Oeigoeren teleurgesteld over ‘propaganda-toer’ VN-mensenrechtenchef in China

Bachelet, voormalig president van Chili, had sinds 2018 aangedrongen op een bezoek aan de regio. Ze wees op mensenrechtenschendingen, voornamelijk het massaal opsluiten van Oeigoeren in zogenaamde ‘heropvoedingskampen’. Ze werkt aan een onderzoeksrapport, waarmee de schaal van de misstanden beter in beeld moet komen. Ze verbleef uiteindelijk een kleine week in de regio, onder toeziend oog van de Chinese staat.

En dat laatste is wat critici haar kwalijk nemen: ze had geen vrijheid om zelf onafhankelijk plaatsen te bezoeken en met mensen te spreken. Ze sprak vooral met overheidsfunctionarissen, achter gesloten deuren. Ahmedjan Kasim, een Oeigoer die sinds 2011 in Nederland woont en wiens vader in zo’n kamp verblijft, is teleurgesteld: “Het is totaal in lijn met Chinese staatspropaganda en het straalt geen onafhankelijkheid uit”, zegt hij. Kasim wacht het rapport af, maar hij zegt er sterke twijfels over te hebben.

China reageert ondertussen tevreden op het bezoek van Bachelet. In een uitgebreide reactie zegt de viceminister van Buitenlandse Zaken Ma Zhaoxu dat er uitgebreide discussies hebben plaatsgevonden “in de geest van wederzijds respect en openheid”. Hij wees erop dat Bachelet de Chinese ‘vooruitgang’ op mensenrechtengebied prees.

Maar tal van getuigenissen, gelekte documenten en officiële overheidsdocumenten laten een heel ander beeld zien: dat China de Oeigoerse bevolking stelselmatig opsluit in kampen. Volgens China zijn de kampen vrijwillig, en bedoeld als trainingscentra, om Oeigoeren ‘islamitisch radicalisme’ af te leren. Naar schatting zitten meer dan een miljoen mensen in de regio vast. Volgens ex-gevangenen die zijn ontsnapt, maakt het regime zich onder andere schuldig aan marteling, verkrachting van gedetineerden en gedwongen sterilisatie.

_{Tekst gaat verder onder de afbeelding.}

Adrian Zenz, een onderzoeker die afgelopen week een nieuwe lading gelekte documenten van de Chinese overheid publiceerde, stelde dat Bachelet niet in de buurt van de echte kampen is geweest: “Ze kon niets persoonlijk inspecteren. Ze had slechts een discussie met een voormalige vicepresident van zo’n zogenaamde trainingsschool.”.

Mensenrechtenorganisaties ergerden zich ook aan de beperkte hoeveelheid vragen die Bachelet tijdens de persconferentie beantwoordde. Daarbij liet ze zich ook nog eens verleiden tot uitgebreide vragen van Chinese staatsmedia, over onderwerpen die helemaal niets met Oeigoeren te maken hebben. Zo nam een vraag over raciale discriminatie in de Verenigde Staten tien minuten in beslag, doordat Bachelet bleef doorgaan over George Floyd, de Afro-Amerikaanse man die twee jaar geleden door politiegeweld om het leven kwam.

Ahmedjan Kasim wordt er al met al niets wijzer van. Hij is teleurgesteld in de VN en in Bachelet. Daarom stelt hij dat overheden zoals de Nederlandse zich sterk maken voor het lot van de Oeigoeren. “Nederland, spreek je uit. Steun de Oeigoeren, zowel in woorden als in daden. De Oeigoeren rekenen op wereldleiders die hier iets aan kunnen veranderen.”