Puberteit bij jongens
De puberteit is de periode waarin kinderen uitgroeien tot volwassenen. Ze worden dan geslachtsrijp en ontwikkelen zich mentaal tot volwassenen.
De puberteit begint bij meisjes meestal eerder dan bij jongens. Gemiddeld begint de puberteit bij meisjes tussen de 10 en 15 jaar en bij jongens 1 tot 2 jaar later. De ontwikkeling verloopt bij jongens ook wat langzamer. Jongens doen gemiddeld 6 jaar over hun groei in de puberteit, terwijl meisjes na ongeveer 4 jaar hun volwassen lengte bereiken.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Het begin van de puberteit
De puberteit begint bij jongens meestal op de leeftijd van 11 tot 17 jaar, maar kan ook vroeger of later beginnen. Lange kinderen komen over het algemeen vroeger in de puberteit.
Wanneer een jongen vóór zijn achtste jaar in de puberteit komt, wordt gesproken van te vroege puberteit (pubertas praecox). Zijn er bij een jongen op 14-jarige leeftijd nog geen tekenen van de puberteit, dan kan er sprake zijn van een verlate puberteit (pubertas tarda). In beide gevallen is verder onderzoek noodzakelijk.
Normaal gesproken begint de puberteit doordat de hypothalamus meer van het gonadotropin-releasing hormone (GnRH) in het bloed brengt. De hypothalamus is een deel van de hersenen. Dit zet de hypofyse in de hersenen ertoe aan om bepaalde hormonen (LH en FSH) af te scheiden. Deze hormonen stimuleren de rijping van de zaadballen, die het mannelijke geslachtshormoon testosteron maken.
De groeispurt
Wanneer jongens in de puberteit komen, zijn ze gemiddeld 2 centimeter kleiner dan meisjes in het begin van de puberteit. Maar wanneer jongens de volwassen lengte hebben bereikt, zijn ze gemiddeld 13 centimeter langer dan vrouwen. Dit verschil ontstaat door de relatief late start en langzame ontwikkeling bij jongens.
De meeste jongens krijgen een groeispurt tussen hun elfde en veertiende jaar. Tot aan de puberteit groeien jongens gemiddeld 6 centimeter per jaar. Tijdens de groeispurt kunnen ze wel 12 tot 15 centimeter per jaar groeien. Door deze snelle groei kunnen jongens onhandig lijken. Ze krijgen tijdens de groeispurt meer spiermassa en minder vetmassa. Ook worden de schouders en de borstkas breder.
Ongeveer één op de vier jongens krijgt in deze periode last van borstvorming (gynaecomastie). Onder invloed van het hormoon oestrogeen kunnen de borstklieren opzwellen aan één of beide borsten. In de meeste gevallen verdwijnt de borstvorming zonder behandeling weer vanzelf.
De groei van de geslachtsorganen
Tijdens de puberteit worden de zaadballen (testikels) groter, waardoor ze lager gaan hangen. De huid van de balzak (scrotum) wordt dunner en krijgt meer pigment. In een later stadium wordt de penis dikker en neemt deze in lengte toe. Een penis van volwassen grootte is tussen de 12 en 17 centimeter lang en 10 tot 13 centimeter in omtrek.
Lichaamsbeharing
In de puberteit ontstaat er schaamhaar rond de penis. In het begin zijn het lichtgekleurde, donzige haartjes. Het haar wordt later donkerder, dikker en gaat krullen. Later in de puberteit komt er ook schaamhaar op de binnenkant van de benen en billen. Dit kan tot aan de navel doorgroeien.
Ook kunnen er haren gaan groeien in de oksels en op de benen. Sommige mannen krijgen daarnaast haargroei op de borst, rug en billen.
Verder krijgen jongens baardgroei. Dit begint met haartjes op de bovenlip. Daarna komen de haartjes ook op de kin en de wangen.
De eerste zaadlozing
De eerste zaadlozing is het moment dat er voor het eerst sperma uit de penis komt. De gemiddelde leeftijd voor de eerste zaadlozing is net na de dertiende verjaardag. De eerste zaadlozing ’s nachts wordt ook wel ‘natte droom’ genoemd. Jongens kunnen ook hun eerste zaadlozing hebben bij het masturberen. Hierbij ervaren ze een seksuele prikkeling en kunnen een orgasme krijgen. Dit is volkomen normaal en maakt de jongen vertrouwd met zijn eigen lichaam. Vanaf de eerste zaadlozing kan een jongen een meisje zwanger maken.
Stemverandering
Jongens krijgen gemiddeld tussen hun elfde en zestiende jaar ‘de baard in de keel’. De ‘baard in de keel’ krijgen houdt in dat de stem zwaarder gaat klinken waarbij hogere pieken hoorbaar zijn. De stemverandering ontwikkelt zich vaak in een zeer korte periode. Soms verandert de stem in een paar weken tijd in een definitieve lagere stem. Tijdens de stemverandering groeit de adamsappel mee, waardoor deze tijdens het slikken goed zichtbaar is.
Puistjes
Jongens kunnen onder invloed van hormonen last krijgen van puistjes. Bij jeugdpuistjes, ook wel acne genoemd, zijn de talgklieren verstopt en is de huid eromheen ontstoken. Op het gezicht, de schouders, de borst en de rug zijn mee-eters en puistjes zichtbaar. Acne is onschuldig, maar kan wel erg vervelend zijn. Acne komt vooral voor bij jongens tussen de 15 en 18 jaar.
Overige lichamelijke ontwikkelingen en psychische ontwikkeling
De zweetklieren komen verder tot ontwikkeling. Het zweet kan onaangenaam gaan ruiken, vooral in de oksels.
De lichamelijke ontwikkelingen in de puberteit lopen meestal niet gelijk met de psychische en emotionele ontwikkeling. Jongens zien er dan wel volwassen uit, maar zijn dat nog niet in hun gedrag en denken.
In de puberteit komen vaak stemmingswisselingen voor. Zo kunnen plotseling somberheid of boosheid optreden. Dit leidt nogal eens tot conflicten met ouders en leraren.
Vrienden zijn erg belangrijk in de puberteit. Pubers vinden het belangrijk om bij een groep te horen en nemen daarom gedrag en bijvoorbeeld kledingkeuze over van andere leden van de groep.
Meer informatie
Informatie over de puberteit op Wikipedia
nl.wikipedia.org/wiki/Puberteit
commons.wikimedia.org/Malepuberty.jpg
Informatie van de National Library of Medicine (USA)
www.nlm.nih.gov
Heineman, M.J. et al. (2007), Obstetrie en gynaecologie. De voortplanting van de mens, 4e druk, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen.