strong>der</strong>t G.: Stephani Atheniensis In Hippocratis Aphorismos commentaria V-VI,CMG XI 1,3,3, Berlin 1995.U Demont, Paul: La description des maladies dans les passages parallèles de Maladies II et desAphorismes. In: La maladie et les maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI eColloque International Hippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec1990, 171–185U Fischer, Klaus-Dietrich: Der griechische Arzt Soran als vermeintlicher Befürworterperiodischer Rauschzustände. Anmerkungen zum 2. lateinischen Kommentar zu den<strong>hippokratischen</strong> Aphorismen. In: Hommages à Carl Deroux. Éd. par Pol Defosse. Bruxelles2002 (Collection Latomus, vol. 267), 489–496U Fischer, Klaus-Dietrich: »Zu des Hippokrates reich gedeckter Tafel sind alle eingeladen«.Bemerkungen zu den beiden vorsalernitanischen lateinischen Aphorismenkommentaren. In:Der Kommentar in Antike <strong>und</strong> Mittelalter. Hrsg. von Wilhelm Geerlings <strong>und</strong> ChristianSchulze. Leiden, Boston, Köln 2002, 275–313U Fischer, Klaus-Dietrich: Neues zur Überlieferung <strong>der</strong> lateinischen Aphorismen imFrühmittelalter.Latomus 62 (2003), 156–164.U Ganszyniec, R.: Die Aphorismenausgabe des Albertus de Zanchariis.Arch. Gesch. Med. (1921), 159–165.U Glick, S.: A comparison of the oaths of Hippocrates and Asaph.Koroth 9 (1986), Nr. 3–4, 297–302U Karliǧa, Bekir; Kazancigil, Aykut: Turkish and Arabic translations of Hippocratic aphorisms.Tip Tarihi Araşt 6 (1997), 23–46U Koelbing, Huldrych M.: Therapeutischer Optimismus <strong>und</strong> therapeutische Zurückhaltung in<strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Medizin. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 338–346–22–


Corpus HippocraticumUUUUUULópez Férez, Juan Antonio: Sobre el léxico de los aforismos hipocráticos.Estudios Clásicos 26 (1984), 91–98Magdelaine, Caroline: Le commentaire de Damascius aux Aphorismes d’Hippocrate. In:Garzya, Antonio (ed.): Storia e ecdotica dei testi medici greci. Atti del II ConvegnoInternazionale, Parigi 24–26 maggio 1994. Napoli 1996, 289–306Magdelaine, Caroline: La translatio antiqua des Aphorismes d’Hippocrate. In: Garzya,Antonio; Jouanna, Jacques (eds.): I testi medici greci, tradizione e ecdotica. Atti del IIIConvegno Internazionale, Napoli 15–18 ottobre 1997. Napoli 1999, 349–361Roselli, Amneris: Epidemics and Aphorisms: Notes on the History of Early Transmission ofEpidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungendes V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von GerhardBaa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 182–190Rosenthal, F.: »Life is short, the art is long«: Arabic commentaries on the first Hippocraticaphorism.Bull. Hist. Med. 40 (1966), 226–245Wolska-Conus, Wanda: Les commentaires de Stéphanos d’Athène au »Prognostikon« et aux»Aphorismes« d’Hippocrate: de Galien à la pratique scolaire Alexandrine.Rev. Étud. Byz. 50 (1992), 5–8614 Iusiurandum = *IuramentumÏOrkowK. al- Ahd = K. al-AimānAbkürzung: Jusj.Alte Ausgabe: Littré IV,628Vgl. Diels 17; Kibre HL XXXVBand: ThLG Hipp 013Incipit: ÍOmnymi ÆApo llvna iÆhtroÁ n, kaiÁ ÆAsklhpioÁ n, kaiÁ ëYgeiÂan, kaiÁIncipit (lat.): Iuro per Apollinem medicum et sanativum et remediativumIncipit (lat.): Apollinem medicum, et Aesculapium, Hygeamque ac Panaceam iuroDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Ullmann 32, Nr. 25; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (301), Nr. 1; Sezgin 28, Nr. 1 (Übersetzer:Ḣubaiš); Sezgin Nachtr. I, 405; Sezgin Nachtr. II, 375Lat. Übers.: Kibre HL XXXV (Übersetzer: Niccolò da Reggio; Vergerius, Petrus Paulus; Perottus,Nicholas; Brentius, Andreas)Syr. Übers.: Sezgin 28, Nr. 1 (Übersetzer: Ḣunain)E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis Iusiurandum, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927, 4–6E Untersteiner Candia, L.: Ippocrate. Firenze 1957E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. I: The Oath. London u. Cambridge, Mass. 1948, 289–301(The Loeb Classical Library)E,T Müri, Walter: Der Arzt im Altertum, 8–10E,T,K Balkenohl, Manfred: Der Eid des Hippokrates. Griechischer Urtext, Übersetzung,Interpretation, Wirkungsgeschichte, heutige Problemlage <strong>und</strong> mo<strong>der</strong>ne Dokumente.Abtsteinach 2007E,T,K Deichgräber, Karl: Der hippokratische Eid. Griechischer <strong>und</strong> deutscher Text des Eides, miteinem Essay über dieses alte Dokument. 4. erw. Aufl. Stuttgart 1983E,T,K Edelstein, Ludwig: The Hippocratic oath. Text, translation and interpretation. Baltimore 1943(Bull. Hist. Med. Suppl. 1)E,T,K Edelstein, Ludwig: Der hippokratische Eid. Zürich, Stuttgart 1969 (Lebendige Antike)T Capelle, W.: Hipp. Fünf auserlesene Schriften, 211–212T Capelle, W.: Hipp. Der wahre Arzt, 8–9T Chadwick, J.; Mann, W. N.: The Oath. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R. Lloyd.Harmondsworth 1978, 67T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 8–9T Fuchs I,1–2T Joly, 204–207T Kapferer I,21–23–23–


Corpus HippocraticumT Schönberger, O.: Der Eid des Hippokrates.Gymnasium 49 (1952), 19T,K Baffioni, G.; Malato, M. T.: Ippocrate: Il giuramento e Gli aforismi. Traduzione italiana enote. Presentazione di A. Pazzini e M. T. Malato. [Roma 1972] (Classici della medicinadell’età greco-romana. 1.)U Bauer, Axel: El juramento hipocrático.Quirón 24 (1993), Nr. 4, 13–16U Bauer, Axel: Der Hippokratische Eid. Medizinhistorische Neuinterpretation eines(un)bekannten Textes im Kontext <strong>der</strong> Professionalisierung des griechischen Arztes.Zschr. Med. Ethik 41 (1995), 141–148U Cara, Maurice: Essai sur l’origine et le sens du Serment d’Hippocrate.Hist. Sc. Méd. 30 (1996), 511U Deichgräber, Karl: Die ärztliche Standesethik des <strong>hippokratischen</strong> Eides. Berlin 1935, 29–45(Quellen <strong>und</strong> Studien zur Geschichte <strong>der</strong> Naturwissenschaften. 3,2.)U Ducatillon, Jeanne: Le sement d’Hippocrate, problèmes et interpretations.Bulletin de l’Association Guillaume Budé (2001), Nr. 1, 34–61U Glick, S.: A comparison of the oaths of Hippocrates and Asaph.Koroth 9 (1986), S. 297*–302*U Hartwich, A.: Der hippokratische Eid <strong>und</strong> die ärztliche Schweigepflicht.Wien. med. Wschr. 110 (1960), 491–493U Iacovelli, Gianni: Evoluzione del giuramento ippocratico.Med. nei Secoli N.S. 1 (1989), 39–40U Jouanna, Jacques: Un témoin méconnu de la tradition hippocratique: L’Ambrosianus gr. 134(B 113 sup.), fol. 1–2 (avec une nouvelle édition du Serment et de la Loi). In: Garzya, Antonio(ed.): Storia e ecdotica dei testi medici greci. Atti del II Convegno Internazionale, Parigi 24–26maggio 1994. Napoli 1996, 253–272U Koelbing, Huldrych: Zu Fridolf Kudliens »Zwei Interpretationen zum Hippokratischen Eid«.Gesnerus 36 (1979), 156–158U Kollesch, Jutta; Harig, Georg: Der hippokratische Eid. Zur Entstehung <strong>der</strong> antikenmedizinischen Deontologie.Philologus 122 (1978), 157–176U Kottek, Samuel S.: A Hebrew paraphrase of the Hippocratic Oath.Isr. J. Med. Sc. 29 (1993), 326U Kudlien, Fridolf: Zwei Interpretationen zum Hippokratischen Eid.Gesnerus 35 (1978), 253–263U Leven, Karl-Heinz: Der Hippokratische Eid im Zerrspiegel des 20. Jahrhun<strong>der</strong>ts. In: Garofalo,I.; Lami, A.; Manetti, D.; Roselli, A.: Aspetti della terapia nell’ Corpus Hippocraticum. Attidel IXème Colloque International Hippocratique, Pisa 25–29 sept. 1996. Firenze 1999,629–646U Lichtenthaeler, Charles: Gesamtanalyse des <strong>hippokratischen</strong> Eides.Hamburger Ärztebl. 34 (1980), 459–463; 35 (1981), 5–7U Lichtenthaeler, Charles: Der Eid des Hippokrates. Ursprung <strong>und</strong> Bedeutung. XII.hippokratische Studie. Köln 1984U Lieber, Elinor: New Light on the Hippocratic Oath from Hebrew and Arabic Sources.Koroth 6(1972–1975), S. CXII, 303–308U Lindeboom, Gerrit A.: The Hippocratic oath and its »substituted offspring«, our professionaloath. [Dutch.]Ned. T. Geneesk. 129 (1985), 1438–1443U Lippi, Donatella: Per una nuova lettura del Giuramento Ippocratico.Med. nei Sec. N.S. 5 (1993), S. 329–343.U Mottura, G.: Il giuramento di Ippocrate. I doveri del medico nella storia. Roma 1986U Nittis, Savas: The Authorship and Probable Date of the Hippocratic Oath. Linguistic andPhilological Consi<strong>der</strong>ations of the jyggrafh with a Short History of Greek Fraternal Societies.Bull. Hist. Med. 8 (1940), S. 1012–1021U Nutton, Vivian: Beyond the Hippocratic Oath.Clio Med. 24 (1993), 10–37U Reiss, Herbert: The Hippocratic oath: origin is misun<strong>der</strong>stood.Brit. Med. J. 309 (1994), Nr. 6959, 952–24–


Corpus HippocraticumUUUUUUUUUUUUURosenthal, Franz: An Ancient Commentary on the Hippocratic Oath.Bull. Hist. Med. 30 (1956), S. 52–87Roth, Gottfried: Juro, spondeo ac polliceor: Konstanz <strong>und</strong> Wandel <strong>der</strong> ärztlichen Eide <strong>und</strong>Gelöbnisse.Imago hominis 2 (1995), 9–16Rozos, B.; Degleris, N.; Tsolis, C.; Papayannopoulos, I[oannis G.]: The Hippocratic Oath andMaimonides’ Prayer.Koroth 8 (1982), Nr. 5–6, S. 248–258Rütten, Thomas: Receptions of the Hippocratic ’Oath’ in the Renaissance: the prohibition ofabortion as a case study in reception.J. Hist. Med. 51 (1996), 456–483Rütten, Thomas: Ärztliche Ethik in <strong>der</strong> Renaissancemedizin. Mechanismen <strong>der</strong>Neukontextuierung des <strong>hippokratischen</strong> Eides in <strong>der</strong> späthumanistischen Kommentarliteraturzwischen 1540 <strong>und</strong> 1640. In: Garofalo, I.; Lami, A.; Manetti, D.; Roselli, A.: Aspetti dellaterapia nell’ Corpus Hippocraticum. Atti del IXème Colloque International Hippocratique,Pisa 25–29 sept. 1996. Firenze 1999, 517–542Rütten, Thomas: Retextuierungen des <strong>hippokratischen</strong> Eides im Vorfeld seiner editio princepsunter dem Einfluß seiner Christianisierungsgeschichte. In: Garzya, Antonio; Jouanna, Jacques(eds.): I testi medici greci, tradizione e ecdotica. Atti del III Convegno Internazionale, Napoli15–18 ottobre 1997. Napoli 1999, 509–533Sarton, George: Hippocratic oath in Arabic.Isis 20 (1933), 262Schubert, Charlotte: Der Hippokratische Eid. Medizin <strong>und</strong> Ethik von <strong>der</strong> Antike bis heute.Darmstadt 2005Schubert, Charlotte; Scholl, Reinhold: Der Hippokratische Eid: Wie viele Verträge <strong>und</strong> wieviele Eide?Med.hist. J. 40 (2005), 247–273Staden, Heinrich von: »In a pure and holy way«. Personal and professional conduct in theHippocratic Oath?J. Hist. Med. 51 (1996), 404–437Strohmaier, G.: Ḣunayn b. Isḣāq et le serment hippocratique.Arabica 21 (1974), 318–323S<strong>und</strong>ström, Per: Det hippokratiska arvet: den medicinska etikens historia tecknad utifrånkälltexterna. Nora 2001Triebel-Schubert, Charlotte: Bemerkungen zum Hippokratischen Eid.Med.hist. J. 20 (1985), 253–26015 Lex = *Liber de legeNo mowNāmūs aṫ-ṫibbAbkürzung: LexAlte Ausgabe: Littré IV,638Vgl. Diels 18; Kibre HL XXXVIBand: ThLG Hipp 014Incipit: ÆIhtrikhÁ texneÂvn meÁn paseÂvn eÆ stiÁn eÆpifanesta th´ diaÁ deÁIncipit (lat.): Medicina artium excellentissima propter indisciplinam utentiumIncipit (lat.): Medicina omnium artium praeclarissima estDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Ullmann 33, Nr. 27; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (313), Nr. 13; Sezgin 38, Nr. 11Lat. Übers.: Kibre HL XXXVI (Übersetzer: Anonymus; Niccolò da Reggio; Arnaldus Villanovanus;Brentius, Andreas)E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis Lex, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927, 7f.E Untersteiner Candia, L.: Ippocrate. Firenze 1957E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. II: Law. London u. Cambridge, Mass. 1952, 255–265 (TheLoeb Classical Library)T Chadwick, J.; Mann, W. N.: The Canon. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R. Lloyd.Harmondsworth 1978, 68–69–25–


Corpus HippocraticumT Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 95–97T Fuchs I,3–4T Joly, 207–210T Kapferer I,27–28T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 395–396U Jouanna, Jacques: Un témoin méconnu de la tradition hippocratique: L’Ambrosianus gr. 134(B 113 sup.), fol. 1–2 (avec une nouvelle édition du Serment et de la Loi). In: Garzya, Antonio(ed.): Storia e ecdotica dei testi medici greci. Atti del II Convegno Internazionale, Parigi 24–26maggio 1994. Napoli 1996, 253–27216 De morbis popularibus II = *Epidemiarum IIÆEpidhmivÄn toÁ dey teronK. Abīd¯īmiyā = K. al-Amrāḋ al-wāfidaAbkürzung: Epid. IIAlte Ausgabe: Littré V,72Vgl. Diels 19; Kibre HL XIXBand: ThLG Hipp 006Incipit: ÍAnurakew eÆn KranvÄ ni uerinoi´ yÎen eÆn kay masin yÏdati layÂr ìvArab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 8; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (308), Nr. 7; Sezgin 34, Nr. 5 (Übersetzer: Hiobvon Edessa)Lat. Übers.: Kibre HL XIX (Übersetzer: Leontini, Manente) Sezgin 34, Nr. 4 (Übersetzer: Ḣunain)E,T Smith, Wesley D.: Hippocrates: Vol. VII: Epidemics 2. Cambridge, Mass. u. London 1994,18–91 (The Loeb Classical Library)E,K Langholf, Volker: Syntaktische Untersuchungen zu Hippokrates-Texten. BrachylogischeSyntagmen in den individuellen Krankheits-Fallbeschreibungen <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong>Schriftensammlung. Wiesbaden 1977 (Abhandlungen <strong>der</strong> Geistes- u. Sozialwiss. Kl. / Akad. d.Wiss. u. d. Lit. Mainz: Einzelveröffentl.)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs II,159–192T Kapferer XI,51–76T Martinelli, V.: Ippocrate – il II libro delle epidemie. Libro II, 5–6.Riv. Stor. Med. 14 (1970), 51–59T Morricone, Achille: Delle epidemie, libro II, sezione II. Traduzione e commento. Roma 1960U Bertier, Janine: A propos de quelques résurgences des Épidémies dans les Problemata duCorpus aristotelicien. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 261–269U Bråtescu, Gheorghe: Aspects d’étiologie dans les Épidémies hippocratiques. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 222–236U Comiti, Vincent-Pierre: Étiologies et responsabilités causales dans les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 105–108U Di Benedetto, V[incenzo]: Principi metodici di Ep. II. IV. VI. In: Corpus Hippocraticum.Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26 septembre 1975). Éd. par Robert Joly.[Mons] 1977 (Éditions universitaires de Mons. Série Sciences Humaines.), S. 246–263U Diller, Hans: Ausdrucksformen des methodischen Bewusstseins in den HippokratischenEpidemien.Arch. Begriffsgesch. 9 (1964), 133–150U Esteban Santos, A.: Diferencias en la terapéutica y en su modo de exposición entre los distintoslibros de Epidemias. In: Garofalo, I.; Lami, A.; Manetti, D.; Roselli, A. (eds.): Aspetti dellaterapia nell’Corpus Hippocraticum. Atti de IXème Colloque International Hippocratique, Pisa25–29 sept. 1996. Firenze 1999, 283–298U García Novo, Elsa: Algunas notas al texto de Epidemias a traves de Galeno. In: Galeno: obra,pensamiento e influencia (Coloquio internacional celebrado en Madrid, 22–25 de Marzo de1988). Ed. preparada por J. A. López Férez. Madrid 1991, 153–159–26–


Corpus HippocraticumUUUUUUUUUUUUUUUUUUGarofalo, Ivan: Galeno e l’anatomia di Ippocrate. In: Tratados Hipocráticos (Estudios acercade su contenido, forma e influencia). Actas del VII e Colloque International Hippocratique(Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 609–622Gruber, Angelika: Natürliche Heilung <strong>und</strong> ärztliche Behandlung in den HippokratischenEpidemienbüchern. Med. Diss. München 1993Hanson, Ann Ellis: Diseases of Women in the Epidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 38–51Ioannidi, Hélène: La pratique de l’écriture chez les médecins auteurs des Épidémies (Livres I etIII; II, IV, VI). In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 159–165.Jouanna, Jacques: Place des Épidémies dans la Collection hippocratique: le critèredelaterminologie. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 60–87López Férez, Juan Antonio: La Médecine météorologique et les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 52–59Langholf, Volker: Generalisationen <strong>und</strong> Aphorismen in den Epidemienbüchern. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 131–143Langholf, Volker: Medical Theories in Hippocrates. Early Texts and the ’Epidemics’. Berlin,New York 1990 (Untersuchungen zur antiken Literatur <strong>und</strong> Geschichte. Bd. 34)Licciardi, Caterina: Tendance et probabilité dans les Épidémies II. IV. VI. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 117–130Licciardi, Caterina: Les causes des maladies dans les sept livres des Épidémies. In: La maladieet les maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI e Colloque InternationalHippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec 1990, 323–337Lichtenthaeler, Charles: Der magische Hintergr<strong>und</strong> <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Materia peccans inden Epidemienbüchern III <strong>und</strong> I. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 109–116Maloney, Gilles: Les végétaux dans les livres des Épidémies. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 166–181Manetti, Daniela: Data-Recording in Epid. II 2–3: Some Consi<strong>der</strong>ations. In: La maladie et lesmaladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI e Colloque International Hippocratique(Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec 1990, 143–158Manetti, Daniella; Roselli, Amneris: Problemi di edizione della sezione anatomica di EpidemieII. In: Tratados Hipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas delVII e Colloque International Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid1992, 623–634Nikitas, Anastasios A.: Untersuchungen zu den Epidemienbüchern II, IV, VI des CorpusHippocraticum. Diss. phil. Hamburg 1968Nikitas, Anastasios A.: Textkritische Bemerkungen zum zweiten Epidemienbuch des CorpusHippocraticum.Hermes 97 (1969), 187–197Robert, F[ernand]: Les adresses des malades dans les Épidémies II, IV et VI. In: La collectionhippocratique et son rôle dans l’histoire de la médecine. Colloque de Strasbourg (23–27octobre 1972). Leiden 1975 (Université de Strasbourg. Travaux du Centre de Recherche sur leProche-Orient et la Grèce Antiques. 2.), S. 173–194Roselli, Amneris: Epidemics and Aphorisms: Notes on the History of Early Transmission ofEpidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen–27–


Corpus HippocraticumUUUUUdes V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von GerhardBaa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 182–190Smith, Wesley D.: Generic form in Epidemics I to VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 144–158Thivel, Antoine: Peut-on parler d’un vitalisme d’Hippocrate, notamment dans les Épidémies?En d’autres termes: Hippocrate était-il vitaliste? In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie –Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 88–104Wenskus, Otta: Astronomisches in den Epidemienbüchern. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 237–243Zaragoza Gras, Joana: El léxico ginecológico de las Epidemias hipocráticas. In: TratadosHipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e ColloqueInternational Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 479–489Zaragoza i Gras, Joana; Gonzalez i Senmarti, Antoni: Réflexions sur le lexique dans lesÉpidémies II, IV, V, VI et VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 205–21217 De morbis popularibus IV = *Epidemiarum IVÆEpidhmivÄn toÁ teÂtartonK. Abīd¯īmiyā = K. al-Amrāḋ al-wāfidaAbkürzung: Epid. IVAlte Ausgabe: Littré V,144Vgl. Diels 19; Kibre HL XIXBand: ThLG Hipp 006Incipit: Met’ iÆshmeriÂhn kaiÁ metaÁ plhiÈa da, oiÎa taÁ aÆ nesuio mena kaiÁArab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 8; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (308), Nr. 7Lat. Übers.: Kibre HL XIX (Übersetzer: Leontini, Manente)E,T Smith, Wesley D.: Hippocrates: Vol. VII: Epidemics IV. Cambridge, Mass. u. London 1994,92–151 (The Loeb Classical Library)E,K Langholf, Volker: Syntaktische Untersuchungen zu Hippokrates-Texten. BrachylogischeSyntagmen in den individuellen Krankheits-Fallbeschreibungen <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong>Schriftensammlung. Wiesbaden 1977 (Abhandlungen <strong>der</strong> Geistes- u. Sozialwiss. Kl. / Akad. d.Wiss. u. d. Lit. Mainz: Einzelveröffentl.)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs II,193–220TUUUUUKapferer XII,7–28Bråtescu, Gheorghe: Aspects d’étiologie dans les Épidémies hippocratiques. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 222–236Comiti, Vincent-Pierre: Étiologies et responsabilités causales dans les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 105–108Di Benedetto, V[incenzo]: Principi metodici di Ep. II. IV. VI. In: Corpus Hippocraticum.Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26 septembre 1975). Éd. par Robert Joly.[Mons] 1977 (Éditions universitaires de Mons. Série Sciences Humaines.), S. 246–263Diller, Hans: Ausdrucksformen des methodischen Bewusstseins in den HippokratischenEpidemien.Arch. Begriffsgesch. 9 (1964), 133–150Esteban Santos, A.: Diferencias en la terapéutica y en su modo de exposición entre los distintoslibros de Epidemias. In: Garofalo, I.; Lami, A.; Manetti, D.; Roselli, A. (eds.): Aspetti dellaterapia nell’Corpus Hippocraticum. Atti de IXème Colloque International Hippocratique, Pisa25–29 sept. 1996. Firenze 1999, 283–298–28–


Corpus HippocraticumUUUUUUUUUUUUUUUUUGruber, Angelika: Natürliche Heilung <strong>und</strong> ärztliche Behandlung in den HippokratischenEpidemienbüchern. Med. Diss. München 1993Hanson, Ann Ellis: Diseases of Women in the Epidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 38–51Ioannidi, Hélène: La pratique de l’écriture chez les médecins auteurs des Épidémies (Livres I etIII; II, IV, VI). In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 159–165.Jouanna, Jacques: Place des Épidémies dans la Collection hippocratique: le critèredelaterminologie. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 60–87Langholf, Volker: Generalisationen <strong>und</strong> Aphorismen in den Epidemienbüchern. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 131–143Langholf, Volker: Medical Theories in Hippocrates. Early Texts and the ’Epidemics’. Berlin,New York 1990 (Untersuchungen zur antiken Literatur <strong>und</strong> Geschichte. Bd. 34)Licciardi, Caterina: Tendance et probabilité dans les Épidémies II. IV. VI. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 117–130Licciardi, Caterina: Les causes des maladies dans les sept livres des Épidémies. In: La maladieet les maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI e Colloque InternationalHippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec 1990, 323–337Lichtenthaeler, Charles: Der magische Hintergr<strong>und</strong> <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Materia peccans inden Epidemienbüchern III <strong>und</strong> I. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 109–116López Férez, Juan Antonio: La Médecine météorologique et les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 52–59Maloney, Gilles: Les végétaux dans les livres des Épidémies. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 166–181Nikitas, Anastasios A.: Untersuchungen zu den Epidemienbüchern II, IV, VI des CorpusHippocraticum. Diss. phil. Hamburg 1968Robert, F[ernand]: Les adresses des malades dans les Épidémies II, IV et VI. In: La collectionhippocratique et son rôle dans l’histoire de la médecine. Colloque de Strasbourg (23–27octobre 1972). Leiden 1975 (Université de Strasbourg. Travaux du Centre de Recherche sur leProche-Orient et la Grèce Antiques. 2.), S. 173–194Roselli, Amneris: Epidemics and Aphorisms: Notes on the History of Early Transmission ofEpidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungendes V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von GerhardBaa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 182–190Smith, Wesley D.: Generic form in Epidemics I to VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 144–158Thivel, Antoine: Peut-on parler d’un vitalisme d’Hippocrate, notamment dans les Épidémies?En d’autres termes: Hippocrate était-il vitaliste? In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie –Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 88–104Wenskus, Otta: Astronomisches in den Epidemienbüchern. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 237–243–29–


Corpus HippocraticumUUZaragoza Gras, Joana: El léxico ginecológico de las Epidemias hipocráticas. In: TratadosHipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e ColloqueInternational Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 479–489Zaragoza i Gras, Joana; Gonzalez i Senmarti, Antoni: Réflexions sur le lexique dans lesÉpidémies II, IV, V, VI et VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 205–21218 De morbis popularibus V = *Epidemiarum VÆEpidhmivÄn toÁ peÂmptonK. Abīd¯īmiyā = K. al-Amrāḋ al-wāfidaAbkürzung: Epid. VAlte Ausgabe: Littré V,204Vgl. Diels 19; Kibre HL XIXBand: ThLG Hipp 006Incipit: ÆEn ÍHlidi, hë toyÄ khpvroyÄ gynh , pyretoÁw eiËxen ayÆthÁ n jynexhÂw´Arab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 8; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (308), Nr. 7Lat. Übers.: Kibre HL XIX (Übersetzer: Leontini, Manente)E,T Smith, Wesley D.: Hippocrates: Vol. VII: Epidemics 5. Cambridge, Mass. u. London 1994,152–217 (The Loeb Classical Library)E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocrate: Tome IV 3: Epidémies V et VII. Texte établi et trad. par JacquesJouanna; annoté par Jacques Jouanna et Mirko D. Grmek. Paris 2000 (Collection desUniversités de France)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs II,221–252TUUUUUUUUUKapferer XII,31–53Bertier, Janine: A propos de quelques résurgences des Épidémies dans les Problemata duCorpus aristotelicien. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 261–269Bråtescu, Gheorghe: Aspects d’étiologie dans les Épidémies hippocratiques. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 222–236Comiti, Vincent-Pierre: Étiologies et responsabilités causales dans les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 105–108Esteban Santos, A.: Diferencias en la terapéutica y en su modo de exposición entre los distintoslibros de Epidemias. In: Garofalo, I.; Lami, A.; Manetti, D.; Roselli, A. (eds.): Aspetti dellaterapia nell’Corpus Hippocraticum. Atti de IXème Colloque International Hippocratique, Pisa25–29 sept. 1996. Firenze 1999, 283–298Grmek, Mirko D.: Le diagnostic rétrospectif des cas décrits dans le livre V des Epidémieshippocratiques. In: Tratados Hipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma einfluencia). Actas del VII e Colloque International Hippocratique (Madrid, 24–29 deseptiembre de 1990). Madrid 1992, 187–200Gruber, Angelika: Natürliche Heilung <strong>und</strong> ärztliche Behandlung in den HippokratischenEpidemienbüchern. Med. Diss. München 1993Hanson, Ann Ellis: Diseases of Women in the Epidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 38–51Jouanna, Jacques: Place des Épidémies dans la Collection hippocratique: le critèredelaterminologie. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 60–87Jouanna, Jacques: Les versions parallèles d’Epidémies V et VII: Problèmes d’édition. In:Garzya, Antonio; Jouanna, Jacques (eds.): I testi medici greci, tradizione e ecdotica. Atti delIII Convegno Internazionale, Napoli 15–18 ottobre 1997. Napoli 1999, 285–303–30–


Corpus HippocraticumU Koelbing, Huldrych M.: Therapeutischer Optimismus <strong>und</strong> therapeutische Zurückhaltung in<strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Medizin. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 338–346U Langholf, V[olker]: Die parallelen Texte in Epidemien V <strong>und</strong> VII. In: Corpus Hippocraticum.Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26 septembre 1975). Éd. par Robert Joly.[Mons] 1977 (Éditions universitaires de Mons. Série Sciences Humaines.), S. 264–274U Langholf, Volker: Generalisationen <strong>und</strong> Aphorismen in den Epidemienbüchern. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 131–143U Langholf, Volker: Medical Theories in Hippocrates. Early Texts and the ’Epidemics’. Berlin,New York 1990 (Untersuchungen zur antiken Literatur <strong>und</strong> Geschichte. Bd. 34)U Licciardi, Caterina: Les causes des maladies dans les sept livres des Épidémies. In: La maladieet les maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI e Colloque InternationalHippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec 1990, 323–337U Lichtenthaeler, Charles: Der magische Hintergr<strong>und</strong> <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Materia peccans inden Epidemienbüchern III <strong>und</strong> I. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 109–116U López Férez, Juan Antonio: La Médecine météorologique et les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 52–59U Maloney, Gilles: Les végétaux dans les livres des Épidémies. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 166–181U Papanikolaou, A. D.: GlvssikaiÁ eÍreynai eÆpiÁ toyÄ Corpus Hippocraticum. ToÁ pro blhma thÄweëno thtow toyÄ peÂmptoy bibliÂoy tvÄ n ÆEpidhmivÄ n kaiÁ hë sxeÂsiw ayÆ toyÄ proÁw toÁ eÏbdomon. Diss.phil. Athen 1965U Robert, Fernand: La prognose hippocratique dans les livres V et VII des Epidémies. In: Lemonde grec. . . Hommages à Claire Préaux. Brussels 1975, 257–270U Robert, Fernand: Médecine d’équipe dans les Epidemies V. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 20–27U Smith, Wesley D.: Implicit Fever Theory in Epidemics 5 and 7.Med. Hist. Suppl. 1 (1981), 1–18U Smith, Wesley D.: Generic form in Epidemics I to VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 144–158U Thivel, Antoine: Peut-on parler d’un vitalisme d’Hippocrate, notamment dans les Épidémies?En d’autres termes: Hippocrate était-il vitaliste? In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie –Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 88–104U Wenskus, Otta: Astronomisches in den Epidemienbüchern. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 237–243U Zaragoza Gras, Joana: El léxico ginecológico de las Epidemias hipocráticas. In: TratadosHipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e ColloqueInternational Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 479–489U Zaragoza i Gras, Joana; Gonzalez i Senmarti, Antoni: Réflexions sur le lexique dans lesÉpidémies II, IV, V, VI et VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 205–212–31–


Corpus Hippocraticum19 De morbis popularibus VI = *Epidemiarum VIÆEpidhmivÄn toÁ eÏktonK. Abīd¯īmiyā = K. al-Amrāḋ al-wāfidaAbkürzung: Epid. VIAlte Ausgabe: Littré V,266Vgl. Diels 19; Kibre HL XIXBand: ThLG Hipp 006Incipit: ëOkoÂsìhsin eÆj aÆ pofuorhÄw periÁ yë steÂrhn kaiÁ oiÆdhma tvn eÆwIncipit (lat.): Quibuscumque ex dissolutione circa matricem et tumorem in capitis gravedinemArab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 8; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (308), Nr. 7; Sezgin 34, Nr. 5Lat. Übers.: Kibre HL XIX (Übersetzer: Leontini, Manente)Syr. Übers.: Sezgin 34, Nr. 4 (Übersetzer: Hiob von Edessa)E,T Smith, Wesley D.: Hippocrates: Vol. VII: Epidemics 6. Cambridge, Mass. u. London 1994,E,K218–291 (The Loeb Classical Library)Langholf, Volker: Syntaktische Untersuchungen zu Hippokrates-Texten. BrachylogischeSyntagmen in den individuellen Krankheits-Fallbeschreibungen <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong>Schriftensammlung. Wiesbaden 1977 (Abhandlungen <strong>der</strong> Geistes- u. Sozialwiss. Kl. / Akad. d.Wiss. u. d. Lit. Mainz: Einzelveröffentl.)E,T,K Manetti, D.; Roselli, Amneris: [Hippocrates.] Epidemie, libro sesto, introd., ed., comm. &trad. a cura di . . . Firenze 1982 (Bibl. di studi sup. 66.)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986TTTTCCCUUUUUUUFlorio, L.: Ippocrate: La IV sezione del VI libro delle »epidemie«.Med. nei Secoli 3 (1966), 24–29Florio, L.: La III sezione del VI libro delle Epidemie di Ippocrate.Arch. Putti 21 (1966), 449–452Fuchs II,253–291Kapferer XII,57–84Braeutigam, Gualtarius: De Hippocratis Epidemiarum libri sexti commentatoribus. Diss. phil.Königsberg 1908Duffy, John M.: Ioannis Alexandrini In Hippocratis Epidemiarum librum VI commentariifragmenta; Anonymi In Hippocratis Epidemiarum librum VI commentarii fragmenta, CMG XI1,4, Berlin 1997, 25–107; 119–125Pritchet, C. D.: Johannis Alexandrini commentaria in sextum librum HippocratisEpidemiarum. Leiden 1975Bertier, Janine: A propos de quelques résurgences des Épidémies dans les Problemata duCorpus aristotelicien. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 261–269Bråtescu, Gheorghe: Aspects d’étiologie dans les Épidémies hippocratiques. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 222–236Comiti, Vincent-Pierre: Étiologies et responsabilités causales dans les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 105–108Di Benedetto, V[incenzo]: Principi metodici di Ep. II. IV. VI. In: Corpus Hippocraticum.Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26 septembre 1975). Éd. par Robert Joly.[Mons] 1977 (Éditions universitaires de Mons. Série Sciences Humaines.), S. 246–263Diller, Hans: Ausdrucksformen des methodischen Bewusstseins in den HippokratischenEpidemien.Arch. Begriffsgesch. 9 (1964), 133–150Esteban Santos, A.: Diferencias en la terapéutica y en su modo de exposición entre los distintoslibros de Epidemias. In: Garofalo, I.; Lami, A.; Manetti, D.; Roselli, A. (eds.): Aspetti dellaterapia nell’Corpus Hippocraticum. Atti de IXème Colloque International Hippocratique, Pisa25–29 sept. 1996. Firenze 1999, 283–298García Novo, Elsa: Algunas notas al texto de Epidemias a traves de Galeno. In: Galeno: obra,pensamiento e influencia (Coloquio internacional celebrado en Madrid, 22–25 de Marzo de1988). Ed. preparada por J. A. López Férez. Madrid 1991, 153–159–32–


Corpus HippocraticumUUUUUUUUUUUUUUUUUGruber, Angelika: Natürliche Heilung <strong>und</strong> ärztliche Behandlung in den HippokratischenEpidemienbüchern. Med. Diss. München 1993Hanson, Ann Ellis: Diseases of Women in the Epidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 38–51Ingenkamp, Heinz Gerd: Der Charakter medizinischer Axiome nach den Epidemien. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 20–37Ioannidi, Hélène: La pratique de l’écriture chez les médecins auteurs des Épidémies (Livres I etIII; II, IV, VI). In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 159–165.Jouanna, Jacques: Place des Épidémies dans la Collection hippocratique: le critèredelaterminologie. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 60–87Kollesch, Jutta: Die diätetischen Aphorismen des sechsten Epidemienbuches <strong>und</strong> Herodikosvon Selymbria. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 191–197Langholf, Volker: Generalisationen <strong>und</strong> Aphorismen in den Epidemienbüchern. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 131–143Langholf, Volker: Medical Theories in Hippocrates. Early Texts and the ’Epidemics’. Berlin,New York 1990 (Untersuchungen zur antiken Literatur <strong>und</strong> Geschichte. Bd. 34)Licciardi, Caterina: Tendance et probabilité dans les Épidémies II. IV. VI. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 117–130Licciardi, Caterina: Les causes des maladies dans les sept livres des Épidémies. In: La maladieet les maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI e Colloque InternationalHippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec 1990, 323–337Lichtenthaeler, Charles: Der magische Hintergr<strong>und</strong> <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Materia peccans inden Epidemienbüchern III <strong>und</strong> I. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 109–116López Férez, Juan Antonio: La Médecine météorologique et les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 52–59Maloney, Gilles: Les végétaux dans les livres des Épidémies. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 166–181Mazzini, Innocenzo: Manente Leontini, Übersetzer <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Epidemien (cod.Laurent. 73,12). Bemerkungen zu seiner Übersetzung von Epidemien Buch 6. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 312–320Müller, Carl Werner: Der Aphorismus 2,1 des sechsten <strong>hippokratischen</strong> Epidemienbuches.Rhein. Mus. 109 (1966), 120–134Nikitas, Anastasios A.: Untersuchungen zu den Epidemienbüchern II, IV, VI des CorpusHippocraticum. Diss. phil. Hamburg 1968Robert, F[ernand]: Les adresses des malades dans les Épidémies II, IV et VI. In: La collectionhippocratique et son rôle dans l’histoire de la médecine. Colloque de Strasbourg (23–27octobre 1972). Leiden 1975 (Université de Strasbourg. Travaux du Centre de Recherche sur leProche-Orient et la Grèce Antiques. 2.), S. 173–194–33–


Corpus HippocraticumUUUUUUUUURoselli, Amneris: Epidemics and Aphorisms: Notes on the History of Early Transmission ofEpidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungendes V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von GerhardBaa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 182–190Roselli, Amneris: Suida ed Eustazio su Ippocrate Epidemie VI 4.18 Hydor boron kai agrypnieboron.Med. nei Sec. N.S. 11 (1999), 1–8.Roselli, Amneris: Un commento inedito a Hipp. Epid. VI 2.4 ( Epid. II 3.7) nel ms. Par. gr.2230. In: Garzya, Antonio; Jouanna, Jacques (eds.): I testi medici greci, tradizione e ecdotica.Atti del III Convegno Internazionale, Napoli 15–18 ottobre 1997. Napoli 1999, 493–508Rudolph, Gerhard: Épidémies VI,5,15 – Hippocrate et le problème de la méridienne auXVIII e siècle. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 329–337Smith, Wesley D.: Generic form in Epidemics I to VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 144–158Thivel, Antoine: Peut-on parler d’un vitalisme d’Hippocrate, notamment dans les Épidémies?En d’autres termes: Hippocrate était-il vitaliste? In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie –Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 88–104Wenskus, Otta: Astronomisches in den Epidemienbüchern. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 237–243Zaragoza Gras, Joana: El léxico ginecológico de las Epidemias hipocráticas. In: TratadosHipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e ColloqueInternational Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 479–489Zaragoza i Gras, Joana; Gonzalez i Senmarti, Antoni: Réflexions sur le lexique dans lesÉpidémies II, IV, V, VI et VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 205–21220 De morbis popularibus VII = *Epidemiarum VIIÆEpidhmivÄn toÁ eÏbdomonK. Abīd¯īmiyā = K. al-Amrāḋ al-wāfidaAbkürzung: Epid. VIIAlte Ausgabe: Littré V,364Vgl. Diels 19; Kibre HL XIXBand: ThLG Hipp 006Incipit: MetaÁ ky na oië pyretoiÁ eÆgeÂnonto iëdrv deew, kaiÁ oyÆ periecy xontoArab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 8; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (308), Nr. 7Lat. Übers.: Kibre HL XIX (Übersetzer: Leontini, Manente)E,T Smith, Wesley D.: Hippocrates: Vol. VII: Epidemics 7. Cambridge, Mass. u. London 1994,292–415 (The Loeb Classical Library)E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocrate: Tome IV 3: Epidémies V et VII. Texte établi et trad. par JacquesJouanna; annoté par Jacques Jouanna et Mirko D. Grmek. Paris 2000 (Collection desUniversités de France)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs II,292–345T Ilardi, A.: Delle epidemie. Libro VII. PeriÁ eÆpidhmivÄn. Roma 1961TUUKapferer XII,87–130Bråtescu, Gheorghe: Aspects d’étiologie dans les Épidémies hippocratiques. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 222–236Comiti, Vincent-Pierre: Étiologies et responsabilités causales dans les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque–34–


Corpus HippocraticumInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 105–108U Deichgräber, Karl: Zur Milchtherapie <strong>der</strong> Hippokratiker (Epid. VII). In: Medizingeschichte inunserer Zeit. Hrsg. von H. H. Eulner u. a. Stuttgart 1971, 36–53U Esteban Santos, A.: Diferencias en la terapéutica y en su modo de exposición entre los distintoslibros de Epidemias. In: Garofalo, I.; Lami, A.; Manetti, D.; Roselli, A. (eds.): Aspetti dellaterapia nell’Corpus Hippocraticum. Atti de IXème Colloque International Hippocratique, Pisa25–29 sept. 1996. Firenze 1999, 283–298U Grensemann, Hermann: Die Krankheit <strong>der</strong> Tochter des Theodoros. Eine Studie zum siebten<strong>hippokratischen</strong> Epidemienbuch.Clio Med. 4 (1969), 71–83U Grmek, M[irko]; Robert, F[ernand]: Dialogue d’un médecin et d’un philologue sur quelquespassages des Epidémies VII. In: Corpus Hippocraticum. Actes du Colloque hippocratique deMons (22–26 septembre 1975). Éd. par Robert Joly. [Mons] 1977 (Éditions universitaires deMons. Série Sciences Humaines.), S. 275–290U Gruber, Angelika: Natürliche Heilung <strong>und</strong> ärztliche Behandlung in den HippokratischenEpidemienbüchern. Med. Diss. München 1993U Hanson, Ann Ellis: Diseases of Women in the Epidemics. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 38–51U Jouanna, Jacques: Place des Épidémies dans la Collection hippocratique: le critèredelaterminologie. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition.Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg.von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 60–87U Jouanna, Jacques: Les versions parallèles d’Epidémies V et VII: Problèmes d’édition. In:Garzya, Antonio; Jouanna, Jacques (eds.): I testi medici greci, tradizione e ecdotica. Atti delIII Convegno Internazionale, Napoli 15–18 ottobre 1997. Napoli 1999, 285–303U López Férez, Juan Antonio: La Médecine météorologique et les Épidémies. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 52–59U Langholf, V[olker]: Die parallelen Texte in Epidemien V <strong>und</strong> VII. In: Corpus Hippocraticum.Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26 septembre 1975). Éd. par Robert Joly.[Mons] 1977 (Éditions universitaires de Mons. Série Sciences Humaines.), S. 264–274U Langholf, Volker: Generalisationen <strong>und</strong> Aphorismen in den Epidemienbüchern. In: Die<strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e ColloqueInternational Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau.Stuttgart 1989, 131–143U Langholf, Volker: Medical Theories in Hippocrates. Early Texts and the ’Epidemics’. Berlin,New York 1990 (Untersuchungen zur antiken Literatur <strong>und</strong> Geschichte. Bd. 34)U Licciardi, Caterina: Les causes des maladies dans les sept livres des Épidémies. In: La maladieet les maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI e Colloque InternationalHippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec 1990, 323–337U Lichtenthaeler, Charles: Der magische Hintergr<strong>und</strong> <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Materia peccans inden Epidemienbüchern III <strong>und</strong> I. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 109–116U Maloney, Gilles: Les végétaux dans les livres des Épidémies. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 166–181U Papanikolaou, A. D.: GlvssikaiÁ eÍreynai eÆpiÁ toyÄ Corpus Hippocraticum. ToÁ pro blhma thÄweëno thtow toyÄ peÂmptoy bibliÂoy tvÄ n ÆEpidhmivÄ n kaiÁ hë sxeÂsiw ayÆ toyÄ proÁw toÁ eÏbdomon. Diss.phil. Athen 1965U Robert, Fernand: La prognose hippocratique dans les livres V et VII des Epidémies. In: Lemonde grec. . . Hommages à Claire Préaux. Bruxelles 1975, 257–270U Smith, Wesley D.: Implicit Fever Theory in Epidemics 5 and 7.Med. Hist. Suppl. 1 (1981), 1–18–35–


Corpus HippocraticumUUUUUSmith, Wesley D.: Generic form in Epidemics I to VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 144–158Thivel, Antoine: Peut-on parler d’un vitalisme d’Hippocrate, notamment dans les Épidémies?En d’autres termes: Hippocrate était-il vitaliste? In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie –Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 88–104Wenskus, Otta: Astronomisches in den Epidemienbüchern. In: Die <strong>hippokratischen</strong>Epidemien. Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque InternationalHippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart1989, 237–243Zaragoza Gras, Joana: El léxico ginecológico de las Epidemias hipocráticas. In: TratadosHipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e ColloqueInternational Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 479–489Zaragoza i Gras, Joana; Gonzalez i Senmarti, Antoni: Réflexions sur le lexique dans lesÉpidémies II, IV, V, VI et VII. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 205–21221 De humoribus = *De augmento humorumPeriÁ xymvÄnK. fī l-Ah˘lāṫAbkürzung: Hum.Alte Ausgabe: Littré V,476Vgl. Diels 19; Kibre HL XXIXBand: ThLG Hipp 015Incipit: ToÁ meÁn xrvÄma tvÄ n xymvÄn, oÏkoy mhÁ aÍ mpvtiÂw eÆsti tvÄ n xymvÄnIncipit (lat.): Placet nunc quidem exponere ipsas humores que suntDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)Arab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 9; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (310), Nr. 8 (Übersetzer: Īsā ibn Yaḣyā);Sezgin 35, Nr. 6 (Übersetzer: Abū l-Ḣasan Aḣmad ibn Mūsā); Sezgin Nachtr. II, 375Lat. Übers.: Kibre HL XXIX (Übersetzer: Riccius, Augustinus)Syr. Übers.: Sezgin 35, Nr. 6 (Übersetzer: Ḣunain)E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. IV: Humours. London u. Cambridge, Mass. 1953, 61–95(The Loeb Classical Library)E,T López Férez, Juan Antonio; García Novo, Elsa: Tratados hipocráticos. II. Madrid 1986E,T,K Overwien, Oliver: Hippocratis De humoribus, CMG I 3,1 [In Vorbereitung]T Fuchs I,404–416T Kapferer VII,71–85T Mattock, J. N.: On humours. On nutriment. Cambridge 1971 (Arabic Technical and ScientificTexts 6)C Demont, Paul: Un commentaire inédit du traité De humoribus, le Tub. Mb 23 (avec latranscription du commentaire du premier chapitre, fol. 2 r –19 v ). In: Garzya, Antonio; Jouanna,Jacques (eds.): I testi medici greci, tradizione e ecdotica. Atti del III Convegno Internazionale,Napoli 15–18 ottobre 1997. Napoli 1999, 91–124U Deichgräber, Karl: Hippokrates’ De humoribus in <strong>der</strong> Geschichte <strong>der</strong> griechischen Medizin.Mainz 1972 (Akad. d. Wiss. u. d. Lit. Abhandlungen <strong>der</strong> geistes- u. sozialwiss. Kl., Jg. 1972, Nr.14)U Demont, Paul: La terre, le ventre, les vases et l’image du filtre: remarques sur le chapitre 11 dutraité hippocratique De humoribus. In: Criscuolo, U.; Maisano, R. (eds.): Synodia. Studiahumanitatis Antonio Garzya septuagenario ab amicis atque discipulis dicata. Napoli 1998,???–???.22 Praesagia I = Praedicta I = Prorrheticon I = De praedictione IProrrhtikoÁw a′Abkürzung: Prorrh. IAlte Ausgabe: Littré V,510–36–


Corpus HippocraticumVgl. Diels 20; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 016Incipit: Oië kvmatv deew eÆn aÆrxìhÄsi gino menoi, metaÁ kefalhÄw, oÆ sfy ow,Druck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)Druck (lat.): Aphorismi. . . Paris 1530 (Übersetzer: Copus, Gulielmus)Druck (lat.): Aphorismi. . . Venedig 1530 (Übersetzer: Copus, Gulielmus)E Polack, Hilde: Textkritische Untersuchungen zu <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> SchriftPRORRHETIKOS I. Eine ungedruckte Diss. (Hamburg) aus d. Jahre 1954. Mit e. Einführungv. U. Fleischer. Hamburg 1976 (Hamburger philol. Studien. 44.)E,T López Férez, Juan Antonio; García Novo, Elsa: Tratados hipocráticos. II. Madrid 1986E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Prorrhetic I. Cambridge, Mass. u. London 1995, 167–211(The Loeb Classical Library)T Fuchs I,471–495TT,KKapferer XIII,17–34Moffat, John: The Prognostics and Prorrhetics of Hippocrates translated from the originalGreek. London 1788, 55–29223 Coa praesagia = Coaca praesagia = Coa praedicta = Coae praenotiones = Coacae praecognitiones =Coacae praenotiones = De Coacis praenotionibus liberKvakaiÁ prognv siewAbkürzung: Coac.Alte Ausgabe: Littré V,588Vgl. Diels 20; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 017Incipit: Oië eÆk rë iÂgeow pericyxo menoi, kefalalgeÂew, tra xhlonDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)Druck (lat.): Coacae praenotiones. . . Paris 1588 (Übersetzer: Duretus, Ludovicus)Arab. Übers.: Ullmann 32, Nr. 21E,T López Férez, Juan Antonio; García Novo, Elsa: Tratados hipocráticos. II. Madrid 1986E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Coan Prenotions. Cambridge, Mass. u. London 2010,103–269 (The Loeb Classical Library)T Fuchs II,1–98TUKapferer XIII,37–108Pöppel, Ottokar: Die hippokratische Schrift KìvakaiÁ prognv seiw <strong>und</strong> ihre Überlieferung. Diss.phil. Kiel 195924 De arte = *De arte medicine = *Admonitio = *Demonstratio = *De disciplina = *De doctrina = *Deinstructione artis medicine = *De incipiente sectam medicine = *Epistula de disciplina artis medicinae =*Ammonitio Theodori mediciPeriÁ teÂxnhwK. al-Mudh˘al ila ṫ-ṫibb [?]Abkürzung: de ArteAlte Ausgabe: Littré VI,2Vgl. Diels 20; Kibre HL VBand: ThLG Hipp 018Incipit: EiÆsi tinew oiÊ teÂxnhn pepoiÂhntai toÁ taÁwteÂxnaw aiÆsxroepeiÄn,Incipit (lat.): Incipiamus admonitiones Ypocratis exponereIncipit (lat.): Interea moneo te, medice, sicut et ego monitus sum a magistro meoIncipit (lat.): Medicinam quidem adinvenit ApolloIncipit (lat.): Medicine artis auctor et inventor apud Grecos fuisse perhibetur ApolloIncipit (lat.): Oportet antequam Ypocratis praecepit iuramentoIncipit (lat.): Sunt quidem qui artem putant, reliquas artes turpiter in cessendo dehonestareDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 13Lat. Übers.: Kibre HL V (Übersetzer: Anonymus)–37–


Corpus HippocraticumE Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis De arte, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927, 9–19E Firpo, Luigi: De incipiente sectam medicinae. Ammonitio Theodori medici. Epistula dedisciplina artis medicinae. In: Medicina. Testi dell’Alto Medioevo. [. . .] Torino 1972, 26– ; 30–; 36–E,T Gomperz, Theodor: Die Apologie <strong>der</strong> Heilkunst. Eine griechische Sophistenrede des fünftenvorchristlichen Jahrhun<strong>der</strong>ts, bearb., übers., erl. u. eingeleitet. 2., durchges. Aufl. Leipzig 1910E,T Gourevitch, Danielle: Hippocrate, De l’art médical, traduction d’Emile Littré, textesprésentés, commentés et annotés par . . ., introduction par D. Gourevitch, M. Grmek et P.Pellegrin. Paris 1994 (Bibliothèque classique.)E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. II: The Art. London u. Cambridge, Mass. 1952, 185–217(The Loeb Classical Library)E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocrate: Tome V 1: De l’art. Paris 1988, 165–280 (Collection desUniversités de France)T Chadwick, J.; Mann, W. N.: The Science of Medicine. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E.R. Lloyd. Harmondsworth 1978, 139–147T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 189–199T Fuchs I,5–17T Joly, 223–237T Joly, 26–33T Kapferer II,47–59T Mann, Joel E.: Hippocrates, On the art of medicine. Leiden 2012 (Studies in ancient medicine,39)T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 437–452U Diels, Hermann: Hippokratische Forschungen IV: Zu De Arte.Hermes 48 (1912), 378–407U Ducatillon, J[eanne]: Qui est l’auteur du traité hippocratique De l’Art? In: CorpusHippocraticum. Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26 septembre 1975). Éd. parRobert Joly. [Mons] 1977 (Éditions universitaires de Mons. Série Sciences Humaines.), S.148–158U Hirschberg, Julius: Ärztliche Bemerkungen über die in <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Sammlungüberlieferte Schrift PeriÁ teÂxnhw.Arch. Gesch. Naturw. Techn. 6 (1913), 163–173U Jori, Alberto: Piani temporali e piani spaziali nel trattato Sull’Arte. In: Tratados Hipocráticos(Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e Colloque InternationalHippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 75–90U Jori, Alberto: Medicina e medici nella antica Grecia. Saggio sul PeriÁ teÂxnhw/ ippocratico.Bologna 1996.U Kollesch, Jutta: Zur Mündlichkeit hippokratischer Schriften. In: Tratados Hipocráticos(Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e Colloque InternationalHippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 335–342U Lulofs, Heindrik Joan: Hippokrates over de kunst (De arte).Bijdragen tot de geschiedenis <strong>der</strong> geneesk<strong>und</strong>e 3 (1923), 157–166U Vegetti, Mario: Technai e filosofia ne Peri technes pseudo-ippocratico.Atti Accad. Sci. Torino 98 (1963–64), 1–7325 De natura hominis = *De natura humana = *De natura hominaPeriÁ fy siow aÆ nurv poyK. Ṫabī at al-insānAbkürzung: Nat. Hom.Alte Ausgabe: Littré VI,32Vgl. Diels 21; Kibre HL XLIBand: ThLG Hipp 019Incipit: ÏOstiw meÁn eiÍvuen aÆ koy ein lego ntvn aÆ mfiÁ thÄw fy siow thÄw aÆ nurvpiÂnhwIncipit (lat.): Quicumque consuevit audire dicentes de natura humanaDruck (lat.): Aphorismi. . . Paris 1530 (Übersetzer: Brentius, Andreas)Druck (lat.): Aphorismi. . . Venedig 1530 (Übersetzer: Copus, Gulielmus)Incipit (lat.): Quicunque de natura humana amplius disserentes audire consuevitDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)–38–


Corpus HippocraticumDruck (lat.): De natura humana. . . Paris 1531 (Übersetzer: Cruserius, Hermannus)Arab. Übers.: Ullmann 27, Nr. 2; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (311), Nr. 11 (Übersetzer: Ḣunain)Lat. Übers.: Kibre HL XLI (Übersetzer: Anonymus; Bartholomaeus de Messina; Brentius, Andreas)Syr. Übers.: Sezgin 38, Nr. 9 (Übersetzer: Ḣunain)E Villaret, Oskar: Hippocratis De natura hominis liber ad codicum fidem recensitus. AcceduntProlegomena de codicibus et de dialecto huius libri et Adnotationes. Diss. phil. Berlin 1911E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. IV: Nature of Man. London u. Cambridge, Mass. 1953, 1–41(The Loeb Classical Library)E,T Müri, Walter: Der Arzt im Altertum, 190–198 (cap. 4–5, 7–8)E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocrate: La nature de l’homme. Introduction, texte, traduction etcommentaire. Thèse Paris 1967E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocratis De natura hominis, CMG I 1,3, 2. Aufl., Berlin 2002T Capparoni, Angelo: Della natura dellúomo. Tr. e commento. Roma 1960T Chadwick, J.; Mann, W. N.: The Nature of Man. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R.Lloyd. Harmondsworth 1978, 260–271T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 167–173 (cap. 1–8)T Fuchs I,189–208T Joly, 54–60T Kapferer VII,17–34T Mattock, J. N.; Lyons, M. C.: Hippocrates: On the nature of man. Cambridge 1968 (ArabicTechnical and Scientific Texts 4)T Mazzini, Innocenzo: De natura humana. Estratti di un’ antica traduzione latina parzialmenteinedita del PeriÁ fy siow aÆ nurv poy di Polibo.Romanobarbarica 7 (1982–1983), 255–271T Vázquez Buján, M. E.: La antigua traducción latina del tratado »De natura humana« delCorpus Hippocraticum. [MS, Paris, B.N. latin 7027.]Rev. Hist. Textes 12–13 (1982–83), 387–396T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 412–430U Fredrich, Carl: Hippokratische Untersuchungen. Berlin 1899, 82 (PhilologischeUntersuchungen. H. 15.)U Fredrich, Carolus [Ioannes]: De libro Peri physios anthropou pseudippocrateo. Diss. phil.Göttingen 1894U Höttermann, E.: Zur Hippokratischen Schrift PeriÁ fy siow aÆ nurv poy.Hermes 42 (1907), 138–145U Jouanna, Jacques: Rapports entre Mélissos de Samos et Diogène d’Apollonie, à la lumière dutraité hippocratique De natura hominis.Rev. Etud. Anc. 67 (1965), 306–323U Maciejewski, Witold: Hippocratean Treatise: On the nature of man.Arch. Hist. Med. (Warschau) 55 (1992), 185–204U Roselli, Amneris: Hippocrates, De natura hominis. 1. Osservazioni sulla tecnica argomentativa.Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia dell’Università di Siena 6 (1985), 1–11U Thivel, Antoine: ¿Quiénes son los adversarios de Pólibo en los dos primeros capítulos deltratado De la naturaleza del hombre? In: Tratados Hipocráticos (Estudios acerca de sucontenido, forma e influencia). Actas del VII e Colloque International Hippocratique (Madrid,24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 145–155U Vázquez Buján, M. E.: La antigua traducción latina del tratado De natura humana del CorpusHippocraticum.Revue d’Histoire des Textes 12–13 (1982–83), 387–39626 De diaeta salubri = De salubri victu = De salubri diaetaPeriÁ diaiÂthw yë gieinhÄwK. Ḣifż aṡ-ṡiḣḣaAbkürzung: Salubr.Alte Ausgabe: Littré VI,72Vgl. Diels 22; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 020Incipit: ToyÁ w iÆdiv taw vÎ de xrhÁ diaitaÄsuai´ toyÄ meÁn xeimvÄ now eÆsuiÂein–39–


Corpus HippocraticumIncipit (lat.): Idiotas et privatos homines hac diaeta uti oportetDruck (lat.): Galen: Liber de plenitudine. . . Paris 1528 (Übersetzer: Guinterius, Johannes)Druck (lat.): Liber de salubri diaeta. . . Paris 1531 (Übersetzer: Cruserius, Hermannus)Druck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Sezgin 44, Nr. 29E,T García Gual, C. [et al.]: Tratados hipocráticos. III. Madrid 1986E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. IV: Regimen in Health. London u. Cambridge, Mass. 1953,43–59 (The Loeb Classical Library)E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocratis De natura hominis, CMG I 1,3, 2. Aufl., Berlin 2002T Chadwick, J.; Mann, W. N.: A Regimen for Health. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R.Lloyd. Harmondsworth 1978, 272–276T Fuchs I,370–375T Kapferer IV,73–79T,K Lodispoto, Alberto: De regime salutare. Traduzione e commento. In: Actes du XVIIe congrèsUinternational d’histoire de la médecine. (Athènes-Cos 1960). Athènes 1961Fredrich, Carl: Hippokratische Untersuchungen. Berlin 1899, 82 (PhilologischeUntersuchungen. H. 15.)U Wöhrle, Georg: Studien zur Theorie <strong>der</strong> antiken Ges<strong>und</strong>heitslehre. Stuttgart 1990 (Hermes. H.56)27 De flatibus = *De ventisPeriÁ fysvÄnK. Asmā ar-riyāḣ wa-ma rifat hubūb kull minhāAbkürzung: Flat.Alte Ausgabe: Littré VI,90Vgl. Diels 22; Kibre HL XXVIBand: ThLG Hipp 021Incipit: EiÆsi tinew tvÄ n texneÂvn, aiÊ toiÄsi meÁn kekthmeÂnoisiÂn eiÆsinIncipit (lat.): Sunt artes quedam que possidentibus quidem laborem afferunt utentibusIncipit (lat.): Quedam artes sunt que laborem artificibusDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)Druck (lat.): Aphorismi. . . Paris 1530 (Übersetzer: Copus, Gulielmus [?])Druck (lat.): De aere. . . Basel 1529 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Ullmann 32, Nr. 22; Sezgin 46, Nr. 8 (Übersetzer: Ḣunain)Lat. Übers.: Kibre HL XXVI (Übersetzer: Filelfus, Franciscus; Lascaris, Janus)E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis De flatibus, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927, 91–100E Nelson, Axel Herman: Die hippokratische Schrift PeriÁ fysvÄn. Text <strong>und</strong> Studien. Diss. phil.Uppsala 1909E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. II: Breaths. London u. Cambridge, Mass. 1952, 219–253(The Loeb Classical Library)E,T López Férez, Juan Antonio; García Novo, Elsa: Tratados hipocráticos. II. Madrid 1986E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocrate: Tome V 1: Des vents. Paris 1988, 7–163 (Collection desUniversités de France)T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 177–186T Fuchs I,441–450T Kapferer V,15–30T Tavone Passalacqua, Vera: Il libro dei venti, dalla collezione Ippocratica. Roma 1956U Blass, F.: Die Ps.-Hippokratische Schrift PeriÁ fysvÄn <strong>und</strong> <strong>der</strong> Anonymus Londinensis.Hermes 36 (1901), 405–410U Ducatillon, Jeanne: Le traité des vents et la question hippocratique. In: Formes de pensée dansla Collection Hippocratique. Actes du IV e Colloque International Hippocratique (Lausanne,21–26 Septembre 1981). Genève 1983, 263–276U Heidel, William Arthur: PeriÁ fy sevw. A study of the conception of nature among the pre-Socratics.Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences 45 (1910), 77–133U Kollesch, Jutta: Zur Mündlichkeit hiookratischer Schriften. In: Tratados Hipocráticos(Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e Colloque InternationalHippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 335–342–40–


Corpus HippocraticumUUUULangholf, Volker: Kallimachos, Komödie <strong>und</strong> hippokratische Frage.Med.hist. J. 21 (1986), 3–30Lichtenthaeler, Charles: Le Traité des vents est typiquement pseudo-hippocratique. AmicusAristoteles sed magis amica veritas. XIV e étude hippocratique. Genève 1991 (Etudes d’histoirede la médecine VIII)Phillips, J. H.: Lucretius and the (Hippocratic) On Breaths: Addenda. In: Textes MédicauxLatins Antiques. Éd. par G. Sabbah. Saint-Étienne 1984, 83–85 (Centre Jean Palerne,Mémoires V.)Segal, C.: Lucretius, epilepsy, and the Hippocratic On Breaths.Cl. Philol. 65 (1970), 180–18228 De humidorum usu = De liquidorum usuPeriÁ yë grvÄ n xrh siowK. Manāfi ar-ruṫūbātAbkürzung: Liqu.Alte Ausgabe: Littré VI,118Vgl. Diels 22; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 022Incipit: ÏYdvr potoÁn, aë lmyroÁn, ua lassa. PotoÁn meÁn, kat’ iÆhtreiÄonArab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 10E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis De liquidorum usu, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927,85–90E,T García Gual, C. [et al.]: Tratados hipocráticos. III. Madrid 1986E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Use of Liquids. Cambridge, Mass. u. London 1995,317–337 (The Loeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome VI 2: De l’usage des liquides. Paris 1972, 157–178 (Collectiondes Universités de France)T Fuchs III,62–70T Kapferer VIII,99–10829 De morbis IPeriÁ noy svn toÁ prvÄ tonK. al-Amrāḋ [?]Abkürzung: Morb. IAlte Ausgabe: Littré VI,140Vgl. Diels 23; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 023Incipit: ÊOw aà n periÁ iÆh siow eÆueÂlìheÆrvtaÄn ì te oÆ ruvÄ w, kaiÁ eÆ rvtvÄ ntiDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)Druck (lat.): De morbis. . . Paris 1540 (Übersetzer: Pylan<strong>der</strong>, Georgius)Arab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 16E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. V: Diseases I. Cambridge, Mass. u. London 1988, 93–183 (TheLoeb Classical Library)E,T,K Wittern, Renate: Die hippokratische Schrift De morbis I. Ausgabe, Übersetzung <strong>und</strong>Erläuterungen. Hildesheim, New York 1974 (Altertumswissenschaftliche Texte <strong>und</strong> Studien. 3.)T Fuchs II,377–405T Kapferer XVII,69–10230 De affectionibus = *De passionibus = *De morbisPeriÁ pauvÄnAbkürzung: Aff.Alte Ausgabe: Littré VI,208Vgl. Diels 23; Kibre HL XLIIIBand: ThLG Hipp 025Incipit: ÍAndra xrhÁ, oÏstiw eÆstiÁ synetoÁ w, logisa menon oÏti toiÄsin aÆ nurv poisiDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)–41–


Corpus HippocraticumLat. Übers.: Kibre HL XLIII (Übersetzer: Filelfus, Franciscus)E,T García Gual, C. [et al.]: Tratados hipocráticos. III. Madrid 1986E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. V: Affections. Cambridge, Mass. u. London 1988, 1–91 (TheLoeb Classical Library)T Fuchs II,346–376T Kapferer XVII,21–56U Wittenzellner, Jürgen: Untersuchungen zu <strong>der</strong> pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schrift Peri Pathon.Diss. phil. Erlangen-Nürnberg 196931 De locis in hominePeriÁ to pvn tvÄ n kataÁ aÍ nurvponAbkürzung: Loc. Hom.Alte Ausgabe: Littré VI,276Vgl. Diels 23; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 026Incipit: ÆEmoiÁ dokeÂei aÆ rxhÁ meÁn oyËn oyÆ demiÂa eiËnai toyÄ sv matow, aÆ llaÁDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Places in Man. Cambridge, Mass. u. London 1995, 13–101(The Loeb Classical Library)E,T,K Craik, Elizabeth M.: Hippocrates. Places in man. Oxford 1998E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XIII: Des lieux dans l’homme. Paris 1978, 9–99 (Collectiondes Universités de France)T Capparoni, Angelo: Dei luoghi nellúomo. Tr. e commento. Roma 1960T Fuchs II,566–601T Joly, 192–197TUUUUUUKapferer VIII,45–88Anastassiou, A.: aÍ llh, aÆ laiÂa o<strong>der</strong> aÆ lah ? Zur <strong>hippokratischen</strong> Schrift De locis in homine <strong>und</strong>zum Hippokratesglossar des Galen.Rhein. Mus. 125 (1982), 193–201Lasserre, François: Sociolectes hippocratiques dans le traité Des lieux dans l’homme. In:Formes de pensée dans la Collection Hippocratique. Actes du IV e Colloque InternationalHippocratique (Lausanne, 21–26 Septembre 1981). Genève 1983, 163–172Müller, Carl Werner: Die Heilung »durch das Gleiche« in den <strong>hippokratischen</strong> Schriften Demorbo sacro <strong>und</strong> De locis in homine.Sudhoffs Arch. 49 (1965), 225–249Schubring, Konrad: Untersuchungen zur Überlieferungsgeschichte <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> SchriftDe locis in homine. Berlin 1941 (Neue Deutsche Forschungen 288, Abt. Klass. Philol. 12.)Schubring, Konrad: Zu Aufbau <strong>und</strong> Lehre <strong>der</strong> Hippokratischen Schrift De locis in homine.Berliner Med. 15 (1964), 739–744Vegetti, Mario: Il De locis in homine fra Anassagora e Ippocrate.Rendiconti del Istituto lombardo di scienze e lettere 99 (1965), 193–21332 De morbo sacro = De sacro morbo comitialivePeriÁ iëerhÄw noy soyK. fī l-Maraḋ al-ilāhīAbkürzung: Morb. Sacr.Alte Ausgabe: Littré VI,352Vgl. Diels 24; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 027Incipit: PeriÁ meÁn thÄw iëerhÄw noy soy kaleomeÂnhw vÎd’ eÍxei´ oyÆdeÂn ti moiDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)Arab. Übers.: Sezgin 43, Nr. 25E,T Grensemann, Hermann: Die hippokratische Schrift »Über die heilige Krankheit«. Berlin 1968(Ars medica II, 1)E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. II: The Sacred Disease. London u. Cambridge, Mass. 1952,127–183 (The Loeb Classical Library)–42–


Corpus HippocraticumE,T Müri, Walter: Der Arzt im Altertum, 234–268E,T Roselli, Amneris: Hippocrates: La malattia sacra. A cura di . . . Venezia: Marsilio 1996 (Ilconvivio)E,T Wurz, Michael: Die hippokratische Schrift »Über die heilige Krankheit« textkritisch <strong>und</strong>sprachlich untersucht. Diss. phil. [masch.schr.] Wien 1953E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocrate: Tome II 3: La maladie sacrée. Paris 2003 (Collection desUniversités de France)T Alsina, J.: Sobre la enfermedad sagrada.Boletín del Inst. de estud. helénicos 4 (1970), 87–96T Capelle, W.: Hipp. Fünf auserlesene Schriften, 64–84T Chadwick, J.; Mann, W. N.: The Sacred Disease. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R.Lloyd. Harmondsworth 1978, 237–251T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 134–150T Fuchs II,547–565T Joly, 88–108T Kapferer V,41–65T Lodispoto, A.: Del morbo sacro. Roma 1961T Solin, Heikki: Hippokraattinen teos »Pyhästä taudista«. Kääntänyt ja johdannolla varustanutHeikki Solin. [The Hippocratic treatise »The Sacred Disease«. Translation and Introduction by...]Hippokrates 2 (1985), 9–26T Vegetti, Mario: Opere di Ippocrate, 271–291U Dolzani, Claudia: Le capre di Ippocrate: commento a un passo del trattato di Ippocrate ’Demorbo sacro’.Riv. Stor. Med. 26 (1995), fasc. 2, 3–6U Eijk, Ph. J. van <strong>der</strong>: The »theology« of the Hippocratic treatise »On the sacred disease«.Apeiron 23 (1990), 87–119U Grensemann, Hermann: Emendationen zu Hippokrates De morbo sacro.Hermes 93 (1965), 490–491U Koelbing, Huldrych M.: Therapeutischer Optimismus <strong>und</strong> therapeutische Zurückhaltung in<strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Medizin. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien. Theorie – Praxis –Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique (Berlin, 10.–15.9.1984).Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 338–346U Laskaris, Julie: The Art is Long. On the Sacred Disease and the Scientific Tradition. Leiden,Boston, Köln 2002 (Studies in Ancient Medicine; Vol. 25)U Michler, Markwart: Die Krüppelleiden in »De morbo sacro« <strong>und</strong> »De articulis«.Sudhoffs Arch. 45 (1961), 303–328U Michler, Markwart: Die Atemtheorie in »De morbo sacro«. In: Verh. XIX. Int. Kongr. Gesch.Med., Basel 1964. Basel New York 1966, 188–194U Miller, Harold W.: The Concept of the Divine in De Morbo Sacro.Transactions and Proceedings of the American Philological Association 84 (1953), 1–15U Müller, Carl Werner: Die Heilung »durch das Gleiche« in den <strong>hippokratischen</strong> Schriften Demorbo sacro <strong>und</strong> De locis in homine.Sudhoffs Arch. 49 (1965), 225–249U Nörenberg, Heinz Werner: Das Göttliche <strong>und</strong> die Natur in <strong>der</strong> Schrift Über die heiligeKrankheit. Diss. phil. Bonn 1968U Pohlenz, Max: Hippokrates <strong>und</strong> die Begründung <strong>der</strong> wissenschaftlichen Medizin. Berlin 1938U Soury, J.: Nature des fonctions psychiques chez l’auteur du traité De la maladie sacrée.Annuaire de l’École pratique des hautes études (1907), 5–27U Wellmann, Max: Die Schrift PeriÁ iërhÄw noy soy des Corpus Hippocraticum.Arch. Gesch. Med. 22 (1929), 290–312U Wilamowitz-Moellendorff, U. von: Die hippokratische Schrift periÁ iëerhÄw noy soy. Berlin 1901(Sitzungsber. d. Preuß. Akad. d. Wiss. 1901), 2–23U Zanchin, Giorgio: Consi<strong>der</strong>ations on »the sacred disease« by Hippocrates.J. Hist. Neurosc. 1 (1992), 91–95–43–


Corpus Hippocraticum33 De ulceribus = De vulneribus et ulceribusPeriÁ eëlkvÄnAbkürzung: Ulc.Alte Ausgabe: Littré VI,400Vgl. Diels 24; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 028Incipit: ÏElkea jy mpanta oyÆ xrhÁ teÂggein, plhÁn oiÍn ìv, hÃn mhÁ eÆn aÍ rur ìvE,T Duminil, Marie-Paule: Hippocrate. T. 8: Plaies, nature des os, coeur, anatomie. Paris 1998(Collection des Universités de France.)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Ulcers. Cambridge, Mass. u. London 1995, 339–375 (TheLoeb Classical Library)T Fuchs III,281–300T Kapferer XXI,32–4834 De haemorrhoidibus = De mariscis et haemorrhoidibusPeriÁ aiëmorroiÉdvnAbkürzung: Haem.Alte Ausgabe: Littré VI,436Vgl. Diels 24; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 029Incipit: AiëmorroiÉdvn toÁ meÁn no shma vÎ de giÂnetai´ eÆphÁ n xolhÁ hà fleÂgmaDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Haemorrhoids and Fistulas. Cambridge, Mass. u. London1995, 377–407 (The Loeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XIII: Des fistules. Des hémorrhoïdes. Paris 1978, 131–160(Collection des Universités de France)T Fuchs III,301–306T Kapferer XXI,79–8335 De fistulis = *De cancris et fistulisPeriÁ syriÂggvnAbkürzung: Fist.Alte Ausgabe: Littré VI,448Vgl. Diels 25; Kibre HL VIIIBand: ThLG Hipp 030Incipit: Sy riggew giÂnontai meÁn yëpoÁ flasma tvn kaiÁ fyma tvn, giÂnontaiE,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Haemorrhoids and Fistulas. Cambridge, Mass. u. London1995, 377–407 (The Loeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XIII: Des fistules. Des hémorrhoïdes. Paris 1978, 131–160(Collection des Universités de France)T Fuchs III,307–315T Kapferer XXI,89–9636 De diaeta I = De victu I = De victus ratione I = De ratione victus IPeriÁ diaiÂthw toÁ prvÄ tonAbkürzung: Vict. IAlte Ausgabe: Littré VI,466Vgl. Diels 25; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 031Incipit: EiÆ meÂn moi tiw eÆdo kee tvÄ n pro teron jyggraca ntvn periÁ diaiÂthwDruck (lat.): Aphorismi. . . Paris 1530 (Übersetzer: Copus, Gulielmus)E,T García Gual, C. [et al.]: Tratados hipocráticos. III. Madrid 1986E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. IV: Regimen. London u. Cambridge, Mass. 1953, 223–447(The Loeb Classical Library)–44–


Corpus HippocraticumE,T Metropoulos, K.: De victu. Introduction, text, mo<strong>der</strong>n Greek translation. Athen o.J.E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Du régime. Paris 1967 (Collection des Universités de France)E,T,K Joly, Robert; Byl, Simon: Hippocratis De diaeta, CMG I 2,4, 2. Aufl., Berlin 2003T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Deroux, Carl; Joly, Robert: La version latine du livre I du traité pseudo-hippocratique Durégime (editio princeps). In: Lettres latines du moyen âge et de la Renaissance, Recueil éditépar G. Gambier, C. Deroux, J. Préaux. Bruxelles 1978, 129–151 (Collection Latomus. 158.)T Diller, Hans: Die Regelung <strong>der</strong> Lebensweise I; IV (=Über die Träume). Hipp. Schriften,229–261T Fuchs I,208–313T Joly, 34–42T Joly, Robert: La traduction latine du livre II du régime et l’unité de la tradition hippocratique.Antiquité Class. 33 (1964), 45–57T Kapferer III,23–58U Bednarczyk, Andrzej: Motywy regulacyjne w rozprawie De diaeta z Corpus Hippocraticum.(Homoeostatic factors in the treatise De diaeta from the Corpus Hippocraticum.)Kwart. Hist. Nauk. Tech. 37 (1992), 59–88U Boncompagni, Rosanna: Empirismo e osservazione diretta nel PERI DIAITHS del CorpusHippocraticum.Physis 12 (1970), S. 109–132U Byl, S[imon]: Les recentiores du traité pseudo-hippocratique Du Régime; quelques problèmes.In: Hippocratica. Actes du Colloque hippocratique de Paris (4–9 septembre 1978). Éd. par M.D. Grmek. Paris 1980 (Colloques Internationaux du Centre National de la RechercheScientifique. No. 583.), S. 73–86U Diller, Hans: Der innere Zusammenhang <strong>der</strong> Hippokratischen Schrift De victu.Hermes 87 (1959), 39–56U Fredrich, Carl: Hippokratische Untersuchungen. Berlin 1899, 82 (PhilologischeUntersuchungen. H. 15.)U Joly, Robert: Recherches sur le traité pseudo-hippocratique du régime. Paris 1960(Bibliothèque de la faculté de philosophie et lettres de l’Université de Liège, fasc. 1956)U Joly, Robert: Les versions latines du ’Régime’ pseudohippocratique.Scriptorium 29 (1975), 3–22U Joly, Robert: Notes critiques pour le periÁ diaiÂthw pseudo-hippocratique.Rev. phil. 34 (1960), 66–71U Jori, Alberto: Les »rêves d’eau« dans le traité duRégime.Bulletin de correspondance hellénique, Suppl. 28 (1994), 61–75U Jouanna, J.: Notes sur l’histoire de la subdivision du traité hippocratique du Régime en livres etsur l’existence de l’Ugieinon dans la Collection hippocratique.Studi classici e orientali 39 (1989), 13–19U Jouanna, Jacques: L’interprétation des rêves et la théorie micromacrocosmique dans le traitéhippocratique du Régime: sémiotique et mimésis. In: Fischer, K.-D.; Nickel, D.; Potter, P.(eds.): Text and Tradition. Studies in Ancient Medicine and its Transmission Presented to JuttaKollesch. Leiden 1998, 161–174 (Studies in Ancient Medicine. 18)U Martínez Conesa, José Antonio: Nota la parágrafo 86 del tratado hipocrático Perì diaítēs. In:Tratados Hipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII eColloque International Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992,493–498U Miller, Harold W.: The concept of dynamis in De victu.Transactions and Proceedings of the American Philological Association 90 (1959), 147–164U Palm, Adolf: Studien zur <strong>hippokratischen</strong> Schrift PeriÁ diaiÂthw. Diss. phil. Tübingen 1933U Smith, Wesley: Regimen, krhÄsiw, and the History of Dietetics. In: Tratados Hipocráticos(Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e Colloque InternationalHippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 263–271U Wöhrle, Georg: Studien zur Theorie <strong>der</strong> antiken Ges<strong>und</strong>heitslehre. Stuttgart 1990 (Hermes. H.56)–45–


Corpus Hippocraticum37 De diaeta II = De victu II = De victus ratione II = De ratione victus IIPeriÁ diaiÂthw toÁ dey teronAbkürzung: Vict. IIAlte Ausgabe: Littré VI,528Vgl. Diels 25; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 031Incipit: XvreÂvn deÁueÂsin kaiÁ fy sin eëka stvn vÎ de xrhÁ diaginv skein.Druck (lat.): Aphorismi. . . Paris 1530 (Übersetzer: Copus, Gulielmus)E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. IV: Regimen. London u. Cambridge, Mass. 1953, 223–447(The Loeb Classical Library)E,T García Gual, C. [et al.]: Tratados hipocráticos. III. Madrid 1986E,T Metropoulos, K.: De victu. Introduction, text, mo<strong>der</strong>n Greek translation. Athen o.J.E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Du régime. Paris 1967 (Collection des Universités de France)E,T,K Joly, Robert; Byl, Simon: Hippocratis De diaeta, CMG I 2,4, 2. Aufl., Berlin 2003T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs I,314–341T Joly, 174–181T Joly, Robert: La traduction latine du livre II du régime et l’unité de la tradition hippocratique.Antiquité Class. 33 (1964), 45–57T Kapferer III,69–96T Mazzini, Innocenzo: Ancora sul De observantia ciborum.Romanobarbarica 3 (1978), 123–126T Mazzini, Innocenzo: De observantia ciborum. Traduzione tardo-antica del PeriÁ diaiÂthwpseudoippocratico l. II. Roma 1984 (Univ. di Macerata, Pubbl. Fac. Lett. Filos. Ist. Filol.class., 18.)T Mazzini, Innocenzo: De observantia ciborum. Un antica traduzione latina del periÁ diaiÂthwpseudippocratis l. II (editio princeps).Romanobarbarica 2 (1977), 287–357U Boncompagni, Rosanna: Empirismo e osservazione diretta nel PERI DIAITHS del CorpusHippocraticum.Physis 12 (1970), S. 109–132U Fredrich, Carl: Hippokratische Untersuchungen. Berlin 1899, 82 (PhilologischeUntersuchungen. H. 15.)U Jori, Alberto: Les »rêves d’eau« dans le traité duRégime.Bulletin de correspondance hellénique, Suppl. 28 (1994), 61–75U Jouanna, J.: Notes sur l’histoire de la subdivision du traité hippocratique du Régime en livres etsur l’existence de l’Ugieinon dans la Collection hippocratique.Studi classici e orientali 39 (1989), 13–19UMartínez Conesa, José Antonio: Nota la parágrafo 86 del tratado hipocrático Perì diaítēs. In:Tratados Hipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII eColloque International Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992,493–498U Palm, A.: Studien zur <strong>hippokratischen</strong> Schrift PeriÁ diaiÂthw. Diss. phil. Tübingen 1933U Wöhrle, Georg: Studien zur Theorie <strong>der</strong> antiken Ges<strong>und</strong>heitslehre. Stuttgart 1990 (Hermes. H.56)38 De diaeta III = De victu III = De victus ratione IIIPeriÁ diaiÂthw toÁ triÂtonAbkürzung: Vict. IIIAlte Ausgabe: Littré VI,592Vgl. Diels 25; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 031Incipit: PeriÁ deÁ diaiÂthw aÆ nurvpiÂnhw, vÏ sper moi kaiÁ pro suen eiÍrhtaiDruck (lat.): Aphorismi. . . Paris 1530 (Übersetzer: Copus, Gulielmus)E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. IV: Regimen. London u. Cambridge, Mass. 1953, 223–447(The Loeb Classical Library)–46–


Corpus HippocraticumE,T García Gual, C. [et al.]: Tratados hipocráticos. III. Madrid 1986E,T Metropoulos, K.: De victu. Introduction, text, mo<strong>der</strong>n Greek translation. Athen o.J.E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Du régime. Paris 1967 (Collection des Universités de France)E,T,K Joly, Robert; Byl, Simon: Hippocratis De diaeta, CMG I 2,4, 2. Aufl., Berlin 2003T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs I,342–360T Kapferer IV,17–38U Ducatillon, J.: Collection hippocratique, Du Régime, Livre III. Les deux publics.Rev. Etud. Grec. 389/390 (1969), 33–42U Fredrich, Carl: Hippokratische Untersuchungen. Berlin 1899, 82 (PhilologischeUntersuchungen. H. 15.)U Jouanna, J.: Notes sur l’histoire de la subdivision du traité hippocratique du Régime en livres etsur l’existence de l’Ugieinon dans la Collection hippocratique.Studi classici e orientali 39 (1989), 13–19U Palm, A.: Studien zur <strong>hippokratischen</strong> Schrift PeriÁ diaiÂthw. Diss. phil. Tübingen 1933U Wöhrle, Georg: Studien zur Theorie <strong>der</strong> antiken Ges<strong>und</strong>heitslehre. Stuttgart 1990 (Hermes. H.56)39 De insomniis = De diaeta IV = De victu IV = *De somniis = De languentium somniis insomniisve liberPeriÁ diaiÂthw toÁ teÂtarton hà periÁ eÆnypniÂvnAbkürzung: Insomn.Alte Ausgabe: Littré VI,640Vgl. Diels 26; Kibre HL XXXIIIBand: ThLG Hipp 031Incipit: PeriÁ deÁ tvÄ n tekmhriÂvn tvÄn eÆ n toiÄsin yÏpnoisin oÏstiw oÆ ruvÄwIncipit (lat.): Ex insompniis ea nobis bona sunt que ad ultimum noctis partem intelligentie representatresDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)Druck (lat.): De insomniis. . . Antwerpen 1541 (Übersetzer: Velsius, Justus)Lat. Übers.: Kibre HL XXXIII (Übersetzer: Brentius, Andreas)E,T García Gual, C. [et al.]: Tratados hipocráticos. III. Madrid 1986E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. IV: Regimen. London u. Cambridge, Mass. 1953, 223–447(The Loeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: De régime. Paris 1967 (Collection des Universités de France)E,T,K Joly, Robert; Byl, Simon: Hippocratis De diaeta, CMG I 2,4, 2. Aufl., Berlin 2003T Chadwick, J.; Mann, W. N.: Dreams (Regimen IV). In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R.Lloyd. Harmondsworth 1978, 252–259T Diller, Hans: Die Regelung <strong>der</strong> Lebensweise I; IV (=Über die Träume). Hipp. Schriften,229–261T Fuchs I,361–369T Kapferer IV,47–57U Byl, Simon: Note sur huit recentiores du livre IV du Régime.Rev. philol. (1978), 37–49U Cambiano, G[iuseppe]: Une interprétation »matérialiste« des rêves: Du Régime IV. In:Hippocratica. Actes du Colloque hippocratique de Paris (4–9 septembre 1978). Éd. par M. D.Grmek. Paris 1980 (Colloques Internationaux du Centre National de la RechercheScientifique. No. 583.), S. 87–96U Fredrich, Carl: Hippokratische Untersuchungen. Berlin 1899, 82 (PhilologischeUntersuchungen. H. 15.)U Jori, Alberto: Les ’rêves d’eau’ dans le traité duRégime. In: L’eau, la santé et la maladie dansle monde grec, ed. René Ginouvès et al. Paris 1994, 61–75U Jouanna, J.: Notes sur l’histoire de la subdivision du traité hippocratique du Régime en livres etsur l’existence de l’Ugieinon dans la Collection hippocratique.Studi classici e orientali 39 (1989), 13–19U Jouanna, Jacques: L’interprétation des rêves et la théorie micro-macrocosmique dans le traitéhippocratique Du Régime: Sémiotique et mimésis. In: Text and Tradition: Studies in AncientMedicine and its Transmission Presented to Jutta Kollesch, ed. Klaus-Dietrich Fischer et al.Leiden 1998, 161–74–47–


Corpus HippocraticumUUPascarella, Francesco: Il libro Dei sogni del Corpus Hippocraticum. Traduzione e commento acura . . . Roma 1960 [?]Walde, Christine: Antike Traumdeutung <strong>und</strong> mo<strong>der</strong>ne Traumforschung. Düsseldorf, Zürich2001, 110–114 (Übersetzung <strong>und</strong> Diskussion von Regimen 4).40 De morbis IIPeriÁ noy svn toÁ dey teronK. al-Amrāḋ [?]Abkürzung: Morb. IIAlte Ausgabe: Littré VII,8Vgl. Diels 26; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 023Incipit: OyÆreÂetai polloÁn oÏtan yë peruermanu ìhÄ hë kefalh´ th ketai gaÁrDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)Druck (lat.): De morbis. . . Paris 1540 (Übersetzer: Pylan<strong>der</strong>, Georgius)Arab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 16E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. V: Diseases II. Cambridge, Mass. u. London 1988, 185–333(The Loeb Classical Library)E,T,K Jouanna, Jacques: Hippocrate: Tome X 2: Maladies II. Paris 1983. (Collection des Universitésde France)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs II,406–461T Joly, 183–187T Kapferer XVIII,21–83U Boncompagni, Rosanna: (Hipp.) De morbis II,12.Maia 24 (1972), 357–358U Demont, Paul: La description des maladies dans les passages parallèles de Maladies II et desAphorismes. In: La maladie et les maladies dans la Collection Hippocratique. Actes du VI eColloque International Hippocratique (Québec, du 28 septembre au 3 octobre 1987). Québec1990, 171–185U Jouanna, Jacques: Une forme ionienne inédite, rëy mma, le potage, dans le traité hippocratiqueDes maladies II (Littré VII, 26,22).Rev. Philol. 55 (1981), 205–213U Jouanna, Jacques: Une forme étymologique retrouvée: omelesis dans le Glossairehippocratique de Galien et dans le traité hippocratique des Maladies II c, 31.Rev. Philol. 53 (1979), 260–263U Langholf, Volker: Medical Theories in Hippocrates. Early Texts and the ’Epidemics’. Berlin,New York 1990 (Untersuchungen zur antiken Literatur <strong>und</strong> Geschichte. Bd. 34)U Pendrick, Gerard: A note on »De morbis II« 1,4 A.Class. Quart. N.S. 44 (1994), 279–280U Roselli, Amneris: On Symptoms of Diseases: Some Remarks About the Account of Symptomsin Diseases II and Internal Affections. In: La maladie et les maladies dans la CollectionHippocratique. Actes du VI e Colloque International Hippocratique (Québec, du 28 septembreau 3 octobre 1987). Québec 1990, 159–17041 De morbis IIIPeriÁ noy svn toÁ triÂtonK. al-Amrāḋ [?]Abkürzung: Morb. IIIAlte Ausgabe: Littré VII,118Vgl. Diels 26; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 023Incipit: PeriÁ meÁn oyËn pyretvÄn aëpa ntvn eiÍrhtai moi´ aÆ mfiÁ deÁ tvÄnDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)Druck (lat.): De morbis. . . Paris 1540 (Übersetzer: Pylan<strong>der</strong>, Georgius)Arab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 16–48–


Corpus HippocraticumE,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VI: Diseases III. Cambridge, Mass. u. London 1988, 1–63 (TheLoeb Classical Library)E,T,K Potter, Paul: Die hippokratische Schrift PeriÁ noy svn g, de morbis III. Diss. phil. Kiel 1974E,T,K Potter, Paul: Hippocratis De morbis III, CMG I 2,3, Berlin 1980T Fuchs II,462–483T Kapferer XVIII,93–11542 De affectionibus interioribus = De morbis internis = De internis affectionibusPeriÁ tvÄn eÆ ntoÁ w pauvÄnAbkürzung: Int.Alte Ausgabe: Littré VII,166Vgl. Diels 27; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 032Incipit: ÃHn hë toyÄ pley monow aÆ rthriÂh eëlkvu ìhÄ hÍtirëagìhÄ tvÄ n flebiÂvnE,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VI: Internal Affections. Cambridge, Mass. u. London 1988,65–255 (The Loeb Classical Library)T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 153–155 [Ausgewählte Abschnitte]T Fuchs II,484–546T Kapferer XIX,24–95U Jouanna, Jacques: Le traité hippocratique des Affections Internes et le Glossaire Hippocratiquede Galien: à propos des plantes dénommées kópn, kópis, et kóplov.Rev. Philol. (Paris) 50 (1976), 32–40U Lami, A.: [Ippocrate] Affezioni interne 11 (VII 192,10–12 L.).Studi Classici e Orientali 34 (1984), 311U Radeke, Jan Carsten: Die Therapie in <strong>der</strong> knidischen Schrift De morbis internis. Diss. med.dent. Frankfurt a. M. 1990U Roselli, Amneris: On Symptoms of Diseases: Some Remarks About the Account of Symptomsin Diseases II and Internal Affections. In: La maladie et les maladies dans la CollectionHippocratique. Actes du VI e Colloque International Hippocratique (Québec, du 28 septembreau 3 octobre 1987). Québec 1990, 159–170U Wittern, Renate: Zur Krankheitserkennung in <strong>der</strong> knidischen Schrift »De internisaffectionibus«. In: Medizinische Diagnostik in Geschichte <strong>und</strong> Gegenwart. Festschrift fürHeinz Goerke zum sechsigsten Geburtstag. Hrsg. von C. Habrich, F. Marguth, J. H. Wolf unterMitarb. von R. Wittern. München 1978, 101–11943 De natura muliebriPeriÁ gynaikeiÂhw fy siowAbkürzung: Nat. Mul.Alte Ausgabe: Littré VII,312Vgl. Diels 27; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 033Incipit: PeriÁ deÁ thÄw gynaikeiÂhw fy siow kaiÁ noshma tvn taÂde leÂgv´ ma listaDruck (lat.): De foeminea natura. . . Paris 1526 (Übersetzer: Calvus, Fabius)E Trapp, Helga: Die hippokratische Schrift »De natura muliebri«. Ausgabe <strong>und</strong> textkritischerKommentar. Diss. phil. Hamburg 1967E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. X: Nature of Women. Cambridge, Mass. u. London 2012,187–323 (The Loeb Classical Library)E,T,K Bourbon, Florence: Hippocrate: Tome XII 1: Nature de la femme. Paris 2008 (Collection desUniversités de France)T Fuchs III,325–390TUUKapferer XXV,13–73Bourbon, Florence: Trois conjectures pour Nature de la femme d’Hippocrate. In: Boudon-Millot, V.; Garzya, A.; Jouanna, J.; Roselli, A. (ed.): Ecdotica e ricezione dei testi medici.Napoli 2006, 17–25Grensemann, Hermann: Knidische Medizin Teil II. Versuch einer weiteren Analyse <strong>der</strong>Schicht A in den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften De natura muliebri <strong>und</strong> De muliebribus I<strong>und</strong> II. Wiesbaden 1987 (Hermes-Einzelschriften, Bd. 51.)–49–


Corpus Hippocraticum44 De octimestri partuPeriÁ oÆ ktamh noy = PeriÁ oÆ ktamh nvn brefvÄnK. al-Maulūdīn li-t¯amāniyat ašhurAbkürzung: Oct.Alte Ausgabe: Littré VII,452: Littré VII,436Vgl. Diels 28; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 035, Hipp 034Incipit: PeriÁ deÁ oÆ ktamh noy geneÂsiow fhmiÁ dissaÁweÆfejhÄw kakopaueiÂawIncipit: Oië deÁ eë pta mhnoi giÂnontai eÆk tvÄn eëkatoÁn hë mereÂvn kaiÁ oÆ gdoh kontaIncipit (lat.): De octimestri partu sic sentioDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Ullmann 31, Nr. 17; Sezgin 41, Nr. 15E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Eight Months’ Child. Cambridge, Mass. u. London 2010,71–101 (The Loeb Classical Library)E,T,K Grensemann, Hermann: Hippocratis De octimestri partu; De septimestri partu (spurium),CMG I 2,1, Berlin 1968E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XI: Du fœtus de huit mois. Paris 1970, 147–188 (Collectiondes Universités de France)T Fuchs III,649–652, III,641–648T Kapferer XXV,89–92, XXV,80–88U Angeletti, Luciana Rita: De octimestri partu and pathology of the last trimester of pregnancy.Med. nei Sec. N.S. 2 (1990), 75–92U Irmer, Christa: Monacensis arabicus 805 <strong>und</strong> Scorialensis arabicus 888. Zwei arabischeBearbeitungenm zu De octimestri partu. In: Hippocratica. Actes du Colloque hippocratique deParis (4–9 septembre 1978). Éd. par M. D. Grmek. Paris 1980 (Colloques Internationaux duCentre National de la Recherche Scientifique. No. 583.), S. 259–264U Jouanna, Jacques: Tradition manuscrite et structure du traité hippocratique Sur le foetus dehuit mois.Rev. Etud. Grec. 86 (1973), Nr. 409/410, 1–16U Kahlenberg, W.: Hippokrates periÁ eëptamh nvn <strong>und</strong> periÁ oÆ ktamh nvn.Hermes 85 (1957), 379–380U Lami, Alessandro: Fare i conti con PeriÁ oÆ ktamh noy. In: Formes de pensée dans la CollectionHippocratique. Actes du IV e Colloque International Hippocratique (Lausanne, 21–26Septembre 1981). Genève 1983, 355–38245 De semine = De genituraPeriÁ gonhÄwK. al-Aǧinna = K. al-ǦanīnAbkürzung: Genit.Alte Ausgabe: Littré VII,470Vgl. Diels 28; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 024Incipit: No mow meÁn pa nta kraty nei´ hë deÁ gonhÁ toyÄ aÆ ndroÁw eÍrxetai aÆpoÁIncipit (lat.): Lex quidem omnia corroboratDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Druck (lat.): De genitura. . . Paris 1545 (Übersetzer: Gorraeus, Johannes)Arab. Übers.: Ullmann 27, Nr. 1; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (312), Nr. 12; Sezgin 38, Nr. 10 (Übersetzer:Ibn Šahdā al-Karhˇī)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. X: Generation. Cambridge, Mass. u. London 2012, 1–23 (TheLoeb Classical Library)E,T,K Giorgianni, Franco: Hippokrates: Über die Natur des Kindes (De genitura <strong>und</strong> De naturapueri). Wiesbaden 2006 (Serta Graeca; Bd. 23).E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XI: De la génération; De la nature de l’enfant; Des maladiesIV. Paris 1970, 7–145 (Collection des Universités de France)E,T,K Lyons, M. C.; Mattock, J. N.: Hippocrates: Kitāb al-ajinna li-buqrāt. Hippocrates: Onembryos (on the sperm & on the nature of the child). Edited and translated with introd.,commentary and glossary. Cambridge 1978 (Arabic Technical and Scientific Texts 7)–50–


Corpus HippocraticumT Ellinger, Tage U. H.: Hippocrates. On intercourse and pregnancy. An English translation of»On semen« and »On the development of the child«. Introduction by A. F. Guttmacher. NewYork 1952T Fuchs I,209–216T Kapferer XVI,19–28T Lonie, Iain Malcolm: The Seed. The Nature of the Child. In: Hippocratic Writings, ed. by G.E. R. Lloyd. Harmondsworth 1978, 317–346T,K Lonie, I. M.: The Hippocratic treatises »On generation«, »On the nature of the child«,»Diseases IV«. A commentary. Berlin 1981 (Ars medica II 7)U Anastassiou, Anargyros: Textkritische Bemerkungen zu den Ps.-Hippokratischen Schriften degenitura <strong>und</strong> de natura pueri.Hermes 100 (1972), 624–626U Joly, Robert: Note sur trois recentiores hippocratiques (d’après le texte du Peri gones) [A studyof Parisinus 2140, 2145, K and 2142 (H)].Antiquité Classique 34 (1965), 193–198U Joly, Robert: Indices lexicaux pour la datation de Génération – Nature de l’enfant – MaladiesIV. In: Corpus Hippocraticum. Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26 septembre1975). Éd. par Robert Joly. [Mons] 1977 (Éditions universitaires de Mons. Série SciencesHumaines.), S. 136–147U Kahlenberg, W.: Die zeitliche Reihenfolge <strong>der</strong> Schriften periÁ gonhÄw, periÁ fy siow paidiÂoy <strong>und</strong>periÁ noy svn 4 <strong>und</strong> ihre Zusammengehörigkeit.Hermes 83 (1954), 252–25646 De natura pueri = *De natura foetus = *De natura embryonis = *De natura puerorumPeriÁ fy siow paidiÂoyK. al-Aǧinna = K. al-ǦanīnAbkürzung: Nat. Puer.Alte Ausgabe: Littré VII,486Vgl. Diels 29; Kibre HL XLBand: ThLG Hipp 024Incipit: ÃHn hë gonhÁ meiÂn ìh aÆp’ aÆ mfoiÄn eÆn tìhÄsi mhÂtrìhsi thÄw gynaikoÁw,Incipit (lat.): Si sperma ab utrisque permanserit in matrice mulierisIncipit (lat.): Si genitura ab utrisque permanserit in utero mulierisDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Ullmann 27, Nr. 1; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (312), Nr. 12 (Übersetzer: Ibn Šahdā al-Karhˇī);Sezgin 38, Nr. 10 (Übersetzer: Ibn Šahdā al-Karhˇī)Lat. Übers.: Kibre HL XL (Übersetzer: Bartholomaeus de Messina)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. X: Nature of the Child. Cambridge, Mass. u. London 2012,25–93 (The Loeb Classical Library)E,T,K Giorgianni, Franco: Hippokrates: Über die Natur des Kindes (De genitura <strong>und</strong> De naturapueri). Wiesbaden 2006 (Serta Graeca; Bd. 23).E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XI: De la génération; De la nature de l’enfant; Des maladiesIV. Paris 1970, 7–145 (Collection des Universités de France)E,T,K Lyons, M. C.; Mattock, J. N.: Hippocrates: Kitāb al-ajinna li-buqrāt. Hippocrates: Onembryos (on the sperm & on the nature of the child). Edited and translated with introd.,commentary and glossary. Cambridge 1978 (Arabic Technical and Scientific Texts 7)T Ellinger, Tage U. H.: Hippocrates. On intercourse and pregnancy. An English translation of»On semen« and »On the development of the child«. Introduction by A. F. Guttmacher. NewYork 1952T Fuchs I,217–240T Joly, 197–201T Kapferer XVI,29–56T Lonie, I. M.: The Seed. The Nature of the Child. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R.Lloyd. Harmondsworth 1978, 317–346T,K Lonie, I. M.: The Hippocratic treatises »On generation«, »On the nature of the child«,»Diseases IV«. A commentary. Berlin 1981 (Ars medica II 7)C Bell, T. A.; Carpenter, D. P.; Schmidt, D. W. [et al.]: Joannis Alexandrini In Hippocratis Denatura pueri commentarium, CMG XI 1,4. Berlin 1997, 127–175–51–


Corpus HippocraticumU Anastassiou, Anargyros: Textkritische Bemerkungen zu den Ps.-Hippokratischen Schriften degenitura <strong>und</strong> de natura pueri.Hermes 100 (1972), 624–626U Joly, R[obert]: Indices lexicaux pour la datation de Génération – Nature de l’enfant –Maladies IV. In: Corpus Hippocraticum. Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26septembre 1975). Éd. par Robert Joly. [Mons] 1977 (Éditions universitaires de Mons. SérieSciences Humaines.), S. 136–147U Kahlenberg, W.: Die zeitliche Reihenfolge <strong>der</strong> Schriften periÁ gonhÄw, periÁ fy siow paidiÂoy <strong>und</strong>periÁ noy svn 4 <strong>und</strong> ihre Zusammengehörigkeit.Hermes 83 (1954), 252–256U Lonie, I[ain] M.: On the botanical excursus in »De natura pueri«, 22–27.Hermes 97 (1969), 391–411U Lonie, I[ain] M.: De natura pueri, chapter 13. In: Corpus Hippocraticum. Actes du Colloquehippocratique de Mons (22–26 septembre 1975). Éd. par Robert Joly. [Mons] 1977 (Éditionsuniversitaires de Mons. Série Sciences Humaines.), S. 123–135U Müller, C. W.: Zur Textgeschichte <strong>und</strong> Verfasserschaft <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift De naturapueri. In: Fischer, K.-D.; Nickel, D.; Potter, P. (eds.): Text and Tradition. Studies in AncientMedicine and its Transmission Presented to Jutta Kollesch. Leiden 1998, 203–221 (Studies inAncient Medicine. 18)47 De morbis IVPeriÁ noy svn toÁ teÂtartonAbkürzung: Morb. IVAlte Ausgabe: Littré VII,542Vgl. Diels 29; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 024Incipit: ToyÄ aÆ nurv poy eÆw thÁn geÂnesin aÆpoÁ pa ntvn tvÄ n meleÂvn toyÄDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)Druck (lat.): De morbis. . . Paris 1540 (Übersetzer: Pylan<strong>der</strong>, Georgius)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. X: Diseases 4. Cambridge, Mass. u. London 2012, 95–185 (TheLoeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XI: De la génération; De la nature de l’enfant; Des maladiesIV. Paris 1970, 7–145 (Collection des Universités de France)T Fuchs I,241–275T Kapferer XX,18–57T,K Lonie, I. M.: The Hippocratic treatises »On generation«, »On the nature of the child«,»Diseases IV«. A commentary. Berlin 1981 (Ars medica II 7,2)U Anastassiou, A.: Textkritische Bemerkungen zur ps.-<strong>hippokratischen</strong> Schrift De morbis IV.Rhein. Mus. Philol. 117 (1974), 40–47U Joly, Robert: Indices lexicaux pour la datation de Génération – Nature de l’enfant – MaladiesIV. In: Corpus Hippocraticum. Actes du Colloque hippocratique de Mons (22–26 septembre1975). Éd. par Robert Joly. [Mons] 1977 (Éditions universitaires de Mons. Série SciencesHumaines.), S. 136–147U Kahlenberg, W.: Die zeitliche Reihenfolge <strong>der</strong> Schriften periÁ gonhÄw, periÁ fy siow paidiÂoy <strong>und</strong>periÁ noy svn 4 <strong>und</strong> ihre Zusammengehörigkeit.Hermes 83 (1954), 252–256U Manuli, Paola: Lo statuto epistemologico del sangue in Malattie IV. In: Atti della SettimanaSangue e antropologia nella liturgia (Roma, 21–26 novembre 1983). Roma 1984, 75–8648 De mulierum affectibus I = De morbis mulierum I = De muliebribus I = *De mulierum causis, curis etmorbis = *De causis feminarum = *De muliebriaGynaikeiÂvn toÁ prvÄ tonK. Auǧā an-nisāAbkürzung: Mul. IAlte Ausgabe: Littré VIII,10Vgl. Diels 29; Kibre HL XXXIXBand: ThLG Hipp 036–52–


Corpus HippocraticumIncipit: TaÁ deÁaÆ mfiÁ gynaikeiÂvn noy svn´ fhmiÁ gynaiÄka aÍ tokonIncipit (lat.): De curatione mulierum dicamDruck (lat.): Liber prior de morbis mulierum. . . Paris 1585Druck (lat.): De foeminea natura. . . Paris 1526 (Übersetzer: Calvus, Fabius)Arab. Übers.: Ullmann 29, Nr. 7; Sezgin 41, Nr. 17 (Übersetzer: Anonymus)Lat. Übers.: Kibre HL XXXIX (Übersetzer: Anonymus)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs III,391–499T Joly, 187–192TCC,TUUUKapferer XXIII,24–133Ullmann, Manfred: Zwei spätantike Kommentare zu <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift »De morbismuliebribus«.Med.hist. J. 12 (1977), S. 245–262Vázquez Buján, Manuel Enrique: El »De mulierum affectibus« del Corpus Hippocraticum.Estudio y edición crítica de la antiqua traducción latina. Santiago de Compostela 1986.Countouris, Nicolas: Hippokratische Gynäkologie. Die gynäkologischen Texte des Autors Bnach den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften De muliebribus I <strong>und</strong> II. Diss. med. Hamburg 1985Grensemann, Hermann: Eine jüngere Schicht in den gynäkologischen Schriften. In: Lacollection hippocratique et son rôle dans l’histoire de la médecine. Colloque de Strasbourg(23–27 octobre 1972). Leiden 1975 (Université de Strasbourg. Travaux du Centre deRecherche sur le Proche-Orient et la Grèce Antiques. 2.), S. 151–170Grensemann, Hermann: Hippokratische Gynäkologie: die gynäkologischen Texte des Autors Cnach den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften De Muliebribus I, II <strong>und</strong> De Sterilibus. Wiesbaden1982U Grensemann, Hermann: Knidische Medizin Teil II. Versuch einer weiteren Analyse <strong>der</strong>Schicht A in den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften De natura muliebri <strong>und</strong> De muliebribus I<strong>und</strong> II. Wiesbaden 1987 (Hermes-Einzelschriften, Bd. 51.)U Hanson, Ann Ellis: Hippocrates: Diseases of Women I.UUSigns 1 (1975), 567–584Schick, Hans-Dieter: Denken <strong>und</strong> Handeln des Arztes am Krankenbett in den knidischenSchriften »De muliebribus I <strong>und</strong> II«. Diss. med. München 1990Walter, George: PeriÁ gynaikeiÂvn A’ of the Corpus Hippocraticum in a Mediaeval Translation.(Cod. Leninopolitanus Lat. F. v. VI. 3, fol. 9).Bull. Hist. Med. 3 (1935), 599–60649 De mulierum affectibus II = De morbis mulierum II = De muliebribus IIGynaikeiÂvn toÁ dey teronK. Auǧā an-nisāAbkürzung: Mul. IIAlte Ausgabe: Littré VIII,234Vgl. Diels 29; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 036Incipit: ëRo ow leykoÁw eÆn tìhÄsi geraiteÂrìhsi tvÄ n gynaikvÄn maÄllonDruck (lat.): De foeminea natura. . . Paris 1526 (Übersetzer: Calvus, Fabius)Arab. Übers.: Ullmann 29, Nr. 7; Sezgin 41, Nr. 17 (Übersetzer: Anonymus)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs III,500–590T Kapferer XXIV,12–101T Vázquez Buján, Manuel Enrique: El »De mulierum affectibus« del Corpus Hippocraticum.Estudio y edición crítica de la antiqua traducción latina. Santiago de Compostela 1986.C Ullmann, Manfred: Zwei spätantike Kommentare zu <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift »De morbismuliebribus«.Med.hist. J. 12 (1977), S. 245–262U Countouris, Nicolas: Hippokratische Gynäkologie. Die gynäkologischen Texte des Autors Bnach den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften De muliebribus I <strong>und</strong> II. Diss. med. Hamburg 1985U Grensemann, Hermann: Eine jüngere Schicht in den gynäkologischen Schriften. In: Lacollection hippocratique et son rôle dans l’histoire de la médecine. Colloque de Strasbourg–53–


Corpus HippocraticumUU(23–27 octobre 1972). Leiden 1975 (Université de Strasbourg. Travaux du Centre deRecherche sur le Proche-Orient et la Grèce Antiques. 2.), S. 151–170Grensemann, Hermann: Hippokratische Gynäkologie: die gynäkologischen Texte des Autors Cnach den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften De muliebribus I, II <strong>und</strong> De sterilibus. Wiesbaden1982Schick, Hans-Dieter: Denken <strong>und</strong> Handeln des Arztes am Krankenbett in den knidischenSchriften »De muliebribus I <strong>und</strong> II«. Diss. med. München 199050 De mulierum affectibus III = De sterilibus = De sterilitatePeriÁ aÆfo rvn hà gynaikeiÂvn toÁ triÂtonAbkürzung: Mul. IIIAlte Ausgabe: Littré VIII,408Vgl. Diels 30; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 036Incipit: PeriÁ meÁn tvÄ n ginomeÂnvn t ìhÄsi gynaijiÁn eÆf’ eëka stoisi tvÄnDruck (lat.): De foeminea natura. . . Paris 1526 (Übersetzer: Calvus, Fabius)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. X: Barrenness. Cambridge, Mass. u. London 2012, 325–395(The Loeb Classical Library)T Fuchs III,591–621T Kapferer XXIV,107–138T Nagy, Ferenc: A terméketlen nőkről. [Über die unfruchtbaren Weiber (UngarischeÜbersetzung)].Orvostörténeti közlemények 75–76 (1975), 151–170.T Vázquez Buján, Manuel Enrique: El »De mulierum affectibus« del Corpus Hippocraticum.Estudio y edición crítica de la antiqua traducción latina. Santiago de Compostela 1986.U Grensemann, Hermann: Eine jüngere Schicht in den gynäkologischen Schriften. In: Lacollection hippocratique et son rôle dans l’histoire de la médecine. Colloque de Strasbourg(23–27 octobre 1972). Leiden 1975 (Université de Strasbourg. Travaux du Centre deRecherche sur le Proche-Orient et la Grèce Antiques. 2.), S. 151–170U Grensemann, Hermann: Hippokratische Gynäkologie: die gynäkologischen Texte des Autors Cnach den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften De muliebribus I, II <strong>und</strong> De sterilibus. Wiesbaden1982U Grensemann, Hermann: Ein Texteinschub in De superfetatione Kap. 29 = De sterilibus Kap.217.Rhein. Mus. Philol. 132 (1989), 261–26551 De virginum morbis = De eis quae ad virgines spectantPeriÁ parueniÂvnK. Auǧā al- ad¯ārāAbkürzung: Virg.Alte Ausgabe: Littré VIII,466Vgl. Diels 30; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 037Incipit: ÆArxh moi thÄw jynueÂsiow tvÄ n aiÆeigeneÂvn iÆhtrikhÄw´ oyÆ gaÁ r dynatoÁnDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)Arab. Übers.: Ullmann 32, Nr. 18; Sezgin 45, Nr. 3E,T Flemming, Rebecca; Hanson, Ann Ellis: Hippocrates ’Peri partheniôn’ (’Diseases of younggirls’): text and translation.Early Sc. Med. 3 (1998), no. 3, 241–252E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Girls. Cambridge, Mass. u. London 2010, 355–363 (TheLoeb Classical Library)T Fuchs III,322–324TUKapferer XXIII,136–138Bonnet-Cadilhac, Christine: Traduction et commentaire du traité hippocratique ’Des maladisdes jeunes filles’.Hist. Philos. Life Sc. 15 (1993), 147–163–54–


Corpus Hippocraticum52 De superfetationePeriÁ eÆpikyh siowK. Ḣabal alā ḣabalAbkürzung: Superf.Alte Ausgabe: Littré VIII,476Vgl. Diels 31; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 038Incipit: ëOko tan eÆ pikyiÂskhtai gynhÁ, hÃn meÁn eÆn t ìvÄ meÂsvthÄw ì mh trhwArab. Übers.: Ullmann 31, Nr. 15; Sezgin 42, Nr. 18 (Übersetzer: Anonymus)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Superfetation. Cambridge, Mass. u. London 2010, 313–353(The Loeb Classical Library)E,T,K Lienau, Cay: Hippocratis De superfetatione, CMG I 2,2, Berlin 1973T Fuchs III,622–640T Kapferer XXV,97–114T Mattock, J. N.: Hippocrates. On superfoetation. Cambridge 1968 (Arabic Technical andScientific Texts 3)T Sacino, G.: Ippocrate: Della superfetazione.Med. nei Secoli 3 (1966), 25–40U Grensemann, Hermann: Ein Texteinschub in De superfetatione Kap. 29 = De sterilibus Kap.217.Rhein. Mus. Philol. 132 (1989), 261–265U Irmer, Dieter: Zur arabischen Überlieferung von [Hippokrates] De superfetatione.Sudhoffs Arch. 63 (1979), 1–24U Ullmann, M.: Die arabische Überlieferung <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift ’De superfetatione’.Sudhoffs Arch. 58 (1974), 254–27553 De exsectione foetus = De excisione fetusPeriÁ eÆgkatatomhÄw eÆmbryÂoyK. Tašrīḣ al-aǧinna allad¯īna yamūtūna fī r-raḣimAbkürzung: Foet. Exsect.Alte Ausgabe: Littré VIII,512Vgl. Diels 31; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 039Incipit: PeriÁ deÁ tvÄn mhÁ kataÁ tro pon kyiÈskomeÂnvn, aÆll’ eÆgkatatemnomeÂnvnArab. Übers.: Ullmann 31, Nr. 16E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Excision of the fetus. Cambridge, Mass. u. London 2010,365–373 (The Loeb Classical Library)T Fuchs III,653–655T Kapferer XXV,117–11954 De anatome = De anatomia = DissectioPeriÁ aÆ natomhÄwAbkürzung: Anat.Alte Ausgabe: Littré VIII,538Vgl. Diels 31; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 040Incipit: ÆArthriÂh eÆj eëkateÂroy faryggeÂuroy thÁn eÍkfysin poieymeÂnh eÆwDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Anatomy. Cambridge, Mass. u. London 2010, 1–7 (TheLoeb Classical Library)E,T,K Craik, Elizabeth M.: Two Hippocratic treatises On sight and On anatomy. Leiden, Boston 2007(Studies in Ancient Medicine; vol. 33)E,T,K Duminil, Marie-Paule: Hippocrate: Tome VIII: Anatomie. Paris 1998, 197–209 (Collectiondes Universités de France)T Fuchs I,144–145–55–


Corpus HippocraticumT Kapferer XV,37–66T Kapferer, R.; Fingerle, Anton von; Lommer, F.: Die anatomischen Schriften, 3–455 De dentitionePeriÁ oÆ dontofyiÂhwK. fī Nabāt al-asnānAbkürzung: Dent.Alte Ausgabe: Littré VIII,544Vgl. Diels 32; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 041Incipit: TaÁ fy sei eyÍtrofa tvÄ n paidiÂvn oyÆk aÆna logon thÄw sarkv sevwDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)Arab. Übers.: Sezgin 45, Nr. 5E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. II: Dentition. London u. Cambridge, Mass. 1952, 315–329(The Loeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XIII: De la dentition. Paris 1978, 215–231 (Collection desUniversités de France)T Fuchs 00T Joly, 171–173T Kapferer XXV,123–12756 De glandulisPeriÁ aÆdeÂnvn = PeriÁ oyÆ lomeliÂhwK. al-ĠudadAbkürzung: Gland.Alte Ausgabe: Littré VIII,556Vgl. Diels 32; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 042Incipit: PeriÁ deÁ aÆdeÂnvn oyÆ lomeliÂhw vÎde eÍxei. Fy siw meÁn ayÆteÂìhsiDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)Arab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 9E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Glands. Cambridge, Mass. u. London 1995, 103–125(The Loeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XIII: Du système des glandes. Paris 1978, 101–129 (Collectiondes Universités de France)T Fuchs I,167–174T Kapferer VIII,13–22T Marra, P.: Ippocrate: Delle ghiandole.Med. nei Secoli 3 (1966), 51–60U Alfageme, Ignacio Rodríguez: Las fuentes del tratado De glandulis. In: Tratados Hipocráticos(Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e Colloque InternationalHippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 421–435U Mørland, Henning: Zur pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schrift PERI ADENVN.Symbolae Osloenses 21 (1941), 84–9757 De carnibus = De musculis = De carnibus sive principiisPeriÁ sarkvÄnK. al-LuḣūmAbkürzung: Carn.Alte Ausgabe: Littré VIII,584Vgl. Diels 32; Kibre HL IX [Anh.]Band: ThLG Hipp 043Incipit: ÆEgvÁ taÁ meÂxri toyÄ lo goy toy toy koin ìhÄsi gnvÂmìhsi xreÂomaiIncipit (lat.): Ego ad hunc usque sermonem communibus sententiis utorDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Druck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)–56–


Corpus HippocraticumArab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 11E,TDeichgräber, Karl: Über Entstehung <strong>und</strong> Aufbau des menschlichen Körpers. PeriÁ sarkvÄn.Leipzig, Berlin 1935E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Fleshes. Cambridge, Mass. u. London 1995, 127–165(The Loeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XIII: Des chairs. Paris 1978, 179–213 (Collection desUniversités de France)TTUUFuchs I,153–166Kapferer XV,55–66Redondo Pizarro, Francisco: Audición, olfación y voz en el tratado Sobre las carnes del CorpusHippocraticum, en relación con los conocimientos actuales. In: Tratados Hipocráticos(Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e Colloque InternationalHippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 499–504Spoerri, Walter: L’anthropogonie du PeriÁ sarkvÄn (et Diodore, I 7, 3 s.). In: Formes de penséedans la Collection Hippocratique. Actes du IV e Colloque International Hippocratique(Lausanne, 21–26 Septembre 1981). Genève 1983, 57–7058 *De septimanis = De hebdomadibus = *De septimadisPeriÁ eëbdoma dvn hà toÁ prvÄ ton periÁ noy svn toÁ mikro teronK. al-AsābīAbkürzung: Hebd.Alte Ausgabe: Littré VIII,634; IX,433Vgl. Diels 32; Kibre HL XLIXBand: ThLG Hipp 044Incipit: ëEpta eiÆsin vÎ raiIncipit (lat.): M<strong>und</strong>i forma sic omnis ornata estArab. Übers.: Ullmann 32, Nr. 20; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (314), Nr. 16; Sezgin 40, Nr. 14 (Übersetzer:Yaḣyā ibn al-Biṫrīq); Sezgin Nachtr. II, 375Lat. Übers.: Kibre HL XLIX (Übersetzer: Anonymus)E Roscher, Wilhelm Heinrich: Die hippokratische Schrift von <strong>der</strong> Siebenzahl in ihrer vierfachenÜberlieferung zum erstenmal hrsg. u. erläutert. 1913 (Nachdr. New York 1967) (Studien zurGeschichte <strong>und</strong> Kultur des Altertums 6)E Helmreich, G.: Neue Fragmente zu Hippokrates De hebdomadibus.Hermes 46 (1911), 437–443E,T Agge, Kerstin: Die pseudo-hippokratische Schrift von <strong>der</strong> Siebenzahl. Edition, Übersetzung<strong>und</strong> Kommentar. Diss. phil. Hamburg 1995, Marburg 2004 (Reihe Sprachwissenschaft, Bd. 21)T Fuchs I,436–440T Kapferer XX,83–125U Bill, F.: Zur Hippokratischen Schrift von <strong>der</strong> Siebenzahl.Wschr. Klass. Philol. (1913), 929U Garofalo, Ivan: The Arabic translation of Hippocrates’ ’De septimanis’, MS. Aya Sofya 3632.Zschr. Gesch. Arab.-Islam. Wiss. 12 (1998), 303–305U Helmreich, Georg: Neue Fragmente zu Hippokrates PeriÁ eëbdoma dvn.Hermes 46 (1911), 437–443U Mansfeld, J[aap]: The pseudo-Hippocratic tract PeriÁ eëbdoma dvn, ch. 1–11, and Greekphilosophy. Assen 1971 (Philosophical texts and studies. 20.)U Mras, Karl: Sprachliche <strong>und</strong> textkritische Bemerkungen zur spätlateinischen Übersetzung <strong>der</strong><strong>hippokratischen</strong> Schrift von <strong>der</strong> Siebenzahl. Wiener Studien 41 (1919), 61–74, 182–192U Philipp, H.: Zur Hippokratischen Schrift von <strong>der</strong> Siebenzahl.Wschr. Klass. Philol. (1913), 666–669U Roscher, Wilhelm Heinrich: Die Hebdomadenlehren <strong>der</strong> griechischen Philosophen <strong>und</strong> Ärzte.Ein Beitrag zur Geschichte <strong>der</strong> griechischen Philosophie <strong>und</strong> Medizin. Leipzig 1906U Roscher, Wilhelm Heinrich: Über Alter, Ursprung <strong>und</strong> Bedeutung <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schriftvon <strong>der</strong> Siebenzahl. Leipzig 1911 (Abh. d. Sächs. Akad. d. Wiss., Philos.-Hist. Kl. 1911, 5), 154U Roscher, Wilh[elm] H[einrich]: Die hippokratische Schrift von <strong>der</strong> Siebenzahl <strong>und</strong> ihrVerhältnis zum Altpythagoreismus. Leipzig 1919 (Berichte über die Verhandlungen <strong>der</strong> Sächs.Akad. d. Wiss. zu Leipzig. Bd. 71, H. 5.)–57–


Corpus HippocraticumUUUVincentelli, Céline: La cosmologie et le thème micromacrocosmique dans les Semaines. In:Tratados Hipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII eColloque International Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992,157–168Wellmann, Max: Die pseudohippokratische Schrift periÁ eëbdomadvn.Quell. Stud. Gesch. Naturw. Med. 4 (1935), H. 1, 6–10West, M. L.: The cosmology of ’Hippocrates’, De hebdomadibus.Classical Q. 21 (1971), 365–38859 Praesagia II = Praedicta II = Prorrheticon II = De praedictione IIProrrhtikoÁn toÁ dey teronAbkürzung: Prorrh. IIAlte Ausgabe: Littré IX,6Vgl. Diels 33; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 016Incipit: TvÄ n iÆhtrvÄ n prorrh siew aÆ paggeÂllontai syxnai te kaiÁ kalaiÁDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Prorrhetic II. Cambridge, Mass. u. London 1995, 213–293(The Loeb Classical Library)T Fuchs I,496–526T Kapferer XV,69–96U García Novo, Elsa: Structure and style in the Hippocratic treatise Prorrheticon 2.Clio Med. 28 (1995), 537–554U Mondrain, Brigitte: Le traité hippocratique Prorrhétique II. Thèse Paris 198460 De cordePeriÁ kardiÂhwK. fī l-QalbAbkürzung: Cord.Alte Ausgabe: Littré IX,80Vgl. Diels 33; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 045Incipit: KardiÂh sxhÄma meÁn oë koiÂh pyramiÁw, xroihÁn deÁ katakorhÁwDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)Arab. Übers.: Sezgin 45, Nr. 4E Unger, F. C.: Liber Hippocraticus de corde editus cum prolegomenis et commentario. Diss.phil. Utrecht 1923E,T Bidez, J.; Leboucq, G.: Une anatomie antique du coeur humain. Philistion de Locres et leTimée de Platon.Revue des Etudes Grecques (1944), 7–40E,T Manuli, Paola: Il cuore. In: Manuli, Paola; Vegetti, Mario: Cuore, sangue e cervello. Biologia eantropologia nel pensiero antico. Milano 1977, 110–113E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Heart. Cambridge, Mass. u. London 2010, 51–69 (TheLoeb Classical Library)E,T Unger, Fre<strong>der</strong>icus Carolus: Liber Hippocraticus PeriÁ kardiÂhw, liber Hippocraticus de cordeeditus cum prolegomenis et commentario.Mnemosyne N.S. 51 (1923), 1–101E,T,K Duminil, Marie-Paule: Hippocrate: Tome VIII: Cœur. Paris 1998, 159–195 (Collection desUniversités de France)TTFuchs I,146–152Hurlbutt, Frank R.: Peri kardies: A treatise on the heart from the Hippocratic Corpus.Introduction and translation.Bull. Hist. Med. 7 (1939), 1104–1113T Kapferer XVI,63–70T Kapferer, R.; Fingerle, Anton von; Lommer, F.: Die anatomischen Schriften, 8–13T Lonie, I. M.: The Heart. In: Hippocratic Writings, ed. by G. E. R. Lloyd. Harmondsworth1978, 347–351–58–


Corpus HippocraticumT,KUUUDoent, E.: Die pseudohippokratische Schrift über das Herz.Wiener humanist. Bl. 26 (1984), 31–38Frisch, Hartvig: Hippocratica, with special reference to De corde.Classica et Mediaevalia 6 (1944), 151–178Lonie, I[ain] M.: The paradoxical text »On the heart«.Med. Hist. 17 (1973), 1–15, 136–153Pazzini, Adalberto: Il trattato »De corde« della Collezione Ippocratica.Atti Mem. Accad. Stor. Arte Sanit. 2 (1936), 81–9661 De alimento = *De cibis = *Diaeta = *Calendarium dieteticum = *NutrimentumPeriÁ trofhÄwK. al-Ġid¯āAbkürzung: Alim.Alte Ausgabe: Littré IX,98Vgl. Diels 33; Kibre HL XI; Kibre HL XLIIBand: ThLG Hipp 046Incipit: TrofhÁ kaiÁ trofhÄw eiËdow, miÂa kaiÁ pollai´ miÂa meÁn ìhÎ geÂnowIncipit (lat.): Qualem potionem per singulos menses usare debemusArab. Übers.: Ullmann 30, Nr. 10; Sezgin 41, Nr. 16 (Übersetzer: Yaḣyā ibn al-Biṫrīq); SezginNachtr. II, 375Lat. Übers.: Kibre HL XLII (Übersetzer: Niccolò da Reggio; Johannes de Conte)Syr. Übers.: Sezgin 41, Nr. 16 (Übersetzer: Ḣunain)E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis De alimento, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927, 79–84E,T García Gual, C. [et al.]: Tratados hipocráticos. III. Madrid 1986E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. I: Nutriment. London u. Cambridge, Mass. 1948, 335–361(The Loeb Classical Library)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome VI, 2: De l’aliment. Paris 1972, 129–155 (Collection desUniversités de France)T Fuchs I,276–285T Kapferer VII,43–55T Mattock, J. N.: Hippocrates. On humours. On nutriment. Cambridge 1971 (Arabic TechnicalUand Scientific texts 6)Diller, Hans: Eine stoisch-pneumatische Schrift im Corpus hippocraticum.Arch. Gesch. Med. 29 (1936), 178–195U Joly, Robert: Remarques sur le De alimento pseudo-hippocratique. In: Le monde grec. . .Hommages à Claire Préaux. Brussels 1975, 271–27662 De visuPeriÁ oÍciowK. al- AinAbkürzung: Vid. Ac.Alte Ausgabe: Littré IX,152Vgl. Diels 34; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 047Incipit: Aië oÍciew aië diefuarmeÂnai, ayÆto matoi meÁn kyaniÂtidew gigno menai,Druck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)Arab. Übers.: Sezgin 45, Nr. 6E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Sight. Cambridge, Mass. u. London 2010, 375–387 (TheLoeb Classical Library)E,T,K Craik, Elizabeth M.: Two Hippocratic treatises On sight and On anatomy. Leiden, Boston 2007(Studies in Ancient Medicine; vol. 33)E,T,K Joly, Robert: Hippocrate: Tome XIII: De la vision. Paris 1978, 161–178 (Collection desUniversités de France)T Fuchs III,316–321T Kapferer XIX,109–113U Byl, S.: Codicologie et (ou) Philologie (à propos de I, Parisinus hippocratique 2140).–59–


Corpus HippocraticumURevue belge de Philologie et d’Histoire (1986), fasc. 1.Sow, M.: La chirurgie des yeux dans le Traité de la vision.Annales de la Faculté des Lettres et Sciences humaines de l’Université de Dakar 10 (1980),65–7663 De natura ossium = De ossium naturaPeriÁ oÆ steÂvn fy siowAbkürzung: Oss.Alte Ausgabe: Littré IX,168Vgl. Diels 34; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 048Incipit: ÆOsteÂa xeiroÁ w eiÆkosiepta ´ podoÁ w eiÆkositeÂssara´ traxh loy eÆwDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Nature of Bones. Cambridge, Mass. u. London 2010, 9–49(The Loeb Classical Library)E,T,K Duminil, Marie-Paule: Hippocrate: Tome VIII: Nature des os. Paris 1998, 73–158 (Collectiondes Universités de France)T Fuchs I,175–188T Kapferer XV,39–54; Kapferer XIX,127–144T Kapferer, R.; Fingerle, Anton von; Lommer, F.: Die A<strong>der</strong>n = Die Natur <strong>der</strong> Knochen. Dieanatomischen Schriften, 14–55U Duminil, M.-P.: La description des vaisseaux dans les chapitres 11–19 du traité de la Naturedes os. In: Hippocratica. Actes du Colloque hippocratique de Paris (4–9 septembre 1978). Éd.par M. D. Grmek. Paris 1980 (Colloques Internationaux du Centre National de la RechercheScientifique. No. 583.), S. 135–148U Duminil, M.-P.: Le sang, les vaisseaux, le coeur dans la Collection hippocratique. Anatomie etphysiologie.Inf. Litt. 38 (1986), 17–2164 De medicoPeriÁ iÆhtroyÄAbkürzung: Medic.Alte Ausgabe: Littré IX,204Vgl. Diels 34; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 049Incipit: ÆIhtroyÄ meÂn eÆsti prostasiÂh, oërìhÄn eyÍxrvw te kaiÁ eyÍsarkowIncipit (lat.): Hic liber Medici gubernatio estDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)Arab. Übers.: Ullmann 33, Nr. 28E Bensel, J. F.: Hippocratis qui fertur De medico libellus ad codicum fidem recensitus.Philologus 78 (1923), 88–131E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis De medico, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927, 20–24E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. II: The Physician. London u. Cambridge, Mass. 1952,303–313 (The Loeb Classical Library)E,T Potter, Paul: Hippocrates: Vol. VIII: Physician. Cambridge, Mass. u. London 1995, 295–315(The Loeb Classical Library)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Diller, Hans: Hipp. Schriften, 87–94T Fuchs I,40–46T Joly, 210–214T Kapferer I,51–59U Fleischer, Ulrich: Untersuchungen zu den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften ParaggeliÂai,PeriÁ iÆhtroyÄ <strong>und</strong> PeriÁ eyÆ sxhmosy nhw. Berlin 1939 (Neue deutsche Forschungen. Bd. 240.)U Kessels, A. H. M.: Notes on Ps.-Hippocrates. De Medico.Mnemosyne 31 (1978), 2, 113–134U Kudlien, Fridolf: Mutmaßungen über die Schrift periÁ iÆhtroyÄ.–60–


Corpus HippocraticumHermes 94 (1966), 54–5965 De habitu decenti = De decenti ornatu = De elegantiaPeriÁ eyÆ sxhmosy nhwAbkürzung: Decent.Alte Ausgabe: Littré IX,226Vgl. Diels 34; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 050Incipit: OyÆk aÆlo gvw oië proballo menoi thÁ n sofiÂhn proÁ w pollaÁ eiËnaiIncipit (lat.): Non sine ratione faciunt, qui sapientiam ad multa utilem esse praetenduntDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis De decente habitu, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927,24–29E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. II: Decorum. London u. Cambridge, Mass. 1952, 267–301(The Loeb Classical Library)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs I,47–55T Joly, 214–218T Kapferer I,31–38U Fleischer, Ulrich: Untersuchungen zu den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften paraggeliÂai, periÁiÆhtroyÄ <strong>und</strong> periÁ eyÆ sxhmosy nhw. Berlin 1939 (Neue deutsche Forschungen. Bd. 240.)U García Valdés, Manuela: Estudio lingüístico y del vocabulario de Perì euschēmosýnēs. In:Tratados Hipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII eColloque International Hippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992,287–304U Röck, Hubert: Das hippokratische Wort von <strong>der</strong> Gottgleichheit des »philosophischen« Arztes.Arch. Gesch. Med. 7 (1914), 253–27266 Praeceptiones = PraeceptaParaggeliÂaiAbkürzung: Praec.Alte Ausgabe: Littré IX,250Vgl. Diels 35; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 051Incipit: Xro now eÆstiÁn eÆn vÎ ì kairo w, kaiÁ kairoÁw eÆn ìvÎ xro now oyÆ polyÂwIncipit (lat.): Tempus est in quo occasio estDruck (lat.): Opera. . . Basel 1558 (Übersetzer: Cornarius, Janus)E Heiberg, Johan Ludvig: Hippocratis Praeceptiones, CMG I 1, Leipzig u. Berlin 1927, 30–35E,T Jones, W. H. S.: Hippocrates: Vol. I: Precepts. London u. Cambridge, Mass. 1948, 303–333(The Loeb Classical Library)T Debru, Armelle: Hippocrate. La consultation. Paris 1986T Fuchs I,56–66T Joly, 69–71, 219–223TUUUUKapferer I,41–49Deichgräber, Karl: Original <strong>und</strong> Nachahmung zu Ps.Aristoteles Magna Moralia <strong>und</strong> Ps.Hippokrates ParaggeliÂai.Hermes (1935), 106–110Fleischer, Ulrich: Untersuchungen zu den pseudo<strong>hippokratischen</strong> Schriften ParaggeliÂai,PeriÁ iÆhtroyÄ <strong>und</strong> PeriÁ eyÆ sxhmosy nhw. Berlin 1939 (Neue deutsche Forschungen. Bd. 240.)Krayl, Karl: Die Spruchsammlung am Schluß <strong>der</strong> Parangelien.Med. Korr.bl. Württ. 101 (1931), 370–372Lulofs, Heindrik Joan: Hippocrates geschrift ParaggeliÂai, Praecepta.Tijdschrift voor Geneesk<strong>und</strong>e (1921), 650–660–61–


Corpus Hippocraticum67 De iudicationibus = De crisibusPeriÁ krisiÂvnAbkürzung: Judic.Alte Ausgabe: Littré IX,276Vgl. Diels 35; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 052Incipit: PeriÁ krisiÂvn jynto mvn eÆpiÁ toÁ aÍ meinon taÁ meÁn pleiÄsta tayÆtaÁEE,TTTUPreiser, Gert: Die <strong>hippokratischen</strong> Schriften »De iudicationibus« <strong>und</strong> »De diebus iudicatoriis«.Diss. phil. [masch.schr.] Kiel 1957Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Crises and Critical Days. Cambridge, Mass. u. London2010, 271–311 (The Loeb Classical Library)Fuchs I,417–429Kapferer X,15–27Kudlien, Fridolf: Die Bedeutung des Ungeraden in <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Krisenarithmetik.Hermes 108 (1980), 200–20568 De diebus iudicatoriis = *De diebus criticisPeriÁ krisiÂmvnAbkürzung: Dieb. Judic.Alte Ausgabe: Littré IX,298Vgl. Diels 35; Kibre HL XIVBand: ThLG Hipp 053Incipit: MeÂga meÂrow hëgeÂomai thÄw teÂxnhw eiËnai toÁ dy nasuai kataskopeÂesuaiIncipit (lat.): Maximum autem signum aegrotantium qui evasuri suntEE,TTTPreiser, Gert: Die <strong>hippokratischen</strong> Schriften »De iudicationibus« <strong>und</strong> »De diebus iudicatoriis«.Diss. [masch.schr.] Kiel 1957Potter, Paul: Hippocrates: Vol. IX: Crises and Critical Days. Cambridge, Mass. u. London2010, 271–311 (The Loeb Classical Library)Fuchs I,430–435Kapferer X,35–4169 Epistulae = *EpistolaeÆEpistolaiÂAbkürzung: Epist.Alte Ausgabe: Littré IX,312,386Vgl. Diels 36; Kibre HL XXBand: ThLG Hipp 055Incipit: BasileyÁ w basileÂvn meÂgaw ÆArtajeÂrjhw PaiÂt ìvArab. Übers.: Ullmann 34, Nr. 30; Sezgin 43, Nr. 21E Putzger, Gualtherius: Hippocratis quae feruntur epistulae ad codicum fidem recensitae. Gymn.Progr. Wurzen 1914E Hercher, Rudolf: Epistolographi Graeci. Hippocrates: 289–318: Epist. – I-XXVII. Paris 1873E,K Sakalis, Demetrios T.: Ippokra toyw Epistolai ÂEkdosh kritikh kai ermeneytikh . Ioannina:Medical Faculty of the University of Ioannina 1989.E,T Roselli, Amneris: Lettere sulla follia di Democrito. Napoli 1998E,T Smith, Wesley D.: Hippocrates. Pseudepigraphic Writings. Letters – Embassy – Speech fromthe Altar – Decree. Leiden, New York 1990 (Studies in Ancient Medicine. 2)T Fuchs 00T Kapferer XXVI,23–73T,K Rubin, Jody: Biographical Fiction in the Lives of Hippocrates. Diss. Philadelphia 1983U Philippson, Robert: Verfasser <strong>und</strong> Abfassungszeit <strong>der</strong> sogenannten Hippokratesbriefe.Rhein. Mus. N.F. 77 (1928), 293–328U Pohlenz, Max: Zu den <strong>hippokratischen</strong> Briefen.Hermes (1917), 348–353U Rütten, Thomas: Demokrit: lachen<strong>der</strong> Philosoph <strong>und</strong> sanguinischer Melancholiker – einepseudohippokratische Geschichte. Leiden 1991–62–


Corpus HippocraticumUUURütten, Thomas: Die Entdeckung eines pseudohippkratischen Briefromans alsMelancholieschrift. In: Tratados Hipocráticos (Estudios acerca de su contenido, forma einfluencia). Actas del VII e Colloque International Hippocratique (Madrid, 24–29 deseptiembre de 1990). Madrid 1992, 437–452Sakalis, Dimitrios Th.: Beiträge zu den pseudo-<strong>hippokratischen</strong> Briefen. In: Formes de penséedans la Collection Hippocratique. Actes du IV e Colloque International Hippocratique(Lausanne, 21–26 Septembre 1981). Genève 1983, 499–514Suárez de la Torre, Emilio: Las Cartas pseudo-hipocráticas. In: Tratados Hipocráticos(Estudios acerca de su contenido, forma e influencia). Actas del VII e Colloque InternationalHippocratique (Madrid, 24–29 de septiembre de 1990). Madrid 1992, 453–46670 De mania = Epistula 19ëO periÁ maniÂhw lo gowAbkürzung: Man.Alte Ausgabe: Littré IX,384Vgl. Diels 36; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 055Incipit: Maino meua, vë weÍfhn eÆn t ìvÄ periÁ iëerhÄw noy soy, yëpoÁ yë gro thtowDruck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)E Diels, Hermann: Hippokratische Forschungen V. Eine neue Fassung des XIX.Hippokratesbriefes.Hermes 53 (1918), 57–87T Fuchs 00TUKapferer XXVI,56–58Baumann, Evert Dirk: Die pseudohippokratische Schrift PeriÁ maniÂhw.Janus 42 (1938), 129–141U Diller, Hans: Die sogenannte zweite Fassung des 19. Hippokrates-Briefes. Leipzig 1933, 35–44(Quellen <strong>und</strong> Studien zur Geschichte <strong>der</strong> Naturwissenschaften <strong>und</strong> <strong>der</strong> Medizin. 3,4.)71 Ad Demetrium = Epistula 24ProÁ w Dhmh trionAbkürzung: Ad Dem.Alte Ausgabe: Littré IX,398Vgl. Diels 36; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 055Incipit: ëHmeiÄw kaiÁ pro teron spoyda zontew, vË basileyÄ, periÁ thÄw aÆ nurvpiÂnhwT Fuchs 00T Kapferer XXVI,77–7872 Decretum Atheniensium = *Dogma = *Doctrina = *Dogmida = Epistula 25Do gma ÆAuhnaiÂvnAbkürzung: Decr. Ath.Alte Ausgabe: Littré IX,400Vgl. Diels 36; Kibre HL XVIIBand: ThLG Hipp 055Incipit: ÍEdoje t ìhÄ boyl ìhÄ kaiÁ tvÄìdhÂmvtvÄ ì n ÆAuhnaiÂvn. ÆEpeidhÁ ëIppokra thwIncipit (lat.): Corpus igitur hominis dividimus in quattuor partesE,T Smith, Wesley D.: Hippocrates. Pseudepigraphic Writings. Letters – Embassy – Speech fromthe Altar – Decree. Leiden, New York 1990 (Studies in Ancient Medicine. 2)T Fuchs 00T Kapferer XXVI,81–8273 Oratio ad aram = Epistula 26ÆEpibv miowAbkürzung: Orat. ar.–63–


Corpus HippocraticumAlte Ausgabe: Littré IX,402Vgl. Diels 36; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 055Incipit: ËV polloiÁ kaiÁ pollvÄ n poliÂvn oiÆkhtaiÁ, eÆn aÆjiÂìh megaÂlìh gegono tew,E,T Smith, Wesley D.: Hippocrates. Pseudepigraphic Writings. Letters – Embassy – Speech fromthe Altar – Decree. Leiden, New York 1990 (Studies in Ancient Medicine. 2)T Fuchs 00T Kapferer XXVI,82–8374 Thessali legati oratio = Epistula 27PresbeytikoÁ w UessaloyÄAbkürzung: Thess. orat.Alte Ausgabe: Littré IX,404Vgl. Diels 36; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 055Incipit: Prosh kein hëgeÂomai, vË aÍ ndrew ÆAuhnaiÄoi, toÁ n kauista menon eÆwE,T Smith, Wesley D.: Hippocrates. Pseudepigraphic Writings. Letters – Embassy – Speech fromthe Altar – Decree. Leiden, New York 1990 (Studies in Ancient Medicine. 2)E,T,K Nelson, Eric D.: The »Presbeutikos« of the Hippocratic Corpus. An introduction with text,translation and commentary.Diss. Abstr. Int. 53 (1992), 1885-AT Fuchs 00T Kapferer XXVI,83–9475 Ad Ptolemaeum regem epistula de hominis fabrica = De structura hominis ad Perdiceam Macedoniumregem = *De arte prolixa = *De corpore humano = *De microcosmo = *De praeparatione hominis =*De sanitate tuendaÆEpistolhÁ proÁ w PtolemaiÄon basileÂa periÁ kataskeyhÄw aÆ nurv poyAbkürzung: Ad Ptol.Nicht bei LittréVgl. Diels 40; Diels 53; Kibre HL 00Band: ThLG PsHipp 002Incipit: SyneÂsthken oë ko smow eÆk stoixeiÂvn tessa rvnIncipit (lat.): Constat m<strong>und</strong>us ex elementis quatuorIncipit (lat.): Ex terra autem homo . . .E Ermerins, F. Z.: Anecdota medica Graeca. Amsterdam 1963, 278–297, 304f.76 Astrologia = Liber astrologicus = *Astrologia medicorum = *Astronomia = *De prognosticationibusegritudinum sec<strong>und</strong>um motum luneAbkürzung: Astrol.Nicht bei LittréVgl. Diels 50; Kibre HL VIIBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Dixit Ypocras qui fuit medicus et magister optimusIncipit (lat.): Sapientissimus Hippocrates et omnium medicorumLat. Übers.: Kibre HL VII (Übersetzer: Anonymus; Gulielmus de Moerbeke; Petrus de Abano)U Pazzini, Adalberto: Il »De medicorum astrologia Hippocratis« e alcune osservazioni sulla jatromatematica.Atti Accad. stor. arte san. 12 (1932), 1–42U Phillips, Joanne H.: The Hippocratic Physician and ÆAstronomiÂh. In: Formes de pensée dans laCollection Hippocratique. Actes du IV e Colloque International Hippocratique (Lausanne,21–26 Septembre 1981). Genève 1983, 427–434U Thorndike, Lynn: The Three Latin Translations of the Pseudo-Hippocratic Tract onAstrological Medicine.–64–


Corpus HippocraticumJanus 49 (1960), S. 104–12977 De . . ..Nicht bei LittréVgl. Diels 56; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 00Incipit (lat.): yper ytoneton [sic!]78 De alimentorum differentiisPeriÁ diaforaÄw kaiÁ pantoiÂvn trofvÄnAbkürzung: Alim. Diff.Nicht bei LittréVgl. Diels 47; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 003Incipit: PeÂrdikeÂw eiÆsiEDelatte, Armand: PeriÁ diafo rvn kaiÁ pantoiÂvn trofvÄn.Anecdota Atheniensia (1939), 479–48279 De alimentorum differentiis ad PtolemaeumPeriÁ diaforaÄw trofvÄ n proÁ w PtolemaiÄonNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 004Incipit: TvÄn oÆ rniÂuvn hë saÁ rj kreiÂttvnEDelatte, Armand: PeriÁ diafora w trofvÄ n proÁ w PtolemaiÄon.Anecdota Atheniensia (1939), 483–49980 De aloePeriÁ aÆloÂhwNicht bei LittréVgl. Diels 39; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 0081 De anatomicis ferramentisPeriÁ aÆ natomikvÄn eÆ rgaleiÂvnNicht bei LittréVgl. Diels 39; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 0082 De anginaPeriÁ kyna gxhw no soyNicht bei LittréVgl. Diels 43; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 0083 De animalibus marinis et terrestribus ad morbos curandos idoneisPeriÁ z ìvÂvnK. Ṫabā i al-ḣayawān [?]Nicht bei LittréVgl. Diels 42; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Arab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 12–65–


Corpus Hippocraticum84 *De aquis = *De aquis unumPeriÁ yëda tvnAbkürzung: Aqu.Nicht bei LittréVgl. Diels 48; Kibre HL IVBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Sint autem quedam virtutes tam humoribus quam liquoribusIncipit (lat.): Ego Hippocrates qui feci et compilavi aquam istam85 De calcePeriÁ tvÄ n kataÁ thÁ n pteÂrnhnNicht bei LittréVgl. Diels 46; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 0086 *De cancris et fistulisAbkürzung: Cancr. fist.Nicht bei LittréVgl. Diels 51; Kibre HL VIIIBand: ThLG PsHipp 0087 *De chirurgia = *Liber cyrurgie[PeriÁ xeiroyrgiÂaw]Abkürzung: Chir.Nicht bei LittréVgl. Diels 49; Kibre HL XBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Incipit liber cyrurgie Ypocratis et qualis debet esse operator ipsius artisDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)88 De collo vesicaePeriÁ toyÄ traxh loy thÄw ky stevwNicht bei LittréVgl. Diels 43; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 0089 De contemptu m<strong>und</strong>iNicht bei LittréVgl. Diels 51; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Postquam consi<strong>der</strong>avi90 De corpore et generatione hominisPeriÁ toyÄ sv matow kaiÁ diatypv sevw aÆ nurv poyNicht bei LittréVgl. Diels 47; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: ÆAllaÁ mhdeiÁw yë polambaneÂtv pantelvÄw aÍ cyxon eiËnai thÁ n gonhÂn91 De elementis = *De elementis Galieni sec<strong>und</strong>um HippocratemPeriÁ stoixeiÂvnNicht bei LittréVgl. Diels 46; Kibre HL XVIIIBand: ThLG PsHipp 00Incipit: StoixeiÄa aÆ nurv poy iÍsxonta iÆsxo mena eÆnormvÄ nta–66–


Corpus HippocraticumIncipit (lat.): Elementum est in m<strong>und</strong>o totius corporis minima parsLat. Übers.: Kibre HL XVIII (Übersetzer: Anonymus; Gerardus Cremonensis)92 De febribusPeriÁ pyretvÄnR. al-ḢummayātNicht bei LittréVgl. Diels 46; Kibre HL XXVBand: ThLG PsHipp 00Incipit: Oië pleiÄstoi tvÄ n pyretvÄnIncipit (lat.): Febres quandoquidem multe sunt distantieArab. Übers.: Sezgin 43, Nr. 2393 De febrium differentiisPeriÁ diaforaÄw pyretvÄnNicht bei LittréVgl. Diels 46; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: pyretoi´ oië meÁn daknv deiw eiÆsiÂ94 De formatione hominisNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: ëO aÍ nurvpow oyÎtow´ ueoÂw eÆstin eÆ piÂgeiowU Jouanna, Jacques: Un traité inédit attribué àHippocrate Sur la formation de l’homme: editioprinceps. In: Boudon-Millot, V.; Garzya, A.; Jouanna, J.; Roselli, A. (ed.): Ecdotica ericezione dei testi medici. Napoli 2006, 273–31995 De generatione hominisPeriÁ geneÂsevw aÆ nurv poyNicht bei LittréVgl. Diels 39; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00U Formentin, M.: Il De generatione dello Ps.-Ippocrate.Annali della Facoltà di Lettere e Filosofia di Padova 4 (1979), 187–204U Maloney, Gilles: A propos de l’exorde du traité hippocratique »De la génération«.Hermes 116 (1988), 490–49396 [De helleboro]PeriÁ eëlleborismoyÄ = PeriÁ eëllebo royK. arbaqNichtal-H˘ bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Kompilation aus Aphorismen, Prognostikon, Peri diaites oxeon u.a.Arab. Übers.: Ullmann 32, Nr. 2497 De herbis = *De virtutibus herbarum = *De herbis colligendis = *Epistola Ypocratis ad Alexandrum detempore herbarumNicht bei LittréVgl. Diels 54; Kibre HL XXVIIIBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Incipit prologus de virtutibus herbarumIncipit (lat.): Nunquam nisi in fine Aprilis colligas radices–67–


Corpus Hippocraticum98 De humoribus = *De augmento humorumNicht bei LittréVgl. Diels 54; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Quattuor humoresIncipit (lat.): Placet nunc quidem exponere ipsas humores que suntDruck (lat.): De praedictione. . . [Paris] 1527 (Übersetzer: Calvus, Fabius)99 De hypostasiNicht bei LittréVgl. Diels 54; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00100 De iecorePeriÁ hÏpatowNicht bei LittréVgl. Diels 42; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00101 De impressionibusNicht bei LittréVgl. Diels 54; Kibre HL XXXBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Incipit libellus de impressionibus Ipocratis feliciter. Saturnus sub radiis in ariete facitpluvias102 De IV aetatibus praenotioPro gnvsiw periÁ tvÄn d′ vë rvÄnNicht bei LittréVgl. Diels 49; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: ÃAn meÁn xeimvÁ nayÆ xmhroÂw103 De lapidum virtutePeriÁ liÂuvn dyna mevw = ëErmhneiÂa periÁ eÆ nergvÄ n liÂuvnAbkürzung: Lap. Virt.Nicht bei LittréVgl. Diels 43; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 005Incipit: LiÂuow oë koyra liowEMély, F. de; Ruelle, Ch.-Ém.: ëErmhneiÂa periÁ eÆ nergvÄ n liÂuvn. In: Les lapidaires de l’antiquitéet du moyen âge. Éd. par F. de Mély. T. 2: Les lapidaires grecs. Paris 1898, 185–190104 De mensibusLo gow tvÄ n mhnvÄnNicht bei LittréVgl. Diels 43; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: PrvÄ ton meÁn periÁ thÄw eÆgkykliÂoy sfaiÂraw105 De morbis excerptaNicht bei LittréVgl. Diels 54; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00–68–


Corpus Hippocraticum106 De morbis hominum et remediis[PeriÁ no svn kaiÁ farma kvn]Nicht bei LittréVgl. Diels 44; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00107 De mulieribusPeriÁ gynaikvÄnNicht bei LittréVgl. Diels 39; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00108 De opere medicinaeNicht bei LittréVgl. Diels 54; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00109 De partibus hominis[PeriÁ sv matow moriÂvn]Nicht bei LittréVgl. Diels 43; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00110 De pedePeriÁ podoÂwNicht bei LittréVgl. Diels 44; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00111 De pulsibusPeriÁ sfygmvÄnNicht bei LittréVgl. Diels 47; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: Dia gnvsiw aÆ kribhÁw tvÄ n sfygmvÄn112 De purgantibus = De purgatoriis remediis = De remediis = Remedia = *De pharmaciis = *De farmaciis= De medicamentis purgantibusPeriÁ farma kvnAbkürzung: De purg.Nicht bei LittréVgl. Diels 48; Diels 49; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 054Incipit: KolokynuiÂdi eÆnteriv nhn skiÂllhw oÆ pthÄw aÆ garikoyÄIncipit: TaÁ deÁ periÁ farma kvn prh gmataIncipit (lat.): Ad dolorem capitisE Schöne, Hermann: Hippokrates periÁ farma kvn.Rhein. Mus. N.F. 73 (1920/24), 434–448T Fuchs 00T Kapferer XIX,99113 De pustulis et apostematibus significantibus mortemK. al-But¯ūr = Alāmāt al-qaḋāyā = Qaḋāya l-ibuqrāṫīya ad-dālla alā l-mautNicht bei Littré–69–


Corpus HippocraticumVgl. Diels 55; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Arab. Übers.: Sezgin 39, Nr. 13Hebr. Übers.: Steinschnei<strong>der</strong> HÜ § 423,4114 De quattuor elementis et humoribus naturae hominisPeriÁ tvÄn d′ stoixeiÂvn kaiÁ xymvÄn, di’ vÎ n syniÂstatai aÍ nurvpowNicht bei LittréVgl. Diels 46; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: ÆIsteÂon oÏti oë aÍ nurvpow syniÂstatai eÆk tessa rvn stoixeiÂvn115 De sensibusPeriÁ aiÆsuh sevnNicht bei LittréVgl. Diels 39; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: AiÆsuhth ria de eÆstin eÆn t ìvÄ aÆ nurvÂpìv116 De septimestri partuPeriÁ eëptamh noyK. al-Maulūdīn li-sab at ašhurAbkürzung: Septim.Nicht bei LittréVgl. Diels 27; Kibre HL –Band: ThLG Hipp 056Incipit: PeriÁ deÁ eë ptamh nvn oë lo gow yëp’ oÏtey fhsiÁ giÂnesuaiNicht zu verwechseln mit PeriÁ eë ptamh noy bei Littré VII,436 (Teil von PeriÁ oÆ ktamh noy!).Arab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 14; Sezgin Nachtr. II, 375E,T,K Grensemann, Hermann: Hippocratis De octimestri partu; De septimestri partu (spurium),CMG I 2,1, Berlin 1968T Joly, 42–44U Joly, Robert: La structure du foetus de huit mois.L’Antiquité Class. 45 (1976), 173–180U Kahlenberg, W.: Hippokrates periÁ eëptamh nvn <strong>und</strong> periÁ oÆ ktamh nvn.Hermes 85 (1957), 379–380U Lommer, Franz: Zur Komposition <strong>der</strong> <strong>hippokratischen</strong> Schrift periÁ eë bdoma dvn.Philologus 94 (1939), 79–85U Muñoz Valle, I.: Pseudo-Hipocrates, Sobre el feto de siete meses. Madrid 1973 (Eclás, Suppl.3a, Ser. de trad. 2.)U Weisser, Ursula: Die hippokratische Lehre von den Siebenmonatskin<strong>der</strong>n bei Galen <strong>und</strong>T ibn Qurra.¯¯ābitSudhoffs Arch. 63 (1979), S. 209–238U Wellmann, Max: Die pseudohippokratische Schrift PeriÁ eëbdoma dvn.Quellen <strong>und</strong> Studien zur Geschichte <strong>der</strong> Naturwissenschaften <strong>und</strong> <strong>der</strong> Medizin 4 (1935), H. 1,6–10117 De situ regionum et dispositione anni temporum = *De situ regionum et dispositione omni temporisR. fī Ma rifat fuṡūl as-sanaNicht bei LittréVgl. Diels 55; Kibre HL LBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Liber Hippocratis de situ regionum et dispositione omni temporis incipit. Situm regionisan sit in valleArab. Übers.: Sezgin 43, Nr. 22–70–


Corpus Hippocraticum118 De specie atrae bilis[PeriÁ melaiÂnhw xolhÄw]Nicht bei LittréVgl. Diels 49; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Druck (lat.): De morbis. . . Paris [1526] (Übersetzer: Calvus, Fabius)119 De splene et stomachoPeriÁ splhnoÁ w kaiÁ stoma xoyNicht bei LittréVgl. Diels 46; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00120 De substantia artis medicae. Definitio artis medicaePeriÁ yëpa rjevw iÆatrikhÄw. ÏOrow iÆhtrikhÄwNicht bei LittréVgl. Diels 48; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00121 De sudoribusPeriÁ iëdrv tvnNicht bei LittréVgl. Diels 42; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: Oië d’ iëdrvÄ tew aÍ ristoi meÂn eiÆsin eÆn aÏ pasi toiÄsin oÆjeÂoisin122 De unguentisPeriÁ aÆ leimma tvnNicht bei LittréVgl. Diels 39; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00123 De urinis = *De intellectu urine = *Practica de urinisPeriÁ oyÍrvnK. al-BaulNicht bei LittréVgl. Diels 44; Kibre HL LIBand: ThLG PsHipp 00Incipit: OyËron deÁ aÍ ristonIncipit (lat.): Urina sanum hominem in f<strong>und</strong>us habens ypotasinArab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 15U Baa<strong>der</strong>, Gerhard: Der Berliner Codex Phillipp. 1790, ein frühmittelalterliches medizinischesKompendium.Med.hist. J. 1 (1966), 150–155124 De vasis vitreisPeriÁ yë aliÂvnNicht bei LittréVgl. Diels 48; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00125 De vita humanaNicht bei LittréVgl. Diels 56; Kibre HL ––71–


Corpus HippocraticumBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Quidam asserunt126 De vulneribus et telisPeriÁ trvma tvn kaiÁ belvÄnAbkürzung: Vuln. et tel.Nicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL LVBand: ThLG –EWitt, Mathias: Weichteil- <strong>und</strong> Viszeralchirurgie bei Hippokrates. Ein Rekonstruktionsversuch<strong>der</strong> verlorenen Schrift PeriÁ trvma tvn kaiÁ belvÄn (De vulneribus et telis) Berlin, New York2009 (Beiträge zur Altertumsk<strong>und</strong>e; Bd. 270)127 Dynamidia = *Dinamidia = *De victus ratione = *Peri diaetesNicht bei LittréVgl. Diels 51; Kibre HL XVIBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Ubi cogitaverunt de vita et hominum corpus confectioneIncipit (lat.): Regiones atque uniuscuiusqueE Mai, A.: Classici auctores. Bd. VII, 399–458U MacKinney, L. C.: Dynamidia in Medieval Medical Literature.Isis 24 (1936), 404 ffU Mackinney, L. C.: Multiple Explicits of a Medieval Dynamidia.Osiris 10 (1952), 195–205U Mazzini, Innocenzo: Dynamidia Hippocratis: esempio di problematiche ecdotichetardoantiche. In: Tradizione e ecdotica dei testi bizantini. Atti del Convegno Internazionale,Anacarpi 29–31 Ottobre 1990. Ed. A. Garzya. Napoli 1992, 257–269U Puhlmann, W.: Die lateinische medizinische Literatur des frühen Mittelalters.Kyklos 3 (1930), 404–406U Riddle, John M.: The Pseudo-Hippocratic Dynamidia. In: Die <strong>hippokratischen</strong> Epidemien.Theorie – Praxis – Tradition. Verhandlungen des V e Colloque International Hippocratique(Berlin, 10.–15.9.1984). Hrsg. von Gerhard Baa<strong>der</strong> u. Rolf Winau. Stuttgart 1989, 283–311128 Epistola Ypocratis ad Micanetem = *Liber Ypogratis ad Mecenatem salutemNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Provocas me de studioEVázquez Buján, M. E.:Dynamis 2 (1982), 48–56129 Epistula a rege Aegyptiorum Octaviano missa = De melle bestiola = De bestiis = De virtutibus bestiarumNicht bei LittréVgl. Diels 52; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Regi Aeg. Octaviano130 Epistula ad Alexandrum = *De tempore herbarum = *Epistola de dieta ad Alexandrum MagnumNicht bei LittréVgl. Diels 53; Kibre HL XX,1Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Oportet te Alexan<strong>der</strong> cum a sompno–72–


Corpus Hippocraticum131 Epistula ad Antiochum regem = *Epistula ad Antigonum regem = *De humano corpore = *Dehumoribus = *De ratione ventris ac viscerum = *Epistola de pererision = *Epistola perhereseon = *Dequattuor humoribus = *Sapientia artis medicinae = *De quatuor membrorum = De preservationesanitatis = *De quatuor anni temporibusNicht bei LittréVgl. Diels 51; Diels 53; Kibre HL XX,2Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Corpus igitur hominis ex quatuor humoribus constat= Ps.Diocles ad AntigonumE Nelson, Axel Herman: Zur pseudo<strong>hippokratischen</strong> Epistula ad Antiochum regem. In:Symbolae philologicae O. A. Danielsson octogenario dicatae. Upsaliae 1932, 203–217E Stadler, H.:Arch. lat. Lexicographie 12 (1902), 21–25E Wlaschky, M.: Sapientia artis medicinae.Kyklos (1928), 104–110E,T Liechtenhan, Eduard: Marcelli De medicamentis, CML V, 2. Aufl., Berlin 1968, 18–25U Opsomer, C.; Halleux, R.: La Lettre d’Hippocrate à Mécène et la Lettre d’Hippocrate àAntiochus. In: I testi di medicina latini antichi. Problemi filologici e storici. Atti del IConvegno Internazionale, Macerata – S. Severino M., 26–28 aprile 1984. A cura di I. Mazzinie I. Fusco. Roma 1985, 339–364 (Pubbl. della Fac. di Lett. e Filos. dell’Univ. di Macerata.28.)U Puhlmann, W.: Die lateinische medizinische Literatur des frühen Mittelalters.Kyklos 3 (1930), S. 405U Sudhoff, Karl: Der pseudohippokratische Brief an Antiochus in fragmentarischer deutscherÜbersetzung aus dem Mittelalter.Sudhoffs Arch. 8(1914–1915), S. 293–295132 Epistula ad filium de sapientia patris sui et constitutione hominisNicht bei LittréVgl. Diels 53; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00133 Epistula ad Filominum = *Quomodo medicus debeat visitare infirmum = *De visitando infirmorum =*De visitatione infirmorum = *De visitatione infirmiNicht bei LittréVgl. Diels 56; Kibre HL LIII; Kibre HL XX,3Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Non omnem infirmum uniter visitesE Firpo, Luigi: Quomodo visitare debeas infirmum. In: Medicina. Testi dell’Alto Medioevo. [. . .]Torino 1972, 46–134 Epistula ad instruendum vel docendum discipulosNicht bei LittréVgl. Diels 53; Kibre HL XX,11Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Factum est hoc strumentum in conventum multorum sapientum disputantiumdoctrinam medicine artisIncipit (lat.): Quoniam cognovimus te peritissimumVgl. De arte135 Epistula ad Maecenatem = *De regenda sanitate = *De cura corporis = *De natura generis humaniNicht bei LittréVgl. Diels 52; Kibre HL XX,4Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Libellum quem roganti tibi promisi–73–


Corpus HippocraticumE Beccaria, Augusto: Sulle trace d’un antico canone latino di Ippocrate e di Galeno.Italia medioevale e umanistica 2 (1959), 38–39E Henschel: Der älteste medicinische Codex.Janus 1 (1846), 639–684E MacKinney, L. C.:Osiris 10 (1952), 196E,T Liechtenhan, Eduard: Marcelli De medicamentis, CML V, 2. Aufl., Berlin 1968, 26–33U Opsomer, C.; Halleux, R.: La Lettre d’Hippocrate à Mécène et la Lettre d’Hippocrate àAntiochus. In: I testi di medicina latini antichi. Problemi filologici e storici. Atti del IConvegno Internazionale, Macerata – S. Severino M., 26–28 aprile 1984. A cura di I. Mazzinie I. Fusco. Roma 1985, 339–364 (Pubbl. della Fac. di Lett. e Filos. dell’Univ. di Macerata.28.)136 Epistula ad Nepotem suumNicht bei LittréVgl. Diels 53; Kibre HL XX,5Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Licet sciam te carissime nepos grecis litteris=Vindicianus: Epistola ad Pentadium nepotem suumE Rose, Valentin: Theodori Prisciani Euporiston libri III, Leipzig 1894, 484–492137 Epistula ad Ptolemaeum regem de sanitate tuenda = *De arte prolixa = *De corpore humano = *Demicrocosmo = *De praeparatione hominis = *De sanitate tuendaÆEpistolhÁ ëIppokra toyw proÁ w PtolemaiÄon basileÂaAbkürzung: San. tuend.Nicht bei LittréVgl. Diels 41; Kibre HL XX,6Band: ThLG PsHipp 001Incipit: ÆEpimeloy menoi thÄw shÄw yë gieiÂaw138 Epistula de anathomia = *AnathomiaNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,7Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Ex Epistola Ypocratis de anathomia. In matrice quidemVgl. Vincenz von Beauvais: Speculum naturale II lib. 32 cap. 33, 43, 50139 Epistula de catarticis = *Cura ad catarctasNicht bei LittréVgl. Diels 53; Kibre HL XX,8Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Quid mihi adversarii de catarticis vos inculpantes opponitis140 Epistula de incisione = *De incisuraNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,10Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Primam medicinam adinvenit sinceritatem ad corporis propensationemVgl. Epistula de phlebotomia141 Epistula de observatione temporum = De observatione temporumNicht bei LittréVgl. Diels 53; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Quam alta et prof<strong>und</strong>a–74–


Corpus Hippocraticum142 Epistula de operatione medicine = *De opinione medicine = Alia secreta YpocratisNicht bei LittréVgl. Diels 53; Kibre HL XX,13Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Frustra mortalium genus moriturEESigerist, Henry E.: Early Medieval Medical Texts in Manuscripts of Montpellier.Bull. Hist. Med. 10 (1941), 35Sudhoff, Karl: »Codex Fritz Paneth«.Arch. Gesch. Math. Naturwiss. Techn. 12 (1930), 2–32, bes. 9–11143 Epistula de pectore = *De pectore = *De pectoris causaNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,14Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Sed in ipso pectore plurimas lisiones144 Epistula de phlebotomia = *De phlebotomia = De venae sectione = *Periphlebotomia = *De incisionephlebotomiPeriÁ flebotomiÂawK. al-Faṡd wa-l-ḣiǧāmaNicht bei Littré; PseudhippokratesVgl. Diels 49; Diels 52; Kibre HL XX,9Band: ThLG PsHipp 00Incipit: ÆEn paÂsìhhëmeÂraìIncipit (lat.): De viginti et una venis fleuotomamus hominem hoc est: de arteria duasIncipit (lat.): Flebotomia continet cirurgiam quod est initium sanitatisIncipit (lat.): Phlebotomia est venae recta incisioIncipit (lat.): Hoc est vena cephalica a capite habet principatumIncipit (lat.): Quid est fleobotomia? Venae recta incisioArab. Übers.: Sezgin 44, Nr. 31E,T,K Singer, Charles: A Review of the Medical Literature of the Dark Ages, with a New Text ofabout 1110.Proceedings of the Royal Society of Medicine, Section of the History of Medicine10(1916/17), S. 107–160E,T Blanke, Dietrich: Die pseudohippokratische ’Epistula de sanguine cognoscendo’. Diss. med.Bonn 1974E,T Ferckel, Christoph: Medizinische Marginalien aus dem Cod. Trevirens. Nr. 40.Arch. Gesch. Med. 7 (1913), 129–134E,T Köpp, Peter: Vademecum eines frühmittelalterlichen Arztes. Aarau, Frankfurt a. M., Salzburg1980 (Veröffentlichungen <strong>der</strong> Schweizerischen Gesellschaft für Geschichte <strong>der</strong> Medizin <strong>und</strong><strong>der</strong> Naturwissenschaften. 34.)E,T Morgenstern, Arthur: Das A<strong>der</strong>lassgedicht des Johannes von Aquila <strong>und</strong> seine Stellung in <strong>der</strong>A<strong>der</strong>lasslehre des Mittelalters samt dem Abdruck <strong>der</strong> lateinischen Übersetzung <strong>der</strong> Schrift Periflebotomia Ypocratis, nach den Handschriften in Brüssel <strong>und</strong> Dresden. Diss. med. Leipzig 1917C,T Czarnecki, Romuald: Ein A<strong>der</strong>laßtraktat angeblich des Roger von Salerno samt einemlateinischen <strong>und</strong> einem griechischen Texte zur »Phlebotomia Hippocratis«. Diss. med. Leipzig1919145 Epistula de ratione medicine = *De ratione medicineNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,15Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Non satis vexantur in pigmenta vel antidotaESudhoff, Karl:Arch. Gesch. Math. Naturw. Techn. 12 (1930), 9–10–75–


Corpus Hippocraticum146 Epistula de signis egritudinum = *De signis egritudinumNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,16Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Brevissima epistola Ypocratis de signis egritudinis147 Epistula de signis urinarum = *De signis urinarumNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,17Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Sciendum est igitur quod omnes urinae148 Epistula de venis = *De venisNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,18Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Constitutas sunt venas in corporeVgl. Epistula de phlebotomia u. Epistula de incisione149 Epistula de virginibus = *De virginibusNicht bei LittréVgl. Diels 53; Kibre HL XX,19Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Dicente virgine ut sit castaE,TUFischer, Klaus-Dietrich: An Edition and Translation of the Pseudo-Hippocratic Epistula devirginibus. In: Testi medici latini antichi. Le parole della Atti del VII Convegno Internazionale.Trieste, 11–13 ottobre 2001. medicina: Lessico e storia. Bologna 2004, 211–226Fischer, Klaus-Dietrich: Die pseudohippokratische Epistula de virginibus. Bemerkungen zuihrer Textüberlieferung <strong>und</strong> zu ihrem Vokabular.Les Etudes classiques 70(2002), S. 101–122150 Epistula Diocletis ad Pamperium de inspectione infirmorum = De inspectione infirmorumNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Diocles Pamperio unanimi suo salutemE Firpo, Luigi: Epistula Diocletis ad Pamperium de inspectione infirmorum. In: Medicina. Testidell’Alto Medioevo. [. . .] Torino 1972, 44–45E,T,K Wiedemann, Walter: Untersuchungen zu dem frühmittelalterlichen medizinischen Briefbuchdes Codex Bruxellensis 3701–15. Diss. med. dent. Berlin 1976, 148–149, 189–203151 Epistula Qualis debet esse medicusNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Talem oportit esse medicumE Firpo, Luigi: Epistula Qualis debet esse medicus. In: Medicina. Testi dell’Alto Medioevo. [. . .]Torino 1972, 40–41152 Epistulae biographicae [anon.]Nicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,22Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Hystanes Hypocrati ex genere Esculapii sal.–76–


Corpus Hippocraticum153 Epistulae biographicae [transl. a Johanne Aurispa]Nicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,21Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Morbus quem pestilentiam vocant154 Epistulae biographicae [transl. a Francisco Rinuccio Aretino]Nicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL XX,20Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Rex Regum magnus Artaxersee Peto155 Esse re vera artesÏOti yë parktikai eiÆsin aië teÂxnaiNicht bei LittréVgl. Diels 48; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: DokeÂei de moi toÁ meÁn sy mpan156 Experimenta = *De experimentisNicht bei LittréVgl. Diels 53; Kibre HL XXIIIBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Sicut sunt quattuor tempora anni157 HippiatricaëIppiatrika = ëIpp. kaiÁ ÆOsa ntroy iÆatrvÄ n periÁ iÏppvn iÆatrikhÄw bibliÂonNicht bei LittréVgl. Diels 43; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Arab. Übers.: Ullmann 34, Nr. 31Lat. Übers.: Chart. X, 719–723E,T Valentini, Petrus Aloysius: ëIppokra toyw iëppiatrikaÁ , Hippocratis veterinaria, latine et italicereddidit [. . .]. Romae 1814U Björck, Gudm<strong>und</strong>: Zum Corpus Hippiatricorum Graecorum. Uppsala 1932158 Hippocratis ad Galenum discipulum liber de pulsibus et de temperamentis corporis humaniëIppokra toyw proÁ w GalhnoÁn ayÆ toyÄ mauhthÁ n periÁ sfygmvÄ n kaiÁ kra sevn aÆ nurvpiÂnvn svma tvnNicht bei LittréVgl. Diels 47; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: ToÁ aÆ nurv pinon svÄma eÆk tessa rvn xymvÄ n syniÂstatai159 Hippocratis ad Ptolemaeum regem epistulaÆEpistolhÁ ëIppokra toyw proÁ w PtolemaiÄon basileÂaAbkürzung: Ad Ptol.Nicht bei LittréVgl. Diels 41; Kibre HL 00Band: ThLG PsHipp 001Incipit: ÆEpimeloy menoi thÄw shÄw yë gieiÂaw160 Hippocratis et Galeni philosophia de natura hominisëIppokra toyw kaiÁ GalhnoyÄ filosofiÂa periÁ thÄw toyÄ aÆ nurv poy kataskeyhÄwNicht bei Littré–77–


Corpus HippocraticumVgl. Diels 43; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: ëO aÍ nurvpow ueoÂw eÆstin eÆ piÂgeiow, eÆpeiÁ kaiÁ pla sma eÆstiÁ ueikoÂn161 Hippocratis vel Dioclis epistula ad Ptolemaeum Aegypti regemëIppokra toyw, aÍ lloi deÁ DiokleÂoyw, eÆ pistolhÁ proÁ w PtolemaiÄon basileÂa AiÆgy ptoyNicht bei LittréVgl. Diels 40; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: ÆEpeidh soi symbaiÂnei162 [Hygieinon]ëYgieinoÂnK. Ḣifż aṡ-ṡiḣḣaNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Arab. Übers.: Ullmann 32, Nr. 23U Fredrich, Carl: Hippokratische Untersuchungen. Berlin 1899, 82 (PhilologischeUntersuchungen. H. 15.)U Wellmann, Max: Das Hygieinon des Hippokrates.Quellen <strong>und</strong> Studien zur Geschichte <strong>der</strong> Naturwissenschaften <strong>und</strong> <strong>der</strong> Medizin 4 (1935), H. 1,1–5163 IatrosophiumÆIatroso fionNicht bei LittréVgl. Diels 42; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: PeriÁ hÍuoyw iÆatrvÄ n. PodapoÁ n deiÄ eiËnai toÁ n iÆhtroÂn164 Lexicon specierumLejikoÁn tvÄ n eiÆdvÄnNicht bei LittréVgl. Diels 40; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00165 Liber interrogationisNicht bei LittréVgl. Diels 54; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00166 Medendi methodusUerapeytikhÁ meÂuodowK. al-Mudh˘al ila ṫ-ṫibb [?]Nicht bei LittréVgl. Diels 42; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Arab. Übers.: Sezgin 46, Nr. 13167 Prognostica = *De morte veloci = *De morte subita = *Liber praescientiae = *Epitomum = *Epitomia= *Epizonum = *PronosticumPrognvstikaÂR. fī l-Maut as-sarī–78–


Corpus HippocraticumNicht bei LittréVgl. Diels 44; Kibre HL XXIBand: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Saturnus dies qui in lector acciditurArab. Übers.: Sezgin 42, Nr. 19 [Zuweisung fraglich]Lat. Übers.: Kibre HL XXI (Übersetzer: Anonymus)T,K Kuhne Brabant, Rosa: El tratadito pseudo-hipocratico Fī l-mawt al-sarī .AEA 1 (1989), 237–262168 Secreta = *Capsula eburnea = *Analogium = *Liber praestantiae = *Liber de veritate = *Prognostica= *De pustulis = *Signa vitae et mortis = *Sententiae de vita et morteëIppokra toyw noh mata te kaiÁ shmeiv seiw periÁ zvhÄw kaiÁ uana toyR. fī Alāmāt al-maut = R. fī l-Qaḋāyā = R. fī l-Ind¯ār bi-l-maut = R. al-But¯ūr = K. ad-Durǧ = K. as-SirrNicht bei LittréVgl. Diels 55; Diels 41; Kibre HL IXBand: ThLG PsHipp 00Incipit: ëO eÆmpeirikv tatow aëpa ntvnIncipit (lat.): Peritissimum omnium rerum esse et domestica sapientiaIncipit (lat.): Liber veritatis ab Ypocrate editusArab. Übers.: Ullmann 33, Nr. 29; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (313), Nr. 15a; Sezgin 39, Nr. 12bHebr. Übers.: Steinschnei<strong>der</strong> HÜ § 423,4Lat. Übers.: Kibre HL IX (Übersetzer: Anonymus; Gerardus Cremonensis)E,T,K Gandolo, Michele: Su di uno scritto di Mantica Medica in Codice Cassinese del Secolo IX(ex.). Traduzione e commento del . . . Roma 1958 (Corpus scriptorum medicorum infimaelatinitatis et prioris medii aevi. 1.), 159–172E,T,K Kuhne Brabant, Rosa: El Kitāb al-durŷ, prototipo árabe de la Capsula eburnea y representantemás genuino de la tradición de los Secreta Hippocratis.Al-Qanṫara 10 (1989), 3–20, 299–327; 11 (1990), 4–58T De epistola ypocratis de signis mortalibus aegrotorum. In: Reiche, Rainer: Ein rheinischesSchulbuch aus dem 11. Jahrhun<strong>der</strong>t. Studien zur Sammelhandschrift Bonn UB S 218 mitEdition von bisher unveröffentlichten Texten. (Münchener Beiträge zur Mediävistik <strong>und</strong>Renaissance-Forschung. 24), 185f.U Kuhne Brabant, Rosa: El eslabón árabe en la transmisíon de los »Secreta Hippocratis«.Brabant, Rosa: El eslabón árabe en la transmisíon de los »Secreta Hippocratis«.Awrāq ŷadīda (Revista editada por el Instituto Hispano-Arabe de Cultura) (1984–85), Nr. 7–8,S. 31–37U Kuhne Brabant, Rosa: Una versión aljamiada del »Secreto de Hipócrates«.Sefarad 46 (1986), S. 253–269.U Kuhne Brabant, Rosa: La Urŷūza laṫīfa fī qaḋāyā Ibuqrāṫ al-jams wa-l- išrīn de Avicenna. In:Homenaje al Prof. Darío Cabanelas Rodríguez, O.F.M., con motiivo de su LXX aniversario.Granada 1987, 343–366.U Muschel, Jesaja: Die pseudohippokratische Todesprognostik <strong>und</strong> die Capsula eburnea inhebräischer Überlieferung.Sudhoffs Arch. 25 (1932), S. 43–60U Sudhoff, Karl: Die pseudohippokratische Krankheitsprognostik nach dem Auftreten vonHautausschlägen, »Secreta Hippocratis« o<strong>der</strong> »Capsula eburnea« benannt.Sudhoffs Arch. 9(1915–1916), S. 79–116 München 1976169 Signa mortiferaNicht bei LittréVgl. Diels 00; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit (lat.): Incipiunt signa mortifera iuxta yppocratis sententiamEPaxton, Fre<strong>der</strong>ick S.: Signa Mortifera: Death and Prognostication in Early Medieval MonasticMedicine.–79–


Corpus HippocraticumBull. Hist. Med. 67 (1993), 631–650170 Tempora pro sanitate corporumNicht bei LittréVgl. Diels 55; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00171 Testamentum = Qualem oporteat esse discipulumDiauhÂkh = PodapoÁ n deiÄ eiËnai toÁ n manua nonta thÁ n iÆatrikhÂnK. al-WaṡāyāNicht bei LittréVgl. Diels 39; Diels 43; Kibre HL –Band: ThLG PsHipp 00Incipit: PrvÄ ton meÁn t ìvÄ geÂnei eÆley ueronArab. Übers.: Ullmann 33, Nr. 26; Steinschnei<strong>der</strong> AÜ (313), Nr. 14; Sezgin 39, Nr. 12E,T Deichgräber, Karl: Medicus gratiosus. Untersuchungen zu einem griechischen Arztbild. Mitdem Anhang: Testamentum Hippocratis <strong>und</strong> Rhazes’ De indulgentia medici. Mainz 1970,E,T88–107 (Abh. Akad. Wiss. Lit. Geistes- <strong>und</strong> sozialwiss. Kl. Jg. 1970, Nr. 3)Vitelli, C.: Studiorum Celsianorum particula prima.Studi italiani di filol. classica 8 (1900), 449–476E,T,K Si<strong>der</strong>as, Alexan<strong>der</strong>: Nochmals das sogenannte Testament des Hippokrates (unterBerücksichtigung zweier neuer Handschriften).Sudhoffs Arch. 90 (2006), 161–202–80–


Index <strong>der</strong> lateinischen TitelAd Demetrium 71Ad Ptolemaeum regem epistula de hominis fabrica 75Alia secreta Ypocratis 142Aphorismi 13Astrologia 76Coa praedicta 23Coa praesagia 23Coaca praesagia 23Coacae praecognitiones 23Coacae praenotiones 23Coae praenotiones 23De ..... 77De aere, aquis, locis 2De affectionibus 30De affectionibus interioribus 42De alimento 61De alimentorum differentiis 78De alimentorum differentiis ad Ptolemaeum 79De aloe 80De anatome 54De anatomia 54De anatomicis ferramentis 81De angina 82De animalibus marinis et terrestribus ad morbos curandos idoneis 83De antiqua medicina 1De arte 24De articulis 11De bestiis 129De calce 85De capitis vulneribus 8De carnibus 57De carnibus sive principiis 57De Coacis praenotionibus liber 23De collo vesicae 88De contemptu m<strong>und</strong>i 89De corde 60De corpore et generatione hominis 90De crisibus 67De decenti ornatu 65De dentitione 55De diaeta acutorum 4De diaeta acutorum (spurium) 5De diaeta I 36De diaeta II 37De diaeta III 38De diaeta in morbis acutis 4De diaeta IV 39De diaeta salubri 26De diebus iudicatoriis 68De eis quae ad virgines spectant 51De elegantia 65De elementis 91De excisione fetus 53De exsectione foetus 53De febribus 92De febrium differentiis 93–81–


Index <strong>der</strong> lateinischen TitelDe fistulis 35De flatibus 27De formatione hominis 94De fractis 10De fracturis 10De generatione hominis 95De genitura 45De glandulis 56De habitu decenti 65De haemorrhoidibus 34De hebdomadibus 58[De helleboro] 96De herbis 97De humidorum usu 28De humoribus 21 98De hypostasi 99De iecore 100De impressionibus 101De insomniis 39De inspectione infirmorum 150De internis affectionibus 42De iudicationibus 67De IV aetatibus praenotio 102De languentium somniis insomniisve liber 39De lapidum virtute 103De liquidorum usu 28De locis in homine 31De mania 70De mariscis et haemorrhoidibus 34De medicamentis purgantibus 112De medico 64De melle bestiola 129De mensibus 104De morbis excerpta 105De morbis hominum et remediis 106De morbis I 29De morbis II 40De morbis III 41De morbis internis 42De morbis IV 47De morbis mulierum I 48De morbis mulierum II 49De morbis popularibus I 6De morbis popularibus II 16De morbis popularibus III 7De morbis popularibus IV 17De morbis popularibus V 18De morbis popularibus VI 19De morbis popularibus VII 20De morbo sacro 32De muliebribus I 48De muliebribus II 49De mulieribus 107De mulierum affectibus I 48De mulierum affectibus II 49De mulierum affectibus III 50–82–


Index <strong>der</strong> lateinischen TitelDe musculis 57De natura hominis 25De natura muliebri 43De natura ossium 63De natura pueri 46De observatione temporum 141De octimestri partu 44De officina medici 9De opere medicinae 108De ossium natura 63De partibus hominis 109De pede 110De praedictione I 22De praedictione II 59De preservatione sanitatis 131De prisca medicina 1De pulsibus 111De purgantibus 112De purgatoriis remediis 112De pustulis et apostematibus significantibus mortem 113De quattuor elementis et humoribus naturae hominis 114De ratione victus I 36De ratione victus II 37De ratione victus in morbis acutis 4De remediis 112De sacro morbo comitialive 32De salubri diaeta 26De salubri victu 26De semine 45De sensibus 115De septimestri partu 116De situ regionum et dispositione anni temporum 117De specie atrae bilis 118De splene et stomacho 119De sterilibus 50De sterilitate 50De structura hominis ad Perdiceam Macedonium regem 75De substantia artis medicae. Definitio artis medicae 120De sudoribus 121De superfetatione 52De ulceribus 33De unguentis 122De urinis 123De vasis vitreis 124De venae sectione 144De vetere medicina 1De victu I 36De victu II 37De victu III 38De victu in acutis 4De victu IV 39De victus ratione I 36De victus ratione II 37De victus ratione III 38De victus ratione in acutis 4De virginum morbis 51De virtutibus bestiarum 129De visu 62–83–


Index <strong>der</strong> lateinischen TitelDe vita humana 125De vulneribus et telis 126De vulneribus et ulceribus 33Decretum Atheniensium 72Determinationes 13Dissectio 54Dynamidia 127Epistola Ypocratis ad Micanetem 128Epistula 19 70Epistula 24 71Epistula 25 72Epistula 26 73Epistula 27 74Epistula a rege Aegyptiorum Octaviano missa 129Epistula ad Alexandrum 130Epistula ad Antiochum regem 131Epistula ad filium de sapientia patris sui et constitutione hominis 132Epistula ad Filominum 133Epistula ad instruendum vel docendum discipulos 134Epistula ad Maecenatem 135Epistula ad Nepotem suum 136Epistula ad Ptolemaeum regem de sanitate tuenda 137Epistula de anathomia 138Epistula de catarticis 139Epistula de incisione 140Epistula de observatione temporum 141Epistula de operatione medicine 142Epistula de pectore 143Epistula de phlebotomia 144Epistula de ratione medicine 145Epistula de signis egritudinum 146Epistula de signis urinarum 147Epistula de venis 148Epistula de virginibus 149Epistula Diocletis ad Pamperium de inspectione infirmorum 150Epistula Qualis debet esse medicus 151Epistulae 69Epistulae biographicae [anon.] 152Epistulae biographicae [transl. a Francisco Rinuccio Aretino] 154Epistulae biographicae [transl. a Johanne Aurispa] 153Esse re vera artes 155Experimenta 156Hippiatrica 157Hippocratis ad Galenum discipulum liber de pulsibus et de temperamentis corporis humani 158Hippocratis ad Ptolemaeum regem epistula 159Hippocratis et Galeni philosophia de natura hominis 160Hippocratis vel Dioclis epistula ad Ptolemaeum Aegypti regem 161[Hygieinon] 162Iatrosophium 163Iusiurandum 14Lex 15Lexicon specierum 164Liber astrologicus 76Liber interrogationis 165Medendi methodus 166Oratio ad aram 73Praecepta 66Praeceptiones 66–84–


Index <strong>der</strong> lateinischen TitelPraedicta I 22Praedicta II 59Praenotiones 3Praesagia I 22Praesagia II 59Prognostica 167Prognosticon 3Prorrheticon I 22Prorrheticon II 59Qualem oporteat esse discipulum 171Remedia 112Secreta 168Signa mortifera 169Tempora pro sanitate corporum 170Testamentum 171Thessali legati oratio 74Vectiarius 12–85–


Index <strong>der</strong> mittelalterlichen TitelAcutarum (egritudinum) regimen 4Acutorum (morborum) regimen 4Admonitio 24Ammonitio Theodori medici 24Analogium 168Anathomia 138Aphorismorum liber 13Astrologia medicorum 76Astronomia 76Calendarium dieteticum 61Capsula eburnea 168Cura ad catarctas 139De aeribus, aquis, regionibus 2De aquis 84De aquis unum 84De arte medicine 24De arte prolixa 75 137De augmento humorum 21 98De cancris et fistulis 35 86De causis feminarum 48De chirurgia 87De cibis 61De corpore humano 75 137De cura corporis 135De diebus criticis 68De disciplina 24De doctrina 24De elementis Galieni sec<strong>und</strong>um Hippocratem 91De experimentis 156De farmaciis 112De herbis colligendis 97De humano corpore 131De humoribus 131De incipiente sectam medicine 24De incisione phlebotomi 144De incisura 140De instructione artis medicine 24De intellectu urine 123De microcosmo 75 137De morbis 30De morte subita 167De morte veloci 167De muliebria 48De mulierum causis, curis et morbis 48De natura embryonis 46De natura foetus 46De natura generis humani 135De natura homina 25De natura humana 25De natura puerorum 46De opinione medicine 142De passionibus 30De pectore 143De pectoris causa 143De pharmaciis 112De phlebotomia 144–86–


Index <strong>der</strong> mittelalterlichen TitelDe praeparatione hominis 75 137De prognosticationibus egritudinum sec<strong>und</strong>um motum lune 76De pustulis 168De quattuor humoribus 131De quatuor anni temporibus 131De quatuor membrorum 131De ratione medicine 145De ratione ventris ac viscerum 131De regenda sanitate 135De regimine acutorum 4De sanitate tuenda 75 137De septimadis 58De septimanis 58De signis egritudinum 146De signis urinarum 147De situ regionum et dispositione omni temporis 117De somniis 39De tempore herbarum 130De venis 148De ventis 27De victus ratione 127De virginibus 149De virtutibus herbarum 97De visitando infirmorum 133De visitatione infirmi 133De visitatione infirmorum 133De vulneribus capitis 8Demonstratio 24Diaeta 61Dinamidia 127Doctrina 72Dogma 72Dogmida 72Epidemiarum I 6Epidemiarum II 16Epidemiarum III 7Epidemiarum IV 17Epidemiarum V 18Epidemiarum VI 19Epidemiarum VII 20Epistola de dieta ad Alexandrum Magnum 130Epistola de pererision 131Epistola perhereseon 131Epistola Ypocratis ad Alexandrum de tempore herbarum 97Epistolae 69Epistula ad Antigonum regem 131Epistula de disciplina artis medicinae 24Epitomia 167Epitomum 167Epizonum 167Iuramentum 14Liber cyrurgie 87Liber de lege 15Liber de veritate 168Liber praescientiae 167Liber praestantiae 168–87–


Index <strong>der</strong> mittelalterlichen TitelLiber prognosticorum 3Liber Ypogratis ad Mecenatem salutem 128Nutrimentum 61Peri diaetes 127Periphlebotomia 144Practica de urinis 123Prognostica 3 168Pronosticum 167Quomodo medicus debeat visitare infirmum 133Sapientia artis medicinae 131Sententiae de vita et morte 168Signa vitae et mortis 168–88–


Index <strong>der</strong> griechischen TitelÆAforismoi 13GynaikeiÂvn toÁ dey teron 49GynaikeiÂvn toÁ prvÄ ton 48DiauhÂkh 171Do gma ÆAuhnaiÂvn 72ÆEpibv miow 73ÆEpidhmivÄn toÁ dey teron 16ÆEpidhmivÄn toÁ eÏbdomon 20ÆEpidhmivÄn toÁ eÏkton 19ÆEpidhmivÄn toÁ peÂmpton 18ÆEpidhmivÄn toÁ prvÄ ton 6ÆEpidhmivÄn toÁ teÂtarton 17ÆEpidhmivÄn toÁ triÂton 7ÆEpistolai 69ÆEpistolhÁ ëIppokra toyw proÁ w PtolemaiÄon basileÂa 137 159ÆEpistolhÁ proÁ w PtolemaiÄon basileÂa periÁ kataskeyhÄw aÆ nurv poy 75ëErmhneiÂa periÁ eÆnergvÄ n liÂuvn 103UerapeytikhÁ meÂuodow 166ÆIatroso fion 163ëIppiatrika 157ëIppokra toyw kaiÁ GalhnoyÄ filosofiÂa periÁ thÄw toyÄ aÆ nurv poy kataskeyhÄw 160ëIppokra toyw noh mata te kaiÁ shmeiv seiw periÁ zvhÄw kaiÁ uana toy 168ëIppokra toyw proÁ w GalhnoÁn ayÆ toyÄ mauhthÁ n periÁ sfygmvÄ n kaiÁ kra sevn aÆ nurvpiÂnvn svma tvn 158ëIppokra toyw, aÍ lloi deÁ DiokleÂoyw, eÆ pistolhÁ proÁ w PtolemaiÄon basileÂa AiÆgy ptoy 161ëIpp. kaiÁ ÆOsa ntroy iÆatrvÄ n periÁ iÏppvn iÆatrikhÄw bibliÂon 157Kat’ iÆhtreiÄon 9KvakaiÁ prognv siew 23LejikoÁn tvÄ n eiÆdvÄn 164Lo gow tvÄ n mhnvÄn 104MoxlikoÂw 12No mow 15ëO periÁ maniÂhw lo gow 70ÏOrkow 14ÏOti yë parktikai eiÆsin aië teÂxnai 155ParaggeliÂai 66PeriÁ aÆ gmvÄn 10PeriÁ aÆdeÂnvn 56PeriÁ aÆeÂrvn, yëda tvn, to pvn 2PeriÁ aiëmorroiÉdvn 34PeriÁ aiÆsuh sevn 115PeriÁ aÆ leimma tvn 122PeriÁ aÆloÂhw 80PeriÁ aÆ natomhÄw 54PeriÁ aÆ natomikvÄn eÆ rgaleiÂvn 81PeriÁ aÍ rurvn 11PeriÁ aÍ rurvn eÆmbolhÄw 11PeriÁ aÆ rxaiÂhw iÆhtrikhÄw 1PeriÁ aÆfo rvn hà gynaikeiÂvn toÁ triÂton 50PeriÁ geneÂsevw aÆ nurv poy 95PeriÁ gonhÄw 45PeriÁ gynaikeiÂhw fy siow 43PeriÁ gynaikvÄn 107PeriÁ diaiÂthw oÆjeÂvn 4PeriÁ diaiÂthw oÆjeÂvn. NoÂua 5PeriÁ diaiÂthw toÁ dey teron 37PeriÁ diaiÂthw toÁ prvÄ ton 36–89–


Index <strong>der</strong> griechischen TitelPeriÁ diaiÂthw toÁ teÂtarton hà periÁ eÆnypniÂvn 39PeriÁ diaiÂthw toÁ triÂton 38PeriÁ diaiÂthw yë gieinhÄw 26PeriÁ diaforaÄw kaiÁ pantoiÂvn trofvÄn 78PeriÁ diaforaÄw pyretvÄn 93PeriÁ diaforaÄw trofvÄ n proÁ w PtolemaiÄon 79PeriÁ eëbdoma dvn hà toÁ prvÄ ton periÁ noy svn toÁ mikro teron 58PeriÁ eÆgkatatomhÄw eÆmbryÂoy 53PeriÁ eëlkvÄn 33PeriÁ eëlleborismoyÄ 96PeriÁ eëllebo roy 96PeriÁ eÆpikyh siow 52PeriÁ eëptamh noy 116PeriÁ eyÆ sxhmosy nhw 65PeriÁ z ìvÂvn 83PeriÁ hÏpatow 100PeriÁ iëdrv tvn 121PeriÁ iëerhÄw noy soy 32PeriÁ iÆhtroyÄ 64PeriÁ kardiÂhw 60PeriÁ krisiÂmvn 68PeriÁ krisiÂvn 67PeriÁ kyna gxhw no soy 82PeriÁ liÂuvn dyna mevw 103[PeriÁ melaiÂnhw xolhÄw] 118[PeriÁ no svn kaiÁ farma kvn] 106PeriÁ noy svn toÁ dey teron 40PeriÁ noy svn toÁ prvÄ ton 29PeriÁ noy svn toÁ teÂtarton 47PeriÁ noy svn toÁ triÂton 41PeriÁ oÆ dontofyiÂhw 55PeriÁ oÆ ktamh noy 44PeriÁ oÆ ktamh nvn brefvÄn 44PeriÁ oÆ steÂvn fy siow 63PeriÁ oyÆ lomeliÂhw 56PeriÁ oyÍrvn 123PeriÁ oÍciow 62PeriÁ pauvÄn 30PeriÁ parueniÂvn 51PeriÁ podoÂw 110PeriÁ pyretvÄn 92PeriÁ sarkvÄn 57PeriÁ splhnoÁ w kaiÁ stoma xoy 119PeriÁ stoixeiÂvn 91PeriÁ syriÂggvn 35PeriÁ sfygmvÄn 111[PeriÁ sv matow moriÂvn] 109PeriÁ teÂxnhw 24PeriÁ to pvn tvÄ n kataÁ aÍ nurvpon 31PeriÁ toyÄ sv matow kaiÁ diatypv sevw aÆ nurv poy 90PeriÁ toyÄ traxh loy thÄw ky stevw 88PeriÁ trofhÄw 61PeriÁ trvma tvn kaiÁ belvÄn 126PeriÁ tvÄn d′ stoixeiÂvn kaiÁ xymvÄn, di’ vÎ n syniÂstatai aÍ nurvpow 114PeriÁ tvÄn eÆn kefal ìhÄ trvma tvn 8PeriÁ tvÄn eÆntoÁ w pauvÄn 42–90–


Index <strong>der</strong> griechischen TitelPeriÁ tvÄ n kataÁ thÁ n pteÂrnhn 85PeriÁ yë aliÂvn 124PeriÁ yë grvÄ n xrh siow 28PeriÁ yëda tvn 84PeriÁ yëpa rjevw iÆatrikhÄw. ÏOrow iÆhtrikhÄw 120PeriÁ farma kvn 112PeriÁ flebotomiÂaw 144PeriÁ fy siow aÆ nurv poy 25PeriÁ fy siow paidiÂoy 46PeriÁ fysvÄn 27[PeriÁ xeiroyrgiÂaw] 87PeriÁ xymvÄn 21PodapoÁ n deiÄ eiËnai toÁ n manua nonta thÁ n iÆatrikhÂn 171PresbeytikoÁ w UessaloyÄ 74Pro gnvsiw periÁ tvÄn d′ vë rvÄn 102Prognvstika 167PrognvstikoÂn 3ProrrhtikoÁn toÁ dey teron 59ProrrhtikoÁw a′ 22ProÁ w Dhmh trion 71ëYgieinoÂn 162–91–


Index <strong>der</strong> arabischen TitelBei <strong>der</strong> alphabetischen Anordnung des folgenden Index sind die Wörter Kitāb (K.), Risāla (R.), Maqāla(Maq.), Maqāl <strong>und</strong> Qaul ebenso wie die Präpositionen fī <strong>und</strong> ilā <strong>und</strong> die Artikel nicht berücksichtigtworden.K. Abīd¯īmiyā 6 7 16 17 18 19 20K. al-Aǧinna 45 46K. al- Ahd 14K. fī l-Ah˘lāṫ 21K. al-Ahwiya wa-l-buldān 2K. al-Aimān 14K. al- Ain 62R. fī Alāmāt al-maut 168Alāmāt al-qaḋāyā 113K. al-Amrāḋ [?] 29 40 41K. al-Amrāḋ al-wāfida 6 7 16 17 18 19 20K. al-Asābī 58K. Asmā ar-riyāḣ wa-ma rifat hubūb kull minhā 27K. Auǧā al- ad¯ārā 51K. Auǧā an-nisā 48 49K. al-Baul 123K. al-But¯ūr 113R. al-But¯ūr 168K. ad-Durǧ 168K. al-Faṡd wa-l-ḣiǧāma 144K. al-Fuṡūl 13K. al-Ǧabr 12K. al-Ǧanīn 45 46K. al-Ġid¯ā 61K. Ǧirāḣāt ar-ra s 8K. al-Ġudad 56K. Ḣabal alā ḣabal 52K. al 12K.al-H˘ Ḣānūt aṫ-ṫabīb 9K. arbaq 96K.al-H˘ al-Hawā wa-l-mā wa-l-masākin 2K. Ḣifż aṡ-ṡiḣḣa 26 162R. al-Ḣummayāt 92R. fī l-Ind¯ār bi-l-maut 168K. al-Kasr 12K. al-Kasr wa-l-ǧabr 10K. al-Luḣūm 57K. al-Mafāṡil 11K. Manāfi ar-ruṫūbāt 28K. fī l-Maraḋ al-ilāhī 32R. fī Ma rifat fuṡūl as-sana 117K. al-Maulūdīn li-sab at ašhur 116K. al-Maulūdīn li-t¯amāniyat ašhur 44R. fī l-Maut as-sarī 167K. al-Mudh˘al ila ṫ-ṫibb [?] 24 166K. fī Nabāt al-asnān 55Nāmūs aṫ-ṫibb 15R. fī l-Qaḋāyā 168Qaḋāya l-ibuqrāṫīya ad-dālla alā l-maut 113K. fī l-Qalb 60K. Qāṫyaṫrīyūn 9K. Šiǧāǧ ar-ra s 8–92–


Index <strong>der</strong> arabischen TitelK. as-Sirr 168K. Ṫabā i al-ḣayawān [?] 83K. Ṫabī at al-insān 25K. Tadbīr al-amrāḋ al-ḣadda 4K. Taqdimat al-ma rifa 3K. Tašrīḣ al-aǧinna allad¯īna yamūtūna fī r-raḣim 53K. aṫ-Ṫibb al-qadīm 1K. al-Waṡāyā 171–93–


Index <strong>der</strong> lateinischen IncipitsAd dolorem capitis 112Apollinem medicum, et Aesculapium, Hygeamque ac Panaceam iuro 14Brevissima epistola Ypocratis de signis egritudinis 146Caput vulnerari duobus modis contingit 8Constat homo ex rebus quattuordecim 11Constat m<strong>und</strong>us ex elementis quatuor 75Constitutas sunt venas in corpore 148Corpus igitur hominis dividimus in quattuor partes 72Corpus igitur hominis ex quatuor humoribus constat 131De curatione mulierum dicam 48De octimestri partu sic sentio 44De viginti et una venis fleuotomamus hominem hoc est: de arteria duas 144Dicente virgine ut sit casta 149Diocles Pamperio unanimi suo salutem 150Dixit Ypocras qui fuit medicus et magister optimus 76Ego ad hunc usque sermonem communibus sententiis utor 57Ego Hippocrates qui feci et compilavi aquam istam 84Elementum est in m<strong>und</strong>o totius corporis minima pars 91Ex Epistola Ypocratis de anathomia. In matrice quidem 138Ex insompniis ea nobis bona sunt que ad ultimum noctis partem intelligentie representat res 39Ex terra autem homo ... 75Factum est hoc strumentum in conventum multorum sapientum disputantium doctrinam medicine artis134Febres quandoquidem multe sunt distantie 92Flebotomia continet cirurgiam quod est initium sanitatis 144Frustra mortalium genus moritur 142Hic liber Medici gubernatio est 64Hoc est vena cephalica a capite habet principatum 144Hystanes Hypocrati ex genere Esculapii sal. 152Idiotas et privatos homines hac diaeta uti oportet 26In Thaso circiter aequinoctium autumnale 6Incipiamus admonitiones Ypocratis exponere 24Incipit libellus de impressionibus Ipocratis feliciter. Saturnus sub radiis in ariete facit pluvias 101Incipit liber cyrurgie Ypocratis et qualis debet esse operator ipsius artis 87Incipit prologus de virtutibus herbarum 97Incipiunt signa mortifera iuxta yppocratis sententiam 169Interea moneo te, medice, sicut et ego monitus sum a magistro meo 24Iuro per Apollinem medicum et sanativum et remediativum 14Lex quidem omnia corroborat 45Libellum quem roganti tibi promisi 135Liber Hippocratis de situ regionum et dispositione omni temporis incipit. Situm regionis an sit in valle 117Liber veritatis ab Ypocrate editus 168Licet sciam te carissime nepos grecis litteris 136Maximum autem signum aegrotantium qui evasuri sunt 68Medicina artium excellentissima propter indisciplinam utentium 15Medicina omnium artium praeclarissima est 15Medicinam quidem adinvenit Apollo 24Medicinam si quis vult recte discere 2Medicine artis auctor et inventor apud Grecos fuisse perhibetur Apollo 24Medicum existimo perfectum esse praescientiam affectantem 3Morbus quem pestilentiam vocant 153M<strong>und</strong>i forma sic omnis ornata est 58Non omnem infirmum uniter visites 133Non satis vexantur in pigmenta vel antidota 145Non sine ratione faciunt, qui sapientiam ad multa utilem esse praetendunt 65Nunquam nisi in fine Aprilis colligas radices 97–94–


Index <strong>der</strong> lateinischen IncipitsOportet antequam Ypocratis praecepit iuramento 24Oportet te Alexan<strong>der</strong> cum a sompno 130Peritissimum omnium rerum esse et domestica sapientia 168Phlebotomia est venae recta incisio 144Placet nunc quidem exponere ipsas humores que sunt 21 98Postquam consi<strong>der</strong>avi 89Primam medicinam adinvenit sinceritatem ad corporis propensationem 140Provocas me de studio 128Qualem potionem per singulos menses usare debemus 61Quam alta et prof<strong>und</strong>a 141Quattuor humores 98Quedam artes sunt que laborem artificibus 27Qui de egrotantium accidentibus in singulis egritudinibus 4Quibuscumque ex dissolutione circa matricem et tumorem in capitis gravedinem 19Quicumque consuevit audire dicentes de natura humana 25Quicunque de medicina dicere aut scribere aggressi 1Quicunque de natura humana amplius disserentes audire consuevit 25Quid est fleobotomia? Venae recta incisio 144Quid mihi adversarii de catarticis vos inculpantes opponitis 139Quidam asserunt 125Quoniam cognovimus te peritissimum 134Regi Aeg. Octaviano 129Regiones atque uniuscuiusque 127Rex Regum magnus Artaxersee Peto 154Sapientissimus Hippocrates et omnium medicorum 76Saturnus dies qui in lector acciditur 167Sciendum est igitur quod omnes urinae 147Sed in ipso pectore plurimas lisiones 143Si genitura ab utrisque permanserit in utero mulieris 46Si sperma ab utrisque permanserit in matrice mulieris 46Sicut sunt quattuor tempora anni 156Sint autem quedam virtutes tam humoribus quam liquoribus 84Sunt artes quedam que possidentibus quidem laborem afferunt utentibus 27Sunt quidem qui artem putant, reliquas artes turpiter in cessendo dehonestare 24Talem oportit esse medicum 151Tempus est in quo occasio est 66Ubi cogitaverunt de vita et hominum corpus confectione 127Urina sanum hominem in f<strong>und</strong>us habens ypotasin 123Vita brevis, ars (autem) prolixa 13yper ytoneton [sic!] 77–95–


Index <strong>der</strong> griechischen IncipitsAië oÍciew aië diefuarmeÂnai, ayÆto matoi meÁn kyaniÂtidew gigno menai, 62AiëmorroiÉdvn toÁ meÁn no shma vÎ de giÂnetai´ eÆphÁ n xolhÁ hà fleÂgma 34AiÆsuhth ria de eÆ stin eÆn t ìvÄ aÆ nurvÂpìv 115ÆAllaÁ mhdeiÁw yë polambaneÂtv pantelvÄw aÍ cyxon eiËnai thÁ n gonhÂn 90ÃAn meÁn xeimvÁ nayÆ xmhroÂw 102ÍAndra xrhÁ, oÏstiw eÆstiÁ synetoÁ w, logisa menon oÏti toiÄsin aÆ nurv poisi 30ÍAnurakew eÆn KranvÄ ni uerinoi´ yÎen eÆ n kay masin yÏdati layÂr ìv 16ÆArthriÂh eÆj eëkateÂroy faryggeÂuroy thÁn eÍkfysin poieymeÂnh eÆw 54ÆArxh moi thÄw jynueÂsiow tvÄ n aiÆeigeneÂvn iÆhtrikhÄw´ oyÆ gaÁ r dynatoÁn 51BasileyÁ w basileÂvn meÂgaw ÆArtajeÂrjhw PaiÂt vì69Dia gnvsiw aÆ kribhÁw tvÄ n sfygmvÄn 111DokeÂei de moi toÁ meÁn sy mpan 155ÆEgvÁ taÁ meÂxri toyÄ lo goy toy toy koin ìhÄsi gnvÂmìhsi xreÂomai 57ÍEdoje t ìhÄ boyl ìhÄ kaiÁ t ìvÄ dhÂm ìvtvÄ n ÆAuhnaiÂvn. ÆEpeidhÁ ëIppokra thw 72EiÆ meÂn moi tiw eÆdo kee tvÄ n pro teron jyggraca ntvn periÁ diaiÂthw 36EiÆsi tinew oiÊ teÂxnhn pepoiÂhntai toÁ taÁwteÂxnaw aiÆsxroepeiÄn, 24EiÆsi tinew tvÄ n texneÂvn, aiÊ toiÄsi meÁn kekthmeÂnoisiÂn eiÆsin 27ÏElkea jy mpanta oyÆ xrhÁ teÂggein, plhÁn oiÍn ìv, hÃn mhÁ eÆn aÍ rurvì33ÆEmoiÁ dokeÂei aÆ rxhÁ meÁn oyËn oyÆ demiÂa eiËnai toyÄ sv matow, aÆ llaÁ 31ÆEn ÍHlidi, hë toyÄ khpvroyÄ gynh , pyretoÁw eiËxen ayÆthÁ n jynexhÂw´ 18ÆEn UaÂs ìv, fuinopv roy periÁ iÆshmeriÂhn kaiÁ yëpoÁ plhiÈa da, 6ÆEn paÂsìhhëmeÂr ìa 144ÆEpeidh soi symbaiÂnei 161ÆEpimeloy menoi thÄw shÄw yë gieiÂaw 137 159ëEpta eiÆsin vÎ rai 58ÆExrhÄn toÁ n iÆhtroÁn tvÄn eÆ kptvsiÂvn te kaiÁ kathgma tvn 10ÃH oÏmoia hà aÆno moia eÆj aÆ rxhÄw´ aÆpoÁ tvÄ n megiÂstvn, aÆpoÁ tvÄn 9ëHmeiÄw kaiÁ pro teron spoyda zontew, vË basileyÄ, periÁ thÄw aÆ nurvpiÂnhw 71ÃHn hë gonhÁ meiÂn ìh aÆp’ aÆ mfoiÄn eÆn tìhÄsi mhÂtrìhsi thÄw gynaikoÁw, 46ÃHn hë toyÄ pley monow aÆ rthriÂh eëlkvu ìhÄ hÍtirëagìhÄ tvÄ n flebiÂvn 42ÆIhtrikhÁ texneÂvn meÁn paseÂvn eÆstiÁn eÆ pifanesta th´ diaÁ deÁ 15ÆIhtrikhÁn oÏstiw boy letai oÆ ruvÄ w zhteÂein, ta de xrhÁ poieÂein; 2ÆIhtroyÄ meÂn eÆ sti prostasiÂh, oërìhÄn eyÍxrvw te kaiÁ eyÍsarkow 64ÆIsteÂon oÏti oë aÍ nurvpow syniÂstatai eÆk tessa rvn stoixeiÂvn 114KardiÂh sxhÄma meÁn oë koiÂh pyramiÁw, xroihÁn deÁ katakorhÁw 60KayÄsow giÂgnetai, oëko tan aÆ najhranueÂnta taÁ fleÂbia 5KolokynuiÂdi eÆnteriv nhn skiÂllhw oÆ pthÄw aÆ garikoyÄ 112LiÂuow oë koyra liow 103Maino meua, vë weÍfhn eÆn t ìvÄ periÁ iëerhÄw noy soy, yëpoÁ yë gro thtow 70MeÂga meÂrow hëgeÂomai thÄw teÂxnhw eiËnai toÁ dy nasuai kataskopeÂesuai 68Met’ iÆshmeriÂhn kaiÁ metaÁ plhiÈa da, oiÎa taÁ aÆ nesuio mena kaiÁ 17MetaÁ ky na oië pyretoiÁ eÆgeÂnonto iëdrv deew, kaiÁ oyÆ periecy xonto 20No mow meÁn pa nta kraty nei´ hë deÁ gonhÁ toyÄ aÆ ndroÁw eÍrxetai aÆpoÁ 45ëO aÍ nurvpow ueoÂw eÆ stin eÆpiÂgeiow, eÆ peiÁ kaiÁ pla sma eÆstiÁ ueikoÂn 160ëO aÍ nurvpow oyÎtow´ ueoÂw eÆstin eÆpiÂgeiow 94ëO biÂow braxyÁw, hë deÁteÂxnh makrhÁ, oë deÁ kairoÁw oÆjyÁw, 13ëO eÆ mpeirikv tatow aëpa ntvn 168Oië d’ iëdrvÄ tew aÍ ristoi meÂn eiÆsin eÆn aÏ pasi toiÄsin oÆjeÂoisin 121Oië deÁ eëpta mhnoi giÂnontai eÆk tvÄn eëkatoÁn hë mereÂvn kaiÁ oÆ gdoh konta 44Oië eÆk rë iÂgeow pericyxo menoi, kefalalgeÂew, tra xhlon 23Oië kvmatv deew eÆn aÆrxìhÄsi gino menoi, metaÁ kefalhÄw, oÆ sfy ow, 22Oië jyggra cantew taÁ w KnidiÂaw kaleomeÂnaw gnv maw, oë koiÄa 4Oië pleiÄstoi tvÄ n pyretvÄn 92ëOko soi eÆpexeiÂrhsan periÁ iÆhtrikhÄw leÂgein hà gra fein, yëpo uesin 1ëOkoÂsìhsin eÆj aÆ pofuorhÄw periÁ yë steÂrhn kaiÁ oiÆdhma tvn eÆw 19ëOko tan eÆpikyiÂskhtai gynhÁ, hÃn meÁn eÆn t ìvÄ meÂs ìvthÄw mh trhw 52–96–


Index <strong>der</strong> griechischen IncipitsÍOmnymi ÆApo llvna iÆhtroÁ n, kaiÁ ÆAsklhpioÁ n, kaiÁ ëYgeiÂan, kaiÁ 14ÆOsteÂa xeiroÁ w eiÆkosiepta ´ podoÁ w eiÆkositeÂssara´ traxh loy eÆw 63ÆOsteÂvn fy siw´ dakty lvn meÁn aë plaÄ kaiÁ oÆ steÂa kaiÁ aÍ rura 12ÏOstiw meÁn eiÍvuen aÆ koy ein lego ntvn aÆ mfiÁ thÄw fy siow thÄw aÆ nurvpiÂnhw 25OyÆk aÆlo gvw oië proballo menoi thÁ n sofiÂhn proÁ w pollaÁ eiËnai 65OyÆreÂetai polloÁn oÏtan yë peruermanu ìhÄ hë kefalh´ th ketai gaÁr 40OyËron deÁ aÍ riston 123ÊOw aà n periÁ iÆh siow eÆueÂlìheÆ rvt ìaÄn te oÆ ruvÄ w, kaiÁ eÆrvtvÄ nti 29PeÂrdikeÂw eiÆsi 78PeriÁ deÁ aÆdeÂnvn oyÆ lomeliÂhw vÎde eÍxei. Fy siw meÁn ayÆteÂìhsi 56PeriÁ deÁ diaiÂthw aÆ nurvpiÂnhw, vÏ sper moi kaiÁ pro suen eiÍrhtai 38PeriÁ deÁ eëptamh nvn oë lo gow yëp’ oÏtey fhsiÁ giÂnesuai 116PeriÁ deÁ oÆ ktamh noy geneÂsiow fhmiÁ dissaÁweÆfejhÄw kakopaueiÂaw 44PeriÁ deÁ thÄw gynaikeiÂhw fy siow kaiÁ noshma tvn taÂde leÂgv´ ma lista 43PeriÁ deÁ tvÄn mhÁ kataÁ tro pon kyiÈskomeÂnvn, aÆll’ eÆ gkatatemnomeÂnvn 53PeriÁ deÁ tvÄ n tekmhriÂvn tvÄn eÆn toiÄsin yÏpnoisin oÏstiw oÆ ruvÄw 39PeriÁ hÍuoyw iÆatrvÄ n. PodapoÁ n deiÄ eiËnai toÁ n iÆhtroÂn 163PeriÁ krisiÂvn jynto mvn eÆpiÁ toÁ aÍ meinon taÁ meÁn pleiÄsta tayÆtaÁ 67PeriÁ meÁn oyËn pyretvÄn aëpa ntvn eiÍrhtai moi´ aÆ mfiÁ deÁ tvÄn 41PeriÁ meÁn thÄw iëerhÄw noy soy kaleomeÂnhw vÎd’ eÍxei´ oyÆdeÂn ti moi 32PeriÁ meÁn tvÄ n ginomeÂnvn t ìhÄsi gynaijiÁn eÆf’ eëka stoisi tvÄn 50Prosh kein hëgeÂomai, vË aÍ ndrew ÆAuhnaiÄoi, toÁ n kauista menon eÆw 74PrvÄ ton meÁn periÁ thÄw eÆ gkykliÂoy sfaiÂraw 104PrvÄ ton meÁn t ìvÄ geÂnei eÆ ley ueron 171PyuiÂvn, oÊw ìvÍ kei paraÁ GhÄw iëeroÂn´ hÍrjato tro mow aÆpoÁ 7pyretoi´ oië meÁn daknv deiw eiÆsi 93ëRo ow leykoÁw eÆn tìhÄsi geraiteÂrìhsi tvÄ n gynaikvÄn maÄllon 49StoixeiÄa aÆ nurv poy iÍsxonta iÆsxo mena eÆ normvÄ nta 91SyneÂsthken oë ko smow eÆ k stoixeiÂvn tessa rvn 75Sy riggew giÂnontai meÁn yëpoÁ flasma tvn kaiÁ fyma tvn, giÂnontai 35TaÁ deÁaÆ mfiÁ gynaikeiÂvn noy svn´ fhmiÁ gynaiÄka aÍ tokon 48TaÁ deÁ periÁ farma kvn prh gmata 112TaÁ fy sei eyÍtrofa tvÄ n paidiÂvn oyÆk aÆna logon thÄw sarkv sevw 55ToÁ aÆ nurv pinon svÄma eÆk tessa rvn xymvÄ n syniÂstatai 158ToÁ meÁn xrvÄma tvÄ n xymvÄn, oÏkoy mhÁ aÍ mpvtiÂw eÆ sti tvÄ n xymvÄn 21ToÁ n iÆhtroÁ n dokeÂei moi aÍ riston eiËnai pro noian eÆ pithdey ein´ 3ToyÄ aÆ nurv poy eÆw thÁn geÂnesin aÆpoÁ pa ntvn tvÄ n meleÂvn toyÄ 47ToyÁ w iÆdiv taw vÎ de xrhÁ diaitaÄsuai´ toyÄ meÁn xeimvÄ now eÆ suiÂein 26TrofhÁ kaiÁ trofhÄw eiËdow, miÂa kaiÁ pollai´ miÂa meÁn ìhÎ geÂnow 61TvÄn aÆ nurv pvn aië kefalaiÁ oyÆdeÁn oë moiÂvw sfiÂsin ayÆ taiÄw 8TvÄ n iÆhtrvÄ n prorrh siew aÆ paggeÂllontai syxnai te kaiÁ kalaiÁ 59TvÄn oÆ rniÂuvn hë saÁ rj kreiÂttvn 79ÏYdvr potoÁn, aë lmyroÁn, ua lassa. PotoÁn meÁn, kat’ iÆhtreiÄon 28Xro now eÆstiÁn eÆn ìvÎ kairo w, kaiÁ kairoÁw eÆn ìvÎ xro now oyÆ polyÂw 66XvreÂvn deÁueÂsin kaiÁ fy sin eëka stvn vÎ de xrhÁ diaginv skein. 37ËV polloiÁ kaiÁ pollvÄ n poliÂvn oiÆkhtaiÁ, eÆn aÆjiÂìh megaÂlìh gegono tew, 73ÍVmoy deÁ aÍ ruron eÏna tro pon oiËda oÆ lisua non, toÁn eÆw thÁ n masxa lhn 11–97–


Index <strong>der</strong> arabischen ÜbersetzerAnonymus 13 48 49 52Hiob von Edessa 813Ḣubaiš 9Ḣunain 2121327Yaḣyā ibn al-Biṫrīq 61–98–


Index <strong>der</strong> hebräischen ÜbersetzerAnonymus 313Natan ha-Meati 23413–99–


Index <strong>der</strong> lateinischen ÜbersetzerAnonymus 2381315242548587691167168Arnaldus Villanovanus 15Bartholomaeus de Messina 25 46Brentius, Andreas 14 15 25 39Burg<strong>und</strong>io Pisanus 13Constantinus Africanus 3413Filelfus, Franciscus 27 30Gaza, Theodorus 13Gerardus Cremonensis 3 4 91 168Gulielmus de Moerbeke 76Johannes de Conte 61Lascaris, Janus 27Leonicenus, Nicolaus 13Leontini, Manente 6 7 16 17 18 19 20Marcus Toledanus 2Niccolò da Reggio 13 14 15 61Perottus, Nicholas 14Petrus de Abano 76Riccius, Augustinus 21Simon Januensis 67Vergerius, Petrus Paulus 14–100–


Index <strong>der</strong> syrischen ÜbersetzerHiob von Edessa 6719Ḣunain 28914212561–101–


Index <strong>der</strong> TitelabkürzungenAcut. 4Acut. (spur.) 5Ad Dem. 71Ad Ptol. 75 159Aer. 2Aff. 30Alim. 61Alim. Diff. 78Anat. 54Aph. 13Aqu. 84Art. 11Astrol. 76Cancr. fist. 86Carn. 57Chir. 87Coac. 23Cord. 60de Arte 24De purg. 112Decent. 65Decr. Ath. 72Dent. 55Dieb. Judic. 68Epid. I 6Epid. II 16Epid. III 7Epid. IV 17Epid. V 18Epid. VI 19Epid. VII 20Epist. 69Fist. 35Flat. 27Foet. Exsect. 53Fract. 10Genit. 45Gland. 56Haem. 34Hebd. 58Hum. 21Insomn. 39Int. 42Judic. 67Jusj. 14–102–


Index <strong>der</strong> AbkürzungenLap. Virt. 103Lex 15Liqu. 28Loc. Hom. 31Man. 70Medic. 64Mochl. 12Morb. I 29Morb. II 40Morb. III 41Morb. IV 47Morb. Sacr. 32Mul. I 48Mul. II 49Mul. III 50Nat. Hom. 25Nat. Mul. 43Nat. Puer. 46Oct. 44Off. 9Orat. ar. 73Oss. 63Praec. 66Progn. 3Prorrh. I 22Prorrh. II 59Salubr. 26San. tuend. 137Septim. 116Superf. 52Thess. orat. 74Ulc. 33VC 8Vet. med. 1Vict. I 36Vict. II 37Vict. III 38Vid. Ac. 62Virg. 51VM 1Vuln. et tel. 126–103–


Konkordanz zu Diels <strong>und</strong> KibreDiels 4 12Diels 5 35Diels 6 4Diels 10 678Diels 11 91011Diels 12 12 13Diels 17 14Diels 18 15Diels 19 16 17 18 19 20 21Diels 20 22 23 24Diels 21 25Diels 22 26 27 28Diels 23 29 30 31Diels 24 32 33 34Diels 25 35 36 37 38Diels 26 39 40 41Diels 27 42 43 116Diels 28 44 45Diels 29 46 47 48 49Diels 30 50 51Diels 31 52 53 54Diels 32 55 56 57 58Diels 33 59 60 61Diels 34 62 63 64 65Diels 35 66 67 68Diels 36 69 70 71 72 73 74Diels 39 80 81 95 107 115 122 171Diels 40 75 161 164Diels 41 137 159 168Diels 42 83 100 121 163 166Diels 43 82 88 103 104 109 157 160 171Diels 44 106 110 123 167Diels 46 85 91 92 93 114 119Diels 47 78 90 111 158Diels 48 84 112 120 124 155Diels 49 87 102 112 118 144Diels 50 76Diels 51 86 89 127 131Diels 52 129 135 144Diels 53 75 130 131 132 134 136 139 141 142 149 156Diels 54 97 98 99 101 105 108 165Diels 55 113 117 168 170Diels 56 77 125 133Kibre HL 00 75 159Kibre HL I 4Kibre HL II 2Kibre HL III 13Kibre HL IV 84Kibre HL IX 168Kibre HL IX [Anh.] 57Kibre HL L 117Kibre HL LI 123Kibre HL LIII 133Kibre HL LV 8 126Kibre HL V 24Kibre HL VI 11–104–


Konkordanz zu Diels <strong>und</strong> KibreKibre HL VII 76Kibre HL VIII 35 86Kibre HL X 87Kibre HL XI 61Kibre HL XIV 68Kibre HL XIX 6 7 16 17 18 19 20Kibre HL XL 46Kibre HL XLI 25Kibre HL XLII 61Kibre HL XLIII 30Kibre HL XLIX 58Kibre HL XLV 3Kibre HL XVI 127Kibre HL XVII 72Kibre HL XVIII 91Kibre HL XX 69Kibre HL XX,1 130Kibre HL XX,2 131Kibre HL XX,3 133Kibre HL XX,4 135Kibre HL XX,5 136Kibre HL XX,6 137Kibre HL XX,7 138Kibre HL XX,8 139Kibre HL XX,9 144Kibre HL XX,10 140Kibre HL XX,11 134Kibre HL XX,13 142Kibre HL XX,14 143Kibre HL XX,15 145Kibre HL XX,16 146Kibre HL XX,17 147Kibre HL XX,18 148Kibre HL XX,19 149Kibre HL XX,20 154Kibre HL XX,21 153Kibre HL XX,22 152Kibre HL XXI 167Kibre HL XXIII 156Kibre HL XXIX 21Kibre HL XXV 92Kibre HL XXVI 27Kibre HL XXVIII 97Kibre HL XXX 101Kibre HL XXXIII 39Kibre HL XXXIX 48Kibre HL XXXV 14Kibre HL XXXVI 15–105–


Index <strong>der</strong> Herausgeber <strong>und</strong> AutorenAgge, K. 58Alexan<strong>der</strong>son, B. 3Alfageme, I. R. 56Alsina, J. 6732Anastassiou, A. 31 45 46 47Angeletti, L. R. 44Assis Rocha, L. de 13Autenrieth, J. 3Baa<strong>der</strong>, G. 123Backhaus, W. 2Baffioni, G. 13 14Balkenohl, M. 14Banu, I. 67Bauer, A. 14Baumann, E. D. 70Beccaria, A. 135Bednarczyk, A. 36Bell, T. A. 46Bensel, J. F. 64Berrettoni, P. 67Bertier, J. 611161819Bidez, J. 60Bill, F. 58Björck, G. 157Blanke, D. 144Blass, F. 27Boncompagni, R. 4363740Bonnet-Cadilhac, C. 51Bourbon, F. 43Bozzi, A. 2Bråtescu, G. 71617181920Brǎtescu, G. 6Braeutigam, G. 19Brain, P. 2Brinkmann, J. 2Byl, S. 23637383962Cambiano, G. 39Capelle, W. 2 3 6 7 14 32Capparoni, A. 25 31Cara, M. 14Cardini, M. 13Carpenter, D. P. 46Chadwick, J. 1234671314152425263239Comiti, V.-P. 6 7 16 17 18 19 20Cornford, F. M. 1Cosattini, A. 1Countouris, N. 48 49Craik, E. M. 31 54 62Daremberg, C. 13David, M. 13Debru, A. 136101114151617181920363738404849646566Degen, R. 6Degleris, N. 14Deichgräber, K. 1 6 14 20 21 57 66 171Delatte, A. 78 79Demont, P. 6 7 13 21 40–106–


Index <strong>der</strong> Herausgeber <strong>und</strong> AutorenDeroux, C. 36Di Benedetto, V. 16 17 19Diels, H. 24 70Dihle, A. 1Diller, H. 123671013141516171924252732363942616470Doent, E. 60Dolzani, C. 32Ducatillon, J. 314242738Duffy, J. 3Duffy, J. M. 319Dugand, J.-E. 67Duminil, M.-P. 33 54 60 63Edelstein, L. 214Eijk, P. J. van <strong>der</strong> 32Elaut, L. 8Ellinger, T. U. H. 45 46Ermerins, F. Z. 375Esteban Santos, A. 6 7 16 17 18 19 20Fantuzzi, M. 1Ferckel, C. 144Festugière, A. M. J. 1Fingerle, A. von 54 60 63Firpo, L. 24 133 150 151Fischer, K.-D. 2 13 149Fleischer, U. 64 65 66Flemming, R. 51Florio, L. 19Formentin, M. 95Fredrich, C. 4252636373839162Fredrich, C. I. 25Freudemann, K. 2Frisch, H. 1260Fritz, K. von 1Fuchs, R. 13Gandolo, M. 168Ganszyniec, R. 13García Gual, C. et al. 42628303637383961García Novo, E. 216192122232759García Valdés, M. 65Garofalo, I. 16 58Giorgianni, F. 45 46Glick, S. 13 14Gomperz, T. 24Gonzalez i Senmarti, A. 16 17 18 19 20Gourevitch, D. 224Graumann, L. A. 67Grensemann, H. 210112032434448495052116Grmek, M. 20Grmek, M. D. 18Gruber, A. 6 7 16 17 18 19 20Gun<strong>der</strong>mann, G. 2Halleux, R. 131 135Hankinson, J. R. 1Hanson, A. E. 6 7 16 17 18 19 20 48 51Hanson, M. 8Harig, G. 214–107–


Index <strong>der</strong> Herausgeber <strong>und</strong> AutorenHartwich, A. 14Heiberg, J. L. 1 2 14 15 24 27 28 61 64 65 66Heidel, W. A. 27Hellmann, G. 2Hellweg, R. 67Helmreich, G. 58Henschel 135Hercher, R. 69Herter, H. 1Hipocrates 2Hirschberg, J. 24Höttermann, E. 25Hurlbutt, F. R. 60Iacovelli, G. 14Ilardi, A. 20Ingenkamp, H. G. 619Ioannidi, H. 6 7 16 17 19Irmer, C. 44Irmer, D. 10 11 52Jacoby, F. 2Joly, 116Joly, R. 42831343536373839444546475556576162116Jones, W. H. S. 1 2 3 4 6 7 13 14 15 21 24 25 26 27 32 36 37 38 39 55 61 64 65 66Jori, A. 1 2 24 36 37 39Jouanna, J. 124671415161718192024252627323637383940424494Kahlenberg, W. 44 45 46 47 116Kapferer, R. 54 60 63Karliǧa, B. 13Kazancigil, A. 13Kessels, A. H. M. 64Kibre, P. 13Knutzen, G. H. 41011Koelbing, H. 14Koelbing, H. M. 13 18 32Köpp, P. 144Kollesch, J. 14 19 24 27Kottek, S. S. 14Krayl, K. 66Kudlien, F. 311146467Kühlewein, H. 123456789101112Kühn, H.-J. 13Kuhne Brabant, R. 167 168Kunstmann, H.-D. 45López Férez, J. A. 26713161718192021222327Laín Entralgo, P. 1Lafeuille, G. 13Lami, A. 42 44Langholf, V. 36716171819202740Laskaris, J. 32Lasserre, F. 31Leboucq, G. 60Lecène, P. 11Leibowitz, J. O. 13Leitner, H. 6Leven, K.-H. 14Licciardi, C. 6 7 16 17 18 19 20Lichtenthaeler, C. 1236714161718192027Lieber, E. 14–108–


Index <strong>der</strong> Herausgeber <strong>und</strong> AutorenLiechtenhan, E. 131 135Lienau, C. 52Lindeboom, G. A. 14Lippi, D. 14Lloyd, G. E. R. 1Lodispoto, A. 26 32Lommer, F. 54 60 63 116Longrigg, J. 1Lonie, I. M. 445464760Lulofs, H. J. 24 66Lyons, M. C. 249254546Mély, F. de 103Maciejewski, W. 25MacKinney, L. C. 127 135Magdelaine, C. 13Mai, A. 127Malato, M. T. 13 14Maloney, G. 6 7 16 17 18 19 20 95Manetti, D. 16 19Mann, J. E. 24Mann, W. N. 1 2 3 4 6 7 13 14 15 24 25 26 32 39Mansfeld, J. 58Manuli, P. 47 60Marra, P. 56Martínez Conesa, J. A. 36 37Martinelli, V. 16Marx, A. 13Mattock, J. N. 2212545465261Maucolin, B. 1Mazzini, I. 19 25 37 127Metropoulos, K. 2363738Michler, M. 10 11 32Miller, H. W. 32 36Minghetti, R. 13Mitropoulos, K. 2Mørland, H. 456Moffat, J. 22Mondrain, B. 59Morgenstern, A. 144Morricone, A. 16Mottura, G. 14Mras, K. 58Muñoz Valle, I. 116Müller, C. W. 19 31 32 46Müller-Rohlfsen, I. 13Müri, W. 13611142532Muntner, S. 13Muschel, J. 168Nagy, F. 50Nelson, A. H. 27 131Nelson, E. D. 74Nie<strong>der</strong>mann, M. 2Nikitas, A. A. 16 17 19Nindova, V. 13Nittis, S. 14Nörenberg, H. W. 32Nollé, J. 7Nutton, V. 14–109–


Index <strong>der</strong> Herausgeber <strong>und</strong> AutorenOesterle, H. J. 2Opsomer, C. 131 135Overwien, O. 21Palm, A. 36 37 38Papanikolaou, A. D. 18 20Papayannopoulos, I. G. 14Pascarella, F. 39Paxton, F. S. 169Pazzini, A. 60 76Pendrick, G. 40Petzold, F. 4Philipp, H. 58Philippson, R. 69Phillips, J. H. 27 76Pigeaud, J. 1367Piquer, A. 67Pöppel, O. 23Pohlenz, M. 1 2 32 69Polack, H. 22Potter, P. 56722232829303133343540414243444546475051525354565759606263646768Preiser, G. 67 68Pritchet, C. D. 19Puhlmann, W. 127 131Putzger, G. 69Radeke, J. C. 42Redondo Pizarro, F. 57Regenbogen, O. 4Reiss, H. 14Riddle, J. M. 127Robert, F. 16 17 18 19 20Röck, H. 65Roscher, W. H. 58Rose, V. 136Roselli, A. 6 9 10 11 13 16 17 19 25 32 40 42 69Rosenthal, F. 13 14Rosner, F. 13Roth, G. 14Rozos, B. 14Rubin, J. 69Rudolph, G. 19Ruelle, C. 103Rütten, T. 14 69Sacino, G. 52Sakalis, D. T. 69Sandulescu, C. 12Sarton, G. 14Schick, H.-D. 48 49Schiefsky, M. J. 1Schleiermacher, W. 10 11Schmidt, D. W. et al. 46Schönberger, O. 14Schöne, H. 112Scholl, R. 14Schubert, C. 214Schubring, K. 31Segal, C. 27Si<strong>der</strong>as, A. 171–110–


Index <strong>der</strong> Herausgeber <strong>und</strong> AutorenSigerist, H. E. 3 142Singer, C. 144Siraisi, N. G. 13Smith, W. 36Smith, W. D. 6 7 16 17 18 19 20 69 72 73 74Solin, H. 232Soury, J. 32Sow, M. 62Spoerri, W. 57Staden, H. von 14Stadler, H. 131Steinschnei<strong>der</strong>, M. 13Sticker, G. 67Strohmaier, G. 14Suárez de la Torre, E. 69Sudhoff, K. 131 142 145 168S<strong>und</strong>ström, P. 14Tavone Passalacqua, V. 27Theil, P. 13Thivel, A. 267161718192025Thorndike, L. 76Trapp, H. 43Triebel-Schubert, C. 1214Tsolis, C. 14Tytler, J. 13Ullmann, M. 48 49 52Unger, F. C. 160Untersteiner Candia, L. 21415Vázquez Buján, M. E. 25 49 50 128Valentini, P. A. 157Vegetti, M. 1 2 3 4 6 7 8 10 11 13 15 24 25 31 32Vieira de Faria, T. 13Villaret, O. 25Vincentelli, C. 258Vitelli, C. 171Vust-Mussard, M. 67Walde, C. 39Walter, G. 48Wanner, H. 1Weber, H. 4Weisser, U. 116Wellmann, M. 1 32 58 116 162Wenskus, O. 6 7 16 17 18 19 20Wenz, J. 2West, M. L. 58Westerink, L. G. 13Wiedemann, W. 150Wilamowitz-Moellendorff, U. von 32Wilkins, R. H. 8Withington, E. T. 8 9 10 11 12Witt, M. 126Wittenzellner, J. 30Wittern, R. 29 42Wlaschky, M. 131Wöhrle, G. 126363738Wolska-Conus, W. 313Wurz, M. 32Zanchin, G. 32–111–


Index <strong>der</strong> Herausgeber <strong>und</strong> AutorenZaragoza Gras, J. 16 17 18 19 20Zaragoza i Gras, J. 16 17 18 19 20Zeugswetter, K. 2–112–

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!