MAĆICY SERBSKEJE 1896

ČASOPISMAĆICY SERBSKEJE1896.Redaktor:dr. E r n s t M u k a,ryćeŕ serbskeho rjada Sw. Sawy.Lětnik IXL.Zešiwk I.(Cyłeho rjada čisło 93.)B u d y š i n.Z nakładom Maćicy Serbskeje.

ČASOPISMAĆICY SERBSKEJE1896.Redaktor:dr. ErnstMuka,ryćeŕ serbskeho rjada Sw. Sawy.Lětnik IXL.B u d y š i n.Z nakładom Maćicy Serbskeje.

4 Adolf Černý:žiła a zapřimny a roztorha ju k nastróženju wšitkich, kiž to widźachu.Kruchi jeje ćĕła lĕtachu tam a sem a buchu haklepozdźišo zaso namakane. Hdźež nĕtko włosančki su, ležachu jejewłosy; a hdźež je nĕtko kruch keŕkow, kiž „ručica“ rĕka, jejerucy; a hdźež je nĕtko studnička, pod mjenom „harband“*) znata,tam namakachu slĕbornik, zadny dźĕl pychi, kotruž bĕ na borće mĕła.K. A. Jenč, Łužičan 1860, 25.(72.) Druhi podłožk ma na př. tale bajka: Dwaj ze Sušowaa z Bobowa wadźeštaj so wo mjezu. Sušowski njeměješe prawje.Tola pak, wzawši sebi hliny ze swojeho pola do škórnjow, přisahašeze słowami: „Njech so na mĕsće přepadnu, je-li to njejemoja zemja, na kotrejž stoju.“ A w tym wokomiku so do zemjepřepadny a njemóžeše być na žane wašnje wućehnjeny. A třidny w zemi wołaše. Na štwórtym dnju pak namakachu natym mĕstnje wulki kamjeń, kotryž bĕ tam čert přiwalił. (Schulenburg,W. Volkssag. 186.)(73.) Štóž kleje a hani Boha, dawa so tež do mocy złehoducha. Wo jenym tajkim powĕda Frencel.**) W l. 1596 w Křišowskejkorčmje pozdźe w nocy jedyn piješe a hraješe a pódlazatrašnje pokliwaše a Boha hanješe. Nadobo zbĕhny so předkorčmu wulki wichor, wza bjezbóžnika a jako prawy čertowy wózjeho zanjese do Wósporskeje piwarnje. Tam jeho tři mužiskažałostnje čwilowachu hač do honačeho zaspĕwanja. Rano namakachujeho tam mĕšćenjo jara zmartrowaneho a na poł zmjerznjeneho.(74.) Druhu powĕsć čitamy pola Müllera (Das Wendenthum159): Bliže Liškowa jĕdźeše raz knjez z pohončom. Jako připołdnjuzwón přebiješe, modleše so pohonč a rjekny knjezej, zoby to tež činił. Knjez pak wotmołwi: „Njech so čert modli.“W tej khwili zahowri pod zemju, zemja so pod wozom wotewri,wóz so nakhili a knjez zapadny do hłubiny w zemi a so tamzhubi. Tola pohonč bjez škody dale jĕdźeše.Žadyn čłowjeski hrĕch čert njepřepase, samo te najsnadnišesebi zapisuje, zo by čłowjeka potom dale spytował ak wjetšim hrĕcham zawjesć móhł a skónčnje jeho dušu dóstał.*) Nĕmske słowo: Haarband. Serbski „slĕbornik“.**) Historia natur. — Haupt, I. č. 129.

Mythiske bytosće łužiskich Serbow. 5Z wotdźĕla Dyterbjarnat je znata bajka wo tym, zo sebi čert nakruwjacu kožu napisuje mjena tych, kiž so w cyrkwi smĕja atd.*)Ćim bóle ma na kedźbje tych, kotřiž we wjetšich hrĕchachtča, kaž pičcy a hračcy, kotřiž tež njedźelu dopołdnja w časubožich słužbow w korčmje sedźa při karančku a kartach:191. Čert w korčmje.Na drózy, kotraž z Budyšina do Lubija wjedźe, leži blizkopola Kubšic nowa korčma, kotraž „šlifarnje“ rĕka. Prjedy hačbu tuta korčma natwarjena a jako hišće stara droha niže njejedźĕše, steješe bliže stareje drohi stara korčma, kotrejež rozpadankibuchu hakle při twarjenju železnicy wotnošene. Tuta korčmarĕkaše „stare šlifarnje“ a steješe nĕhdźe 100—200 kročel niženĕtčišich nowych „šlifarnjow“. Před wjele lĕtami zhromadźowachuso w njej njedźelu wot njedźele hračcy. Sobotu ducyz mĕsta wosta hižom wjele tajkich bratrow tam sedźo a pijachua hrajachu tam husto, hač hdyž njedźelu rano ke mši zwonješe.Haj, wjele wot nich wosta hišće dlĕje sedźo a hrajachu tež njedźeludopołdnja, hdyž bu we wšitkich cyrkwjach Bože słowo spĕwanea prĕdowane. Jich knihi, z kotrychž woni tehdom spĕwachu,bĕchu karty a jich spĕwanje bĕ zelenje a boha-hanjenje.Jenu njedźelu dopołdnja sedźachu tam tež tajcy bratřa a bĕchukaž zakowani na swoje hraće. Na jene dobo, wokoło dźewjatejehodźiny, stupi cuzy knjez do jstwy nutř z dołhim zelenym kwičomwodźĕty, syny so za blido a přihladowaše dołhi čas,kak ći hračcy hrajachu. Po nĕkotrym času wupadźe jenemuhračkej karta, wón so po nju skhili a wuhlada při tym, zo mĕješetón cuzy knjez konjacu nohu. Połny stróželow njemóžešewón tym druhim ničo prajić, ale kiwny jenož z wočomaj, zodyrbja přestać. Runje stupi tež korčmaŕka do jstwy nutř a wu-*) Č. 86. — Tu podawamy variant w podobje legendy wo swj. Pĕtrje:Nĕhdy widźeše swj. Pětr, kak čert zady wołtarja stejo wšitkich, kotřiž nakemšach pak powĕdachu abo so smějachu abo spachu, na kruwjacu kožupisaše. Skónčnje mĕješe jich telko, zo koža wjacy njedosahaše. Tuž zapřimnyčert kožu ze zubami a naćahowaše ju. Při tym pak so koža někakwusuny a čert prasny kruće z hłowu do sćĕny. To chcyše so swj. Pĕtrejsmjeć, a za to jeho čert tež napisa. (M. Wjesela, Łuž. Serb. II. 36.) —Přir. Schulenb., W. Volksth. 86.

6 Adolf Černý:hlada při tym tež, zo mĕješe tón cuzbnik konjace nohi, a počawołać. Z dobom zhubi pak so tón cuzy, a při tym šumješe wejstwje, kaž bychu wšitke wokna do hromady padałe. Tež nastažałostne smjerdźenje, kajkež móže jenož čert načinić, a wšitcy, kižwe jstwje bĕchu, padźechu na woči a ležachu, kaž wot njewjedradyrjeni. Jako zaso k sebi přińdźechu, bĕ wšitkim lóšt k hraćuna stajnje zašoł. Třepotajo wróćichu so domoj a wostachu khorowaćičas žiwjenja, a po krótkim wumrĕ jedyn po druhim.Jich mjena sym we swojej młodosći słyšał, ale zaso zabył. Wjelelĕt pozdźišo wumrĕ tež tón stary korčmaŕ, kiž bĕ tehdom w starychšlifarnjach hospodarił. Wón słyšeše hač do swojeje smjerćemało, a powjedaše so, zo je tehdom, jako so tym hračkam w jehokorčmje tak zlĕ zeńdźe, wo słyšenje přišoł.Łužičan, 1860, 24. (Ze serbskich rkp. Nowin łužiskeho prĕdaŕskehotowaŕstwa w Lipsku.)Wulcy hrĕšnicy jemu z dušu a z ćĕłom słušeja [přir.č. 187, 189 a (71.)]. Wo samomordarjach hižo słyšachmy, zo najich dušu čaka. Wo tym, zo tež skupi čertej słušeja, mam slĕdowacubajku:192. Kónc skupeho.W Breslawje jo jadn cłowjek humrĕł, tomu su gronili Tešnaŕa ten bul wjelgin bogaty. Před smjerśu jo sebje dał kašćz pjenjezymi wótcyniś a toś jo chopił te dukaty póžeraś. Jo jetak dłujko póžerał, až jo se z jadnym zadajił. Pón su jog' zakopali.Na třeśi źeń jo přišoł cart w rejtaŕskim štałśe k tomuzakopowarjeju a jo jom' gronił, až deji jom' Tešnarjowy row pokazaś.Gaž stej na kjarchob přišłej, toś jo buł ten row wótchytany.Nĕnt jo ten rejtaŕ skócył do rowa, wótcyni kašć, łapiśĕło za nogi a chopi jogo třĕsć, až te dukaty su tom' njabogemuz guby huleśeli. Nĕnt jo cart te pjenjezy zwignuł a dał tomuzakopowarjeju a jo gronił: „To móž’š přepiś, ale ten mĕšk buduja hobchowaś.“ W janem hokognuśu jo leśeł z tym śełom precPowĕdaše Jan Hablik z Kórjenja w D. Ł., stary 54 lĕt.Wosebje pak wotnoša kuzłarjow a kuzłarniče (hl. tam) az cyła tych, kotřiž su so jemu zapisałi. Zapisanje čertej stanjeso z krwju. Čłowjek dyrbi so kałnyć do porsta (w bajcyč. 194 so mjenuje „mały palc“) a ze samsnej krwju so čertej

Mythiske bytosće łužiskich Serbow. 7na papjeru podpisać (přir. č. 186, 194, Lipskulijanowe łožo atd.)*).Zapisanje stawa so pak jenož na nĕšto lĕt, na 3, na 5 [přir.č. (67) a 193], pak z wjetša na cyłe žiwjenje. Štóž chce sočertej zapisać a sebi tak jeho słužby zawĕsćić, dyrbi na njehojenož zawołać abo patoržicu w połnocy na křižny puć hić.**)To pak je jara strašne. Jónu patoržicu nocy tež pjećo na křižnepuće dźĕchu, tam pak pokaza so jim tajke žałostne zjewjenje, zotřo wot nich rozym zhubichu a druhaj dwaj bĕdnje wumrještaj.***)Z cyła je kónc tych, kotřiž bĕchu so čertej zapisali, žałostny,kaž widźachmy hižo w bajcy č. 187 a kaž wohladamy hišće,hdyž budźe rĕč wo kuzłarjach. Wšitkich tajkich a druhichhrĕšnikow wočakuje hela.Ćeŕpjenja hrĕšnikow w heli pak su žałostne. Delnjoserbskipokĕrlušk (mojeje „Třećeje zbĕrki“ č. 82) praji po evangeliju:„We grund heli tam spłakuju a z tymi zubami škrympaju.“W basničcy wopisuje so wosebite khłostanje, přihotowane za rubježnikaLipskulijana, takle: Jako khromy čert njechaše młodźencejwopismo wróćić, rjekny wyšši čert: „Ćisńće jeho naLipskulijanowe łožo!“ A hnydom da khromy čert wopismo.Młodźenc pak so wopraša, kajke łožo Lipskulijan zmĕje. A wonijemu pokazachu łožo wot luteho žehliweho železa. Jako do njehoswój tesak tykny a jón zaso wućahny, bĕ jeho brink tak daloko,hač bĕ do łoža storčeny był, rozeškrĕty. — We podobnej Schulenburgowejbasničcy wotmołwichu čerći na tajke prašenje, zo budźetón rubježnik na tysac britwjach ležeć. W druhej pak so jehołožo wopisuje takle: To bĕše žehliwa („žagła“) kolebka, w kotrejžbĕchu zatykane žehliwe britwje a mjez nimi so wijachužehliwe zmije (wuže).†)*) W Schulenburgowej bajcy „Der wilde Jäger“ (W. Volkssag. 194)steji: Ći třo burja so dyrbjachu tomu hońtwjerjej (kiž bĕ we zwisku z čertom)z krwju do knihi zapisać, po čimž bu kniha do powĕtra ćisnjena.**) Schulenburg, W. Volkssag. 107. Přirunaj, štož bĕ prajene wonabyća kubołćika abo płona.***) Schulenburg, W. Volkssagen 195. Přir. z tym, štož budźe prajenewo kuzłarjach. Hladaj tež Veckenstedt, č. 7 a 8, str. 300; Rabenau,107.†) W. Volkssagen, 60. — W. Volksthum, 15.

8 Adolf Černý:Zahnać jeho móžeš z Božim mjenom, wosebje z mjenomBožeho Syna, z křižom a ze swjećenej wodu.(75.) W Grodku bĕše wušikny pobožny kowaŕ. Jónusebi da pola njeho nĕkajki ryćeŕ železne wodźeće dźĕłać. Toladźiwna wĕc, kowarjej so dźĕło njechaše radźić. Tuž přińdźek njemu w nocy cuzy kowaŕski, a tón to dźĕło dokonja, kotrežso mištrej njebĕ radźiło. Jako so jeho mištr wopraša, što sebiza swoju prócu žada, njechaše ničo mĕć, hač jeho podpismo.Mištr wotmołwi, zo nima tintu, tola kowaŕski wĕdźeše radu:„Tu je nožik, rĕzńće so a z krwju so podpisajće abo sčińće nĕkajkeznamješko, jenož křižik nic; křižow je wšak na swĕće dosć.“Na tym mištr spózna, kajkeho złeho hósća ma; wón połoži nablido wšitke pjenjezy, kotrež bĕ wot ryćerja za te wodźeće dóstał,a rjekny: „Jow wzmiće wšo w mjenje wšohomócneho Boha!Ja ničo njepodpisam.“ Při božim mjenje přewobroći so cuzbnikdo hawrona a z woknom wuleći. Tola na tym njebĕ dosć.W krótkim sebi nĕkajki cuzy kowaŕ napřećiwo našemu mištrejkowarnju natwari — a mištrej poča so zlĕ hić, přetožnowy kowaŕ wšo jara tunjo činješe. Tola to wšo mištra njemóžešewot Boha wotwobroćić — a wón skónčnje přez swoju pobožnosćnad złym dobu. Na dnju Božeho spĕća dyri błysk donoweje kowarnje a mištr widźeše, kak so tam čert we swojejprawej podobje do zemje přepadny. (Gräve, 61.)Tež próstwa k Božej maćeri pomha přećiwo djabołskejmocy:197. Kamjeńtna žaba w Jitru.Srjedź Jitra stoji wulka kamjeńtna žaba, wo kotrejž so taklepowĕda: Bĕše tam bur, kiž njemóžeše ženje ničo zatřĕlić, anizajaca, ani kurwotu. Tohodla je sebi wotmyslił, zo chce čertana pomoc wołać, štož tež sčini. Při tym čertej slubi, zo chceza 5 lĕt so jemu poddać. Tute 5 lĕt bĕ zbožowny: třĕleše jelenjowa zajacow telko, kelkož chcyše. Hdyž pak pjate lĕto dokhadźeše,poča w bojosći swj. Mariju wo pomoc prosyć. Wona jeho wusłyšaa rjekny: „Wal kamjeń před wrota, zo njeby čert nutřmóhł.“ Čert přijĕdźe a kamjeń wuhladawši njewĕdźeše, što bysčinił, zo njebychu ludźo jeho spóznali. Bur pak z woknom nanjeho wołaše: „Hdyž mje za hodźinu nimaš, mje njedostanješ.“

Mythiske bytosće łužiskich Serbow. 9,,„Derje!““ wotmołwi čert a chcyše kamjeń wotwalić; dokelž pakbĕ jara wulki, njemóžeše na nim dobyć, hdyž njechaše čertowemocy nałožować. Nĕtko poča swarjeć a zakliwać. Swjata Marijapak sčini z kamjenja žabu a ta na čerta poskakowaše a krjechtaše,zo dyrbješe před njej ćĕkać. Bur bu wumóženy, dokelž hodźinabĕ nimo. Z mjerzanjom wotłama čert štom a zarazy žabu.Ta sedźi tam hišće dźensniši dźeń.Michał Pĕtranc, pražska rukopisna Serbowka XX.Tež žohnowanje a modlitwy duchownych pomhaju přećiwohelskej mocy, čłowjek pak dyrbi hić k božemu blidu.Tola próstwa duchowneho pomha jenož tehdom, hdyž je wón cylesprawny; w bajcy č. 186 so praji, zo jenož próstwa třoch tajkichduchownych je spomožna; w slĕdowacej bajcy pak čitamy,zo jenož dźĕći móža być na tajke wašnje z mocy złeho duchawumóžene.194. Čertej zapisana.Před styrźasćimi lĕtami, ako som była źowčo hokoło źaseśilĕt, jo jadne źowčko, ako ze šule je było, rĕpu ryło na poli.Ruce stej jej wjelgin šćipałej, a wyma jo groniła, až by lubjejcartoj’ słužyła. Wy tym jo jĕła drožka a z teje jo k njej cłojekhustupił a jo přašał, lĕc njeby k njomu se pyrała na słužbu, ažpři njom buźo se lĕpjej mĕś, ak how tu rĕpu ryś. Ta jo groniła:„Cogo dla nic, to ja rada ’cu.“ Pyn jo dejała na přawej rucemały pale rěznuś a z tej křwju jo dejała se na papjerce pydpisaś.Pyn jo přišła domoj a jo maśeri hulicowała, až jo sepřistajiła na słužbu. Pyn staj starejšej šłej k fararjoj rady přašat.Ten jo gronił, až to nic dobrego njej’. Pyn su třo fararje zanju přosyli a bjatowali a wyna jo dejała k bóžemu blidu hyś.Nĕnt jo była wyt tog’ złego zasej přec. Dokulaž jo była hyšći wźiśecych lĕtach, togodla su mĕli fararje myc tog’ carta wytegnaś.Powĕdaše Maja Bosanka z Wjerbna w D. Ł.W basničkach a přiwĕrkach mjenuja so jako srĕdki přećiwodjabołskej mocy: pódkowa, lipowa bĕlizna a mĕrik.Hdyž maš mĕrik při sebi, njemóže tebi zły ničo načinić.*) Zo*) Schulenb., W. Volkssag. 269. Tam tež zdźĕluje, zo mĕrik je ponĕkotrych Barbarea lyrata Aschs., po druhich Oenothera biennis L. Hewakrĕka mĕrik Apium graveolus; tež boža martra (Mutterkraut, Matricaria Parthenium)rĕka mĕrik (Pful).

10 Adolf Černý:njeby zły duch do khĕže (do jstwy) přistup mĕł, dyrbiš wyše duriabo na próh z třomi hozdźemi přibić pódkowu, kotruž sypřipadnje na puću namakał. (Ib. 244.) Z lipowymi wokami(z powjazom wot lipoweje bĕlizny) móžeš tež čerta zwjazać*) az křudom, plećenym z lipoweje bĕlizny, jeho zahnać.**)W mnohich serbskich (podobnje kaž w druhich słowjanskicha tež nĕmskich) bajkach a basničkach njewustupuje zły duchwe swojej hroznej podobje a złym charakterje, ale jako wboha,smĕch wubudźaca bytosć, kotruž móžeš lohko wobšudźić a přewinyć— z jenym słowom: hłupy čert. Tón je tež do přisłowowa prajidmow přišoł. Wo hłupym čłowjeku praji so: „To jewbobi čert“ abo „hłupy čert“. Tež mamy přirunanje, widźomnjepowostank z nĕkajkeje basnički: ,,Trjechić, kaž čert do škórcow.“We wšelakich bajkach so powĕda wo njewušiknym, hłupym čerće,kak bu wobšudźeny [přir. č. (63), 195], kak je puki krydnył abokak su jeho ludźo hewak čwilowali (kowaŕ w basničcy „mudrykowaŕ“ čerćikam nosy wotšćipowaše, hl. tež č. 196), kak so z nimžona pjerje atd. Tu podawamy hišće slĕdowace bajki:195. Hłupy čert a swj. Pĕtr.Nĕhdy dźĕštaj swj. Pĕtr a čert kradnyć a wuzwolištaj sebinajprjedy swinjo. Swj. Pĕtr rjekny: „Ja wozmu sebi prĕdkownea ty zadnje.“ Tak dosta čert jenož wopušku wot swinjeća. —K swinjacej pječeni słuša kał, a tuž daštaj so do kału. Swj. Pĕtrrjekny: „Ty maš spódnje a ja zwjeŕšne.“ A tak dosta swj. Pĕtrhłowički a čert hłuby. — Nĕtk dźĕštaj neple***) kradnyć. Tupak čert rjekny: „Dwójcy sy mje zjebał, nĕtk pak chcu raz jazwjeŕšne mĕć a ty dostanješ spódnje.“ Tak mĕješe swj. Pĕtrneple a čert zelišćo.M. Wjesela, Łužiski Serb II. 36.196. Čert kehele kula.Nĕhdy bydleše čert na horje pola Kamjeńtneje Wolešinki amĕješe z wokolnymi wobydlerjemi swoje činjenje, přińdźe tež*) Praji so w basničcy, kotruž we Łazu zapisach.**) J. B. Šołta, Łužičan, 1876, 148.***) Po druhich rĕpu.

Mythiske bytosće łužiskich Serbow. 11druhdy do Hućanskeho młyna a přihotowaše młyńkej wšelakešibałstwo. Ale raz wabješe jeho młyńk, zo by na młynske kolesozalĕzł. Jako čert na kolesu sedźeše, pušći młyńk wodu, takzo bu čert hroznje zbity a sebi tež swoje nowe kholowy roztorha.Te pak je sebi potom sedźo na kamjenju pola Wolešinkipłatał. Na tym kamjenju widźiš hač do dźensnišeho dnja nožicy,paporstk, jehłu kaž z kamjenja wurubane, ale nĕtko je wšitkoz mochom zarosćene.*) — Pozdźišo je čert do Budyšskeho wulkehomłyna khodźił a tam z młyńkom wučinił, zo smĕ na pobočnymmlĕwnišću wón sam mlĕć. Dlĕjši čas to tak wosta; aleraz přińdźe do młyna nowy młynski, temu so to njespodobaše,wón nasypa tež na te pobočne mlĕwnišćo a mlĕješe tam. Na topřińdźe čert jara rozhnĕwany a hadrowaše so z tym młynskimhač do pukow. Tón pak tež khromy njebĕše, hrabny jeho a sadźijeho na młynski kamjeń, a točeše jeho na nim, tak zo so tekholowy zaso roztorhachu a čert krwawy z młyna ćekny.**) Tužpřisahaše sam při sebi, zo chce wšĕm ludźom wšu móžnu křiwdučinić a jich stróžeć, hdźež a kaž jenož budźe móc. Wón wudźĕłasebi wulku kamjeńtnu kulu a wulke kehele, te zestajana Wukrančanske pola (tam hišće nĕtko na knježich zahonachte dźewjeć dólčkow so znamjenja, hdźež su te kehele stałe) a kulešedo nich z Wolešinskeje hory; a to tak hroznje hrimotaše,zo nichtón wjacy we wokolnosći bydlić njemóžeše. Tola zjednaso čert zaso z Wukrančanskim młyńkom, kiž jeho narĕča, zo byjenož za dźeń raz kulił, a to na ranje, prjedy hač kapon zaspĕwa.Nĕhdy pak bĕše sebi čert přespał a potom tak z khwatkom kulił,zo kula do Wukranćic přibĕža a tam při puću ležo wosta, dokelžkapon runje spĕwaše. Wot teho dnja čert wjacy kehele njekuleše.Tydźeńske Now., 1844, 34. — H. Jórdan, Najrjeńše lud. bajki, 18.*) To so tež we wosebitej bajcy powĕda: Na Mało-Budyšinskej horjenjedaloko wot Krakečanskich hórkow je sebi čert junu na wulkim kamjenjusedźo kholowy płatał. Tam, hdźež je sedźał, je hišće dźensa woćišć jehoriće widźeć. Tež nožicy a naporstk, kotrež je pódla trjebał, su so w kamjenjuwućišćałe. Hdyž bĕ sebi tam čert tak kholowy zapłatał, wumy sebinohi w Delnjo-Hórčanskej rĕčcy, kotraž tohodla rĕka Čertojca. (Z Wuricpodał E. Herrmann.) — Přir. Gräve 194, Haupt I. č. 115 a 97.**) Přir. Haupt I. č. 97. — Pola Gräve, 124 ta wĕc hórje skónči:čert roznjemdrjeny hrabny młynskeho a roztorhny jeho kaž kózło.

12 Adolf Černý:W basničcy „Čert a kowaŕ“ (Schulenb., W. Volkssag. 188)poruči kowaŕ čertej, kiž po njeho přińdźe, zo by jemu škórnjepodał, kotrež su spody łoža; zo chce potom z nim hić. Jako bĕso čert pod łožo skhilił, bodźeše jeho ze žehliwym železom, takzo čert prošeše, zo by jeho pušćił.(76.) Do jenoho rĕzaka přikhadźeše čert a nichtó tam njechašesłužić. Jónu přińdźe nowy dźĕłaćeŕ. Wječor, jako wónworjechi ze zubami łuskaše, přińdźe čert a chcyše tež jedyn mĕć.Tuž jemu poda kamjeń. Čert skoržeše, zo jón njemóže rozkusnyć,a mudry towaŕš rjekny, zo chce jemu zuby nawótřić.Tuž jemu sčini hłowu do rĕzaka a poča jemu zuby pilować, zočert wołaše a slubi, zo wjacy njepřińdźe. Potom jeho pušći ačert ćekny a wjacy so njepokaza. (Veckenstedt, 304, č. 12.)Při zrĕčenjach z ludźimi bu čert husto wobšudźeny, kaž wbajcy č. (63.) a w slĕdowacymaj bajkomaj:(77.) Nĕhdźe twarjachu cyrkej. Tuž přińdźe jedyn a chcyšejim „kokuli“ (debjenje) na wołtaŕ wot zeleza sčinić; za to sebižadaše to prĕnje, štož budźe w cyrkwi křćene. Jako bĕ wšo hotowe,zawjazachu kocora do hłowaka a křćachu jeho. Jako bĕwukřćeny, hrabny jeho čert a wuhladawši, zo je kocor, ćisnyz nim před wołtarjom wo zemju, tak zo je tam hišće dźensadźĕra. (Schulenburg, W. Volkssag. 187.)(78.) Zadołženy młyńk stupi z čertom do zwjazka. Čertjemu dyrbješe natwarić nowy młyn, plestrować młyńkej puć přeztonidła hač do cyrkwje (tola plestrowaše jenož hač na dwĕ kročelepřed cyrkwju) atd. Jónu dyrbješe jemu čert žito, pšeńcu,wows a ječmjeń nakupić, domach wšo hromadu zmĕšeć a potomzaso po družinach rozdźĕlić. Skónčnje jemu młyńk da tupe synowewidlicy, zo by na nje jahlički napichował. Jako so točertej njeradźi, ćisny z widlicami, zawoła: „Njebudźech-li čertbył, móhł so pola tebje z čertom stać“ — a woteńdźe a ženjewjacy so njewróći. (Schulenb., W. Volkssag. 187.)*)*) Tu móžemy naspomnić bajku, kotraž so hewak wo lutkach a wosebjewo wódnym mužu powĕda. Raz zetka jedyn pachoł čerta, kiž měješena mjezy sedźo před sobu cyły tykanc a karančk piwa. Čert jemu rjekny,zo móže tykanc zjĕsć, ale dyrbi jón cyły wostajić atd. Přir. č. 25, 34, (18.),40, 142—144.

Mythiske bytosće łužiskich Serbow. 13Wosebje złe žony wĕdźa nad nim dobywać, a najbóle starebaby. Wšak so praji: „Stara žona hórša dźewjeć čertow.“ Jenatajka bĕ čertam hižo na swĕće nĕšto načiniła. Hdyž bĕ wumrĕła,wobarachu jej čerći z mocu do hele, a hdyž bĕ tam črij zhubiła,poda ji jón čert na kiješku. — Wo złych žonach so praji:„Ta ma čerta“, štož wukładuje legenda:197. Kak to přińdźe, zo su nĕkotre žony tak złe?Junu pućowaštaj Bóh tón Knjez a swjaty Pĕtr na zemi.Nadobo zasłyšeštaj wot nazdala wulki hołk a haru. Hdyž bližepřińdźeštaj, widźeštaj, zo so tam jena žona z čertom hadruje.Hdyž taj dwaj žanoho kónca nječinještaj, rozhnĕwa so swj. Pĕtra wotrubny ze swojim mječom wobĕmaj hłowu. Bóh tón Knjezpak chcyše škodu zaso zarunać, skhili so, wza hłowje a staji jejna ćĕła. Ale bĕ so přehrabnył: čertowa hłowa bĕ přišła na žoninećĕło a žonina na čertowe. Wot toho časa nĕkotre žony sutajke, zo so wo nich praji: „Ta ma čerta!“Z Khrósćic. Wozjewich hižo we Łužicy, 1892, 79.Z čertowym mjenom su nĕkotre rostliny pomjenowane,mjenujcy: čertowy potač (křipica), nĕm. Schachtelhalm (Equisetum);čertowa jabłoń, tež hłowonc, Crategus (nĕm. Weissdorn);jeje płody rĕkaju čertowe jabłučka; čertowe pazory,Lycopodium (nĕm. Bärlapp); čertowy wotkusk, Scabiosa (nĕm.Teufelsabbiss); cartowy wótkusk nĕhdźe w Delnjej Łužicy težrĕka Succisa pratensis.Serbscy studenći w Jindrichowym Hradcu w Čechachz lět 1600—1617.Podaštaj prof. J. Tajrych a dr. E. Muka.W Jindrichowym Hradcu (čĕs. Hradec Jindřichův, nĕm.Neuhaus, łać. Nova domus), wobwodnym mĕsće połudnjonarańšichČech při rĕčcy Nježarcy z 8500 z wjetša čĕskimi wobydlerjemia starym wot Jindřicha z Růže wokoło 1190 natwarjenymmócnym hrodom, załoži l. 1595 Adam II. knjez nad Hradcom,Hłubokej, Telčom a Pólnej, najwyšši purkhrabja kralestwa Čĕskeho,collegium jesuiticum z gymnasiom a seminarom za

14 Prof. J. Tajrych a dr. E. Muka:khudych studentow, kotrež hač do l. 1773 wobstoješe a kotrehožtwarjenja tam hišće dźensa stoja. Rjadownicy toho kollegia wodźachuswój gymnasij tak wubjernje, zo k nim do JindrichowehoHradca bórzy wučomcy ze wšěch kónčinow čĕskeho kralestwa arakuskeho kejžorstwa, haj samo z Pólskeje a Nĕmskeje khwatachu.Tuž je bjez dźiwa, zo tam tež młodźency z našeje serbskeje Łužicypřibywachu. Jich mjena su sobu zapisane w knihach:„Catalogus personarum collegii Novodomensis“, kotrež wobsahajumjena professorow a wučomcow, mjez tym zo druha težłaćanscy spisana kniha: „Historia collegii Novodomensis“ stawiznytutoho wustawa a jeho šulow podawa. Gymnasij dźĕlešeso do 6 rjadownjow, a wučomcy kóždeje rjadownje mĕjachu powašnju tehdyšeho časa swoje wosebite łaćanske pomjenowanje:w 1. (najnižšej) rjadowni rĕkachu parvistae, w 2. principistae,w 3. grammatistae, w 4. syntaxistae, w 5. poëtae a w 6. (najwyššej)rhetores.Mnohemu našich sobustawow budźe zajimawe zhonić, kotřiserbscy młodźency a kelko je jich w Jindrichowym Hradcu studowało,a samo za stawizny našeho serbskeho naroda to njejebjez wažnosće. Tuž je sebi sobustaw našeje Maćicy, kn. FrantišekTajrych, professor na gymnasiju tam, prócu wzał, wšĕte mjena a někotre přispomnjenki z teju horjeka mjenowanejuknihow wupisać, a ja sym je, dokelž bĕchu z wjetša khĕtroskepsane (wosebje mjena ródnych mĕstnow), zwuporjedźał, přełožił,přehladnje zrjadował a, hdźež bĕ trjeba, wujasnił.Serbski wučomc je we wonym „katalogu“ z wjetša po krajinjejako „Lusatius“, rĕdko jenož po narodnosći jako „Vandalus(!)“ zapisany; tuž so pola kóždeho njehodźi z wĕsta prajić,hač bĕše z rodom Serb abo Nĕmc; jenož pola nĕkotrych mamza nimale wĕste, zo bĕchu Nĕmcy, tola pak njejsym jich ze slĕdujcehozapisa wuwostajił, ale jenož jako Nĕmcow poznamjenił.Prĕni łužiscy młodźency přibychu potajkim do JindrichowehoHradca z lĕtom 1600, a wot toho časa studowaše jich tamhač do l. 1617 přeco bórzy mjenje bórzy wjacy, a wšitcy drjebĕchu stipendiatowje. Jich ličba bĕ po jednotliwych lětach (tolapak zda so mi, zo njeje zapis „katologa“ wšudźe cyle dospołny):1600: 3 — 1601: 1 — 1602: 3 — 1603: 1 — 1604: 6 —

Serbscy studenći w Jindrichowym Hradcu w Čechach z l. 1600—1617. 151605: 5 — 1606: 13 — 1607: 7 — 1608: 9 — 1609: 18 —1610: 12 — 1611: 12 — 1612: 9 — 1613: 13 — 1614: 9 —1615: 2 — 1616: 3 — 1617: 3. — Wšo hromadźe je potajkim w tutych lĕtach 48 łužiskich a z wjetša serbskich młodźencoww Jindrichowym Hradcu studowało, a samo jedyn (přir.čo. 12) leži tam pohrjebany w cyrkwi swj. Jana. Jich mjenapak su po rjedźe „kataloga“ tele:1. Anno 1600—1601 (poëta), 1602 (rhetor): Sigfridus Streuberus(Straiberus). Soraviensis. Lusatius: ze Žarowa wD.-Ł., bĕ drje wĕsće Nĕmc.2. An. 1600 (grammatista): Anselmus Streuberus. Soraviensis.Lusatius. Toho runja Nĕmc.3. An. 1600 (gramm.), 1602 (syntaxista): Johannes Belargus.Budissi[n]ensis. Lusatius. Pelargus drje: „Baćon“ abo n.„Storch“.4. An. 1602 (synt.), 1605 (rhet.): Joannes Lepus [Zajac?].Noschnicensis [mĕsto Neschwicensis]. Lusatius: z Njeswačidła.5. An. 1603 (synt.), 1604 (poëta): Ambrosius Benno. Lusatius.6. An. 1604 (synt.): Georgius Rostok. Budissi[n]ensis. Lusatius.7. An. 1604 (principista), 1605 (gramm.): Laurentius Paedarius(Pardarius). Ostroviensis. Lusatius. Serbski drje:Mužik, rodź. z Wotrowa.8. An. 1604 (princ.), 1606 (gramm.), 1607 (synt.), 1609 (humanista),1610 (poeta), 1611 (rhet.): Jacobus Leman (Wićaz].Crosticensis (Crosswiczensis, Crostwiczensis). Lusatius:rodź. Serb z Khrósćic; přir. čo. 29.9. An. 1604 (princ.): Matthaeus Hescha. Mariensteinens.[t. j. Mariensternensis]. Lusatius: Matej Heša z MarijnejeHwĕzdy.10. An. 1604 (princ.): Petrus Casselius. Smeimernensis [m.Schweinerdensis]. Lusatius: Pĕtr Kozoł abo Kózlik abo Kotołze Swinarnje, Serb; přir. čč. 24 a 36.11. An. 1605 (princ), 1606 (gramm.): Andreas Zenck. Budissinensis.Vandalus:*) Handrij Žeńk abo Synk z Budyšina.Serb.*) Vandalus znamjenja wuraznje Serba.

16 Prof. J. Tajrych a dr. E. Muka:12. An. 1605 (princ.), 1606 (gramm.), 1607 (synt), 1608(poet.), 1609—1611 (rhet.): Georgius Strancz (Stranc,Strantius, Strantz). ex Mariae Stella. Vandalus (1609Noholiensis. Lusatius. 1610 Nehelicensis. L. 1611 Nebelcensis.L.): Jurij Stranc z Njebjelčic. Serb. Bu 1611morjeny.*)13. An. 1605 (princ), 1606 (gramm.), 1607 (synt.), 1608 (poet),1609 a 1611 (rhet.): Antonius Mitsch. Budissinensis.Vandalus (1609 Lernensis. Lusatius. 1611 Nebeleczensis.L.): A. Mitš z Budyšina, pozdź. z Lejna (?) a Njebjelčic. Serb.14—16. An. 1606 (rhet.): a) Matthaeus Thomae. Marienthalensis.Lusatius: bĕ Nĕmc. — b) Urbanus Jacobus.Rulandinus. Lusatius: snano Serb. — c) Matthaeus Post.Lusatius.17. An. 1606 (synt), 1608 (poet), 1609 (rhet): LaurentiusPacholinus. Ostroviensis. Lusatius: Ławrjenc Pachołz Wotrowa. Serb.*) W „Catalogo personarum“ stoji: A. 1611 die 29 Junii accepto vulnerein conflictu rusticorum e vita migravit Georgius Strantz NebelcensisLusatius communione munitus et extrema unctione accepta in temploS. Joannis tumulo mandatus est. Wobšĕrnišo wo tom piše so w „Historiacollegii“, str. 38 a 42, a wĕc ma so z krótka takle: Jurij Stranc bĕše jakodohladowaŕ (praefectus) seminara swojich towaŕšow na překhodźowanjez mĕsta wuwjedł a z nimi k wudworej „Kanclíř (n. Kanzelhoff)“ blizko wsyRodinowa (n. Riedweis), wokoło hodźinu puća k dołhemu ranju wot Hradca,přišoł. Tam so bjeze wšeje přičiny burja z Rodinova, najskerje dla tehdyšichnabožinskich překorow rozhorjeni, z dobom na jesuitskich studentowwalichu, jich přebichu a praefekta Stranca zabichu. Wón bu pokhowanyw Hradcu w cyrkwi sw. Jana, a burja přińdźechu před sud knjenje LucijeOttilije, dźowki Adama II., załožerja toho kollegia. Ta pak mĕješe za mandźelskehoWylema Slawatu, kruteho katholika, kotryž runje tehdy z Jindrichohradskimimĕšćanami dla njedopjelnjenja majestatskeho lista kejžora RudolfaII. z l. 1609 jednaše. Je to tón samsny Slawata, kiž bu potom l. 1618z woknom Pražskeho hroda na dwór won ćisnjeny. Lucia Ottilia a WylemSlawata njechaštaj drje tych mĕšćanow hišće bóle přećiwo sebi rozhorićz powĕšenjom evangelskich burow a tuž spušćištaj tutym smjertne khłostanje.Burja pak dyrbjachu w Hradcu na třoch njedźelnych dnjach stać před durjemifarskeje cyrkwje za čas Božich słužbow, ćežke puta na nohomaj a zaswěćenuswĕčku w rucy. K tomu dyrbjachu złožić wulku pjenježnu pokutu,a připowĕdźene bu jim za podobny zły skutk w přichodźe smjertne khłostanje.

Serbscy studenći w Jindrichowym Hradcu w Čechach z l. 1600—1617. 1718. An. 1606 (princ), 1608/9 (gramm.), 1610 (synt.): JoannesBuck (1606 Bock). Crostwiczensis (1609 Croshitensis). Lusatius(1609 Wandalus): Jan Buk z Khrósćic. Serb.19. An. 1606/7 (princ), 1608 (gramm.), 1609 (synt.), 1610(zaso gramm.!): Joannes Scala. Crostwiczensis [Jan Skalaz Khrósćic]. Lusatius. Dimissus A. 1611. 17. Januarii.20. An. 1606 (princ): Martinus Molitor [Młyńk]. Lusatius.21. An. 1606 (princ.), 1607 (gramm.), 1608 (synt.): PaulusSutor [Šewc]. Lusatius.22. An. 1606 (princ), 1607 (gramm,), 1608 (synt.), 1609(hum.), 1610 (poet.): Paulus Crause (Crutius, Crusis, Crusius,Krusius). Crostwiczensis. Lusatius: Pawoł Krawc(skeps. Kruža) z Khrósćic.23. An. 1607 (princ.), 1608 (gramm.): Adamus Baltzer (AdamBalczer). Lusatius.24. An. 1608 (gramm.): Joannes Casselius. Lusatius; přir. č. 10.25. An. 1609 (synt.), 1611/12 (poet.), 1613 (rhet.): JoannesOlenius. Budissinensis (wot 1611 Smellensis). Lusatius:Jan Woleńk (?) z Budyšina, pozdź. ze Smjelneje. Serb.26. An. 1609 (synt.): Paulus Scultetus. Königswartensis. Lusatius:P. Šołta z Rakec. Serb.27. An. 1609 (synt.), 1611 (poet.), 1612 (rhet.): Adam(us) Judex.Nespiczensis [!]. Lusatius: Adam Rychtaŕ z Njeswačidła.28. An. 1609 (gramm.): Gregorius Dolenka (Delenka). Morgensternensis[!]. Lusatius: Hr. Delenčka z Marijneje Hwĕzdy.Serb.29. An. 1609/10 (gramm,), 1611 (synt.), 1612 (poet.), 1613(rhet.): Andreas Leman. Crostwiczensis (1609 A. Leinem.Roshiensis[!]). Lusatius: Handrij Wićaz z Khrósćic. Serb;přir. čo. 8.30. An. 1609 (princ), 1611 (gramm.): Joannes Butzk (1611Joannes Buteżka, drje Butczka). Morgensternensis. Lusatius:Jan Buck abo Bucka z Marijneje Hwĕzdy. Serb.31. An. 1609 (princ), 1610 (gramm.), 1611 (synt), 1612(poet.), 1613/14 (rhet.): Jacobus Judex. Crostwiczensis(Kroswicensis, Groswiczensis). Lusatius: Jakub Rychtaŕz Khrósćic. Serb; přir. čo. 35.2

18 Prof. J. Tajrych a dr. E. Muka:32. An. 1609 (princ), 1610 (gramm.): Lucas Jer(r)eb. Wittgenawensis(Witgenaviensis). Lusatius: L. Wjerab z Kulowa S.33. An. 1609 (princ): Matthias Dominiculus [Knježk]. Witgenaviensis.Lusatius.34. An. 1609 (princ.): Leo Clausch. Ostriczensis. Lusatius:najskerje Nĕmc.35. An. 1609/10 (princ), 1611 (gramm.), 1613 (synt.), 1614/15(poet.): Joannes Judex. Witgenawiensis (1609 Witgawniensis[!]), 1613—15 Crostwiczensis. Lusatius: Jan Rychtaŕz Kulowa, pozdź. z Khrósćic. S.; přir. čo. 31.36. An. 1610/11 (gramm.), 1612 (synt.), 1613 (human.), 1614(rhet.): Andreas Kesselius (1614 Kasselius). Sweinarniensis(Schweinherdensis, Schweinerensis). Lusatius: Handrij Kozołabo Kotoł ze Swinarnje. S.; přir. čč. 10 a 24.37. An. 1610 (princ), 1611 (gramm.), 1612 (synt.), 1613(hum.), 1614 (rhet.): Georgius Molitor. Crostwiczensis(Croswiczensis). Lusatius: Jurij Młyńk z Khrósćic. Serb.38. An. 1611 (synt.), 1612 (poet.), 1613/14 (rhet.): Joannes Nicolai.Lubernauiensis [tola drje za: Lubenauensis]. Lusatius:Jan Nikolai z Lubnjowa.39. An. 1611 (princ.): Antonius Molitor. Crustwiczensis. Lusatius:A. Młyńk z Khrósćic; přir. čo. 37.40. An. 1612 (synt.), 1613 (hum.), 1614 (rhet.): Georgius Judex.Witgenawiensis (1614 Crostwiczensis). Lusatius: JurijRychtaŕ z Kulowa, pozdź. z Khrósćic; přir. č. 35.41. An. 1612 (princ), 1613/14 (gramm.), 1616 (synt), 1617(poet.): Ambrosius Leman. Crostwiczensis (wot 1614 Prauicensis,Praevicensis). Lusatius: A. Wićaz z Khrósćic,pozdź. z Prawoćic. S.; přir. čč. 8 a 29.42. An. 1613 (synt.): Joannes Rabka. Vitgenawiensis. Lusatius:Jan Rabka z Kulowa. Serb.43. An. 1613 (synt.), 1614 (poet.): Blasius Buchman(nus).Nespiczensis (Neschicensis t. j. Neschwicensis). Lusatius:Błažij Buk (?) z Njeswačidła. Serb.44. An. 1613 (gramm.): Martinus Bukovinus. Tinensis [zaKinensis]. Lusatius: Marćin Bukow abo Buk z (Hornjeje?)Kiny. Serb.

Serbscy studenći w Jindrichowym Hradcu w Čechach z l. 1600—1617. 1945. An. 1613 (princ.), 1615 (gramm.), 1616 (synt.), 1617(rhet.): Andreas Kober (Coberus). Wittgenawiensis. Lusatius:Handrij Kobela z Kulowa. Serb.46. An. 1614 (poet.): Joannes Judex. Schmechwiczensis. Lusatius:Jan Rychtaŕ ze Smječkec. Serb.47. An. 1616 (gramm.): Urbanus Cuculus. Budissin(ensis).Lusatius: Hurban Kokla z Budyšina. Serb.48. An. 1617 (rhet.): Mathias Knesko. Lusatius: Matej Knježk.Serb.Zo so z l. 1617 z dobom studowanje serbskich młodźencowpřetorhny a do cyła přesta, ležeše w tehdyšich politiskich wobstejnosćach.Dźeń 23. meje l. 1618 bu Wylem Slawata, mĕstodźeržićelčĕskeho kralestwa, knjez nad Jindrichowym Hradcom aškitowaŕ tamnišeho jesuitskeho kollegia, na Hradčanach w Prazyz woknom won ćisnjeny, a evangelske knježerstwo wuda 1. junijadekret na wuhnaće jesuitow z Čech. Hižo 6. junija wućežechutući z Hradca, a z tym bu na dalše gymnasij a seminar zawrjeny.Dźeń 8. novembra 1620 bu z bitwu při Bĕłej Horjepola Prahi čĕski narod zaso podćisnjeny, a jesuići wróćichu so17. decembra 1620 do Jindrichoweho Hradca. Serbscy młodźencypak so tam wjacy njewróćichu; přetož we jich wótčinjea wokoło njeje howrješe žałostna 30lĕtna wójna, a při wobzamknjenjumĕra w Prazy 30. meje 1635 z woleŕskim wjeŕchom sakskimJanom Jurijom I. wotstupi kejžor Ferdinand II. tutomujako dźĕdźičnemu knjezej cyłu Hornju a Delnju Łužicu (z wuwzaćomKhoćebuzskeje krajiny), a tak přestachu jeje poćahiz čĕskim kralestwom.Dodawki k serbskemu słownikej.Zestajał Jan Radyserb.Sadaŕka, Obsthändlerin.sadnišćo, Obstplantage.saducejski, sadduzäisch.sahački, pl., Haftwürzelchen derKletterpflanzen.(Pokračowanje.)Sahowanje, Abklasterung.sakraŕski, flucherisch, lästerlich.samačk, Kind, welches gern allein ist.samokhwalc, ein prahlsüchtigerMensch.2*

20 Jan Radyserb:Samolutkosć, Alleinsein, Ausschließ=lichkeit.samomyslnosć, Eigensinn, Hart=näckigkeit.samoswójnik, Selbstling, Egoist.samosydak, Alleinsitzer, Gesellschaft=meider.saniska, pl., unförmlicher Schlitten.santorjaty, salbadernd.santorjeńca, unausstehliches Ge=wäsch.santrowańca, zankhafte Polterei,übereifriges Schelten.santrowaty, polternd, lebhaft aus=zankend.sapotanje, Geflacker.sazarić, Essenkehrer sein.sazarjowy, des Essenkehrers.sazaŕski, schornsteinsegerisch.sazyska, pl., abscheulicher Ruß.sažeński, klasterlang.scychnowańca, wildes Zermachen,Vergeuden.scychnowanje, Vergeudung, Ver=schleuderung.scychnowanski, vergeuderisch, zer=störerisch.sčinjeńčko, kleiner Handgriff, un=bedeutender Leibesschaden.sčinjeŕ, Verüber.sćehnina, Schinken, Schenkelfleisch.sćehnjeny, krumm gezogen.sćĕnjenje, Schattenwurf.sćeŕpnjenosć, Zustand des „Ein=geschlafenseins“ eines Gliedes.sćeŕpowanje, periodisches „Ein=schlafen" der Glieder.sćežčička, äußerst schmaler oderlieber Fußsteg.sćežoraty, mit Masten, großenStangen versehen.sćichnosć, ruhiges Wesen, stille Art.sćiknyć, kümmerlich verenden.-njenje, -njeny.Sebičnik, Selbstsüchtler.sebiwodawaŕ, leichtsinniger Sünder.sebjekhwalak, -leŕka, Person vollerSelbstlob.sebjemórc, Selbstmörder.sebjewaženje, Selbstachtung.sebjezjebak, sich selbst betrügenderMensch.sedłačojty, ackerwindenähnlich.sedlisko, unförmlicher Sattel.sedmačkaty, mit Sternblumen ver=sehen.Sedmihródska, Sedomhródska,Siebenbürgen; sedmihródski,siebenbürgisch.sedmika, die Sieben in der Spiel=karte.sedźeńca, langes Gesitze, säumen=des Wegbleiben.sejmowaŕ, Teilnehmer an Land=tagsverhandlungen, Reichstags=mitglied.seklkaty, mit kleinen Schleifen ver=sehen.sepjenje, das Aufhäufen.serbinski, Serbin anbetreffend.(Wendische Kolonie in Texas.)serbsko-nĕmski, wendisch=deutsch.serliči, von Waldmeister.serpjowanje & serpowanje, dasSicheln.seršćikaty, mit kleinen Borsten.Sibirska, Sibirien; sibirski, sibi=risch, rauh.Sidonska, Umgegend von Sidon;sidonski, sidonitisch.simsonski, simsonhaft, riesenstark.sinaitiski, den Berg Sinai betr.skakotačk, hüpfendes Vöglein.skamjenjowanje, Tötung durchSteinigung.Skanečan, Skanečanka, Person ausCannewitz; skanečanski, von C.skapkowanje, Zusammentröpfelung.

Dodawki k serbskemu słownikej. 21Skasać, einschnüren; skasanje, Ein=schnürung.skažernja, Stätte des (sittlichen)Verderbens.skibkowanje, Zerschneiden in win=zige Streifen (Brot, Kuchen).skisnjenje, plötzliches Sauerwerden.składmo, Niederlage, Schatz.składnik, Einsammler der Auflage,Schatzmeister.składowak, lumpiger Beisteuerer,Aufleger bei Sammlungen.składowanje, das Zusammenlegen,Auflegen des Hochzeitsgeldes.sklacnjenje, Hinfallen beim Hinken.sklepanka, dürftig Zusammenge=klopftes.sklepotanje, plötzliches Klapper=geräusch von kurzer Dauer.skliskanje, kurzes Plätschern.sknježenje, Bemeisterung, völligeBeherrschung.skobaŕka, Zupferin (von Wolle, Heu,Charpie).skocorjak, skocorjawa, Person, dieleicht in Zank und Streit gerät.skoćina, allerhand Vieh.skokaŕ, sprungmäßiger Läufer.skomjelojty, mit klarem Abfall ge=mengt.skóncowak, Zerstörer, Umbringer.skonjenje, Beendigung, völligeAusführung.skonjowaŕ, -ŕka, Beendiger (=rin)angefangener Verrichtungen.skopanje, das Fertighacken, dasSchlagen des Pferdes.skorizny, pl., Rindenabfälle.skóržbak, hartnäckiger Prozessierer.skosćenje, Verknöcherung.skotodrač, Viehschinder, Tierquäler.skotomór, Viehseuche.skotowiki, pl., Viehmarkt.skrakot, plötzlicher Krach.Skrakotać, plötzlich erkrachen.skrjepjenka, kleiner Regenschauer.skrutnik, -nica, scharfe, strengePerson.skrytba & skrytwa, völlige Deck=ung, Dachung.skřiwdź-ak, -awa, absichtlicher Be=leidiger, =rin.skřiwjenje, starke Beugung, Krümm=ung.skudźerjawjenje, allmähliches Kräu=seln der Haare.skulenje, das Zusammenschieben,=walzen, =wälzen, =kollern.skupak, Geizhals.skušowaŕ, -ŕka, schlauer Erkun=diger, =rin, Ausforscher.skwačenje, völlige Biegung, Haken=bildung.skwačenosć, Gebogenheit, Haken=förmigkeit, Geducktheit.skwačeny, krummgebogen, geduckt.skhadźowańca, ein großes Sich=versammeln.skhadźowanišćo, Versammlungs=stätte.skhadźowanka, Versammlung, üb=liche Zusammenkunft.skhilenosć, Niedergebeugtheit.skhmanjenje, das Tauglichmachen.skhnyće, das Trockenwerden.skhorjowanje, öfteres Erkranken.skhripjenosć, Zustand der Ver=krüppelung.skhrobleny, ermutigt, unternehmungsbereit. =skhrósćenje, gänzl. Struppigwerdenskhudnjenosć, Verarmungszustandskhudnjeny, verarmt.słapaŕ, słapjeŕ, Häscher, Scherge,Aufpasser.słódkawa, Süßbirne, Zuckerbirne.słódkohubka (Süßmündchen), holdeSprecherin, Küsserin.

22 Jau Radyserb:Słódkula (masc. & fem.), süßelndePerson.słódnjenje, das Süßen (Süßmachen,(Süßwerden).słonizna, Pökelwürze.słonjanka, Sonnengold oder gelbesKatzenpfötchen (Helichrysum arenarium).słónkować, das Amt der Salzmesteverrichten; słónkowanje.słowopołny, wortreich.słowopóžerak, Wortverschlucker,mangelhafter Aussprecher.słowopóžeraty, aus Überhast oderMaulfaulheit Wörter weglassend.słowoskupc, ein Wortkarger.słowoskuposć, Wortkargheit.słózniwosć, Milzsucht, auch: słóznjawa.słuchaj! paß auf! spitze die Ohren!imp. zu słuchać.slapotanje, Geschlapper.slĕbork, Silberschaum.slĕdowanje, Nachfolge, Nachahm=ung.slĕdźaty & slĕdźity, spursuchend,abenteuernd.slepjawa, berückendes Weib.slinjawa, Speichelfluß.slinjenje, das Benetzen mit Spei=chel.slipotańca, gieriges Geschnappe.slipotanje, das Leckern, Leppern.sližikaty, voller Mottenwürmchen.sližojty, schmerlenähnlich.slowčiny, pl., Pflaumenplantage.smĕchi-hrajki, pl., Scherzspiel.smĕjawy, lachsüchtig.smĕjkotanje, stetes Lächeln.smĕwknjenje, kurzes Lächeln.smĕwkula, Lächlerin.smileŕski, erbarmungsvoll.smilnosćenje, Mildstimmung, Rühr=ung zum Erbarmen.Smječkečan, -nka, Schmeckwitzer,=in; smječkečanski.smjelzynišćo & smjelznišćo, Platzmit Riedgras.smjerduch, Lump, Stänker.smolanka, Pechnelke (Lychnis viscaria).Smoličan, -nka; smoličanski, ausSchmole (Vorwerk b. der Seidau).smorženki, pl., nutzlose Kleinigkeiten.smorženko & smoržičko, Interjektionfür nicht unfreundlicheVerneinung.smoržica, Morchelsuppe.smoržina, die Morchelarten.smučkowanje, sticheln (mit der Na=del), mit kurzen Stichen nähen.smykańca, öfteres Ausrutschen(bei Glatteis), Schlittern.snadnostka, Geringfügigkeit, win=zige Sache.snĕholenje, schwaches Schneien (beiWindstille).snĕhonošny, schneetragend=schnee=bringend.snĕhowańca, großes Geschneie.snĕhowanje, das Schneien.snĕhuška & sněžička, Schnee=glöckchen.snjećiwosć, Brandigkeit des Ge=treides.snopowaty, viel Garben gebend.snuchleńca, Schnüffeln, gierigesGesuche.snuchlisko, widerwärtiger Schnüff=ler, Kontrolleur.snuchotaty, schnüffelnd.sobučućiwy, mitfühlend, anteil=nehmend (in Freud und Leid).sobućeŕpnosć, Mitleid.sobukazanje, Einladung zum Mit=essen (seitens bereits Speisender).sobuknjez, Mitherr, Nebenherr.sobukrajan, Landsmann.

26 Jan Radyserb:Sydrina, Käsestoff.sydrječkojty, kleinen Reibekäsenähnlich.sydrječkowac, kleine Reibekäse be=reiten; sydrječkowanje.syjawa, Säemaschine.sykanisko, grober, schlechter Hecker.sykawnja, Spritzenhaus.sykorkaty, mit (viel) Meisen.syłka, kleine Schar.syłobik, syłorik = sołobik.sylnjawosć, Kraftgiebigkeit (vonSpeisen).sylnohrimaty, stark donnernd, an=rasaunend.sylnorěčny, nachdrücklich redend.sylnosćeŕ, Kräftigmacher (Gott).sylzojtosć, sylzosćiwosć, Neigungzum leichten Thränenerguß,Weinerlichkeit.symješkaty, reich an kleinen Samen=körnchen.symjoku , f., Samenkauf.symjolutowanje, Samensparerei,kärgliche Aussaat.symjolutowaŕ, Sparer bei derAussaat.symjomĕń, f., Samenwechsel.syna-syn, des Sohnes Sohn.synkować, oft „Söhnchen“ sagen;synkowanje.synkowaty, mit Knaben zärtelnd.synodobjerk, Resteinheimsung desHeues.synokćĕw, Heublüte.synokopjenje, Heuschoberung.synoku , f., Heukauf.synosyčk, Heumäher; synosyčenje,Heumahd.synowy, das Heu betreffend.synušk, das liebe Söhnchen.sypak, ungeschickter Schütter.sypańca, großes Schütten,feln.Schau=Sypanki & sypolenki, pl., herunter=gerieseltes Erdreich.sypawka, Streubüchse (für Pfeffer,Zucker ec.).sypičkaty, mit Masern.sypičkojty, masernartig (Hautaus=schlag).sypnjenje, Zusammensturz, Nieder=fall.sypnjeńčko & sypoleńčko, schwa=ches Herabrieseln (trockner Sub=stanzen), schwaches Aufstreuen.sypnosć, Ausgiebigkeit beim Drusch.sypotanje & sypolenje, bröcklichesNiederfallen.sypotawka, bröckliches Zubrot ausMehl, Fett und Salz.sypy, pl., Dämme, Schanzen.syrik & syrk, Schwefel.syrjenje, das Feuchtwerden (vonWunden ec.); das Schwefeln.syrkotać, zirpen (von Grillen,Heimchen); syrkotanje.syrkotaty, zirpend.syrojĕdźk, Rohesser, Liebhaber un=gekochter Speisen.syrojtosć, gelinde Feuchtigkeit, Halb=gare der Kochspeisen.syrotownja, Waisenhaus.syrwatkojty (syrowatkojty), mol=kenartig.sytkopas, Bruchband.sytkopuk, Netzbruch.sywička, bläuliche Täubin.sywikojty, hellblau, wasserblau.sywka, Säetuch.š! Pst! (Beschwichtigungslaut).šacowanje, Schätzung.šacowaŕ, Taxator.šamałosć, Ruppigkeit, Krüppel=haftigkeit.šap-ak, -awa, latschende Person.šapańca, Geschlurre, Latscherei.šarlatojty, scharlachähnlich.

Dodawki k serbskemu słownikej. 27Šarlatowy, von Scharlach.šataŕka, Feinwäscherin, Waschfrau.šatki, kleine Wäschestücke: Vor=hemdchen, Kragen ec.šćankojty, lolchartig.šćebotańca, großes Geschnatter.šćĕk-anc, -awa, schäkernde Person.šćĕkańca, großes Geschäker.šćĕkanka, Schäkerei.šćekotańca, helles Geschnatter,(figürl.) Weibergeträtsch.šćekotawa, Schnatterliese.Šćĕpanowy, des Stephanus.šćepjatkować, kleine Prisen nehmen,zusetzen.šćěpjenk, veredelter Baum, ge=impftes Kind.šćěpjernja,šćěpnišćo, Obstbaumschule.šćerkač, auch: Klapperapfel.šćerkować, schwach gefrieren.šćihlisko, bunt aufgeputztes Weibsen.šćipanki, pl., Pflückobst.šćipcy, pl., Lichtschere.šćipliwosć, Neigung zu beißenderSatire.šćipnjeńčko, ein schwaches Zwicken.šćipnjenje, ein Knipp, Zwicker.šćokowišćo, Waldstelle mit Baum=stümpfen, Mund m. Zahnsturzeln.šćonaty, voller Wanzen.šćonišćo, Zimmer voll Wanzen.šćowkotać, belfern.šćowkot-ak, -awa, Person, welchebelfert.šćowkotaty, belfrig.šćuč-ak, -awa, Schnüffler, =rin.šćudraty, struppig.šćudrawjenje, das Struppigwerden.šćudrisko, häßl. strupp. Strauch.šćudrišćo, šćukaŕ, šĕdźiny šĕrach & Hechtestecher. -rak, Gestrüpp. -zny, Gräuling. pl., graue Haare.Šerc, Scheucher, Vertreiber.šĕrjak, ein aufgeblasener Mensch,Renommist.šĕrobrodaty, graubärtig.šĕrojtosć, Grauhaarigkeit.šĕrokołopjenaty, breitblättrig.šĕrokolicaty, breitbackig.šĕrokostupaty, breitspurig einher=gehend.šěrokowosrjedkaty, breitbeetig.šĕrozeleny, graugrün.šĕsćikolesaty, sechsräderig.šĕsćikónčkaty, mit sechs Spitzen.šĕsćikroškaŕski, für sechs Dreier.šĕsćiłopješkaty, sechsblättrig.šěsćimĕsto, eine Sechsstadt derLausitz.šĕsćimĕšćanski, sechsstädtisch.šěsćinóžkaty, sechsfüßig.šešerc, zottiger, struppiger Mensch.šewcecy, pl., dieFamilie desSchuh=machers.šibačkojty, harmlos schelmisch.šibšib! Lockruf der Schafe.šijač, Großhals.šipleńea, Geklaube.šipleŕ, -ŕka, klaubende Person.šiškač, Langstiel (vom Obst).šižolić (onom.), säuseln, flüstern;šižolenje.škabraty, voller Schaben, Un=geziefer.škabrina, das Schabengeziefer.škałobaty, mit Ritzen, Spalten.škałobička, ein Ritzchen, Spältchen.škałobičkaty, vielfach geritzt.škarak, Aufwiegler, Hetzer.škawron == hawron.škerjedźak = skerjednik.škewrjeńca, große Kläfferei.škitanc, ein Schutzverwandter.škitanje, -owanje, Beschützung.šklarnja, Schüsselstellage.škleńčanka, Eisapfel.

28 Jan Radyserb:Škleńčerjecy, Familie des Glasers.škleńčerjenje, Betrieb der Glaserei.škleńčkowaŕ, ein Gläseler, Schnäp=seler.šklica, Becken.škórnjaty, gestiefelt.škowrjak, elender Spinner.škowrjaty, überdrehend.škowrončkaty, reich an Lerchen.škrĕkańca, Gekreische.škrĕkawka, junger Eichelhäher.škrjebjet = škrjebot.škrjebjetawa, auch Umname fürTrompete.škrjepolić, onom., für Rebhühner=ruf; škrjepolenje.škrjepot, Geschmetter.škrjepotać, prasseln, schmettern;škrjepotanje.škrobić, stärken (Wäsche mit Kraft=mehl).škrobjeŕka, Plätterin, Feinwäscherin.škrućisko, ungeheure Eisscholle.škrutaty, mit Eisschollen versehen.šlapańca, hastiges Geschlinge.šlapnje-nje, das Verschlingen aufeinmal.šlapotanje, das Läppern.šlar-ak, -awa, schlürfig gehendePerson.šlaranje, das Latschen, Schlürfen.šlaraty, schlürfend, latschend.šlimpawa, Kleiderschleppe, Schmutz=liese.šlincysko & ) unförmliches Stückšlinčisko, ) Bleichleinwand.šlip, leichter Peitschenhieb.šlipaty, aus schmalen Fetzen be=stehend; flatterlumpig.šlipka == šlapka.šližikaty, mit viel Fischchen (Motten).šlundrisko, erzlüderliches Weib.šmarkaty, voll kleiner Ritze.šmatanje, Taumelei.Šmataty, taumelnd, verfitzend.šmatawosć, Taumlichkeit, Unsicher=heit im Gange.šmotawosć, Krummbeinigkeit.šnypotak, schnüffelnder Sucher.šosarjecy, Familie des Verwalters.šowčkaty, mit viel kleinen Nähten.šparak, auch: Anreizer, Aufwiegler.šrótowańca, starkes Rasseln, Ge=räusch.šrótowańčko, schwaches Gerassel.šrubica, Schraubenmutter.šrubowaŕ, -ŕka, schraubende Person.šrumić, -otać, dröhnend rauschen;šrumjenje.šrumjaty, brausend, rauschend.šrybarjecy, die Lehrersfamilie.štambora, hohe Stelze, lange Stange.štamborak, Langbein.štamboraty, langbeinig.štanowy, mit Epheu bewachsen.štapotać, kurzschrittig gehen.štapot-ak, -awa, trippelnde Person.štapotanje, das Trippeln.štapotaty, trippelnd.štomikaty, mit viel Bäumchen.štomina, der Baumbestand.štruncysko, großes unangenehmesWeib.štrymparjecy, Strumpfwirker=Familie.štynkawa, das Hinkübel, die Hinke.štyrikřidleškaty, vierflügelig.štyriposkhodny, 4 Stockwerke hoch.štyripromješkaty, vierflechtig.štyripuntaŕ, Bierpfünder (Brot).štyripuntowski, vierpfündig.štyriróžkowny, quadratisch.štyristołpaty, mit vier Säulen.štyriwoknaty, vierfenstrig.šubak, Pelzbauer, Pelzmärtel.šubaty, verpelzt, großpelzig.šučenje, Gebrause.šuknjeńčko, kurzes Gevisper.

Dodawki k serbskemu słownikej. 29Šuknjenje, rasches Zuflüstern,šukotańca, unleidliches Gezischel.šukotańčko, äußerst leises Geflüster.šukotanje, Geflüster, Gezischel.šulski, die Schule betreffend.šumjeńca, mächtiges Gesause,šurać, šurnyć, schlurfen, rascheln;šuranje, šurnjenje.šuraty, schlurfig, raschelig.šuskanje, hastiges Getreibe, Getolle.šuskaty, tollend, überhastend.šuskawosć, fahriges Wesen.šuskot-ak, -awa, fahrende, über=hurtige Person.Šwabska, Schwabenland.šwalčenje & ) Beschäftigung deršwalčowanje, ) Näherinnen.šwapotać, plappern, plärren.šwapot-ak, -awa, Plappermaul.šwapotańca, Geplapper, Geplärr.šwapotanje, das Plappern.šwapotaty, plappernd, labrig.šwarnosćiwy, Sauberkeit liebend.šwarnušk, nettes schmuckes Mädchen.šwihak & šwihel,Regen.šwihaty, peitschend, pfeifend.šwikańca, starke Geißelung.šwipica, lange dünne Gerte.peitschenderšwižnota = šwižnosć.šwižolenje, sanftes dünnes Gesäusel.šwižolić, schwach säuseln.šwjechtańca, überlautes Geträtsch.šwjechtaty, hell schnatternd.šwjechtawy, geschwätzig.šwjerčenje, das Schwirren, Zirpen.šwjerčować, mit Briefen durch=setzen; šwjerčowanje.šwjerčowc, Besenginster.šwjerčowcaty, mit Ginster be=wachsen.šwjerč tola! Ei der tausend!šwjerknjenje, ein kurzer Schwirr.šwójdy, Zuruf: links ab.šwórać, dumpf schwirren.šwór-ak, -awa, rasaunende Person.šwórčaty &šwórkotaty, schwirrend,rieselnd, leise rauschend.(Pokračowanje.)Kak pišomy změkńeńe samozukow a palatalne ,,r“w delnoserbšćińe?Rozpomina Bogumił Šwjela.Wót wšyknych pśiwzety přawopis smy do nĕta w delnoserbšćińelĕbda mĕli, nejž eńej analogiski. Kuždy pišo kakožse jomu nejžlĕ ej zdajo. Wósebny rozdźĕł mjazy wšakimi spisaŕamihobstoj w huzna eńeńu zmĕkńeńa samozukow a palatalnego„r“. W pśiducym ’cu hopytaś, ku skóńcnemu huzjadnańutogo přašańa nĕco pśinosyś.I. W nĕtejšnej dobje delnoserbskego pismowstwa (niźi wótlĕta 1860) huzjaẃaju spisaśele zmĕkńeńe samozukow pak ze smužkuna pśedstojecym sobuzuku pak z pismikom „j“ pśed mĕkkimsamozukom. Wĕstych přawidłow za to ńamaju, ale hopytaju a

30 Bogumił Šwjela:pósłuchaju, kak luźe zmĕkńenosć hugrańaju a po tom pišu. Sewĕ, až pśi takem zachopinańu wĕsta ńehobstawnosć se knĕžy,a młogi raz wiźiš w jadnych knigłach smužku, źož w drugichwe tom samem słoẃe ,,j“ stoj a na hopak.W pismach z analogiskim přawopisom, kotrež jano gornoserbskimwĕdomostnym casopisam pśisłušaju, su hudawaŕe erẃej(hokoło 1880) doslĕdnosći dla pśecej smužkowali. To pak źopśeśiwo zakonam delnoserbskego jĕzyka a pohušy rozdźĕł wótgornoserbskego přawopisa. Wósebńe teje slĕdneje zawiny dlahuzna eńa se nĕto we wónych casopisach zmĕkńenosć pśed samozukamiwšuźi z pismikom ,,j“. Dokładńe rozgrańa wo tom kn.dr. Muka na 19. strońe swójeje rĕcnicy.Zjadnosć z Górnymi Serbami tež w přawopisu žycymy wóthutřoby. Ale analogiski přawopis musy ze pla nas DelnychSerbow z „nimskim“ zmakaś. Lec pak by hužytne było, w ludowychknigłach doslĕdńe jotowaś, ńewĕrim. Welgin wĕcej bynam škóźeło, gaby pśi źinsajšnych hobstojnosćach, źož nakładbiblije a póžedańšych nabóžnych knigłow we smužkowatem pisuna lĕtźasetki dosega, kśĕli wót cytaŕow pominaś, aby hyšći drugipřawopis pśinahuknuli. Studujuca młoźina jo knigły „Kósykowepĕsńe“ dała śišćaś po wónych zasadach, ale źĕk kupowaŕow ńebĕšoẃeliki. Te abejcejaŕe, kótrymž k lubosći dejało ,,j“ stojaś,dokulž jo wĕcej nadpadne, humjatowachu nam, až ’comygórnoserbsku rĕc zawjasć a te rozymńejše, kótrež „Casnik“a „Maśicne spisy“ cytaju, skjaržachu, až jim take noẃeńepśi cytańu zaźĕwa. To teke nichten ńamóžo prĕś, až te ẃele ,,j“cytaŕa zmuce a hobśĕźe. Togodla musymy na pódłožku ludowejerĕcy za přawopisnymi zasadami pytaś, kótrež wócyma a hušomaroźonego Delnołužycana naprĕki ńejsu a cuzemu lažko k hobpřimĕśusu. Nĕžli se góźi, take přawidła hustawiś, tŕebamy jasnosć,kak ludowe husta zmĕkńeńe samozuka hugrańaju.Do přašańa pśichada zmĕkńeńe pó sobuzukach b f g k mn p r w. We wĕstych padach słyšy se pśi tych sobuzukachzmĕkńeńe jano kaž słaby pych, w drugich kaž cyste ,,j“, a w nĕkotrychstoj jogo křutosć mjazy tyma extremoma.Pśed „e“ znĕjo po wšyknych tych sobuzukach zmĕkńeńe docysta słabé, jano gaby to „e“ pśi hugrańańu třochu na ,,j“ tło-

Kak pišomy zmĕkńeńe samozukow a palatalne „r“ w delnoserbšćińe ?cone było, we pismu pśipowĕźujo se to dosegajucno ze smužku,na pś.: tebé, stu eńe, cerẃeny (cytaj: teb i e, stup i en i e, cer wi eny).Pśed samozukami a o u, gaž po gubnikach (labialach) bp f w m stoje, hugrańa se mĕkkosć kaž cyste ,,j“, na pś.: ńeb-jo,chap-jašo, tref-jony, wjasoły (cytaj: w jasoły), zem-ju.Tosame płaśi pśi gjardłownikoma (gutturaloma) g k (źož jozmĕkńeńe jano móžne), na pś.: skjaržyś, kjarmuša, gjarnc, gjardy,gjaršyja.Hynacej ma se pśi n a r; zmĕkńeńe pśi „n“ klincy mócńejnĕžli pśed „e“, ale ńestoj we swójej mócnosći hyšći sŕeźi mjazysmužkowanim a jotowanim (j), pisaś dejała se tež howsmužka, na pś.: ńaso, ńok, stu eńu (cytaj: n i asu, n i ok, stu en i u).Zmĕkńeńe pó „r“ jo tomu rowne, ale w jadnom paźe bližase zuku ,,j“ až k cełej rownosći, t. j. w drugej złožce (sylbé)dwĕzłožkatych słowow a jich zestajankow (kompositow); how pišotejTešnaŕ a „Bramborski Casnik“ wĕtšy źĕł „j“, na pś.: mórjo,źurja, žerjoš, zežerjo. Až how teke w zestajankach ,,j“ wóstawa,ma swóju winu we tom, až kóŕeńske słowo wĕsty pódlański zukhobchowujo, rownož głowny zuk na pśedłožku (praeposiciju) padnuł:my ńegronimy pòńaso, ale pòńàso atd. Howacej ńejožeden rozdźĕł mjazy hugrańanim mĕkkosći pśi „r“ a „n“, napś.: „pŕatkaŕńa, pódaŕony“ rowno ako „ńasechu, hugrońony“. Dokulžpak we Błośańskej a snaź tež w Picańskej pódrĕcy toś torozdźĕleńe w hugrańańu zmĕkńeńa pó „r“ ńepśichada, dejało setež pśi „r“ wšuźi jano smužkowaś.Take zasady ludoweje rĕcy maju swój pódłožk w rĕcnychnastřojach (organach) a jich póžywańu pśi powĕdańu.Myslimy sebé te zuki hobtwarźone na wĕstych městach potom, ako w gubé nastawaju, ga namakajomy sŕeźi ako za nejwažńejšyzuk ,,j“, kenž ze slĕdnym kóńcom jĕzyka se twóri;pŕezy togo stoj „n“, kótrež pŕedku z jĕzykom a ze zẃerchnymizubami nastawa, dalej dopŕedka stoje gubniki (labiales), kótrežjano z hustami abo z pomocu spódnych zubow se hugrańaju.Slĕzy zuka ,,j“ stoji „r“, z copikom nastawajuce, dalej gjardłownika(gutturala) g k, kótrejž w gjardłu nastawatej; ke kóńcusamozuki a o u e nastawaju w gjargaẃe a to tak, až jo pśi hu-

32 Bogumił Šwjela:grańańu samozuka e zẃerchny źĕł gjargawy gromadu tłocony,pśi a o u pak wótwoŕony.Hobrazk:e r j na g f bo k w pum’Co-li se pótakim zuk n z tym „j“ zwĕzaś, ga ńejo droga,kótruž ma až k tomu ,,j“ cyniś, daloka: jĕzyk twóri to „n“přezy, giba se třochu dołoj, až slĕzy to ,,j“ nastańo, a móžo pótomkuždy samozuk lažko sobu wześ a z hustow hupušćiś; rownotak jo pśi „r“, janož až se tu droga slĕzy togo ,,j“ zachopijo,kus dopŕedka źo až k tomu ,,j“ a se zasej mały kus wrośi, abyse jaden tych samozukow sobu wzeł. ’Co-li pak se labialny zukz tym ,,j“ wĕzaś a k tomu samozuka dostaś, ga móžo jano hyšćito „e“dosegaś, dokulž wóno tomu ,,j“ ẃelgin blizko stoj; dej-li pakgubnik (labial), kenž z hustami nasta, samozuki a o u slĕzy nadrugem bóce z gjargawy hubraś a pśi tom hyšći to ,,j“ sobu wześ,ga póžedajo to ,,j“ swójo półne přawo a co ako ceły sobuzuk(konsonant) słyšane byś; to same płaśi z drugeje strony wogutturaloma g k. Pótakim namakajomy pśiduce fonetiske (zukowe)přawidło:A. pśed samozukami:1) ze smužku na pśedstojecem sobuzuku, a to:a) pśed samozukom e wšuźi,b) pśed samozukami a o u pśi n,a r;2) z pismikom „j“ pśed samozukami a o u, a to:a) po labialach b p f w m,b) po gutturaloma g k;B. na kóńcu złožki ze smužku na sobuzuku.NB. Cuze słowa pominaju pśecej ,,j“, na pś.: djas, djaboł,Madjar atd.II. Stare r jo se w delnoserbšćińe po k p t do š pśed twardym,do ś pśed mĕkkim sobuzukom pśemĕniło. Pónimski přawopisrozdźĕla to do sch a fsch. W analogiskich pismach (w ČasopisuM. S. a we Łužičanu) nachadamy how za hobej zuka pismikř pisany dla zjadnosći z Górnymi Serbami. Knĕz dr. Muka jo

Kak pišomy zmĕkńeńe samozukow a palatalne „r“ w delnoserbšćińe? 33we Łužycy a pśede wšym we swójej rĕcnicy toś tej zuka po pśikłaźeludowych knigłow pśepisał do ś a š. Take źĕleńe mawĕsće swójo dobre přawo. Na drugej strońe pak jo wažne, ažjo se r pśed mĕkkimi sobuzukami po cełej Delnej Łužycy do śpśemĕniło, až pak jo pśed twardymi r wóstało w pódpołudnemźĕłu našogo kraja rowno ako w cełej Górnej Łužycy. Pismik řpótakim za hobej družyńe hugrańańa tŕebaś, ńebĕšo deŕe, ale jencełe spušćiś, ńebuźo nam lubo, dokulž spisaśele, kótrež dajuw analogiskem pismu śišćaś, na ńen su pśihucone z pismowstwadrugich Słowjanow. Togodla by gronił: dokulž jo pśemĕńeńestarego r pśed mĕkkimi samozukami po k p t do ś pó cełejDelnej Łužycy jadnake, pišmy pśed mĕkkimi samozukami á ó úé ě i stajńe ś, na pś.: kśud, kśesćijan, pśĕg, pśez, pśed, pśi,bratśik, dokulž pak pśemĕńeńe do š jano w półojcy delnoserbskich’jsow se namakajo a w drugej r wóstawa, pišmy toś to nĕgajše rpśed twardymi samozukami stajńe ako ř (rownož se po t težwót wĕtšego źĕła Delnych Serbow s hugrańa), na pś.: přawy,přuski, křyś, pokřuta, křej, křet, přec = n. weg (ale pśec =pśez co = cogodla), mokře, mokřego; třawa jatřy, třojś.NB. Hugrańaś pak ma se to ř w pismowskej rĕcy kaž š.Z gornoserbskim přawopisom zmakajo se to přawidło tak:g.-serbske kř př tř pišo se w d.-serbskim kś pś tś;„ kr pr tr „ „ „ kř př tř.Delnołužycan, kenž ludowy přawopis kradu znaju a třochuposłucha na hugrańańe, buźo skóro wĕsty, lĕc ma ř abo ś pisaś.Za hukńecych ’comy hyšći pśispomńeś, až musy w nĕkotrych słowachpo k p t weto š stojaś, te su: pšyca (nĕga mšyca), pšenica;lĕpšy, křutšy wĕtšy mĕkšy a druge komparativy a superlativy.Nĕkaku zjadnosć we přawidłach našogo přawopisa musymyskóro mĕś; naźejam se, až te smužki nĕco pomogaju, aby tekedruge dali swóje mysleńa słyšaś. My se raźi wĕtšyńe głosow aducha pódwolimy, jano až by wĕstosć nastała w pódłožkach našogopismowstwa.3

34Wo nastaću twórbow „štó“ „kotryž“ a ,,čeho“.(Z přednoška wo relativach a interrogativach, mĕtym w rĕčespytnym wotrjedźeM. S. 18. febr. 1896.)Podał Handrik-Slepjanski.a) Štó. Při cyłym interrogativje je w našej serbskej rĕčinajspodźiwniša twórba nominativ sing. štó. W druhich słowjanskichrĕčach tutón nominativ rĕka: stsł.: КЪ-ТО, rus.: КТО, póls.:kto, čĕs.: kdo. Ze wšĕch tych twórbow so naša serbska twórbawujasnić njehodźi, dokelž wšudźe přičina pobrachuje, kotrejež dlaby to „k“ do „š“ přeńć dyrbjało. A zo je tež w našej serbšćinjewot spočatka twórba „kto“ wobstała w přezjenosći z druhiminawječornymi słowjanskimi jazykami, za to swĕdča:1) twórba Wojerowskeje narĕče „ h d o “ mĕsto štó (přir. Pful,gram. str. 68 § 61);2) pron. indef. nĕchtón;3) pron. negat. nichtón;4) nic direktnje, ale tola sobu móže so spomnić, zo w Slepomso praji ka, na př.: ka wĕ = štó wĕ.W našej pisownej rĕči je zynkowy zakoń, zo njemóže zjednoćenkasobuhłosowkow „kt“ w spočatku słowa stać; tohodla bĕtwórba *kto pola nas njeznjesliwa. Jeničku twórbu hišće mamy,hdźež w spočatku słowa „kt“ steji; je to „ktu“ (3. pl. praes. wotkćĕć), ale mĕsto njeje so w ludu zwjetša „kćĕja“ trjeba. — Tutónzakoń je ćim spodźiwniši, dokelž naša rĕč hewak tajka łoskoćiwanjeje w kopjenju a zwjazowanju tajkich sobuzynkow. Potajkimpo zwukowym zakonju nominativ kto rĕkać njemóže; nĕtkoje rĕč sebi wupuć pytajo masculinum wot neutra što (= čto= stsł. ЧЪ-ТО) tworiła; to ó w masculinje je přijate po přikładźepronomina demonstr. „tón“.Zo je zwjazana hłosowka „kt“ w „nichtó(n)“ a „nĕchtó(n)“wostała, je jara lohko z toho zrozumić: 1) zo při spočatku njestejia 2) zo jow sobuzukaj kt z cyła jako zjednoćency njewustupujetaj,ałe zo staj tak rjec na dwĕ złóžcy rozdźĕlenaj: nĕch-tóna nich-tón, tak zo so to k (ch) na złóžku nĕ- abo ni- zepjera.b) Kotryž. Ze starosłowjanskeho КЪ-ТО-рый tworja wšitkesłowjanske rĕče swoje relativum, na př. rus.: КОТОрый, póls.:

Handrik: Wo nastaću twórbow „štó“, „kotryž“ a „čeho“. 35który, čĕs.: který a naša serbšćina: kotryž. Na prĕnje pohladnjenjenadpadnje, zo ma naša serbska twórba hinaši slĕd zynkowhač twórby susodnych rĕčow. Jow so nam z nowa pokazuje,kak wony zwukowy zakoń płaći, zo njemóže „kt“ w spočatkuhromadźe stać. Ja njewĕrju, zo je „kotryž“ tak nastało, zo jeto o po Т w къ-то-рый wupadło a mĕsto połojčneho samozukaъ połny samozuk o zastupił. Moje mĕnjenje je, zo je naša rĕč,hdyž je so wot słowjanskeje praswójby dźĕliła, tež tomu ъ womjelknyćdała a tworiła „który“, a pozdźišo hakle je so wonywosebity serbski zakoń wuwił. Tohodla mam ja za to, zo je too na puću přestajenja (metathesis) mjezy k a t stupiło a zo jetak naše „kotryž“ nastało. To nam spodźiwne być njesmĕ, dokelžsebi słowjanske rĕče wšitke podobnje pomhaju, zo wone,hdyž maju zynkowu zjednoćenku, kotraž je jazykej ćežko wuprajić,samozynk mjezy sunjeja, na př.: wužitk = póls. užytek.Wosebje čućiwa we tym nastupanju je južnoserbska rĕč; ta samow participijach, hdyž so sobuzynku kopja, dla lóžšeho wuprajenjasamozynk mjezy staja, na př.: rastao = rostł; zo je tu a jenožzasunjene, je z feminina „rasła = rostła“ widźeć.c) Čeho. Tuta twórba je cyle po prawidle tworjena; přetožwona je ze wšĕmi druhimi słowjanskimi twórbami přez jene,*)na př.: rus.: ЧЕСО, čĕs.: čeho, póls.: czego atd. Jenož w serbskichporĕčach a w dźĕle serbskeho pismowstwa so twórba „čoho“wužiwa (přir. Kral, serbsk. rĕčn. str. 65). Z wĕdomostneho az rĕčespytneho stejnišća so tuta twórba dźeržeć njetrjeba, přetožto o nihdy to k zmjechčić njemóže; tak kaž je koho pisać prawje,tak je čoho pisać wopaki. Wujasnić a zrozumić so twórba čohojenož móže jako po analogiji nastata, a tak ma swoje prawow podrĕči, dokelž analogija pola nas w deklinaciji a wosebjew konjugaciji je jara dźĕława była. Tohodla tež jow płaći ususest tyrannus.To so samo rozumi, zo to, štož je wo gen. „čeho“ prajene,tež wo dativje „čemu“ resp. „čomu“ płaći.*) Nic cyle; přetož rus. ЧЕСО je = stsł. Ч СО t. j. č so, serbski čeho,čĕs. čeho, póls. czego pak = stsł. чего abo ч СОго, t. j. čego abo č sogo.Red.

36Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow.Podawa dr. Ernst Muka.Po tym zo bĕch w lĕtach 1884—86 tu w našim Časopisua tež wosebje swoje wobličenje a wopisanje hornjo- adelnjołužiskeho Serbowstwa wozjewił, njejsym přestał přiswojich wospjetnych pućowanjach po serbskich a po nĕhdy serbskichwosadach a wsach dalšu maćiznu za naš serbski narodopispytać a zbĕrać. Najwjacy sym jeje zebrał z přenĕmčenych stronowDelnjeje Łužicy a to z Łukowskeho, Lubinskeho, Storkowsko-Bezkowskeho a Gubinskeho wokrjesa. Tola tute swoje zbĕrkichcu, da-li Bóh, hišće w přichodnych lĕtach wudospołnjeć a rozmnožeć.Štož pak sym ze serbskich stronow našeju Łužicow wetom času dozbĕrował, chcu tu přeco jako dodawki podać dźeržoso při tom rjada w tamnym swojim prĕnim wopisanju wobkedźbowaneho.I. Łutowska wosada.(Přir. Čas. 1884, str. 4.)Wo drasćenju žónskeho spłaha w Kóšynje a wokolnosćidostach wot stareho nazhoniteho Kóšynjana tutu rozprawu: W poslednich50 lĕtach je so tam, kaž mi wón wobswĕdčeše, žónska drastatrójcy mĕnjała. Před 50 lĕtami khodźachu Kóšyńske „žynske“w krótkich suknjach hač do „brišćow“ a na kromje suknjow mĕjachudo koła wokoło šĕroku, z wjetša čeŕwjenu abo zelenu wołmjanu„bortku“ (powjazk), na nohach nošachu bĕłe nohajcy, w zymjewołmjane, w lĕće nitkate, we wurĕzanych črijach, na hornižiwot woblekachu w zymje wołmjany abo płatowy kabat z wysokimi,tołstymi ramjenjemi a w lĕće „kitlk“ na kromje ze šĕrokej„bortku“ a wokoło „ramjeni z bĕłymi cankami“, a na hłowjemĕjachu, „hdy bychu ke mši šli, bĕłu borthawbu (bortu), aprĕnje swjatki a k spowjedźi coblawu (Zobelfellmütze) a horkachpyšenki wot mesaza (mosaza)“. Tajka coblawa płaćeše 11—25toleŕ. — Potom buchu suknje wołmjane a dlĕjše, a młode žonykhodźachu w čornych bortach kemši a dźĕławy dźeń nošachuna hłowach karnety podobnje kaž hišće dźensa „žynske“ wokołoWojerec. — Wot nĕhdźe dźesać lĕt pak khodźa wone

Ernst Muka: Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. 37wšĕdnje z nahimi hłowami a kemši w „hutawach“ (t. j. wulkichrubišćach k zasłanjenju) a suknje su hišće dlĕjše a ze „žydy“.Přistawk k (II.) Komorowskej wosadźe. Ležownostnemjena z Nĕmješka (z Niederlaus. Mitteil. 1892, 318):1. Saonzan (t. j. pla zahonca; zahonc) — 2. Repischen (rĕpišća)— 3. Padlena (pla lena?) — 4. Soan (zahon) — 5. Be =soan (bjez [t. j. mjez] zahonom) — 6. Koske (Kóski) — 7. Pa =duaschen — 8. Dewolschen (wólše) — 9. Wumenka (pla wumjenka)— 10. Sareka (zarĕka) — 11. Rossakan (pla Rosaka)— 12. Barschk (boršć) — 13. Waase (łazy) — 14. Bukwizan(bukojc, pla bukojca) — 15. Welsch (wólša) — 16. Drewitsch(drjewišćo) — 17. Laugk (ług) — 18. Duberau (dubrawa) —19. Kaupe (kupa) — 20. Kupkan (kupka) — 21. Gratzitschen(krotčice).II. Malińska wosada.(Přir. Čas. 1884, str. 20.)Před 50 lĕtami bĕše Malińska wosada hišće čista serbskaa wšudźe serbska rĕč knježeše, kaž mi Jazorjański stary wučeŕ,kiž bĕše rodźeny Serb z Malinja, wobswĕdčeše. Faraŕ Blütchen(1823—61) bĕše tam tótka serbskeje rĕče a narodnosće. Wónbĕše slubił, zo chce serbsku rĕč dowuknyć a porjadnje serbskiprĕdować; z woprĕdka čitaše wón nĕšto lĕt serbske prĕdowanje,ale tak njeporjadnje a hubjenje, zo jeho wosadni pječa prošachu,zo jich njeby chcył z tajkim prĕdowanjom w jich nutrnosći dalemylić. Swojim paćeŕskim dźĕćom pak wón hnydom wot spočatkasam zakazowaše, na jeho serbske bože słužby přikhadźeć, a todyrbjachu jemu z ruku kaž na přisahu slubić. Raz pak tolapaćeŕski hólc na serbske kemše dźĕše; jako jeho tam faraŕ wuhlada,so wón žałostnje na njeho roznjemdri a jeho po kemšachdo kapalnje k sebi zawoła. Tu jeho wón tak za wuši potorha,zo hólčec z krwawjaceju hłowu woteńdźe! —III. Šćeńcojska wosada.(Přir. Čas. 1884, str. 23.)Před reformaciju bywaštej woprawdźitej fararjej jenož weŠćeńcu-Drjowku a we Złym Komorowje, na wšěch druhichcyrkwjach srjedź wobeju mĕstačkow mĕještaj wonaj swojich ka-

38 Dr. Ernst Muka:płanow. Mĕstačko Drjowk njemĕješe z woprĕdka žanoho samsnehofararja, ale Šćeńcojski faraŕ bĕše z dobom faraŕ w Drjowku,a tohodla bu jemu (hdy?) w mĕstačku nutřka farske wobydlenjenatwarjene. Za prĕdowanja w mĕsće a na knježim hrodźe w susodnejwsy Rakowje dźeržeše sebi Šćeńcojski faraŕ wot dawnatak mjenowaneho adjunkta; Rakowscy burja pak bĕchu a su doŠćeńca zafarowani. Runjež ma mĕsto Drjowk nĕtko z nowšehočasa swojeho samsneho fararja, ma tola wot stareho časa k dopokazanjuswojeho stareho prawa a zastojnstwa Šćeńcojski faraŕw mĕšćanskej cyrkwi hišće 5 póstnych prĕdowanjow dźeržeć aso na tych mĕšćanskich pohrjebach, kotrež so z cyłeju šulu wotbywaju,hromadźe ze Šćeńcojskim wučerjom wobdźĕlić. W lĕće1888 pak bĕše farske mĕsto w Drjowku hižo wot l. 1883 wuprózdnjenea zastarowaše so sobu wot Šćeńcojskeho fararjaTwarca (Zimmermanna) z pomocu jenoho kandidaty. Dokelžmĕješe faraŕ Twarc z tym wjacy dźĕła, su so serbske Božesłužby w Šćeńcu a filiali Wjelcej nimale wotstroniłe: w Šćeńcuwotbywaše so 1888 jenož hišće trójcy wob lĕto serbska Božasłužba ze serbskej spowjedźu, we Wjelcej pak tola hišće nĕštočasćišo; spowjedź w Šćeńcu je z wjetša jenož hišće wot wokoło20 ludźi wopytana. Tež ličba dźĕći, kiž móža hišće serbski, jetam wot l. 1880 jara wotewzała.IV. Lutolska wosada.(Přir. Čas. 1884, str. 24.)Do Lutolskeje maćeŕneje cyrkwje su zafarowane wsy Wintorpa Kóšnojce, do filialneje cyrkwje w Lubošcu pak Gólašowa Źiwize.Lutolscy fararjo bĕchu: 1. Klemens Klementis 1577. —2. Joachim Wićaz (Lehmann) wokoło 1600. — 3 Jak. Roscius,prjedy faraŕ w Budyšinku w H.-Ł. — 4. Jan Nicolai 1637—51.— 5. Kito Krygaŕ 1651—54. — 6. Jan Petrinus 1655—86.— 7. Kito Knof (Knophius) ze Skjarbošca 1681—86 substitut,1686—1715 faraŕ. — 8. Abr. Niž (Niesche) ze Zł. Komorowa.1716—64. — 9. Sam. Otto Dobbert z Khoćebuza 1765—67. —10. Jan Kito Korn z Popojc 1767—96; mĕješe wot 1792 swojehonaslĕdnika za substituta a wumrĕ jako knjez nad Lubošcom 26. jul.1796. — 11. Kito Bĕtkaŕ (Böttcher), syn piwarca ze Žandowap. Khoć. 1796—1816, wot 1816—29 faraŕ w Dešnu. — 12. Ernst

Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. 39Hendrich Burscher, 1816—36 († 18. febr.), prjedy faraŕ w Gogolowje.— 13. Kito Pank z Dešna 1837 (2. meje) —1852, prjedywot 1834—37 wučeŕ na mĕšćanskej šuli w Khoćebuza, wot 1852faraŕ w Dešnu. — 14. Eduard Julius Fryco, 1852—59, prjedyfaraŕ w Skjarbošcu, ćehnješe na Michała 1859 jako kralowski seminarskidirektor do Bütowa w Pomorskej. — 15. Paul FriedrichBroniš z Jasenja, 1859—1873, prjedy 1855—59 kapłan w Picnju,ćehnješe 1873 za wyššeho fararja při serbskej cyrkwi do Khoćebuza.—Wot nĕtka buchu nĕmscy fararjo powołani: 16. Jentschz Lubnjowa 1873—87 (†). — Hildebrandt wot 1887.We vokaciji fararja Kita Krygarja l. 1651 wot knježkaHansa Kaspara z Mušwic wukonjanej stoji: Ihr werdet auchselbsten der bescheidenheit sein, und wen solche heute so der wen=dischen sprache nicht kundig bey mir vorhanden und zu anhörungGottes Worts in die Kirche kommen ist mein begehren eine kurtzedeutzsche Predigt nebenst der wendischen zu thun und nicht ver=weigern. — Po tajkim bĕchu wokoło l. 1650 w Lutolu z wjetšajenož serbske kemšenja. — Zajimawa je tež matrikula (zapisk)ze spočatka tutoho lĕtstotka, w kotrejž mjez druhim stoji: WotLutolskeje a Lubošcańskeje wosady ma duchowny dostać přiskładnosći: . . . . 4. připowĕdanja: a) hdyž so na nĕmskichkemšach stawa: 4 slĕborne, b) hdyž so na serbskich kemšachstawa: 3 slĕborne; — 5. wĕrowanja w cyrkwi: a) wot nĕmskejewosady: 1 toleŕ 8 slĕborn, 1 šatko (schnupftuch) za 6 slĕbornych,— b) wot serbskeje wosady: 1 toleŕ a 1 šatko za6 slĕbornych; w staršim času mĕješe faraŕ tež prawo, so nakwasnej hosćinje wobdźĕlić. Cyrkwjenc (küster) dostawaše połojcutelko pjenjez, kelkož faraŕ a 1 šatko za 6 slĕbornych.Faraŕ Broniš dźeržeše hač do swojeho wotkhada 1873 hišćeporjadnje kóždu njedźelu nĕmsku a serbsku Božu słužbu tu w Lutolukaž tež w Lubošcu.We vokaciji fararja Hildebrandta wot decembra 1887žada so hišće trójcy wob lĕto serbska spowjedź. Tola, kaž wónmi w lĕću 1888 praješe, ludźo wo nju wjacy njerodźa. Porjadnjetrójcy wob lĕto je so serbska spowjedź w Lutolu a Lubošcu poskićałahač do smjerće wučerja Głowana (Kopfa) w l. 1884, kižbĕše dobry Serb; pódla buštaj stajnje 2 serbskej kĕrlušaj spĕwanaj.Zwjetša sebi faraŕ žanoho serbskeho zastojnskeho bratra za tute

40 Dr. Ernst Muka:serbske spowjedźe njepřeprosy, ale kantor Kopf spowjednu rĕččitaše a nĕmski faraŕ Božu wječeŕ wudźĕleše. Nimo toho wotbywašeso hišće hač do Kopfoweje smjerće serbske kemšenjepo serbskej spowjedźi stajnje na dnju Zeleneho Štwórtka, atež hewak Kopf druhdy w lĕću na njedźelach popołdnju, na kotrychždopołdnja dla Božeje słužby w Lubošcu w Lutolskej cyrkwižadyn kemš njebĕ, Serbam serbske prĕdowanje čitaše. Kopf težhusto při pohrjebach w domje, prjedy hač ćĕło won njesechu,serbske wotprošenje dźeržeše resp. tak mjenowanu „dobru nóc“dawaše za wotemrĕteho.Lutolske a Lubošcańske cyrkwinske knihi započinajuz l. 1656. We nich piše so z wjetša Lubošc nĕmski Laubosta Drjowk Drebko (t. j. Drĕwko). Zajimawe su tež z wulkehodźĕla křćenske a swójbne mjena we nich. Z Lubošcańskich (wsyLubošc a Gólašow) mam mjena najstaršich lĕtnikow 1656—1750wupisane a tuž chcu je tu alfabetiscy zrjadowane podać w twórbje,w kajkejž tam stoja, z wuwostajenjom nĕmskich: a) Křćenskemjena: Hana a Hanna, Hanso, Heba a Eba, Hilsa (t. j. Hilža),Hoscha, Juro, Kascha, Maria, Matscho a Matts, Mertin, Trina;— b) swójbne mjena: Bartsch, Brusk Prusk, Bauork (t. j. Bawork)Baurik, Budich, Bezig (t. j. Pĕtřyk), Balka — DrogonDrohgan, Duska (t. j. Dužka), Domel — Fanko Fanke — Gannik,Groba, Gosda, Golasch, Gataŕ, Gasa Gosa (Gośa?), Gay, GuslaGuslin — Huras Wuras (1727), Hogawa Wogawa, Hoscha a EbaOschitz (t. j. Hośic), Holta, Hoppentz, Hulk — Jurischk JurischkaHana Jurischoa (Jurišowa), Jossa, Jurik Jurck Jurcka,Jakubasch Jakubafk, Jatzlo Jatzklaus (t. j. Jacsław) — Korasch,Kolose Kolosche Koloże, Kschadok Kschado Tschadok TschadowZschadoh, Kiatzmar, Kujasch, Kuppisch Kupsch, Kubanz, Kuschela,Kosack — Lehnig Lenik, Lauk (Lawk), Lubosch, Leschin (Lĕžyn)Juro Leżinoitz (Lĕžynojc) Loesin (z přidawkom Kofsaz = Kosac,hewak stoji tam Kosät) — Mudra, Mariank, Mros — Nowak Noak(Trina Noakoiz) Nowag(gk), Nyscha Nischa Nifa Nischka Nuscha,Natzker (Njackaŕ), Nipraschk, Nikusch — Petsch vulgo Purawaa Pötsch, Petarick Piatarik — Hanso Richaroiz — Sloma Slomk,Sernka, Sejou (?), Supan a Żupan, Saischowa (Zaźowa) — Schappar(Šapaŕ), Scheschenz (Śeśeńc), Schimanz (Šymańc), Schlodar, Schet-

Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. 41schig Dschettschik Schieschik — Tuta (Maria Tuzitz), Trepko,Tkalz Tkialtz, Twartz — Wenzk, Wento, Warnak, Winzer(Winicaŕ), Wilko — Zerna Zernja (Heba Zernina).Z Lutola a susodneho Wintorpa pak jenož móžu podaćmjena nĕtčišich wobydlerjow (serbske a nĕmske): Ballaschk (Balašk),Bathow-Hulk, Behla, Bela, Belka, Bertram, Böschow, G.Buckow (Bukow), W. Buckow, Bullig (Bulik), Boit, Doms, Donath-Lademan-Grossik(Krosyk), Duch, Dürrwald-Dschetschik(Dźĕdźik. ds. Źĕźik), Feiertag-Hussock (Husoki), Gulbing,Hannusch, Hanschel, Hoffmann (Dwórnik), Hollig (Holik), Jaintz-Kabeja, Jurisch, Kalz (Tkalc), Kanter (2), Karnauka, Kattusch,Klausch-Kleemann, Kochte, Köppa-Wenzko, Kotschmar-Kleckow-Krätsch (Korčmaŕ-Klekow-Krejč), Langsam, Lehmann-Baurik(Lenik-Burik), Loesen (Lĕžyn), Lubosch, Lukas, Mastow-Stojan,Miehlenz-Smala (Michlenc = Michał Janec), Mettcher (t. j.Mĕtko), Mudra (2), Müller-Noazk (Młyńk-Nowack), Nowka (2),Paulik, Petsch-Weder, Piateraschk (Pjaterašk), Resag (Rĕzak),Rosin, Schenker-Vater-Nowka, Scheppan (Šćĕpan), Schimk (Šymk= Šymank), Schultka-Korenk, Schulze (Šołta), Starik, Stellmacher(Kołoźej), Schwickal (Šwikal), Vater-Liebe (Nan-Luby), Weise(Bĕla), Willm-David, Zindler-Netreba, Zindler-Briask. — Tu je takprawje jasno widźeć, kak so serbske swójbne mjena přenĕmčujaa zhubjuja: pak so wukónčenje ponĕmči (Hanschel za Hanušk,Kochte za Kochta, Mettcher za Mĕtko), pak so serbskemu mjenunĕmske (žony abo muža, kiž so do kubła zaženi) předstaji abo připowjesny(Feiertag-Hussock, Petsch-Weder), pak so hnydom docyła přełoži (Dwórnik do Hoffmann, Kołoźej do Stellmacher,Šołta abo Šołtka do Schulze). — Z Lutolskich cyrkwinskich knihowmam hišće tele mjena: Baltot, Chlotk, Coritz, Dischmann(Dučman?), Mahr, Nawoj, Poeschk (Pĕtřyk), Welik, Zoch (Coch= Čech).Přistawk k (XIII.) Skjarbošcańskej wosadźe (Čas. 1884,25). Přidawam tu hnydom křćenske a swójbne mjena susodneje Skjarbošcańskejewosady (Skjarbošc-Wóseńck-Wólšynka-Huraz-Lĕžyny),kotrež je mi z tamnišich cyrkwinskich knihow l. 1653—1824wupisał stud. theol. Bog. Šwjela, w alfabetiskim rjedźe a k přirunanjuz nimi mjena jeje nĕtčišich wobydlerjow: A. 1) Křćenske

42 Dr. Ernst Muka:mjena: Andreas, Anna, Barbara, Bartel, Caspar, Catharina,Christjan, Christoph, Dina, Eba Eva, Georg, Gretha, Hans Hanso,Jakob, Joachim, Juro, Lisa, Magdalena, Margaretha, Maria,Martha, Martin Märtin Marting, Matthäs Matthes MatthiasMatscho, Melcher, Orthea Orthia Hortheja Hoscha, Paul, Peter,Sabina, Thrina, Urban, Ursula, Valtin. Najbóle woblubowane sumjena: Anna, Eba, Maria — Caspar, Hanso, Juro, Martin, Matscho.2) Swójbne mjena: a) ze zafarowanych wsow: Adam, Albin,Asthem, Babick, Badura, Batram, Bela Belka Belke 1740 Bilka,Bende Benedar Beneder (Bjenada), Beliza (Bĕlica) Belizka, BauerBaurik, Bartusch, Broda (1755 Maria Broditz t. j. Broźic), Broiske,Boetcher (Sudaŕ), Bobor, Boflau (Bosław = Bogusław), Budar-Kutschak Buder, Budich Budick, Bullik Bulkow, Bumbel, Burg,Cantor, Carras (Karas), Caspor, Chila Chilo Chilla Chilleus Chiello(Chyla), Michael Chosdschan (1728), Dobrin, Domms, Donath,Dornik, Droboth, Drogan, Drulke 1757 Druhlack (Drogulak ?),Dupke, Dupnak, Ebeling, Eis, Finster, Franke, Fuchs (1799 Lieskt. j. Lišk), Gassar, Gassenschmidt (Kowal pla gasy), Gerhardt,Gieschke, Golnig Golick (Gólnik), Gollubin Golbin GulbingKulbink (Gołubin Gółbink), Gork Gorik Gorch a KorchGurk Gurick, Gossna (Gózna), Grabitz, Groba (Anna Gröbitz),Grosch, Gutk, Haine Hein, Hainschke (Hanušk), HainschowHanschow (Hanušow[y]), Handreg Handreck (Handrejk 1748 MariaHandreckoitz), Hanusch, Harnasch, Hoffmann (Dwórnik), Heglentz,Hensel (Hanušk), Holbracht, Homann (Homań), Hulling abo Hulbing,Huras, Hussok, Jacob, Jank Janke Jaenike, Jaslauk (Jacsławk),Jatter 1767 Jatar, Jentzsch, Jurisch Jurischk, Kalker,Kaltz (Tkalc), Katusch, Katzmar (1759), Kelling, Kloss (Kłos aboKłoś, přir. 1711 Kloschiz), Kobel Kobela, Kokrow, KoloscheyKolloże (Kołoźej, Anna Kolożoitz), Kointzag (Kóńcak), KozorKotzur Kutzor Kutzer, Kowal Koal, Kraal, Krautzick, Krohn,Krusche 1642 Kruźar 1742 Kruźa Kruscha, Krüger, Kuba,Kubsch Kupsch (Kubasch), Kukaua Kukawe Kukau (Kukawa),Kulka Kulkow, Kuschela, Kutschak, Kylian, Lademann, Laschky(Lažki), Lehmann (1749 Lehnick), Lehnik Lenick, Lėrad, Lobeda,Lukas, Malisch, Matthes, Matthiaschk, Mattschko Matschel(Matško), Mattusch (Eva Matussisch t. j. Matušyc), Metasch Met-

Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. 43taschk Metassk (Mĕtašk), Michlik Michliz, Mieritz Meritz Mertzig(Mĕrica?), Mogritz, Mötke, Mrosk, Mudra, Nakonz Nakoinz,Nattusch, Niamaschk, Nippraschk, Nitschka Nietschke, NowakNoack, Nowka Nouka Nocka, Nuglisch Nuglischk, Nusa (Nuza),Paprosch, Paulik, Paulisch (Anna Paulischoitz), Petschik, Poetsch,Pohle Polak, Pora (Magdalena Poroiz), Posak Possack PossagPowssa(c)k (Bósak), Potke Puttk Putik, Poüke (Pójk), Puschisch1653 Pu stzisch Poschisch, Raak Rack, Rademacher 1805 Stellmacher(Kołoźej), Raschick, Rubin, Sellen Sellna Sellar SelkaSelkow Sellko, Sibart Sibbart (n. Siebert), Slomcka (1762 Sl.jetzigen Hänschel), Sonntag (Njeźela), Starik, Schiman SchimainzSchimantz, Schirgott, Schloder Schneider (Šlodaŕ), Schoba-Kokula,Schombel, Schoschon, Schoetz (Šejc),*) Schultka, Schupa SchuppaSchupan, Thomus (Domaš), Thuron, Tietz, Tobola Tobbola Tobel,Tribik Tribbick, Tribu(t)z, Troppa, Twarog (1799), Urbain(t)z,Waedwaesch (Mjedwjeź), Wela (1653) Wel(l)an, Werchan, Wesnik(Wjeznik abo Wóznik), Wilke Wilker (Wjeliki), Winkelmann(t. j. Nugliš), Woitkow, Wutik, Zerna, Zeschnik;— b) z druhichserbskich wsow: Borolt z Bukojca, Bukojc z Gogolowa, Böklowz Radušca, Boithe (Bojt) z Źiwiz, Berkolt z Kóšnojc, Chodinz Wikow, Dahlitz (Dalic) ze Strobic, Frankow z Trjebjejc, Ganikz Kóšnojc, Greschka z Matyjojc, Gojasch a Kojasch z Gólašowa,Giedo z Rańka, Jainz z Dobryń, Jurcko (Jurko) z Drĕwka, Jurkz Gólašowa, Kokola z Gogolowka, Kochan zDebska,Kołoźej z Lubošca(1799 Kolloźei aus Lauboss), Kobbotk z Bukojca, Liebig (Libik)z Radowsy, Laurenz ze St. Darbny, Lauk z Małych Dobryń,Matthiaschk z Grodka, Michelz z Bageńca, Mross z Třuskojc,Nätzkar z Wormlaga, Nohel a Novel z Střadowa, Porawa z Lubošca,Scżonn ze Źiwiz, Simnik ze Šćeńca, Scherpke z Radušca,Schubke z Kija p. Muž., Tomus (t. j. Tomaš) z Wóseńka, Woeschkz Radušca, Wondak z Malinja, Zeschnik z Drĕwka; — c) nĕkotřiz cyła hišće swójbneho mjena nimaju, wosebje pastyrjo a*) Tuto mjeno piše so w cyrkw. kn.: Schoetz, Schötz, Schöz, Schez(1670 Gretha Schezoiz), Schejz (wot fararja Panka) a wot Khoćebuzskehohamtskeho sudnistwa bu pisane Scheitz, Scheiz, Schaitz, po zawjedźenjustawnistwa (Standesamt) bu z rescriptom definitivnje postajena jako płaćacatwórba Schötz.

44 Dr. Ernst Muka:dźowki na knježim dworje a na farje a šuli, na př. w zapiskuzemrĕtych: 1757 Thrina die Waschmagd, 1743 der alte Matscho,der lahme Hanso (wobaj z Wóseńcka), ca. 1700 Eva die Waschmagd,Hans der Ringschmied, Matscho mein Knecht, Ursulameine Magd, Ursula die Hirtin; přir. w Lutolskich: Hanso EinSchäfer. — d) Ze zapiskow tutych cyrkwinskich knihow wuslĕdźichuso: α) tući fararjo: 1) 1653—1700 Christjan Knoph z Khoćebuza(kmótraj při jeho dźĕsćomaj bĕštaj 1656 a 1657 sobu fararjejChristjan Krüger z Liškowa a Karas z Tłukomja), 2) 1722Michael Küchler, 3) 1748 Drabitius — ß) wučerjo (n. Küster):1653 Tarnovijus abo Tarnovig, 1655 Bulik, potom Jänchen (jehosyn stud. theol. et phil. Andreas Jänchen), 1735 Hans Choina,1757 Donath, 1801 Albin. — B. Mjena nĕtčišich wobydlerjowSkjarbošcanskeje wosady z dweju wsow su a to: 1) z Skjarbošca:a) burja: Boltenhagen-Lehmann, Bela, Beneda, Buder,Dokter (nĕhdy Selka), Feike, Gassler, Gerhardt, Gloan (Głowan),Groba, Garau, Hornung, Homann, Homann-Chyla, Homann-Hannusch,Homann-Schneider, Hoffmann, Heidler, Hanschel, Jurk-Schoba, Kóńzack, Kozur (2), Kotzur, Kozur-Stellmacher, Kuba,Krüger, Klaue, Kalz-Buderchen, Kayser, Laschky, Lehmann,*)Muschick, Miethe, Nevogt, Noack (3), Noak, Nowka (3), Nuglisch,Nuglischk,**) Nagora, Nikusch, Nischa, Nowotnick,Possack (2), Raack, Ryss, Sauberzweig, Schiemenz, Schombel,Schoba-Hanschow, Schoba-Schutza, Schmidt***), Schwarz †),Wujk.— b) Khĕžkarjo a knježi dźĕłaćerjo: Buder, Böttcher (t. j. Sudaŕ),Bilchen (Bĕlka), Feike, Garau (2), Gloan, Hoffmann (Dwórnik),Howel, Homann, Henschel, Heidler (2), Kalz, Karnauke, Klaue,Krüger, Koal (2), Krone-Bengel, Lehmann (2), Mettke, Muschik,Müller (Młyńk), Nagora, Nevogt, Nischa, Nowka, Nowotnik (2),* Žiwnosć słušeše žónskej † Hanje Klawkec, kotrejž pak jenož „Rogawa“rĕkachu.**) Swójba rĕkaše po prawom „Tietz“, ale nĕtčiši Tietz sebi to přimjeno„Nuglišk“ wukupi, a štóž jeho nĕtko hišće „Tietz“ mjenuje, dyrbinĕšto (k přepiću?) dać.***) Prjedy rĕkaše swójba „Kowal“ z přimjenom „Šejc“, ale nĕtčišehodźěd je swoje serbske mjeno přenĕmčić dał.†) Prjedy „Carniš“, jeho nan da mjeno do „Schwarz“ přenĕmčić, atoho potom ludźo hišće Schwarz-Carniš mjenowachu.

Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. 45Nuglisch, Nuglischk, Oest (knježi zahrodnik), Raak, Schötz,Schwartz (Carniš), Winkler (Nugliš), Wui(c)k (2). — 2) WeWóseńcku: Beschow, Buder-Tribick, Handreg, Kobel, Kobus,Lehmann, Liška, Mahr(o), Matschke, Milk, Noack, Nowka, Peitzer,Petsch, Petschick, Rückmann, Schiementz, Winger.V. Khoćebuzska serbska wosada.(Přir. Čas. 1884, str. 77.)A. Lĕta 1887 měješe Khoćebuzska serbska wosada 4756serbskich spowjednych a 80 serbskich paćeŕskich dźĕći; nĕmskamĕšćanska wosada, kiž na 11 125 dušow wobsaha, mĕješe pakjenož na 2000 spowjednych. Serbska wosada ma 16 pohrjebnišćow.Za najwjetši pokutny dźeń maju Serbja Khoćebuzskeje wosady10. njedźelu po swj. Trojicy; tehdy přińdźe stajnje na 400 ludźik spowjedźi. Najstarše cyrkwinske knihi spočinaju tu wot lĕta1613; we nich su serbske swójbne mjena z wjetša w serbskejtwórbje zapisane, na př. Hanso Nowakojc, Katarina Hoblišojc(Hoblischoiz), Eva Plowcyc (Plowzyz) von Sandow, pola samsnychwobsedźerjow statokow pak na př. Hanso Gomola, Kaspar Zawal.Při Sprjewinych promjenjach na łukach srjedź Debska, Drjonowaa Dešna leži nowozałožena serbska kolonija z nĕmskimmjenom Maiberg k Debskej a potajkim do Khoćebuzskeje wosadysłušaca. Pola Maiberga na wysokich Sprjewinych haćenjach jedaloki wuhlad přez Sprjewinu nižina k ranju hač dale Janšojc ak wječoru hač přez Prjawoz.Cyła nižina wokoło Sprjewje a Małksy k ranju, k północya k wječoru wot Khoćebuza ma hišće dobre do čista serbskewobydleŕstwo, w Barbuku, Turjom a wosebje w holanskej wjescyŠejnhejdźe je hišće wjele ludźi, wosebje žónskeho splaha, kotřižnĕmski „njehumjeju“.W Khoćebuzu wobsteji wot spočatka tutoho lĕtstotka wulkotnatwornja Smyrna’skich rubnicow (teppichow), kotrež su dlaswojeje wubjernosće jara pytane: tute rubnicy dźĕłaju z rukusame Serbowki ze Strobic, Gółkojc, Žylowa a nĕkotrych druhichserbskich wsow blizko mĕsta; naše serbske su na to wjelewušikniše, hač nĕmske dźĕłaćeŕki, kotrež su tam dotal přecowustojnosći, pilnosći a wutrajnosći Serbowkow podležałe.

46 Dr. Ernst Muka:B. Zajimawe zda so mi być, raz ze swójbnych mjenow Khoćebuzskichmĕšćanow dopokazać, kelko potomnikow Serbow ma tutomĕsto we swojich murjach; wĕzo tež wšelacy z nich serbski rozymjaa njemnozy snano při składnosći tež rĕča. Wšě druhosłowjanskea dwĕlomne mjena sym při tom w slĕdowacym alfabetiskimzapisku ze zamysłom wuwostajił.Aulich Baatsch Baatz Bäch Baclow Badack Baehnisch BagentzBagola Balke Balkow Balske Balzke Bambor Baro(w) Barok BaronickBarthlik Bartik Bartsch Bartusch Barz Basch Baske BatowBaudisch Baunack Bedewitz Beelitz Behla Behmak BehnischBehnke Belke (Bĕlko) Belkner (Bĕlknaŕ) Belling (Bĕlnik) BenakBendrik Bensch Bennwitz Berbig (Barbik) Bergow Bertko (Bartko)Besch Beschow Beulig Bielert (Bĕlora) Bielik (Bĕlik) Bielitz BielowBitzka Blasko Bloche Bluto Boblich (-k) Bobok (-ck -gh) BodagBoge Bogot Boguhn Bogula Bohg (5) Böhle Boinak Boit BonaBonig Bönik Bontke Bonkaz Borisch Bork Bornak Borott BorrakBoschan Böschau Bossau Bossenz Boyde Brähmik Bramer BramikBramke Branik Brannaschk Branzke Braschink Bra(ä)ske BrasowBrauschke Bresau Briese Brinschwitz Brischka Brizke Broda BrodakBroddjak Bromke Bronisch Brosik Brösk(e) Bruchaz BrunuschkBrunzlow Bubner Budar Budich (-g) Budrak Buhlan (-ljan) BukowBuksch Bulik Bulkow Bülow Buring Burow Buschan BuschienaBuske Busslink Chayna Choba Chribek Chutke Dabow DachwitzDahley Dalitz Dansch Dartsch Dat(h)an (9) Deschan DeschowDickow Diepow Dobberke Döbbrik Doberau Dobrink Dobryn DöbertDoman Domaschk Domel Domke Domschke Donnik DottkeDrabo(w) Drasdow Drauschke Dre(h)ko(w) Drobke Drobott DrogatzDruschke Dubjan Dubnack (14) Dubrau(-ke) Dubrow Duch (18)Dundei Duschka Elsnik Falisch Fancow Fanke Fulisch Fussan(z Fusseje) Gagel Gallwitz Ganik Garau (Gary) Gassan Gayke GehlinkGehl Gehla Geras Gerik Gerke Giersch Gieschke (Ješka)Glineke Glinsk Gloan Globisch Goien Goletz Gollasch GollingGollkowski Gollmick Golly Golz Gomma Gommlich GondolatschGörsch Goscha Gosdjan Goslau Gottschar Grabein Grabia GrabitzGrabke Grabsch Gralitsch Gralow Gr(a)änz Graske Grassow GrätzGrehl Greschke Grib Grisar Grischkat Groba Grobba Groch Grogrenz(4) Grollmitz Grosche Gröschke Grosik Grunke GruschkeGrusonk Grüss Gude Gumbik Gumlick Gulben(-k) Gursch GutscheHabin Hädike Halink Halko Halpik Hampusch Handre(j)k(e) HandrijkeHandrischk(-e) Hanke Han(d)schik Han(d)schek HänischHa(n)nusch(-ka) Hanschke Happatz Haschik Haschke Haschok (10)Hauk Hejeck Henschke Hen(t)schel Henzka Herenz HilluschikHinsk Hoblisch Hokun Hollenk Holz Honke Hönke Hönsch Hoppenz

Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. 47Horlitz Hornig Horschke Hoschke Huchatz Hudewenz Hugk HuppatzHuras(-ky) Huske Huskobla Huskola Hussock Jahn (44)Ja(h)nk(e) Jahr Jaich Jainz Jaitz Jakisch Jakolza Jakubasch(-k)Jänchen Jandack (-ock) Jandow Jandtke Janenz Janetzka JänigJanisch Jannack Jannasch(-k, -e) Jänsch Jäschke Jardow Jassenk JaudrichJauernick Jawork Jaykow Jeglin(-lien) Jenke Jerasch JomkJoksch Jornitz Josch Juran Jurauke Jurisch Jurischka Jurk JurkaKabath Kabus Käbig Kahlisch Kahlow Kahra Kaina Kalawke KaldunKalkus Kallasch Kaltz Kalus Kamenz Kanno(-w) Karas KarnawkKarstau Kasch Kaschula Kaschwig Kaske Kasparik KasprikKattusch Katzau Kemnitz Kerk Kernicke Kettlitz Ketzmar(-ik)Kielke Kieschk Kirschke Kittan Kittlik Kitto Klaschke KlassKlau(-e, -a, -k, -ke) Klausch Klauske Kletzke Kletzschke KlukowKmetsch Kniesche Knötzsch Ko(w)al (-e, -lük) Koblick KobowzKobus Kochan Koine Koit Kokel Kokot Kokrik Kökritz KokrowKolkwitz Kollack Kölling Kollm Kollosche(-ei) Kollowa KolskeKon(n)opk(-a, -e) Konzack Konze Kopatsch Koepke Koppa KoppatzKopisch Korreng Koschzik Koschany Koesling KossackKossik Kosslau Koswig Kottke Kottlow Kottwitz Kotzau KotzurKowal Kowalenz Krahl Krautz Kretschmar Kriesche KrikauKroll(-ick) Krölle Kroschel Krull Krumpa Krünitz KruscheKruschwitz Kschammer (Křamaŕ) Kschinka Kschischow Kuba (-e, -en)Kubang (-eng) Kubisch Kubitz(-a) Kubler Kublik Kubsch Kuch(-atz)Kuhl(-a) Kuhlisch Kulik Kulke(-a) Kulowatz Kulsk(-y) KumischKummetz Kunath Kunisch Kupke Kupsch Kurenk(-ink) KuschanKuschareitz Kuschel(-a) Kuschera Ku(t)schke Kuschny Kussag KusseKusserow Kuttka Kuzelle Ladusch Lagowitz Landow LanskeLa(ä)schke Laeske Las(-ke) Lakow Latze Laue Lauk(-e) Laurik LaurischLauschke Leeske Lehming Lehnig(-k) Lehniger Lehnitza(-tzka)Leschke Libsch(-er) Lieback Liebal Liebick Liebo Liebusch LienigLiersch Liesk(-e) Liman Lipke Lips Loa Lobbak Lobeda(-an) LoedeLohda Lohka Lohnan Loniak Loppa(-w) Lorsch Löschin Lossack LöwaLowka Luban Lubenow Lubitz Luboch Lubosch Lucia Lück LudaMakula Malchow Malchwitz Maling Mal(l)in Malo(-llow) Mal(l)y MaltuschManig Marby Marenz Markow Marlink Maro(-w) Marose Marosk(-e)Marschan Marschka Marschlik Märten Maschke Maschlik MaskaMaslauke Massnigk Mathentz Matho Matik Matko MatschenzMatschke Matthiack Mattho Mattig(-gk) Mattik(-ck) Mattka(-e)Matton Mattusch Mattuschka Ma(ä)tzke Maultzsch Mausch MedlaMeglin Mehlow Melk(-e) Menk Mentschke Merschenz Merten Mertink(9) Mesch(-a) Meschzahn Metag Metak Metasch Meto MettkeMichal(-lik) Michalke Michan Michau Michel(-ko) Michlenz MichlickMichlink(-g) Michlitz Mietke Mihann Mikisch Milk(-e) MilischMilkowitz Mille Milost Mirasch Mi(e)rsch Mi(t)schke Mischner

48 Dr. Ernst Muka:Mitzschke Mlosch Moal Moch Möhle Mollig Molling MörkeMorlink Morlock Moesch Moeschke Mostar Mrose Mrosk(-o)Mucha(-e) Mudra(-k) Mudrick Muhla Muhle Mukwar MulkeMullak Müllrik Munack Muschak Muschan Muschik NabudaNagora Nahorn Najork Nako(i)nz Narink Naroschk NarrasNasdal Näske Natus Natusch Nätzkar Nauk(-gk) Nebatz NechillaNetreba Netzker Njammaschk Nicko Niekse Nicus NissnikNiegisch Ni(e)mz Niepraschk Nierich Nimmrich Ninow NippraschkNitschke Nitzsche Noa Noack (50) Noatnick NoatschNoatzke Noël Nohka Noll Nooke Nosch Noschka(-e) Nose NöskeNossag Nossia Nothnik Nousch Nowa(c)k Nowel Nowi(-y) NowischNowka(-e) Nowotnik(-ck) Nowotna Nowottnäk NowschNowusch Nugel Nuglisch Nuglusch Nükusch Nusa Nusse Nuss(Nos) Olschig Olschina Opitz Pache(-n) Paech Pahn Pakulla PaligePank Panwitz Papprosch Papprott Parknick Parnack Pasch(-e, -ke, -ka) Päschke Pat(t)ke Patrick Patzig Patzke PaulenzPaulick Paulsch(-tz) Paulo(-ko, -ke, -ow) Pawlak Peglow Pehla(-e, -ow) Pelka(-e) Penitzka Penk Penzlin Peppernick Perge PerkePerschka(-schk) Perthen Pesch(-ke, -kin) Peschel(-ik) PeschtrichPesker Petau Petke Petow Petrak(-ack) Petrenz PetrickPetro Petsch(-ick, -ing) Pettke Piater Piazena Pichoky PichtPiehlau Piehle Piehler Piepanz Piesch Piesker Pietschmann PilanPilke Pilokat Pinkau Pisska Pitke Pittom Pitzke Piwart PlackPlaschke Plaschna Plaschner Plath Plenty Plesch Pluta PoganPohl(-a, -e) Pohlenz Pohling(-isch) Pollack Pollnick(-ogk, -mer)Polsche Poppelz (3) Popp(-e) Poppick Porath Por(ro)scha(s)k PorsackPortach Portack Pöthe Pöt(h)ko(-e) Pottke Pötsch(-tzsch)Prasch(-e) Preikow Priesnitz Pritsching Prochnow Protto Pruskil(3) Pumpa Purtz Pusch Puschel Puschert Puschina Putzar PüwikPuzzig Quilisch Quitzke Raack Raak Raatz Rach Radelow RadischRadüng Radusch Rakel Rammlack Rampke Raschik(-g)Raschke Rathke(-ttke) Rätze Reck Recka(-kin) Reglick(-gk)Reinsch(-ke) Rentsch Repke Repp Resag(-gk) Reschke RibbeRiemke Rinschka Rinza Rippich Roa(-tsch) Robel Rocha RoggatzRogosch Rohrik Roi Roick Roigk Roitzsch Röke RokschRönsch Ropnow Rosch Rössing Rotka Rotsch Rottka Roy RubinRublack Rubyn Ruhnau Rulke Rütch Rutzka(-e) Saakul SabinSabusa Samielz Sämisch Sanke Saischowa Saritz SaschewagSaschowa Saschuwak Sawade Sazuwa Schadow Schalow SchandowSchängka Schappcke Schark Scharoba Schattke Schegauk SchelkSchensch Schentke Scherke Scheppan Scheske Schetz ScheurichSchibban Schibow Schibuca Schichan Schicholt SchiemangSchimentz Schimenz Schieske Schieskow Schietke Schilka(-e)Schimke Schimmring Schink Schinn Schirach Schittkow v. Schkopp

Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. 49Schrack Schladitz Schleiniz Schliack Schlodder Schluricke SchmarsochSchmatzke Schmettow Schmilk Schmogro(-w) Schmurdy Scho(b)-ba(n) Schobin Schöbink Scholtka Schombel Schonnap SchoppanSchoppe (Skop) Schöschki Schötz(-ig) Schrebian Schroschk Schul(-ow)Schulisch Schultka Schunick Schuppa Schuppan(-n) Schur SchwatkeSchwetasch Schwoche Sckerl Scopi Scorna Scorra Selka (-o)Sell (-e, -eck, -lenk, -leske, -ling) Semisch Semke Semla SernoSimmang (-k) Sinke Skadow Skorna Skraback Skrock Slauck SlaweSlomke Slück Smal(l)a Smeth Smill Smolka Sobak So(h)la (-au)Sohlke Solbrig Sowoidnich Sowoidnick Spenitz Sradnik SrenkStanig Starick Staroske Starosta Stiebitz Stogga Stojan Stoppe (-r)Stopperka Storz Streblow Strehle, Stuchlick Stucke SukrowSukert (Sykora) Suppan Suschak Swiesch Swoboda SwodingTaubitz Tautz Thielsch Thomala Thoran (Thuran) Thorke Thuow(= Twow) Thurow Tillack Tilltak Tilz Tinius Titzka Tocha TomulkaTondock Tonisch Tonus Topper Torke Tosch Towk TrantowTrauschke Trebsch Triebel Trietschel Trins Trugke TrupkeTruschke Tschaksch Tschenscher Tschernig Tschirge TschirneTschörner Tulka Tunsch Turrack Twarz Tyra TzschachmannTzscheuschner Tzschoppe Ukena Ulewenz Uras Urban Urbanz UrbentzUtke Waldo(-w) Wannicke Warnatz Waschan Waschnig WaskeWattke Waurisch(-k) Wedig Wegrad Wehlak Wehlan (-le) WehlingWelbing Welk(e) Welsch Welsk Wendig Wendke WendtWenzig Wenzke Werban Werchan Werchosch Wersch Weska (-e, -i)Wesnigk (-ik) Wetzke Weutow Wildow (-au) Wilke (-ksch) WilskeWinz Wirig Witschel Wittan Wittka Wittrin Woblack WobusaWoinke Woiske Woithow Woiwode Wolk Wolschin(-a)Wolschke Wolst Worch Worlitz Worraschk Worreschk WoschechWosseng Wotschke Woysch (-te) Wuitz Wussak (-sserk) Wusslauk(-issl-) Wut(t)k(g)e Zachmann Zachow Zamzig Zapke ZarnischZaso(w)k Zaulick Zaunig (-ick) Zebitz Zech(-el) Zedlack Zeese(Cazow) Zehlike Zerbau Zenzius Zerbe Zerchel Zerna ZernakZernick Zlowenck Zesch(-ke) Zeschmann Zessak Zetsch ZeukeZikora Zielisch Ziesche Zill(-ny, -mann) Zischke Zischkow ZobachZoch (-er, -ert) Zock Zömisch (-nisch) Zropf (Crjop) ZschiedrichZschiesche Zschichow Zuchatz Zuchel Zunke Zurbel Zyka Zyllak.VI. Módlańska wosada.(Přir. Čas. 1884, str. 78.)Módlańska cyrkej steji khĕtry kruch wote wsy zdalena srjedźłukow a přĕrowow, pódla njeje je rjana wulka šula natwarjena,fara pak leži nutřkach we wsy. W katholskich časach bĕše towuwołana putowanska cyrkej, srjedź tymjenišćow najskerje na4

50 Dr. Ernst Muka:wulkim pohanskim wopornišću natwarjena. Wot zawjedźenja reformacijehač do 1746 so tu jenož serbske prĕdowaše, w spomnjenymlĕće nastupi prĕnje nĕmske prĕdowanje, kiž so nĕtko zeserbskim kóždu njedźelu wotmĕnješe; porjadne serbske kemše bywachuhač do l. 1870; z lĕtom 1873 přesta serbska boža słužba;w lĕće 1875 bĕ poslednja serbska spowjedź.Nimo cyrkwje po łukach při wsy bĕži promjo rĕki Sprjewje,kiž w starym času: „Modły prirow“ (t. j. mortwy přirow) rĕkaše,dokelž jeho woda poruno wodźe Sprjewje jara pomałku bĕži.Wot toho přirowa dosta wjes mjeno „Módła“ abo Módłej (lokativza nomin.), t. j. po prawom „wjes při módłej rĕcy“; to promjoSprjewje pak mjenuja Nĕmcy „der Priorgraben“ (prior = skeps.staros. prirow = nĕm. Graben) a łuki z wobeju bokow „diePriere“ t. j. přirow.Přistawk. Swójbne a ležownostne mjena z nĕkotrychwsow susodnych (Wóseńkojskeje, Gogolowskeje a Kórjeńskeje)wosadow (přir. Čas. 1884, str. 26, 78, 86). 1) Mjena nĕtčišichwobydlerjow Wóseńka z Harnišojcami: Balting Baltzke (2)Beschow Blasskow Bramke Buder Diktus Dischmann Dokter (5)Donath Goltsch Helmke Homann Janke (3) Joppe JurischkaKalz (2) Kepstein Kisitza (2) Kortel Krautz Krüger (2) KühnaLauchert Lehnik Lieback (Liebak) (4) Lukas Marose (Mroz)Matschke Meritz (2) Michlitz Mudra Noack Nowel Nowka (2)Paulick Peitzer Piater Poppelz Pöschke Roik Schieber SchiemenzSchirrock (Šyroki) Schloddar Scholtka Spey (Nĕmc) TeschTrings Vater (Nan) (2) Waschnig Weichert Werner Zieder. —2) Nĕtčiše swójbne mjena z Gółynka: Allerdt Balt BartuschBaunack (2) Beck Benack (2) Bernow Beschke Betzel BobnickBorchert Boschan Bubner Bullan Donath (2) Feiertag (2) GemkeGleda Goltzsch Günter Hollnick Hommann Jakel Jakob (2) JarmarktJurisch Jurk Kain Kalz Kezmerick Klauck (3) KoalKonzak Kral Krüger (2) Kubisch Kunze Lehmann Leske LieskMatschke (2) Merting Mettke (2) Michling Noa(c)k (2) NowkaNugel Perke Pischon Ramoth Ruben (2) Sapjazer (Zapjaca)Scharoba Schiementz Schmell Scholtka Schultka Schwieck SkornaSlomke Specht (Žołma) Tonus Zachow Zaunik. — 3) Ležownostnemjena z Kopańc (z Niederlaus. Mitteilungen 1892, str. 262):

Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. 511. Biwobrogi (bĕłe brjogi): nahłe brjohi morweho promjenjaSprjewje z bĕłym daloko swĕćatym pĕskom. — 2. Blombena:rola a łuka. — 3. Bukowiena (Bukojna). — 4. Gaschischtscha(gaśišća = haćenja): z dźĕla kraj z dźĕla Sprjewine promjo. —5. Hamka. — 6. Lug (ług). — 7. Najorka (nagorka). —8. Penki a Penken (pjeńki): morwe promjo Sprjewje. — 9. Pudlutzken(pódłucki). — 10. Snitka: tymjenišća. — 11. Woazinnabroda(wójcyny brod): dźĕl Sprjewje.VII. Žylowska (filialna) wosada.(Přir. Čas. 1884, str. 82.)Khoćebuzski wokrjes bĕše wot časa, zo pod pruske knježeŕstwopřińdźe, hač do spočatka našeho lĕtstotka do třoch hamtowdźĕleny: to bĕchu Khoćebuzski hamt, Picański hamt a Žylowskihamt (Amt Cottbus, Amt Peitz, Amt Sielow). K poslednjemusłušachu wsy Žylow, Dešno a Strjažow (Striesow). Načole kóždeho hamta steješe hamtman (Amtmann). Žylowskihamtman sydaše na kralowskim kuble (Domäne) w Žylowje.Tuto kubło je hižo Albrecht Mjedwjedź wobsedźał, wot kotrehožje pječa wjes Barbuk (Bärenbrück) załožena, podobno kaž maso za załožerja wsy Mósta (Heinersbrück) sakski kejžor HendrichPtačnik. Posledni hamtman z Besser bĕše, kaž sebi ludźo powĕdaju,jara njesprawny a bu tohodla na přikaznju krala BjedrichaWulkeho w ćmowej nocy wotwjedźeny a nichtó njezhoni, hdźeje wostał. Pozdźišo pokupichu Žylowscy burja knježeŕske kubło,a tak nasta cyły rjad nowotnikow (neubauern). Srjedź Žylowa aKhoćebuza ležeše wjes Kśemnica (Kremnitz), kiž bu w 30lĕtnejwójnje zahubjena. Nĕkotre hona maju tam hišće dźensa to mjenoKśemnica. — Hižo l. 1570 bĕše Žylowska cyrkej filiala Dešańskeje.Žylowska kaž tež Dešanska cyrkej nimatej hišće dźensažanych pišćelow (organow); přičina leži we tom, zo wosadni žanemĕć njechaju. Wołtarjowe přikrywadło w Žylowje je z rjanymserbskim napismom debjene: Pojżczo ku m o schykne, kenż wynusone a hobscheżkane scżo. 1862. Na starym pohrjebnišću,kotrež je l. 1858 zašło, bĕchu wšĕ rowowe napisma nĕmske,na nowym pak nakhadźeju so tež mnohe serbske, tola pak mjenjeserbskich hač nĕmskich, runjež je cyła wosada čistoserbska.4*

52 Dr. Ernst Muka:W póstnym a jutrownym času spĕwaju tu serbske holiča na wsy,kaž druhdźe, serbske kĕrluše, mjez nimi nĕkotre wosebite. Hodowničkumĕješe so tu wot starych časow liturgiska boža słužbaw serbskej rĕči. W nowišim času su ju tež w Dešnje zawjedli.Štož šulu nastupa, rozwučowaše Žylowske dźĕći, kiž za šulskejuwučbu žadachu, za čas 30lĕtneje wójny cyrkwjenc (küster)Bog (Bogius), syn Górjonowskeho fararja. W srjedź 18. lĕtstotkamjenuje so cyrkwjenc Kórjeńk (Göhring), kiž 1786 wumrĕ připowĕsći wo smjerći swojeho syna, kiž w Lutolu jako kandidattheologiae přebywaše. Z wučerjom pak bĕ tehdy wĕsty Kólasaŕ(n. Kollasser), kiž pódla krawcowaše. Z l. 1782 dosta wobĕ zastojnistwjeKito Grys (Ghristian Grüss) z Prjawoza, kiž bĕšetež krawcowstwo nawuknył. Z wučerjom bĕše Grys na 68 lĕtwot l. 1782—1850, z cyrkwjencom pak wosta hač do swojejesmjerće († 1857). Šula bywaše pola njeho jenož w zymje, wlĕće dźĕłaše wón na swojich polach, dokelž bĕše sebi poł lenarole wotnajał, kotrež z dwĕmaj wołomaj wobdźěłowaše. Wóndźeržeše sebi husto pomocnych wučerjow, wosebje w pozdźišich lĕtach;tući bĕchu Łop (Loppe), Winkelmann (Nugliš), Młynik (Müller),Bojt. Grys wučeše jenož katechismus, čitanje a spĕwanje (hłosycyrkwinskich spĕwow); pisać a ličić wuknychu jenož ći šulerjo,kiž to wosebje płaćachu. Hewak dostawaše wón wot dźĕsća zatydźeń 5 np. šulskeho myta, a drjewo k tepjenju šulskeje jstwypřinošachu dźĕći po rjadu, kóždy dźeń druhe. Z cyrkwjenstwabĕchu jeho lĕtne dokhody wjetše: 23 Drježdźanskich kórcow dźesatka,43 pokrutow khlĕba, wot kóždeho wobsedźerja burskehokubła 3 jeja a 4 np. hotowych pjenjez; nimo toho wužitk z jenejełuki a prawo, jenu kruwu na gmejnske pastwišćo słać. —Po Grysu bĕ z wučerjom hač do 1892 Fryco Bojt (FriedrichBoit) ze Źiwiz p. Drĕwka, na wučeŕstwo přihotowany na seminarijuw Starej Darbnje; wón přińdźe do Žylowa za pomocnikaw l. 1846 a dosta wučeŕstwo połnje w l. 1850. Jako Grys swojemĕsto nastupi, bĕ w Žylowje 91 šulskich dźĕći, jako Bojt přićahny,bĕ jich 154 a nĕtko je jich přez 200.Zdźeržał je so jedyn knježeŕski zapisk Žylowskich wobsydnikow(hufenrolle) z l. 1602. Tehdy bĕ w Žylowje 24 wulkichburow, 19 kósacow (Kossäthen) a 13 khĕžkarjow abo bu-

Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. 53darjow (büdner); wšitcy hromadźe wobsedźachu 49 lenow (hufen)a su z mjenami mjenowani, kotrež chcu tu podać. a) Wulcyburja rĕkachu: 1. Richter (Rychtaŕ, gmejnski předstejićeŕ, wobsedźešedwĕ lenje) — 2. Lehmann (Lenik) — 3. Kasparik —4. Mertschenz (Mjertšeńc) — 5. Bingerling — 6. Hackuyka (Hakujka)— 7. Burkowsky (Bórkowski) — 8. Bochan — 9. Greschke(Grješk) — 10. Cernik — 11. Krüger (Krygaŕ) — 12. Puntzig(Puncyk) — 13. Gustav — 14. Korrentz (Kórjeńc) — 15. Christof— 16. Jenichen (Jenik) — 17. Düring — 18. Kowal(l) —19. Kerstan — 20. Vetschka — 21. Borrack (Bórak) — 22.Rietsche — 23. Paschka. — b) Kósacy bĕchu: 1. Matz Voigt— 2. Dominus — 3. Hampo Muschwitz — 4. Suchowk —5. Klemantz — 6. Kocurka — 7. Koscha — 8. Chulowa —9. Roschk— 10. Grebig — 11. Peskorka — 12 Kunzack (Kóńcak— 13. Borchardt — 14. Ba(h)low — 15 Golatzk (Gólack)— 16. Peutko — 17. Metck (Mĕtk) — 18. Herman(n) — 19.Schimantz (Šymanc). — c) Budarjo bĕchu: 1. Seytk (Sejtk) —2. alte Schular (t. j. stary wučeŕ) — 3. Wendt — 4. Nessan —5. Howell — 6. Jurck (Jurk) — 7. Proposch — 8. Noack (Nowak)— 9. Laucko (Lawko) — 10. Knocha — 11. Raack (Rak)12. alte Herman(n) — 13. Nagor(c)ka. — Z wjetšeho dźĕla sutute swójby hišće dźensa w Žylowje.Žylow drje ma wjele honow, kiž pak su z wjetša lohke amało wunošne; tuž khodźi na 100 ludźi do Khoćebuzskich fabrikowna dźĕło, njedobywa pak tam, kaž je to wšudźe a přeco,na duchu a dobrych počinkach.Nekrolog XXXII.Karl August Jenč,faraŕ w Palowje,* 8. okt. 1828, † 15. mĕrca 1895.Zwonow žarowace zynki, přez serbski kraj so žołmjace, płaćachuw nowšim času wjacy króć tym zasłužbnym mužam, kotřižsu dołhe lĕta za duchowne pozbĕhnjenje swojeho serbskeho luda

54 Nekrolog XXXII.swĕrnje dźĕłali, jeho narodne prócowanja horliwje podpjerali aze słowom, pjerom a skutkom za swoje lubowane Serbowstwomužnje wustupowali. Bohužel teho dla ličba našich staršichserbskich wótčincow hladajcy wotebjera; přetož mnozy z nichspja hižom dawno wótcow spanje pod zelenymi hórkami, kotrežnĕtko dale a bóle wjesołe płody čerstweho wótčinstwa wobkhłódkuja.Z hłubokej zrudobu mamy z nowa žarować wo jenehotajkeho nadobneho, wulcy zasłužbneho muža, kotrehož wutrobaje hižom wot młodźenskich lĕt sem hač do zbóžneje smjerće wswĕrnej lubosći za serbski lud pukotała. Wospjet želić mamywo droholubeho wótčinca, kotryž bĕ wosebje jako serbski stawiznaŕa wurjadny znajeŕ serbskeje literatury sławnje znaty a kotryždołhe lĕta k najswĕrnišim a k najpilnišim sobustawam MaćicySerbskeje słušeše, w kóždym nastupanju jejne interessy z njewšĕdnejswĕdomosću wobarnowawši. A štó bĕše tutón nadobny,kotrehož je nam zymna ruka smjerće po Božej njewuslĕdnejradźe přezahe za naše Serbowstwo do wĕčnosće wotwjedła? Tobĕ zbóžnje dokonjany wysokodostojny knjez Karl August Jenč,derjezasłužbny faraŕ w Palowje. Wón je so dźeń 8. oktobra1828 w Čornjowje pola Bukec jako mandźelski 3. syn wićežnehokublerja Michała Jenča a jeho mandźelskeje Marije rodźenejeKöpplerjec z Jenkec narodźił a wopytowaše po docpiću šesteholĕta mĕšćansku šulu we Wósporku, wot lĕta 1841—1848 pakgymnasij w Budyšinje. Hižom jako gymnasiast zastupi wónw lĕće 1847 do towaŕstwa Maćicy Serbskeje. Po khwalobnjewobstatym maturitatnym pruhowanju poda so wón w l. 1848 doLipska, zo by tam na duchownstwo studował. Jako studentpodawaše wón hižom wot l. 1848 sem dary do Macičneje knihownje.Wón słuša tež k tym 7 studentam, kotřiž su MaćicySerbskej rjany Pomjatnik darili. Dla jeho wosebje žiweje interessyw Maćičnych naležnosćach pósła jemu hižom w l. 1851 wubjerkM. S. „za jeho njewustawace prócowanje wo lĕpše M. S.“ dźaknylist. W Lipsku bĕ wón tež sobustaw, naposledk senior tamnišehołužiskeho prĕdaŕskeho towaŕstwa. Hody 1851 wobsta wón w Lipskuswoje druhe theologiske pruhowanje. Po skónčenju swojich akademiskichstudijow bĕ wón jako kandidat duchownstwa 1852 tři štwórćlĕta pola knjeza z Renner w Lindowje njedaloko Drjowka w Del-

Nekrolog XXXII. 55nich Łužicach, wot l. 1853 pak 2 1 / 4 lĕta pola knjeza hrabjez Lippe w Barće z domjacym wučerjom. Hłowna zhromadźiznaMaćicy Serbskeje wuzwoli jeho hižom 31. mĕrca 1853 do swojehowubjerka; tež bu wón z pismawjedźerjom starožitnostnehowotrjada M. S., 26. mĕrca 1856 załoženeho. Vokaciju k farskemuzastojnstwu dosta wón w lĕće 1855. Jeho ordinacija sta sow Palowje njedźelu Exaudi 1855, dźeń 20. meje, přez fararjaWjacku z Budyšina. Dźeń 22. junija 1858 zastupi wón do swjatehomandźelstwa z knježnu Hedwiju Müllerec, druhej dźowkunjeboćičkeho fararja M. Friedricha Müllera w Eutritzschu polaLipska, kotraž jemu 6 dźĕći porodźi, wot kotrychž su hišće 4 přižiwjenju, mjenujcy: a) Jurij Paul Jenč, diakonus w Kamjeńcu,b) Helena, fararja Wjacki w Hornym Wujĕzdźe mandźelska,c) Bernhard Jenč, approb. zubjacy lĕkaŕ w Budyšinje, a d) AlfredJenč.Z wosebitej horliwosću a z wulkim žohnowanjom skutkowašenjeboh faraŕ Jenč w swojej lubej wosadźe nimale 40 lĕt dołho;jeno 2 mĕsacaj a 5 dnjow pobrachowaše hišće k jeho 401ĕtnemujubileju. Jako wĕrjacy a duchapołny prĕdaŕ bĕše wón wotswojich wosadnych wutrobnje lubowany a česćeny; jeho přećelniwya lubosćiwy dušepastyŕski wobkhad z nimi wotamkowašejemu wšitkich wutroby, tak zo jeho swĕrny wusyw Božeho słowawĕsće bjez bohatych płodow za wĕčne žiwjenje njewosta. Kakwulcy wažene a dźakownje připóznawane jeho duchownske skutkowanjebĕ, to dopokazowaše powšitkowne wutrobne dźĕlbraće přiskładnosći jeho 25lĕtneho zastojnskeho jubileja, dźeń 20. meje1880 wobeńdźeneho. Tež předsydstwo a wubjerk M. S. jemutehdy rjanu votivnu taflu z poswjećacym napismom a ze swjedźeńskimspĕwom, wot K. A. Fiedlerja zestajanym, jako słabywopokaz dźakowneho připóznaća jeho wulcy zasłužbneho skutkowanjapřepoda. Přetož kaž wón za čas spomnjenych 40 lĕt Božekralestwo z wurjadnej swĕdomiwosću plahowaše, tak njezabu wóntež serbsku literaturu z wulkej pilnosću přisporjeć, za duchownezbože serbskeho luda dźĕławy być a z wosebitej swĕru lĕpše našejeMaćicy pytać a spĕchować. Po wšĕch Serbach měješe teho dlajeho mjeno lubozny klink, nad kotrymž so serbske duše wutrobnjezradowachu; do serbskeho pismowstwa pak je sebi wón njezachodny

56 Nekrolog XXXII.pomnik stajił, kotryž budźe serbski lud kóždy čas z dźakownosćuwobdźiwać a sławjeć.Kak płódny serbski spisowaŕ je njeboh faraŕ Jenč hižomwot swojich studentskich lĕt sem był, połnje zhonimy, hdyž sopřede wšěm w serbskich časopisach rozhladujemy, do kotrychžwón pilnje dopisowaše. My z nich póznawamy, zo ma wón najwjetšezasłužby wo historiju serbskeje literatury, wosebje pak woserbsku bibliografiju. Najwažniše z jeho dźĕłow su tele:1) Dobroty, dźiwy a sudy Bože nad israelskimi dźĕćimi. 1849.2) Zelenska a jeje wobydlerjo. I. dźĕl 1850, II. dźĕl 1853.3) Powjesć wo serbskich kralach (Čas. 1849—50, I).4) Stawizny serbskeje ryče a narodnosće. I. Wot spočatkastawiznow hač do 12. lĕtstotka (Čas. 1849—50, II). II. Wot12. lĕtstotka hač do reformacije (Čas. 1849—50, III). III.Wot reformacije hač do 7lĕtneje wójny (Čas. 1851—52, II).IV. Wot 7lĕtneje wójny hač do załoženja Wrótsławskeho aBudyskeho serbskeho towaŕstwa w lĕtomaj 1838 a 1839(Čas. 1853—54, II).5) a. Serbska literatura wot 1597—1848 (cf. Jakubowy statistiskizapis! Maćične spisy, č. 2).b. Přehlad serbskeho pismowstwa katholskich a evangelskichSerbow wot l. 1848—1854 (Čas. 1855, II).c. Přehlad serbskeho pismowstwa wot l. 1855—1857 (Čas.1858, II).d. Teho runja wot l. 1858—1860 (Čas. 1862, I).e. Teho runja wot l. 1861—1865 (Čas. 1866, I).f. Teho runja wot 1. 1866—1870 (Čas. 1870, I).g. Teho runja wot 1. 1871—1875 (Čas. 1876, II).h. Teho runja wot 1. 1876—1880 (Čas. 1881, II).i. Prĕni a druhi přidawk k staršemu serbskemu pismowstwuprjedy lĕta 1848 (Čas. 1862, I: 1887, II).6) Serbske prědaŕske towaŕstwo we Wittenbergu (Čas. 1856—57, I).7) Jan Michał Budaŕ a jeho wotkazanje (Čas. 1858, I).8) Najstarša serbska ćišćana kniha a jeje spisaŕ (Čas. 1858, II).9) Dwaj wojeŕskaj spĕwaj wot njeboh Rudolfa Möhna, past.prim. w Lubiju (Čas. 1859, II).

Nekrolog XXXII. 5710) Rukopisne serbske słowniki (Čas. 1859, II).11) Frankowy Hortus Lusatiae (Čas. 1860, I).12) Kluč k Frankowej zelowej zahrodźe (Čas. 1860, II).13) Nĕšto za přećelow serbskich starožitnosćow (Čas. 1860, II).14) Nĕšto za tajkich, kiž rady lestruja. 1859.15) Faberowa serbska knihownja na radnej khĕži w Budyšinje(Čas. 1862, I).16) Najstaršej serbskaj rukopisaj (Čas. 1862, I).17) Serbske gymnasialne towaŕstwo w Budyšinje wot 1839—1864 (Čas. 1865, I).18) Literariske drobnostki (Čas. 1866, I).19) Dwĕ sćĕ a štyrcyći lĕkaŕskich zelow ze serbskim pomjenowanjomz lĕta 1582 (Čas. 1866, II).20) Serbske prĕdaŕske towaŕstwo w Lipsku wot l. 1716—1866(Čas. 1867, I).21) Prĕnje 25 lĕt našich Serbskich Nowinow (Čas. 1867, II).22) Kwasny spĕw z lĕta 1779 (Čas. 1868, II).23) Přibóh Flinc. Stawizniska studija (Čas. 1869, I).24) Pohrjebne prĕdowanje wot A. Th. Rudolfa Möhnja (Čas.1869, II).25) Starožitnostne zbĕrki Maćicy Serbskeje (Čas. 1871, I).26) Michał Frencel a jeho zasłužby wo serbske pismowstwo(Čas. 1871, II).27) Napismo najstaršich serbskich ćišćanych knihow (Čas. 1872, II).28) Dwaj staršej spĕwaj k česći serbskich spisowarjow (Čas.1873, I).29) Pohanske pohrjebnišća w Serbach (Čas. 1873, I).30) Serbske powitanje Wrótsławskeje university (Čas. 1873, II).31) Rukopisne serbske spĕwaŕske (Čas. 1874, I).32) Přehlad spisow H. Zejlerja (Čas. 1874, I).33) Spisowarjo hornjołužiskich evangelskich Serbow wot 1597hač 1800 (Čas. 1875, I).34) Spisowarjo serbskich rukopisow mjez hornjołužiskimi evangelskimiSerbami hač do lĕta 1800 (Čas. 1875, II).35) Spisowarjo hornjołužiskich evangelskich Serbow, kiž su wdruhich rĕčach před lĕtom 1800 wo Serbach pisali (Čas.1875, II).

58 Nekrolog XXXII.36) Zemrjeći spisowarjo hornjołužiskich evangelskich Serbowwot 1800—1877 (Čas. 1877, I).37) Hišće jene rukopisne serbske spĕwaŕske (Čas. 1877, II).38) Pismowstwo a spisowarjo delnjołužiskich Serbow. Wot(1548) 1574—1880 (Čas. 1880, II).39) Přidawk k nastawkej wo swobodnym mĕstnje za Serbowna krajnej šuli w Mišnje (Čas. 1888, II).40) Serbjo w nĕmskich romanach a novellach (Čas. 1889, I).41) Nekrologi:a. Jan August Šołta, cand. rev. min. a šulski rektaŕ weWósporku, † 30. 5. 1858 (Čas. 1859, I).b. Jan Hendrich Bjar, stud. th. & phil. w Lipsku, † 26. 5.1859 (Čas. 1859, II).c. Jan Łahoda, faraŕ w Khołmje, † 16. 8.1871 (Čas. 1871, II).d. Hermann Lótca, Dr. phil. a priv. wučeny w Lipsku,† 27. 4. 1875 (Čas. 1875, II).e. Hermann Ferdinand Wehla, sudn. assessor em. w Budyšinje,† 3. 5. 1877 (Čas. 1877, I).f. Jan Ernst Smoleŕ, redaktor w Budyšinje, † 13. 6. 1884(Čas. 1884, II; přir. tež „Žiwjenjoběh njebo komthuraJ. E. Ssmolerja“).g. Jurij Ernst Wanak, faraŕ em. z Wóslinka, † 27. 5. 1887(Čas. 1888, II).h. Julius Eduard Wjelan, faraŕ w Slepom, † 7. 4. 1892(Čas. 1894, I).42) a. Khapałka w Tuchorju. b. Prošeny buk w Tuchorju.c. Włosančki (Łužičan 1860, č. 2).43) Přibóh Swjantowit a jeho rozłamanje w lĕće 1168 (Łuž.1860, č. 3 a 4).44) Křiž pola Kołwazy (Łuž. 1860, č. 4).45) Nĕhduše khapałki w Serbach (Łuž. 1861, č. 4).46) Čeho dla Nukničenjo do Palowa dźesatk dawachu? (Łuž.1861, č. 10).47) Wopomnikaj před Budyšinom (Łuž. 1861, č. 10).48) Mór w serbskich Hornich Łužicach (Łuž. 1861, č. 11).49) Spomnjeńka na nĕkotrych wažnych Serbow staršeho časa(Łuž. 1862, č. 1).

Nekrolog XXXII. 5950) Hans Wjenk (Łuž. 1862, č. 7).51) Serbske mjezy pola Biskopic (Łuž. 1863, č. 7).52) Serbski moleŕ Wehla (Łuž. 1863, č. 7).53) Kral Bjedrich Wulki w Rodecach (Łuž. 1863, č. 11).54) Rhetra a Radegast (Łuž. 1864, č. 1).55) Přibóh Triglav (Łuž. 1864, č. 2).56) Žiwa (Łuž. 1865, č. 3).57) Ryćeŕ David Bohuwĕr Głowa (Łuž. 1866, č. 3 a 4).58) Prĕnje woblehnjenje Budyšina w l. 1004 (Łuž. 1866, č. 8).59) Starožitnosće Bukečanskeje cyrkwje (Łuž. 1868, č. 5).60) Jedyn jubilej, Serbow nastupacy (Łuž. 1868, č. 6).61) Zbĕrki z jeneje stareje rukopisneje khróniki mĕsta Budyšinaa wokolnosće (Łuž. 1870, č, 1 a 2).62) Jan Gelanski, wučeny serbski bur (Łuž. 1870, č. 3).63) Starinki ze serbskich cyrkwinych knihow (Łuž. 1870, č. 4).64) Hlomačanski jĕzor (Łuž. 1870, č. 6).Runjež naš droholuby Jenč nimale 50 lĕt dołho do wšĕchserbskich časopisow dopisowaše, wšelake serbske literarne předewzaćaze swojimi přinoškami podpjeraše, wjacy króć při nowowudawkachserbskeje biblije jako korrektor słužeše atd., dha jetola hižom z pomjenowanjom horješich wulcy zajimawych artiklow,z jeho wustojneho pjera wukhadźacych, jasnje dosć spóznawać,z kajkej železnej pilnosću a wutrajnosću wón na polu serbskehopismowstwa dźĕłaše. Tež w nĕmskej rĕči je wón sławu serbskehomjena rozšĕrjeć pomhał. Tak nadeńdźechmy na př. w „SächsischerVolkskalender 1878" na 43. stronje zajimawy artikel, wot njehospisany: „Die Wenden bei Freud und Leid." Dale wón w nĕmskejrĕči wuda knižcy: a) „Die Anfänge des erlauchten Hausesder Wettiner. Von P. Jentsch." b) „Geschichte der Lausitzer Pre=digergesellschaft in Leipzig und Verzeichniß aller ihrer Mitgliedervom Jahre 1716—1866, zu ihrem 150jährigen Jubelfeste heraus=gegeben von E. A. Jentsch, Pfarrer in Pohla und Ehrenmitgliedder Gesellschaft." Wo posleńšim spisu so kritika takle wupraja:„Dieses mit großem Fleiße und vieler Sorgfalt verfaßte Schriftchengiebt uns ein anschauliches Bild der zunächst von den Wenden, diein Leipzig Theologie studirten, gegründeten Gesellschaft und einelebendige Darstellung ihrer historischen Entwickelung. Es ist ein

60 Nekrolog XXXII.wervoller Beitrag zu einer Culturgeschichte der Universität Leipzig,insbesondere aber der Lausitz. Es lehrt uns auch die Anstrengungenwürdigen, welche die Wenden gemacht haben, um ihre Sprache, die,wenn nicht Kirche und Schule ihre Pflege in die Hand nahmen,der Gefahr des Aussterbens ausgesetzt war, zu erhalten und zu heben."Wulke zasłužby je sebi njeboh faraŕ Jenč tež wo wudospołnjenjeMaćičneje knihownje dobył. Woprawdźe z mrowjacej pilnosćuwón hižom wot swojich studentskich lĕt sem za nju knihihromadźeše a wšĕ móžne serbske drobnostki zbĕraše. Jeničcyjeho rozhladnosći a wurjadnemu znajeŕstwu serbskeje literaturyma so Maćica dźakować, zo wona w tu khwilu we swojej knihownitak wosebny pokład wulcy wažnych unikow, žadnych rukopisowa bohatych zbĕrkow serbskeho pismowstwa wobsedźi, kotryžje woprawdźe njezarunajomny.Po Knjezowej njewuslĕdnej radźe poča so ze spočatkom lĕta1895 wulcy požohnowane žiwjenje našeho Jenča, kotrež bĕ jenoBohu a lubemu Serbowstwu poswjećene, přezahe za nas k swojemukóncu nakhilować. Prĕnje dny wulkeho róžka 1895 wónna zahorjenje kutnicy (Blinddarm) skhori. Lĕkaŕskej pomocy drjeso poradźi, khorosć zaso zbĕhnyć, tola wulkeje słabosće dla jemu13. mĕrca Boža ručka mozhy zaja, na čož wón dźeń 15. mĕrcarano w 5 hodźinach, wjacy powĕdomosće njenabywši, we swojim67. lĕće ćiše wusny. Dźeń 18. mĕrca bu jeho woblĕdnjene ćĕłoz wulkim počesćowanjom a pod powšitkownym dźĕlbraćom wosyroćenejewosady a wobydleŕstwa wokolnych serbskich wsow naPalowskim pohrjebnišću k swojemu poslednjemu wotpočinku njesene.Tež Maćica Serbska bĕ k pohrjebej deputaciju pósłała,zo by njeboćičkemu za jeho swĕrne skutkowanje za serbski luda Maćicu swoje dźakowne připóznaće wopokazała a wulku palmupřepodała, na kotrejež sekli tele słowa stejachu: „Swojemu dołholĕtnemusobustawej, wjelezasłužbnemu wubjerkownikej, wučenemuspisaćelej a wustojnemu znajerjej serbskeho pismowstwa,knjezej fararjej Jenčej w Palowje,wumrje 15. dźeń nalĕtnika 1895, dźakowna Maćica Serbska.Ja sym to horjestawanje a to žiwjenje. Štóž do mnje wĕri, budźežiwy, hač wón runje wumrje. A štóž je žiwy a wĕri do mnje,tón nihdy njebudźe wumrjeć. Swj. Jana 11, 25. 26.“

Nekrolog XXXII. 61Pisaŕ tuteho nekrologa pak tež we swojim mjenje na kašćswojeho dołholĕtneho swĕrneho přećela z hnutej wutrobu palmowuhałozu połoži, na kotrejež židźanym banće bĕ wón jemu telesłowa poswjećił:Dopomnjenju na zbóžnje wusnjeneho swĕrneho Serba,wysokodostojneho knjezaKarla Augusta Jenča,derjezasłužbneho fararja w Palowje,horliweho wótčinca, pilneho serbskeho spisowarja,na dnju Jeho khowanja 18. mĕrca 1895w přećelskej lubosći a swĕrjeposwjećił K. A. Fiedleŕ.O derje Ći, Ty wumóženy!Twój duch so ćĕło wuslekł je;Wón, k wyššim sfäram pozbĕhnjeny,Nĕtk słodźi mana njebjeskeTam, hdźež je wĕra do KhrystaĆi Zalem Boži wotankła.Tu pak so roni sylzow wjele,A lubi tyšnje žałosća;Tež dźakomnosć Ći palmy sćele,Wšĕ duše jima zrudoba,Hdyž na to mysla, što je wšoJim z Twojej smjerću k rowu šło!Mĕj dźak za lubosć, spřećelenje,Dźak za wšu swĕru wótčinsku;Čas pomnik njerozmjele ženje,Kiž Serbjo Tebi stajichu.Z tym „dobru nóc“, Ty nadobny!Tam horkach so zas widźimy.Ze žarowanskeho doma njesechu kašć pod spĕwanjom a zwonjenjomdo Božeho domu, hdźež jón před Boži wołtaŕ stajichu.Tam rĕčeše najprjedy knjez faraŕ Dr. Kalich w mjenje wyššehocyrkwinskeho radźićela Kellera w nĕmskej a potom jako předsydaMaćicy Serbskeje tež w serbskej rĕči, zasłužby njeboćičkeho woserbske pismowstwo, wo Maćicu a serbsku prĕdaŕsku konferencuwuzbĕhowajo. Po nim rĕčeštaj hišće knjez wyšši faraŕ Dr. Wetzelz Biskopic a njeboćičkeho přichodny syn, knjez faraŕ Wjackaz Horneho Wujĕzda. Na to bu zbóžnje dokonjany pod wjele

62 Nekrolog XXXII.sylzami klinej khłódneje zemje přepodaty, po čimž njeboćičkehosyn, knjez diakonus Jenč z Kamjeńca, rĕčeše, k. student Freudenbergpak jako sobustaw łužiskeho prĕdaŕskeho towaŕstwa njeboćičkehosławješe, kotryž bĕ nimale 50 lĕt dołho k spomnjenemutowaŕstwu přisłušał. Skónčnje knjez diakonus Jenč ćĕlnym powostankamswojeho droheho nana z hnutej wutrobu poslenježohnowanje wudźĕli.Tak dha spi derje a wotpočuj w mĕrje, lubodrohi přećelo!Twoje wótčinske dźĕło w dźakownych wutrobach serbskeho ludana wšĕ časy w žohnowanju wostanje. Njech Bóh tón Knjez poswojej miłosći w Khrystusu Twoju swĕru mytuje z wĕčnymderjehićom! Z tutym přećom zawdawam Tebi poslednju „dobrunóc!“K. A. Fiedleŕ.Wućahi z protokollow M. S.1) Posedźenje předsydstwa a wubjerka, 23. jan. 1895.Přitomni: dr. Kalich, Łusčanski, Fiedleŕ, Mjeŕwa, Kapleŕ, Bartko,Sommer, Mrózak a Skala. Předsyda rozprawuje wo wuradźowanjachtwarskeho wubjerka z dnja 3. januara a praša so skónčnje,hač předsydstwo a wubjerk k tomu přihłosujetaj: 1. zo bychu sowot dweju architektow nowe rysy wudźĕłałe za cyły Maćičnydom, wot kotrehož pak by so z woprĕdka jenož wjetši dźĕl wotMärckelec khĕže hač k staremu domej natwarił, a 2. zo byštajso sobustawaj twarskeho wubjerka Bartko a Muka wo njestronskehorozsudnika přepodajomych rysow starałoj. Po dlĕjšim wobšěrnymrozpominanju knjezow Fiedlerja, Bartka, Mrózaka, Sommeraa předsydy skhwali wjetšina přitomnych horjeka spomnjenewobzamknjenje twarskeho wubjerka a kantor Bartko při tomzdźĕli, zo chce tež twarski mišter Kaup wot jemu znateho architektyw Drježdźanach darmo dać rysy wudźĕłać, jeli so jemuprogram wozjewi. Tuto poskićenje so z dźakom přiwza, a k.Bartko dosta poručnosć, jemu program podać. Na to wobzamknyso, zo nima so rozesłanje Maćičnych spisow wjacy Maćičnemuknihownemu kommissionarej nadawać, ale zo ma so druhi pućporjadneho rozesłanja pytać. Dale přija so namjet dra. E. Muki,zo ma so wokolnik na komdźiwych a bywšich sobustawow na-

Wućahi z protokollow M. S. 63stajić z próstwu, zo bychu we wočakowanju 50lĕtneho jubilejaM. S. swoje zastate přinoški dopłaćili abo z nowa do Maćicy zastupilia so potom na Maćičnym swjedźenju sobu wobdźĕlili.Skónčnje wobzamkny so, zo by so Budyšskemu póstownemu zastojnstwuwozjewjenje předsydy a pismawjedźerja přepodało, zomaju so wot wĕcow za Maćicu Serbsku přikhadźacych: 1. listypředsydźe drej. Kalichej, 2. pjenježne posyłki pokładnikejMjeŕwje, a 3. knihi a spisy knihownikej Fiedlerjej wotedawać.2) Posedźenje předsydstwa a wubjerka, 27. mĕrca 1895.Přitomni: dr. Kalich, Łusčanski, Mjeŕwa, Kapleŕ, lic. theol. Imiš,Bartko, Sommer a Skala. Předsyda wopomina najprjedy swĕrnehosobustawa (wot 1847) a dołholĕtneho (wot 1853) wubjerkownikanašeje Maćicy, fararja K. A. Jenča-Palowskeho, kižwumrĕwši 15. mĕrca bu 18. mĕrca swjatočnje khowany. MaćicaSerbska poswjeći zemrĕtemu wubjerkownikej wulku palmowu hałozuz česćacym připisom a pósła k jeho pohrjebej deputacijuwobstojacu z kk. dra. Kalicha, Skale a Fiedlerja; předsyda dr.Kalich sławješe při marach njeboćičkeho jeho wulke zasłužbywo Maćicu a cyłe Serbowstwo; wšo dalše přir. w předstojacymJenčowym nekrologu (str. 53—62). Na mĕsto zemrĕteho bu zawubjerkownika z kooptaciju wuzwoleny kn. Jurij Jakub, faraŕw Njeswačidle. — Potom so dźeński porjad přichodneje hłownejezhromadźizny postaji a za revisorow zličbowanja Maćičneho pokładnikaa zarjadnika a Maćičneju pokładnicow so pomjenowaštajwubjerkownikaj lic. theol. Imiš a Sommer. Skónčnje přija so zasobustawa kn. August Šołta, faraŕ w Parcowje.3) Posedźenje předsydstwa, 5. hapryla 1895. Přitomni:dr. Kalich, Łusčanski, Mjeŕwa a Skala. Wuradźuje so wo pisnjepřipósłanych namjetach dra. E. Muki a wobzamkny so na jichzakładźe: 1. Nowe naćiski abo rysy za nowotwarbu Maćičnehodoma, wot architektow Mauerera a Grothe (přez twarsk. mištraKaupa) wudźĕłane, přepodadźa so k rozsudźenju kral. twarskemuinspektorej Karlej Schmidtej w Drježdźanach; — 2. RozesłanjeČasopisow M. S. na sobustawow wobstara redaktor dr. Mukaz pomocu knihiwjazarja Bernharda Gelbe w Budyšinje; z Časopisamimaju so rozesłać protyki a druhe wot Maćicy wudawaneknihi a spisy. Rozesłanje stanje so dwójcy wob lĕto, po jutrach

64 Wućahi z protokollow M. S.a wokoło hód; — 3. Płaćizna Časopisa M. S. za njesobustawowso powyši; wot nĕtka maju woni płaćić za zešiwk 2 hr.50 np. a za lĕtnik 5 hr.; — 4. W nastupanju pominanja sobustawow,kiž so ze zapłaćenjom lĕtnych přinoškow komdźa, dostaštajpokładnik Mjeŕwa a redaktor Muka połnomóc. Skónčnjeso spomni, zo je so po móžnosći wša dań za požčene kapitalijeMaćičneho doma wot 4% na 3 1 / 2 % ponižiła.4) Posedźenje předsydstwa a wubjerka, 17. haprleje1895 dopołdnja w 11 hodź. w Gudźic hosćencu. Přitomni: dr.Kalich, Łusčanski, Fiedleŕ, Kapleŕ, lic. theol. Imiš, dr. Muka,Bartko, Kubica, Sommer, Skala, a jako hosćo ze sobustawowM. S.: diakon Křižan, kapłan Nowak-Radworski, kubleŕ Młyńk,kubleŕ Smoła, kapłan Kral, faraŕ Renč-Ketličanski, redaktorSmoleŕ, kantor em. K. A. Kocor, kantor Jordan a redaktor Šwjelaa skónčnje jako rozprawnik kral. twarski inspektor kn. K. Schmidtz Drježdźan. Posedźenje je powołane, zo by kn. twarski inspektorSchmidt jako postajeny dowĕrnik M. S. swój rozsud podałwo rysomaj noweho Maćičneho doma wot architektowMauerera a Grothe přepodatymaj. Knjez Schmidt jara nadrobnowobaj naćiskaj rozsudźeše, dopokazowaše mnohe njedostatkiMauereroweho a radźeše k přijeću Grothoweho naćiska. KnjezSchmidt bĕ swój rozsud tež napisany Maćičnemu předsydstwupřepodał. Skónčnje so jemu dźak za jeho prócu a zajimawosćza tutu našu twarsku naležnosć wupraji.5) Hłowna zhromadźizna, 17. hapr. popołdnju w 3 hodź.w Gudźic hosćencu w Budyšinje w přitomnosći 49 sobustawow.Po powitanju sobustawow přez předsydu dra. Kalicha čitachuso lĕtne rozprawy. W 48. lĕtnej rozprawje M. S. wopominapismawjedźeŕ Skala najprjedy z khwalbu skutki zemrĕteho sobustawaa wubjerkownika fararja K. A. Jenča-Palowskeho, kotrehožwopomnjeće wšitcy přitomni z postanjenjom počesćichu, a zdźĕlujepotom mjez druhim, zo je Maćica wudała: 1. dwaj zešiwkaj swojehoČasopisa pod redakciju dra. E. Muki — 2. Protyku „Předźenak“na l. 1895 spisanu wot diak. J. Křižana; předsydstwowotmĕ 8 posedźenjow (6 hromadźe z wubjerkom) a přija 24 nowychsobustawow; najwjacy dźĕła je předsydstwo z twarskim wubjerkommĕło dla wotmysleneje nowotwarby Maćičneho doma.

Wućahi z protokollow M. S. 65Z rozprawow pokładnika Mjeŕwy a zarjadnika doma Bartkaso zhoni, zo mĕješe w zašłym (48.) lĕće pokładnica za wudawanjeknihow 2636 hr. 96 np. dokhodow, 2635 hr. 96 np. wudawkow a4933 hr. 50 np. zamoženja, pokładnica za dom pak 2110 hr. dokhodowze stareho doma a 1227 hr. 62 np. wudawkow za njóna zo je fonds za nowotwarbu Maćičneho doma w lĕtomaj 1893a 1894 wšo do hromady wo 9800 hr. 60 np. přibył, tak zo wón docyła 18813 hr. 40 np. wučinja. Na namjet revisorow Imiša aSommera hłowna zhromadźizna pokładnikej a zarjadnikej wuwinjenje(justifikaciju) wupraji. Po rozprawomaj knihownikaFiedlerja a knihiskładnika Kaplerja je Maćična knihownjawo 95 čisłow přibyła a z knihiskłada je so 7090 exemplarowwšelakich spisow, mjez nimi 5159 protykow, wudało. Předsydatwarskeho wubjerka Bartko zjewi, zo njetrjeba a njemóže wosebiturozprawu wo skutkowanju twarskeho wubjerka podać, dokelžje tón w minjenym lĕće jenož w zjednoćenju z předsydstwomM. S. jednał. Na to rozprawja lic. theol. Imiš jako předsydawo skutkowanju nowozałoženeho rĕčespytneho wotrjada, kiž sebi25 sobustawow doby a dwĕ posedźeni wotmĕ. Knjez Fiedleŕjako wuzwoleny předsyda přirodospytneho wotrjada zdźĕli, zo stajso na troje namołwjenje w „Serbskich Nowinach“ jenož 2 knjezajza sobustawow zamołwiłoj a zo je wón tohodla cyłu wĕc spušćił.Skónčnje pismawjedźeŕ delnjoserbskeho wotrjada kantorJordan rozprawja, zo je wotrjad w poslednim lĕće 1311 čisłowknihow a spisow rozpředał a zo je wšón dołh za ćišć nowehonakłada Tešnarjowych „prjatkaŕskich“ zapłaćeny, a dźakuje sohornjoserbskim sobustawam za dotalnu pomoc. Na to přija so11 nowych sobustawow: inspektor A. Skop w Lutowču, wučeŕA. Łodni w Khwaćicach, chemik dr. Amadeus Vozárik w Aunad Siegom při Rheinje, Jakub Žur z Njebjelčic, student wPrazy, referendar Marćin Imiš w Budyšinje, Ota Wićaz z Khwaćic,stud. theol. et phil. w Lipsku, dr. Fr. Pastrnek, wurj. prof.na čĕskej universiće w Prazy, prof. dr. Gjorgje S. Gjorgjevićw Bĕłohrodźe, František Malý, bohosłowc w Prazy, FráňaStrnad, bohosłowc w Prazy, towaŕstwo „Růže Sušilova“ wBrnje. Potom wuradźuje so wo twarskich naležnosćach Maćičnehodoma a pismawjedźeŕ Skala čita po poručnosći předsydy5

66 Wućahi z protokollow M. S.protokoll dopołdnišeho posedźenja předsydstwa a wubjerka a ktomu cyły pisny rozsud kn. kral. twarsk. inspektora Schmidtawo přepodatymaj naćiskomaj, po čimž so z poručenjom kk. Imiša,Kubicy a Křižana Grothowy naćisk jenohłósnje přiwza apředsydstwo dosta poručnosć, kn. arch. Mauererej za jeho njepřiwzatynaćisk pjenježne zarunanje postajić a dać a na podłožkuGrothoweho naćiska z pomocu twarskeho wubjerka naležnosć serbskehoMaćičneho doma dale spĕchować. — Pismawjedźeŕ čitalistne postrowjenje swĕrneho a pilneho sobustawa Adolfa Černehoa jeho napominanje k spisanju a wudaću ludowych spisow,na čož so wobzamkny, w nowym lĕće z najmjeńša jenenowe powĕdańčko za lud wudać. — Na namjet dra. Muki majuso po přikładźe rĕčespytneho wotrjada tež starožitnostny, přirodospytny,belletristiski, paedagogiski wotrjad M. S. zaso wožiwića k nim hudźbny a narodopisny załožić; na próstwu zhromadźiznywzaštaj na so załoženje a wodźenje belletristiskeho wotrjadascholasticus Łusčanski a hudźbneho kantor em. Kocor.Prĕni nadawk hudźbneho wotrjada ma być, zbĕrku Kocorowychmĕšanych chorow za wudaće we wosebitej knižcy spřihotować;kn. kantor Jordan přeje sebi z dobom tež delnjoserbski wudawk.— Adressy sobustawow maju so dla rozesłanja Maćičnych spisowćišćeć. — Kn. Alfons Parczewski namjetuje skład za wopomnjeńskikamjeń na Smolerjowy row podawši sam prĕni přinoška kn. faraŕ Kubica žada, zo by so předsydstwo wo dostaćewažnych pismowskich a starožitnostnych zbĕrkow njeboćičkehosobustawa Jenča starało.6) Posedźenje předsydstwa a wubjerka, 1. julija 1895.Přitomni: Łusčanski, Mjeŕwa, Fiedleŕ, Imiš, Muka, Sommer,Bartko, Kubica, Mrózak a Skala. Mĕstopředsyda Łusčanski posedźenjewotewriwši wozjewi, zo je předsyda dr. Kalich swojezastojnstwo złožił. Na namjet lic. theol. Imiša so wuprózdnjenemĕstna z kooptaciju wupjelnichu, tak zo buchu: Łusčanskipředsyda, faraŕ Jurij Jakub z Njeswačidła mĕstopředsyda, Kubicaa Mrózak woprawdźitaj a faraŕ dr. M. Renč a redaktorMarko Smoleŕ zastupnej wubjerkownikaj. Na to jedna so wobšĕrnowo twarskich naležnosćach Maćičneho doma. Kn. Bartkodosta poručnosć, nowy nadrobny program nastajić, kiž ma so

Wućahi z protokollow M. S. 67potom do dalšeho wuradźowanja wšĕm sobustawam předsydstwaa wubjerka k přehladanju a wudospołnjenju wokoło pósłać. —Skónčnje wozjewi předsyda z dźakom, zo je dr. Muka přez1300 hr. darow za nowy dom sobu přinjesł a do pokładnicywotedał.7) Posedźenje předsydstwa a wubjerka, 23. sept.1895. Přitomni: Jakub, Mjeŕwa, Fiedleŕ, Kapleŕ, Muka, Bartko,Imiš, Kubica, Smoleŕ a Skala. Kn. předsyda Łusčanski je z ćežkimnjezbožom zadźĕwany. K radźenju w twarskich naležnosćachbĕ tež přeprošeny kn. kral. twarski insp. K. Schmidt. TwarcMauerer je přez rĕčnika Böhme předsydstwu M. S. zdźĕlił, zosebi za swoje dźĕło (naćiski za dom) přez 3600 hr. resp. 2506 hr.žada a zo chce sebi tu žadanku wuskoržić, jeli dobrowólniwje njedostanje.Po radźe wĕcywustojneho kn. Schmidta, kiž chce hišćedarmo nowy rozsud Mauererowych naćiskow wot přisahanehowĕcywustojneho wobstarać, wobzamkny so jenohłósnje, zo mapismawjedźeŕ Mauererowemu rĕčnikej zdźĕlić, zo předsydstwo awubjerk M. S. skóržbu mĕrnje wočakujetej.8) Posedźenje předsydstwa a wubjerka, 4. okt. 1895.Přitomni: Jakub, Mjeŕwa, Fiedleŕ, Kapleŕ, Muka, Bartko, Imiš,Sommer, Renč a Skala. Dokelž je kn. předsyda hišće z khorosćuzadźĕwany do posedźenja přińć, wodźi mĕstopředsyda Jakub wuradźowanjaa čita najprjedy rozsud kral. twarskeho radźićela professoraGiese z Drježdźan wo Mauererowych naćiskach, w kotrymžmjez druhim stoji: „Mauererowy naćisk móže so jenožjako dźĕło mytować, nic pak jako wumjełski rys, a tuž je jehorys z 350 hriwnami nadosć zapłaćeny.“ Potom wuradźuje so wowšelakich namjetach dra. E. Muki, pisomnje 16. sept. předsydstwupósłanych, a na to slubja nimale wšitke sobustawy předsydstwaa wubjerka, zo chcedźa hač do kónca lĕta do rjada zakładnikowMaćičneho doma zastupić a tež druhe sobustawy apřećelow M. S. namołwjeć, zo bychu to same činili, a k tomuso wobzamkny, zo maju so na 30. decembra wšitcy dowĕrnicyM. S. k zhromadnemu wuradźowanju w nastupanju dobyća srĕdkowza nowotwarbu Maćičneho doma do Budyšina powołać a zoma so k zapisowanju darićelow a darow za dom wosebita po-

68 Wućahi z protokollow M. S.mjatna kniha załožić; zapisanje dotalnych mjenow a darow dotuteje knihi slubi Sommer. Při tom Fiedleŕ zdźĕli, zo je wotJenčowych dźĕdźicow z jeho zawostajenstwa Maćične knihi azbĕrki dostał, za čož so dźak wupraji. — Jako nowe sobustawybuchu přijeći: dr. Salowski, radźićeŕ při krajnym sudźe w Kamjenicy,prof. František Tajrych w Jindřichowym Hradcu,statny radźićeŕ prof. Feodor Ržiga w Nižnim Novgorodźe a prof.Age Benedictsen w Hörsholm w Danskej, a skónčnje bu wozjewjene,zo „Čĕskosłowjanske Narodopisne Museum“ wPrazy, „Maćica Morawska“ w Brnje a redakcija „PrzegląduPowszechnego“ w Krakowje sebi přeja, z Maćicu Serbskej swojespisy wumĕnjeć, štož bu z dźakom přijate.9) Posedźenje předsydstwa a wubjerka, 12. dec. 1895.Přitomni: Łusčanski, Jakub, Kapleŕ, Imiš, Muka, Bartko, Mrózak,Sommer, Smoleŕ, dr. Renč a Skala. Po wotewrjenju posedźenjapřez předsydu wozjewi dr. Muka, zo je wot J. O. wjeŕcha AdamaSapiehi w Lwowje 2000 hr. za nowy Maćičny dom dostał a dopokładnicy wotedał a zo je spomnjeny wjeŕch tež dalšu pomocslubił; tuta powĕsć wulke wjesele wubudźi, a dr. Muka dostaporučnosć, zo by J. O. wjeŕchej Sapiesze najwutrobniši dźak předsydstwaa wubjerka M. S. pisomnje wuprajił. Na to zdźĕli Skala,zo je zawostajenstwo njeboćičkeho předsydy M. Hórnika dorjadowanea zo z njeho Maćica nimo drohotneje knihownje, kotražje z 2000 hr. šacowana, po wotkazanju 1119 hr. 28 np. jakoštwórty dźĕl hotowych pjenjez dostanje, kotrež pjenjezy wónhišće do hód do twarskeje pokładnicy woteda; z dobom přepodawón ze zawostajenstwa praelata Jakuba Buka z Drježdźan wotkazane500 hr. za Maćičny dom pod mjenom „ze zawostajenstwaJ. B., łužiskeho Serba“. Wobĕmaj zemrĕtymaj dobroćerjomajpředsydstwo a wubjerk M. S. nutrny dźak do rowa zawdawatej.Na to składuja přilubjene zakładne dary po 100 hr. Łusčanski,Imiš, Jakub, Mjeŕwa, Skala, dr. Renč, Smoleŕ jako „k Božemudźĕsću“. — Imiš rozprawuje wo Wjelanowym wotkazanju. - - ZarjadnikMaćičneho (stareho) doma dosta poručnosć, zo by hišćedo hód hypotheku wot 12 000 hr. pola Hrodźišćanskeje cyrkwjewupowĕdźił a swój čas z nahromadźenymi pjenjezami wupłaćił. —Na namjet dra. Muki wobzamkny so, wyššemu wučerjej em.

Wućahi z protokollow M. S. 69J. Wjeli jeho wulkotnu a dospołnu wot njeho Maćicy poskićenuzbĕrku serbskich přisłowow z nĕmskim přełožkom a tohorunjajeho wulku zbĕrku serbskich hódańčkow wotkupić a bórzy doćišća dać a nimo toho hač do jutrow jeho nowu zbĕrku powĕdańčkoww Maćičnym nakładźe wudać. — Skónčnje přiještaj sonowej sobustawaj: Matej Jurk z Brĕzowki p. Slepoho a J. G.Budaŕ z Dźĕžnikec.10) Posedźenje předsydstwa a wubjerka, 16. mĕrca1896. Přitomni: Łusčanski, Imiš, Jakub, Fiedleŕ, Mjeŕwa, Bartko,Sommer, Smoleŕ a Skala. Postaja so porjad přichodneje hłownejezhromadźizny, a dwĕmaj młodymaj serbskimaj spisaćelomaja sobustawomaj Maćicy so na jeju próstwu stare Časopisy zatuńši pjenjez přizwola. — Wobzamkny so, zo ma so „PrĕnjaČitanka“, kotraž je nimale rozpředana, hač do jutrow w 5000 ex.z nowa nakładować. — Dla rjedźenja wulicy před Maćičnymdomom ma so z wóznikom Valtenom wĕste wuměnjenje sčinić. —Na próstwu serbskeho wubjerka lĕtušeje wustajeńcy rjemjesła apřemysła w Drježdźanach wobzamkny so, zo chce so předsydstwoM. S. za to starać, zo by so w serbskim narodopisnym museutam pokazka z nowišeho serbskeho pismowstwa wustajiła.11) Zhromadźizna dowĕrnikow M. S. w Budyšinje wGudźic hosćencu, 30. dec. 1895. Přišli bĕchu na zhromadźiznunimo 10 sobustawow předsydstwa a wubjerka 23 dowĕrnicy.Předsyda Maćicy Łusčanski wotewriwši 1 / 2 3 hodź. zhromadźiznurozłoži nadawk wuradźowanjow a předsyda twarskeho wubjerkaBartko poda přehlad twarskeje naležnosće a dotalnych srĕdkowza nowotwarbu. Dr. Muka dopokazuje w dlĕjšej rĕči, zo my nicjeno za Maćicu, ale za cyłe naše Serbowstwo serbski Maćičnydom jako kulturne srjedźišćo trjebamy. Jeho słowam wšitcy přihłosujaa faraŕ lic. theol. Imiš žada nowy dom hižo dla drohotnejeMaćičneje knihownje. Dale žadaju sebi skerje lĕpje nowydom resp. skónčenje twarskeje naležnosće dla powjetšenja dawnonjedosahaceje Smolerjec serbskeje knihićišćernje a dla wudawanjawjacy nuznych serbskich knihow za lud kanonik Herrmann,kapłan Nowak-Radwoŕski, Skala a dr. med. Rachel a na-

70 Wućahi z protokollow M. S.mjetuja, jeli hinak móžno njeje, samo ležownosć ze starym domompředać a přihódnu khĕžu kupić a za naše potrjeby wutwarić.Wot toho wotradźujetaj kruće Muka a Imiš, a Muka pokazujez nowa na to, zo je tuta zhromadźizna dowĕrnikow wosebje ktomu powołana, zo by wuradźowała, kak by móžno było, našichSerbow hišće bóle za tutu powšitkownu serbsku naležnosć zahorića k darniwosći pohnuć, a čita k wujasnjenju cyłeje naležnosćeswoju rozprawu wo Maćičnym domje z přiwdatym powołanjomna Maćičnych sobustawow a přećelow (woćišć. w Čas. 1895,str. 163 sll.) namołwjejo skónčnje přitomnych, zo bychu težsami namjety činili za nabyće dalšich a wjetšich srĕdkow. Nato namjetuja: 1) sejmski pósłanc Kokla, zo bychu nĕkotři wĕsćimužowje po kraju khodźicy našich Serbow w zhromadźiznach zatutu naležnosć zahorjeli; — 2) kubleŕ Ćemjera z Kołwazy,zo by kóždy zamožity rataŕ, kiž do Budyšina přikhadźa, 100 hr.darił a z tym sebi prawo dobył w serbskim domje wupřahowaća so skhadźować, a přilubi sam 100 hr.; — 3) kapłan J. Šewčik,zo by so privatny bazar z wulosowanjom zarjadował, a slubi samtu wĕc wuwjesć; — 4) faraŕ Kubica, zo by so k lĕpšemu nowehodoma rjany serbski almanach wšĕch našich nĕhdušich anĕtčišich spisaćelow wudał; — 5) dr. Muka, zo bychmy namposkićenu składnosć wužili a při Drježdźanskej wustajeńcy 1896ze zhromadnymi mocami serbski ethnografiski museum zarjadowalia pokazowali. Přitomni wšĕm tutym namjetam přihłosowachua přilubichu, zo chcedźa so w nowym lĕće dale a bóle zanatwarjenje našeho serbskeho Maćičneho doma starać a prócować.Wućahnył dr. E. Muka.Wućahi z protokollowrĕčespytneho wotrjada Maćicy Serbskeje.1) Posedźenje za wobnowjenje rĕčespytneho wotrjadaM. S. 3. wulkeho róžka 1895. Na přeprošenje fararja

Wućahi z protokollow M. S. 71lic. theol. Imiša Hodźijskeho bĕchu so z nim zešli dr. Kalich,dr. Muka, Golč, Skala, Bartko, Smoleŕ a Sommer. Jenomyslnjebu wobzamknjene, nĕhduši za serbšćinu wulcy požohnowany rĕčespytnywotrjad zaso załožić a jenohłósnje buchu wuzwoleniImiš za předsydu, Muka za mĕstopředsydu a Skala za pismawjedźerja.Wotrjad zmĕje po móžnosći lĕtnje štyri posedźenja.Wo dźewjećich dotal rozdźělnych twórbach bu přezjenosć wobzamknjena.2) Posedźenje 17. jutrownika 1895. Přitomni: Imiš,Jakub, dr. Kalich, Golč, Kubica, dr. Renč-Wjelećinski, Andricki,Žur, Šwjela, Handrik, Bart, Libš, Parczewski, Smoleŕ, Fiedleŕ,dr. Muka, Kral, Skala, Sommer, Herrmann, J. Šewčik-Lubijski,Łusčanski, Renč-Ketličanski, Domaška, Jordan z Popojc, Matek-Hućinjanski, Zahrjeńk, Jurk-Mužakowski, Křižan, Bĕrnik aWjacka-Hornjo-Wujĕždźanski. Předsyda rozestaji wučbu synonymikia składby serbskich wjazawkow, kotraž je po powšitkownympřihłosowanju woćišćana w druhim zešiwku Časopisa lĕta 1895,strona 81—87 a strona 145.3) Posedźenje 2. winowca 1895. Zapis přitomnych njejezastupny protokollant napisał; z wulkeje ličby přitomnych protokollpodpisachu: Jakub Šewčik, Imiš, dr. Muka, Jurij Kral,Handrij Dučman a Handrik-Slepjanski. Kralowa najnowišaserbska rĕčnica bu z wjetšeho dźĕla rozsudźowana. Po tym buwučinjene, zo so maju wĕcowniki „studenta“, „agenta“ atd. wsingularje ze žónskej twórbu pisać. Skónčnje poda předsydanowy wudźĕłk za serbsku synonymiku, mjenujcy serbske adverbia,z łaćanskimi přirunane, kotrehož woćišć w Časopisu sožadaše.4) Posedźenje 18. małeho róžka 1896. Přitomni: Lic.theol. Imiš, dr. Muka, Golč, Sommer, Smoleŕ, Łusčanski, dr. Renč,Domaška, Handrik-Slepjanski, Mrózak I., II. a III., Matek zHućiny, Kubica, Andricki, Zahrjeńk, Raeda, Wjacka, Šewčik I.Pokračowanje we rozsudźowanju Kraloweje rĕčnicy přez Šewčikaa dra. Muku. Přednošk Handrikowy wo nastaću twórbow pronominainterrogativa a relativa; tutón zmĕje so z dźĕla do Časopisapřijeć (přir. str. 34 sl.). Za bližše posedźenje so postaji

72 Wućahi z protokollow M. S.přednošk fararja Jakuba Njeswačilskeho wo mylnym wułožowanjuserbskich mĕstnostnych mjenow přez wĕstoho Kühnelaw časopisu Zhorjelskeho wĕdomostneho towaŕstwa.Wućahnył lic. theol. H. Imiš-Hodźijski.W o z j e w j e n j e.W nowym analogiskim prawopisu wuda Maćica Serbskasćĕhowace knihi a spisy, kotrež su hišće z Maćičneho knihiskładapřez Maćičneho pokładnika (adressa: Kaufmann M. Mörbe,Bautzen) dostać:1) Łužiski serbski słownik. Pod sobuskutkowanjomH. Zejlerja a M. Hórnika spisany wot dr. Pfula. 1857—66.2) Hornjołužiska serbska rĕčnica. Zešiwk I. Zynkosłow.Spisał dr. Pful. 1861.3) Wĕnc narodnych spĕwow hornjo- a delnjołužiskichSerbow z přewodom fortepiana wot K. A. Kocora. 1868.4) Šĕsć spĕwow serbskich za tenor abo sopran z přewodomfortepiana wot K. A. Kocora. (Bjez lĕta.)5) Towaŕšny Spĕwnik za serbski lud. Zestajał K. A.Fiedleŕ. 1878.6) Štyrihłósne mužske chory. 1886. Zestajał K. A.Kocor.7) Swĕtłoćišćowa podobizna J. E. Smolerja (wobraz sam30 x 20 cm), rysowana wot wučerja Knjeza.8) Časopis wukhadźa kóžde lĕto w dwĕmaj zešiwkomaj; pjećlĕtnikow twori zwjazk z dwojim pokazowarjom. Dla móžnehonjedorozymjenja přispominamy, zo je Maćica Serbska lĕto staršadyžli jeje Časopis, kotryž hakle 1848 wukhadźeć poča. Na prĕnilĕtdźesatk 1848—57 liči so prĕnje 16 zešiwkow (zwjazk 1. a 2.),na druhi a na dalše pak po 20 zešiwkach. — Zešiwki 1., 2., 5.,12., 13., 61 a 62 njejsu wjacy na składźe. Štóž by tute Maćicyna předaće wotstupić chcył, móže za zešiwk 75 np. dostać aboje za nowiše zešiwki wumĕnić.

W o b s a h.Mythiske bytosće łužiskich Serbow. Napisał Ad.Černý (pokračowanje) str. 3.Serbscy studenći w Jindrichowym Hradcu w Čechach z lĕt 1600—1617. Podaštaj prof. Frant. Tajrych a dr. E. Muka . . „ 13.Dodawki k serbskemu słownikej. Zestajał J. Radyserb (pokračowanje) ,, 19.Kak pišomy změkńeńe samozukow a palatalne ,,r“ w delnoserbšćińe?Rozpomina Bogumił Šwjela . . . . . . . . . 29.Wo nastaću twórbow ,,štó“, „kotryž“ a ,,čeho“. Podał Handrik-Slepjanski „ 34.Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. Podawa dr.Ernst Muka ,, 36.Nekrolog XXXII. (Karl August Jenč.) Wot K. A. Fiedlerja . „ 53.Wućahi z protokollow M. S. (Wućahnył dr. E. Muka) . . . „ 62.Wućahi z protokollow rěčespytneho wotrjada M. S. (Wot lic. th.Imiša) . „ 70.Wozjewjenje ,, 72.Wo zapłaćenje lětnych a wosebje tež zastatych přinoškow(kóždolětnje 4 M. abo w cuzych pjenjezach po kursu) a wo daryza dom M. S. najpodwólnišo prosymy. Lĕto so bórzy minje!Pokładnikowa adressa za póst je: Kaufmann M. Mörbe, Bautzen(Sachsen).Tež prosymy, zo bychu naše česćene sobustawy swojich znatychk přistupjenju do našeje Maćicy Serbskeje namołwjeli.Přinoški kwitujemy w Časopisu a we „Łužicy“, darjene knihidotal jenož w „Serbskich Nowinach“.Jutry 1897 budźe naša Maćica Serbska swój 50lětnyjubilej swjećić. K tomu přihotuje redaktor „Časopisa M. S.“dospołny a nadrobny zapis wšitkich jeje sobustawow a prosy tutohodla wšitke česćene sobustawy, zo bychu jemu chcyli z póstowymlisćikom pod adressu: Dr. Ernst Muka (Mucke) Freiberg i. Sa.wozjewić: a) swoje połne mjeno z předmjenami — b) swój stawa wšě swoje titule a čestne wuznamy — c) městno swojeho přebywanjaz póstowej stajicu.Časopisa M. S. su tež mnohe stare lětniki hišće na předań amóža so direktnje skazać pod adressu: An die Maćica Serbska inBautzen (Sachsen).Njesobustawam předawa so zešiwk Časopisa za 2 hr.50 np. (2,50 M) a cyły lětnik za 5 hr. (5 M).Rozesłanje Maćičnych spisow stawa so porjadnje dwójcy zalěto a to stajnje po jutrach a wokoło hód. Hdy by něchto wozjewjenyspis njedostał, njech sebi žada z lisćikom pod adressu:Herrn Kaufmann M. Mörbe, Bautzen (Sachsen).Ćišćał E. M. Monse w Budyšinje.

ČASOPISMAĆICY SERBSKEJE1896.Redaktor:d r. E r n s t M u k a ,ryćeŕ serbskeho rjada Sw. Sawy.LětnikIXL.Zešiwk II.(Cyłeho rjada č i s ł o 94.)B u d y š i n.Z nakładom Maćicy Serbskeje.

Rukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho.Podał Handrik- Slepjanski.Hans Nepila (* wokoło 1761, † 1856) je był prosty burw Rownem pola Slepoho. We swojej młodosći je jenož 4 zymya to wot třoch kralow hač do jutrow za tydźeń nĕkotre hodźinkido Trjebina ke khromemu krawcej Šurmanej do šule khodźił;pozdźišo je do Miłorazskeje šule k wučerjej Frankej přišoł; alekaž wón sam praji, je wony krawc wjele krućiši wučeŕ był hačtutón wučeny wučeŕ. W lĕći chcyše tež raz do šule khodźićpospytać; ale dokelž bĕše jara khudy a dyrbješe hižo we swojichdźĕćacych lĕtach słužić, hdyž je druhim ludźom kruwy pasł, sosta, zo šula hdys a hdys nĕšto dlĕje traješe; tuž je sebi potompuki dostał, hdyž je ze šule přepozdźe domoj přišoł a su dyrbjałekruwy tak dołho w hródźi stać, a tak je khodźenje do šulew lĕći radšo wostajił. Njedźiwajcy na to pak je wón tola jarawobdarjeny a pilny čłowjek był, kiž je tež w pozdźišich lĕtachswĕru wuknył a wjele pisał. Při tym pak njeje nĕhdźe swojewšĕdne dźĕło zakomdźił, ałe wón je był jara swĕrny a dobrydźĕłaćeŕ a hospodaŕ, a starši ludźo mjez nami so jara derje dopomnićwĕdźa, kak je dźĕłać móhł a tež dźĕłał. — Knihow jewón jara wjele napisał. Kaž mi Rowniski Kóńcan wobswĕdčeše,su jemu jeho kašć cyły połny z tajkimi wot njeho napisanymiknihami nakładli. Kóńcan pak je sebi jene z kašća preč wzał,kotrež sym lĕtsa jako pokazku zdźĕłanosće a intelligency wšĕdnehoholanskeho serbskeho bura, kiž hišće w surowych kholowach khodźeše,na serbsku wustajeńcu do Drježdźan pósłał. Nimo tohomam hišće 3 druhe jeho rukopisy; prĕni ma 79, druhi 110,třeći 24 a štwórty 150 stron. Te druhe su drje wšĕ w zemistłałe, dokelž tehdy ničo lĕpše z nimi započeć njewĕdźachu, anĕkotrežkuliž zajimawe wobkedźbowanje čłowjeskeho žiwjenja zestejnišća burika Nepile je so z nimi minyło. — Mjez tutymirukopisami móžemy 2 družinje rozdźĕlić: I. ćišćane a II. pisanerukopisy.6

74 Handrik-Slepjanski:I. Ze ćišćanych rukopisow (ćišćane tohodla, dokelž sukaž ćišćane knihi z ćišćeŕskimi pismikami z wulkej prócu z pjerompisane) je jenož jedyn zawostał: to je nabožinski spis, kotryžwo Božej wšehomocy a lubosći Božej napřećo zwĕrjatam, zoje zežiwi, a napřećo čłowjekam, zo jich wumože, rĕči. Zda so,zo je Nepila tajke knihi za druhich ludźi ćišćał, kotřiž žanychpjenjez njemĕjachu a sebi tohodla knihi kupić njemóžachu; wšakohišće stari ludźo wšelake modlitwy spĕwaju, kotrež su z Nepilowychknihow wukli. — Tutón jedyn ćišćany rukopis je najsłabšimjeze wšěmi. Wón je wĕsće ze započatka Nepiloweho literariskehodźĕłanja, dokelž wón we nim hišće jara z prawopisom wojuje,hač runjež je spóznać, zo čim dale wón ćišći, ćim wĕsćišiwón bywa w rozdźĕlenju a nałožowanju wšelakich serbskej rĕčicharakteristiskich pismikow (wo tym pak pozdźišo w slĕdowacejwosebitej kriticy). Wón je tež we nim jara wot hornjoserbskehooriginala wotwisny, z kotrehož je wotćišćował. Tohodla hodźi sotutón rukopis najpozdźišo stajić do kónca zašłeho lĕtstotka.II. Z pisanych rukopisow su mi tři do rukow padnyłe.We nich Nepila swoje wšĕdne žiwjenje wopisuje, kak je jakomały hólc jara khudy był, w drohim a hłódnym lĕće hlinu jĕdł,mjez tym zo je jeho nan w susodnym bramborskim kraju poprošenju khodźił, kak su so ludźo wot łobody a trawy žiwili, kakje pozdźišo jeho nan swoje hospodaŕstwo njeporjadnje wjedł, kakje wón sam za tuni pjenjez drjewo předawał, płuhi, kary, wozydźĕłał, swoje twarjenja sam přetwarjował a t. d. a t. d., kak jeskónčnje na stary dźeń jara wjele ćeŕpjeć mĕł wot swojeje přichodnejedźowki, kotraž je jemu jara klubu činiła. Tež jara powažnewĕcy tam namakaš, tak rjec ,,confessiones“, hdźež so wónnĕhdźe njekhwali, ale so cyle zjawneho a sprawneho dawa, kajkižje a nic kuska hinašeho. — Tute knihi su jara zajimawe čitać, sukulturnohistoriscy wažne, hdyž tež dla wšelakich wospjetowanjowtu a tam wostudźeju. Za to pak su tam tež z dźĕla jara poetiskekruchi, kaž na př. započatk wopisanja hłódneho lĕta abo wopominanjewo zemi. (II. zwj.)Prawopis a rĕč staj w tutych spisach nimale korrektnej; wónwšo w namjeznej Slepjanskej narĕči piše; jenož mało je wothornjeje spisowneje rĕče wotwisny. Jow je so wón hižo k wĕstemu

Rukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho. 75systemej přećišćał, po kotrymž wšo piše. A štóž je so raz donjeho začitał, tomu so te druhe knihi cyle lohko čitaju, hač runježso na prĕni wokomik zda, kaž by rjekł, zo to pismo njejemóžno čitać.Staroba tutoho jenoho rukopisa je z tym data, zo wón započatkpiše we tym času, jako bĕše hišće Rowne sakske a kejžorskea zady Slepoho bĕše bramborska mjeza. Potajkim dol. 1806. Móžno tež je, zo je tutón spis tehdy prĕni raz pisanya potom hišće raz wotpisany a přepisany, dokelž je w prawopisua rĕči najlĕpši.*)Štóž ma raz składnosć, njech tola njeskomdźi, tute rukopisydo ruki wzać, je přehladać a přečitać, zo by so přeswĕdčił, štowšitko wšědny prosty burik w Slepjanskej holi w surowych kholowachdokonja! — Tu sćĕhuje najprjedy jenički ćišćany rukopis;słowa do [ ] stajene su z hornjeje rĕče wzate.— . . „ a dobrocźi, so my jo stajnjewidzimy a my tesch ße schyczke we=ßellimy jogo czjoploty scheje, kischwono nam ju stajnje dawa so myße jeje schyczke wugrejomy tak dlugojako tudy ßywe ßmy wot Bogatogo Kneßa po jogo dobrem spo=dobanju, ach kak to ßlujnczko namrjanje ßweczj ten kußdy dzen anaß stajnje wogrewa a tu ßemjuA. Ćišćany rukopis.**)— . . „ a dobroći, zo my jo stajnjewidźimy a my tež se ’šycke ẃeselimy’šeje jogo ćopłoty, koteružnam wono stajnje dawa, zo se myjeje ’šycke wugŕejomy tak długohako tuder žywe smy wot Bogatogo knĕza po jogo dobrem spodobanju.Ach, kak to słujncko namrjanje swĕći ten kujždy dźeń anas stajnje wogŕewa a tu zemju*) Tuto moje přeswĕdčenje, kotrež sym z čitanja jeho knihow dobył,bu mi pozdźišo wobtwjerdźene wot Rowniskeho Kóńcana, kotryž je jara wjelez Nepilu hromadźe był; tón so dopomni, zo je Nepila pola nich powĕdał,zo je knihi wo hłódnym lĕće zaso wotpisał.Spisaćel.**) Štož tu na prawej stronje steji, njeje hołe a posłowne přepisanjeNepilowych słowow do analogiskeho prawopisa, ale, kaž je widźeć, je tu kn.spisaćel Nepilowy tekst porjedźeny podał we woprawdźitej a čistej Slepjanskejnarĕči, kajkaž tam dźensa knježi w jeho Slepjanskej wosadźe. A z tymje so jeho nastawk ćim zajimawši a ćim wažniši stał za rĕčespyt. — Štožzmjehčenje sobuzynkow přez mjehke samozynki nastupa, knježa wočiwidnjew Slepjanskej narĕči te samsne zakonje w nastupanju wurjekowanja kažw Delnjej Serbšćinje (hl. zeš. 1, str. 29 sl.). Tuž je tu jotowanje nimale takkaž tam woznamjowane.Redaktor.6*

76 Handrik-Slepjanski:nam tesch wogrewa, so jo schyczkawugreta so s neje roßczeja schell=jakje sela a trawy nam k wu=sytkojj a tesch tomu ßkotu, a Bogten Knes jo nam dal schellake ßelje,kotereß ma swojo ßemjo na czelejßemj a schelake plodne stomy adrjowa, koteresch ßwojo ßemjo majuk naschej gjedźi / a schyczkjm swe=retam / na ßemj / a schyczkjm pta=kam pod nebjom a schyczkomuczoschcź ßywenje ma na ßemj / joBog ten Kneß dal schellaku seljnuk gjedźi / a tak tesch schyczko jo takkajsch bog ten kneß prajl jo a taktesch budzjo to schyczko bycź tak dlugojako ta ßemja budzjo bycź a kajschjo bog ten kneß prajjll, da taktesch schyczko jo po boßem wusta=wenju wot ßpoczatka togo swetaasch do ßachadzanja togo ßwetta/my tudy schyczko mamy ß boßejegnady a ßmillnoßczi my mamytudy na tej czellej ßemmj tesch jarewellje bomow ßadowych so wonimaju te schyczke lljetta te ßwojeßemmenja / a by ten dobry ßad namk gjedźj naroßczjo a my je schyczkewußywamy sboßeje gnady a ßmjll=noßczj tak kajsch bog ten kneß namprajjll jo / a tesch te boße stwore=nja maju scheljaku trawu a ßeljak gjedzj wot boga danu so ße ßy=weje wo teje trawy a ßelljow / atesch te schyczke ptaschkj maju ßwojugjedz wot boga danu so ße ßy=weje tesch tak kajsch Bog ten Kneßprajjl jo / a dysch ten ßwetly dzenwordujo / da te ptaschki se schiczkewen poraju s tych ßwojich lloßohwkajkesch wonj maju na tych galluß=kach wellje / a tesch na tej pjeßko=watej semj maju wonj te ßwoje po=ßljschcza a wenich ßmerom ße na=nam tež wogŕewa, zo jo ’šyckawugŕeta, zo z ńeje rosćeje ’šelakezela a trawy nam k wužytkojia tež tomu skotu; a Bogten knĕz jo nam dał ’šelake zele,koterež ma swojo semje na cełejzemi a ’šelake płodne štomy adrjowa, koterež maje swojosemje k našej jĕdźi a ’šyckimzwĕŕetam na zemi a ’šyckim’taškam pod njebjom; a ’šyckomu,což ma žyẃenje na zemi, joBog ten knĕz dał ’šelaku zelinuk jĕdźi. A tak tež ’šycko jo takako Bog ten knĕz jo prajił a taktež to ’šycko budźo tak dłujkoako ta zemja budźo. A hakojo Bog ten knĕz prajił, da taktež ’šycko jo po Bóžem wustajenjuwot zachopjonka togo swĕtaaž do zachadźanja togo swĕta.My how ’šycko mamy z Bóžejegnady a smilnosći. My mamytudy na tej cełej zemi tež jareẃele bomow sadowych, zo wonimaje ’šycke lĕta swoje seenja,aby dobry sad namk jĕdźi narostł. A my je ’šyckewužywamy z bóžeje gnady a smilnosćitak ako Bog ten knĕz namjo prajił. A tež te bóže stwoŕenjamaje ’šelaku trawu a zelinuk jĕdźi wot Boga danu, zo sewot trawy a zelow žyẃeje; atež ’šycke ’taški maje swojujĕdź wot Boga danu, až se žy-ẃeje tež tak ako Bog ten knĕzjo prajił. A ’dyž swĕtły dźeńbuwa, da te ’taški se ’šyckewen ze swojich postoli póraje,kajkež woni maje na gałuzkachẃele. A tež na pĕskowatejzemi maje woni swoje łožyšćaa we nich se zmĕrom na-

ßpeja / a rano dysch ßwetlo saßejwordujo da woni ße poraju stychßwojich dolaschkow wen a begajupotej ßemi a pytaju ßebj tu gjedzso ße najedzeje / a te ptaski kote=resch na tych galluskach te ßwojepoßljschczja maju so wonj nanjchwotpoczywaju / a dysch ten ßwetlydzen wordowall jo da wonj stych ßwo=jjch poßljschczjow tesch wen wuleczejea leczeja kusk dallej a ße sesedajuna tu ßemju a ponej begaju a po=ßkakuja a tu gjedz ßebi pytaju / atu lepschu trawu tesch wotkußujua te ßemenja ßneje wuterguju agjedzja a na tej ßemj te waczkj po=padaju a gjedzeja a ten lepschypjeßck wustapuju s teje ßemje agjedzja tesch ßobu asch se nagjedzejaso nejßu glodne / da potom saßejßleczeja na te bomy a na tych galluß=kach rjanje spiwaju a boga togokneßa czesczeje a chwalleja so wonna nje tesch spomina kjsch wonjßu te najßlajchtnische a te najchu=dobnejsche wonj njemaju ßenychbroßnjczkow wonj njemaju ßenychlubjczkow / wonj njemaju ßenychpillniczkow / woni njemaju ßenychkomorkow / so by ßebi tesch nagro=madzjllj k ßymemu / a potom teschgjeßcz melli / alje wonj niz nje=maju woni ßu te najmensche a tenajßlabjsche stworenja bew schjzkjmjstworjenjamj a te najchudobnejschestworenja so woni niz njemaju atesch senych stajnych bydlenjzkownjemaju so bychu wenjch wotpozy=nucz moglj / alje wonj njz njemajuwonj ßu te najchudobnejsche stwo=renka na tom ßweczje a tesch gjchnjchto jare rad ljubo nema jakobog ten kneß ten je jare ljubo mawon nanje stajnje ßpomina wonRukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho. 77s eje; a rano ’dyž swĕtło zasejbuwa, da se woni ze swojichdołaškow wen póraje a pozemi bĕgaje a sebi jĕdź pytaje,až se najĕdźeje. A ’taški, koterežmaje na gałuzkach swojełožyšća, až woni na nichwotpocywaje; a ’dyž swĕtłydźeń buwa, da woni ze swojichłožyšćow tež wulećeje alećeje kusk dalej a se na zemjuzesedaje a po ńej bĕgaje a poskakujea jĕdź sebi pytaje atu lĕpšu trawu tež wotkusujea se enja z ńeje wuterguje ajĕdźe a na zemi wacki popadujea jĕdźe a ten lĕpšypĕsk wuštapuje ze zemje atež sobu jĕdźeje, až se najĕdźeje,zo ńejsu głodne. Da poten zasejna bomy zlećeje a na gałuzkachrjanje spiwaje a Boga togoknĕza cesćeje a chwaleje, zowón na nje tež spomina, cožwoni su nejgrińše a nejchudobńejše;woni ńemaju ženychbrožnickow; woni ńemaju ženychłubickow; woni ńemaju ženychpilnickow; woni ńemaju ženychkomorkow, aby sebi tež k zyemunagromadźili a poten težjĕsć mĕli. Ale woni nic ńemaju;woni su te nej eńše a tenejsłab´še stwoŕenja be wšyckimistwoŕenjami a te nejchudobńejšestwoŕenja, až woni nic ńemaju; atež ženych stajnych bydleńckowńemaju, až bychu we nich mogliwotpocynuć, ale woni nic ńemaju.Woni su te nejchudobńejše stwóŕeńkana tom swĕće a tež jichnichten jare rad lubo ńema akoBog ten knĕz. Ten je jare lubo ma.Wón na nje stajnje spomina. Wón

78 Handrik-Slepjanski:gjch schyczkjch stworj a won teschgjch schyczkjch derrje seßywj a wop=starra so nejßu glodne won jjm tokußde ranje a ten kudy (kuždy) dzentu gjch gjedcz wobradzj steje semjenowu a fryschnu won da jim wenozy te dobre trawy wuroßcz ßtejeßeme so wonj je rano woptergujua gjedzja a tesch te ßemenja stychßelljzkow woterguja a gjedzja / abog jim tesch da schelljake waczkisteje ßeme wen pschjndz a woni jejedzja a ten dobry pjeßk steje ßemewustapuja a tesch meßy gjedzja / adysch ße najedzeja da potom natebomki gorej ßleczeja a natych gal=lußkach ßejdzeje a na nich rjanjespiwaju to kußde ranje pschecze aschdo poldnja / a bogu ße dzekuju sowon na nje stajnje spomina so wonjjm tu gjch gjedz wobradzi steje ße=mje to kußde ranje nowu a wonjju gjedzja asch se najedzja da po=tom su weßelle so ßu jare derenasyczjone tych boßych darow ßychda wonj potom jare rjanje ßpiwajua Boga togo kneßa wußoko czeß=czeja / a chwalleja a se jomu dze=kuje sa jogo wellike dobrotty aßmillnoßczi kisch ty se stajnje nadnjmj ßmilljsch a te twoje boße daryjjm stajnje wobradzjsch steje ßemjeso wonj se najedzja a ßu ßywewotebjo a pschitebj a ty jjch schycz=kich ßywych ßdźerßysch tak dlugojako gjch tudy ßywych mecz czoschpotwojom dobrem spodobanju / achty dobroczjwy ljuby Boßo ßy / atesch jare ßmillny ljuby Božo aKneßo ty ßy / ach kak doch ty nateptaschk stajnje spominasch a gjchneßapomnjsch njdy kjs woni schakjeno czello ßu a ty gjch schiczkichjare derje seßywisch asch dokojnczajich ’šyckich stwori a wón težjich ’šyckich derje zežywi a wobstara,zo ńejsu głodne. Wón jimkujžde ranje a kujždy dźeńtu jich jĕdź ze zemje nowua fryšnu wobradźi. Wón da jimwe nocy dobre trawy wurosć zezemje, až woni je rano wottergujea jĕdźeje a tež se enja zezelickow wotterguje a jĕdźeje. ABog jim tež da ’šelake wackize zemje wen tšyjć a woni jejĕdźeje a dobry esk ze zemjewuštapuje a tež ezy jĕdźeje. A’dyž se najĕdźeje, da poten nabomki góŕej zlećeje a na gałuzkachsejdźeje a na nich rjanjespiwaje to kujžde ranje tšecej aždo połnja; a Bogu se dźěkuje, ažwón na nje stajnje spomina, ajim tu jich jĕdź wobradźi ze zemjeto kujžde ranje nowu. A woniju jědźeje až se najĕdźeje, da potensu ẃesołe, zo su jare derjenasyćone tych bóžych darow ’šych.Da woni poten jara rjanje spiwajea Boga togo Knĕza wusoko cesćejea chwaleje a se jomu dźĕkujeza jogo ẃelike dobroty asmilnosće, což ty se stajnje nadnimi smiliš a te twoje bóže daryjim stajnje wobradźiš ze zemje,až woni se najĕdźeje a su žywewot tebjo a tšy tebi a ty jich ’šyckichžywych zdźeržyš tak dlĕjkoako ’coš jich tuder žywych mĕćpo twojom dobrem spodobanju.Ach, ty dobroćiwy luby Bóžo sy atež jare smilny luby Bóžo aKnĕžo ty sy. Ach, kak ty ’šak nate ’taški stajnje spominaš a jichnjezabydźoš ni’dy, což woni ’šaksu jeno ćĕło. A ty jich ’šyckichjare derje zežywiš až do kójnca

gjch ßywenja, moj Boßo a mojKneßo, dysch ty ptaschki tak jareljubo masch / a jim tak jare dobryßy / a gich derje seßywisch a wop=starasch / da ja tesch to werju sczel=leju mojeju wutrobu a sczellejumojeju duschu a sewscheju mojejjumyßlju to ja werju do tebjo mojBoßo a moj Kneßo so to jo sa=weßcze werno, to ja praju dyschty te ptaschki tak jare ljubo maschda ty doch todla nas tudy jeschczia wellje weczej ljubo masch, dyschty tym ptaschkam tak jare dobryßy, da ja tesch tebj werju so tynam tym ßwojjm boßym dzeczjomdoch jeschczi a wellje weczej dobryßy a doch tak jare a jare dobrynam ßy ty ljuby dobroczjwy aßmjllny woschczo nebeskj ty maschnaß doch jare ljubo kajsch maczte ßwoje dzeczjetka ljubo ma a tymasch naß gjeschczen wellje weczejljubo ty ßmillna woschzna wutrobaboßa, so ty ßy nam togo ßwojogoßynna do ßwetta poßlall / so tenßwjet derbi pschesnjogo ßboßnywordowacz, a tak jo tesch won tudybyll 3. a 30. Ljett nattom ßweczea jo wuczyll we templach a hy=nudzjon schudzjo / a jo wuczyll boßypucz prawje / a jo schellake dzjwyczynill / a jo ßlepych widzjaczychczynill a jo njemych reczjazych czy=nil a jo gluchich ßlyßchaczych czy=nil, a jo chromych ßagojjl a do=brych sczynill a jo chorych wußtro=wil / a jo czertow wugnall wottychkoteresch wott njogo pschemoßoneßu bylli so ßu jomu derje ßlußyllia pojogo puczach ßu jomu prawechodzilli so jo na nich ßwojo dobrespodobanje mjell. — Ach ty naschluby Jesußko Krystusko, ty naschjRukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho. 79jich žyẃenja. Mój Bóžo a mójknĕžo, ’dyž ty ’taški tak jarelubo maš a jim tak jare dobrysy a jich derje zežywiš a wobstaraš,da ja tež to wĕrim z cełejumojeju wutrobu a z cełejumojeju dušu a ze wšeju mojejumyslu; to ja wĕrim do tebjo, mójBóžo a mój knĕžo, až to jo za-.ẃesće wěrno, to ja prajim, ’dyžty te ’taški tak jare lubo maš,da ty ’šak todla nas tuder jĕšćia ẃele wĕcej lubo maš, ’dyžsy ty tym ’taškam tak jare dobry,da ja tež do tebjo wĕrim, až tynam tym swójim bóžym dźĕćom’šak jĕšći a ẃele wĕcej dobrysy a ’šako tak jare a jare dobrynam sy, ty luby dobroćiwy asmilny wóśco njeb'eski, ty mašnas ’šak jare lubo ako maćswóje dźĕćetka lubo ma. A tymaš nas jěšći ẃele wĕcejlubo, ty smilna wóśena wutrobabóža, až ty sy nam togo swojogosyna do swĕta pósłał, až tenswĕt deri tšez njogo zbóžnybyć. A tak jo tež wón tuderbył 3 a 30 lĕt na tom swĕćea jo wucył we templach a hyndźon’šudźo; a jo wucył bóžypuć prawje; a jo ’šelake dźiwycynił. A jo slĕpych widźacychcynił a jo nĕmych pojedacychcynił a jo głuchich słyšacychcynił a jo chromych zagójił a dobrychscynił a jo chórych wustrowiła jo cartow wugnał wot tych,koterež su wot nich tšemožonebyli, až su jomu dobrje słužylia po jogo pućach su jomu pra(w)jechójdźili, a jo na nich swojo dobrespodobanje mĕł. — Ach, ty našluby Jezusko Krystusko, ty naš

80 Handrik-Slepjanski:ljuby wumosnjko a ßboßnjko a tychnaschych duschow ten weczny nawo=ßenja ßy / ty ßy nattomczarrczje do=byll a ßy jomu jogo rubenstwoprecz weßell na koteremsch jo ßwojedobre spodobanje mjel / o ty naschljuby Jesußko ty ßy ten mocznya ßyllny dobywar ty ßy tych czertowschjezkich ßaßej wen wugnall ßtychczlowekow koteresch jogo mellj ßu /so ßnjm wobßajdzjone byllj ßu / ajako tej marijj Madalenje ßy wot=neje wugnall ßedym tych czerttowna jene dobo ß koterymisch beschojare wobßejdzjona / a wona jo po=tom jogo jare ljubowala a ße jo=mu jare dzjekowalla / a chwaljla aczeßczjlla jo / sa jogo weliku lju=bosscz a ßmilnoscz kisch won jejczynil jo / so jo saßej tych ßlychduchow wugnall wot neje / sowona moßo tesch ktej Boßej gnadzepschindz a wecznje ßboßna bycz / oty nasch ljuby Jesußko / ty wulkimozny dobywarjo a pomagarjowew schyzkich nußach / a poda ßejako Jesuß czenescho do Jerusa=lema / dzjescho won ßredza pschesamarjski a gallilejskj kraj / Ajako won do jenogo mjestka pschjn=dzjo setkachu jogo dzesecz wußadnjmußzy / te stojachu nasdala / Apoßbjesechu swoj gloß / a dzjachuJesu ljuby mischtere ßmill ße nadnami / A dyß won jjch wugledadzescho won knjm dzjczjo a po=kasczjo se mjeschnikam / a sta ßejako tam dzjechu bychu wonj wu=czysczjone / Jeden pak beßnjmj /jako widzescho so won wustro=wjony bjescho roczi ße a chwalaschoBoga swellikim gloßom a pa=nuschy na ßwojo wobliczo kjegonogomaj / dzekowascho ße / a tenluby wumožniko a zbóžniko anašych dušow wĕcny nawoženja,ty sy na tom carće dobyła sy jomu jogo rub'enstwoprec wezeł, na koteremž jo swojodobre spodobanje mĕł; o ty našluby Jezusko, ty sy ten mócnya sylny dobywaŕ, ty sy cartow’šyckich zasej wen wugnał zcłojekow, koterež su jich mĕli,až su z nimi wobsejdźone byli. Ahako tej Mariji Madlenje sy wótńeje wugnał sedym tych cartowna jeden raz, z koterymiž bĕšojare wobsejdźona, da wona jo potenjogo jare lubowała a se jomujare dźĕkowała a chwaliła acesćiła za jogo ẃeliku lubosća smilnosć, což wón jo jejcynił, až jo zasej tych złychduchow wot ńeje wugnał, ažwona móžašo tež k Bóžej gnadźetšyjć a wĕcnje zbóžna być, oty naš luby Jezusko, ty ẃelikimócny dobywarjo a pomagarjowe wšyckich nuzach. — A póda se,hako Jezus ćĕ’ńešo do Jeruzalema,wón dźĕšo pósŕejdźa tšezsamariski a galilejski kraj. Ahako wón do jenogo mĕstka tšyjdźo,zetykachu jogo dźeseć wusadnemužske; te stojachu nazdala apozwi’nuchu swój głos a prajachu:„Jezu, luby mišterje, smil se nadnami!“' A ’dyž wón jich wuglĕda,wón k nim dźĕšo: „Dźićo a pokažćose mĕšnikam.“ A se staako tam dźĕchu, bĕchu woni wucysćone.Jeden pak ez nimihako widźešo, až wón bĕšo wustrowjony,se ’roći a chwalašoBoga z ẃelikim głosom a pa’-nuwšy na swojo woblico k jogonogoma se dźěkowašo. A ten

escho ßamarißki / Jesus pak wot=molwi a dzjescho / nejo jjch dzje=ßecz wuczyßczjonych / dzjo ga pakßu te dzeweczjo / nejo ße howaksäden namakal / kiß by ße rozill /so by bogu czescz dal / hacz jenoten zußobnik / A won dzescho knjomu / stain a dzih twoja wjerajo czje wußtrowilla / O ty ßmill=ny a dobrocziwy pomoczniko / tyßy wew schyczkich nußach / ach kakdoch ty pomagasch schyczkim tym, kischße ktebje wollaju a cze proßejeprawe se ßwjerneju a czyßteje wu=trobu a ty ße nadnjmj ßmjlljsch ato ßle saczerisch wotnjch saßej preza gjch schyczkich saßej jare derjewußtrowjsch a saßej jare sweßelisch.O Ty dobroziwy Jesußo o tyßmjllny ljuby Jesußko kak Ty ßyschelake sle bolosczje a chorosczjesagnall tak dlugo jako ßy tudybyll / na tom grěschnem ßweczje /a ßy schyczkich wußtrowil a saßejjare sweßellil / alje togo dzeka ateje kwallby ßy pschecze mallo kry=null ßa twoju welljku pomocz asmilnoscz a ljuboscz a dobroczschyczku kisch ty jjm czynill ßy tudyna tem sweczje / a ßy ßnjmj radgromadzje byll pschecze schudzjona ßy jjm jare dobry byll schu=dzjon pscheze a ßy gjch jare ljubomjell pschecze a ßy jjm schyczkjmjare weliku dobrocz czynill schu=dzjon. O Ty dobrocziwy Jesußkoty ßy ßnjmj jare derje menill ßewschyczkjmj a ßy jjm schyczkjm twojuwelliku ljuboscz a ßmillnoscź a do=brocz stajnje czynill tudy na temßwecze a tesch ßy gjch schyczkichtudy wuczyll ten Boßy pucz prawjektej wjecznej ßboßnoßczj / alje wonjnejsu na to dobre spomjnallj soRukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho. 81běšo samariski. Jezus pak wótprajia dźĕšo: „Njejo jich dźesećwucysćonych, ’dźo da pak sute dźeẃećo? ńejo se howacžeden namakał, což by se ’roćił,až by Bogu cesć dał hako jenoten cuzobnik?“ A wón k njomuprajašo: „Stajń a dźi; twoja wĕrajo će wustrowiła.“ O ty smilnya dobroćiwy pomocniko, tysy we wšyckich nuzach; ach, kakty pomagaš ’šyckim tym, cožse k tebi wołaje a će prosejepra(w)je ze swĕrneju a cysteju wutrobu,a ty se nad nimi smiliš ato złe zaženjoš wot nich zasej preca jich ’šyckich zasej jare derjewustrowiš a zasej jare zẃeseliš.O ty dobroćiwy Jezuso, o tysmilny luby Jezusko, kak ty sy’šelake złe bólosće a chórosćezagnał tak dłujko hako sy tuderbył na tom grěšnem swĕće.A sy ’šyckich wustrowił a zasejjare zẃesełił; ale dźĕka achwalby sy tšecej mało kry’-nuł za twoju ẃeliku pomoc asmilnosć a lubosć a dobroć’šycku, což sy ty jim cynił howna tom swĕće. A sy z nimi radgromadźe był tšecej ’šudźon,a sy jim jare dobry buł ’šudźona tšecej a sy jich luboměł tšecej a sy jim ’šyckimjare ẃeliku dobroć cynił ’šudźon.O ty dobroćiwy Jezusko,ty sy z nimi jare derje mĕnił zewšyckimi a sy jim ’šyckim twojuẃeliku lubosć a smilnosć a dobroćstajnje cynił how na tomswĕće. A tež sy jich ’šyckichtuder wucył bóžy puć pra(w)jek wěcnej zbóžnosći; ale wonińejsu na to dobre spominali, až

82 Handrik-Slepjanski:bychu jo sebi wottebjo gorej bralli /a jo na wecznje wußywallj wetomboßem rajju / alje wonj nejsu nattokedzbowallj / moj Jesußko zoschjjm schyczkjm prajjl ßy a jjch schycz=kich wuczyll ßy ten Boßy puczprawe ktomu wjecznemu ßywemjualje wonj nato nejsu poßluchallj,alje ßu ljubej schyczko na wettrypuschczjllj / a ßu jo schyczko sapom=nellj a ßu we ßwijjch njeprawycha ßlych myßljach woßtallj / a ßuschellako myßljlj kak bychu jogowe reczach popanullj a jogo ja=tego melj a jogo gorej dzersaljßu wetom jjch tajkem neprawemwureczjowanju a ßu jomu sesmjallj a prjotk dzjerßallj ßu ßojo ße necznje narodzjll a jo po=swecze chodze wuczyl a jo schycz=ken ljud sameschall a ßawerczell ßeswojeju wuczbu ßu nanjogo swa=relj te mudrosczjarje a tesch ßu na=njogo ßwarelj / so ße jo ßam tymßydam ßa kralla czynil / a teschßu jomu prajilj / so jo kußlar / atesch ßu nanjogo ßkerßyllj tomupilljiatußoj / so won na ßabattgojj / na koteremsch nederbi ßenodzjello czynjone bycz a tesch ßunanjogo swarellj te ßle sydzj ne=werne tomu Piljatusojj asch won joprajjl ja mosu ten tempel rosla=macz a jen we zjoch dnjach saßejsnowego natwarjez / Pilatus dzeschoknjm kotery Tempel / czi ßydzjdzjachu nasch Tempel koteryschjo sa schescz a styrdzesczja ljett na=twarjomy / won jo prajjl so wonjen sam se ßwojeju moczu roßla=maz a we czjoch dnjach saßej na=twarjcz zo / Pilatuß dzescho saßej /beß wjny ßom ja natej krjh tu=togo prawego gladajczo ße wy /bychu jo sebi wot tebjo góŕej bralia jo na wĕcnje wužywali wobóžem raju; ale woni ńejsu na tokedźbu dali, mój Jezusko, cožsy jim ’šyckim prajił. A jich’šyckich wucył sy bóžy pućpra(w)je k wĕcnemu žyẃenju;ale woni na to ńejsu słuchali;ale su lubéj ’šycko na wĕtrypušćali a su jo ’šycko zabylia su we swojich ńeprawych azłych myslach wóstali; a su ’šelakomyslili, kak bychu jogo we słowach(pojedanjach) popanuli a jogojatego mĕli a jogo góŕej zadźeržaliwe tom jich tajkem ńeprawem[wurĕčowanju] a su jomu sesmjali a su prjodk dźeržali, ažjo se ńecestny narodźił a jo poswěće chodźe wucył a jo ’šyckenlud zamĕšał a zaẃerćeł zeswojeju wucbu. A tež su jomuwubérali mudrocharje, a su jomuwubérali, až jo se samžydam za krala cynił. A tež sujomu prajili, až jo [kuzłaŕ]. Atež su na njogo Pilatusojiskeržyli, až wón na sabatgóji, na koteremž ńederi ženodźĕło cynjone być, a tež suna njogo nałdgali te złe žydźi ńewĕrnePilatusoji, až wón jo prajił:,,Ja mogu ten tempel rozłamać ajen we tšóch dnjach zasej z nowegonatwarić.“ Pilatus k nim prajašo:„„Kotery tempel?““ Te žydźiprajachu: ,,Naš tempel, koteryžjo za šesć a štyrdźesća lĕt natwarjony.Wón jo prajił, až ’co wónjen sam ze swojeju mocu rozłamaća we tšóch dnjach zasej natwarić.“Pilatus dźěšo zasej:„,,Bjez winy som ja na kr’i tutogoprawego; glědajćo se wy!““

Rukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho. 83czi ßjdzj dzachu / jogo krej nechpschjndzo na nas a na naschedzeczi / ducz sawola Pilatuß tychMjeschnikow ßtarschjch a pjßma=wuczonych / a dzescho potajnje knjmneczynczo to pscheto / ja nejsomnjczo kis by ßmercze godne bylonad njm namakal kjba to schtoswy na njogo szjo ßkersjlj so jokorych gojjl a sabbath wotßweczjll /te starsche Mjeschnizy a wuczarjodzjachu k pilatojj / schtos kejsorahanj ten jo ßmercze winowatynech tesch jo schtos zo / tu ten jotogo ßywego Boga hanill pschetoßwon jo ße Bogu runego czynjl ajo Boßy haner.kak ten Pillatuß ße dlugo wo=barascho pschetymj ßydamj a mesch=njkamj a starschymj a pißma=wuczonymj so won nederbi schczi=ßowany bycz so by won wumreczderbjall / alje ta czella Rada wol=lascho / my zomy to mecz sowon schczjßowany derbi bycz a teschwumrecz / Pilatuß dzescho schto dajo won czynil so derbi wumrecz /to so jo prajjl / so won Boßyßyn a tych ßydow Kral jo / zoczowy jogo togo dla kschißowacz duczwotmolwj ta zela gmejna pschesjenoa dzescho / sawescze kak jo ße pilatußprozowal so by togo kneßa Je=som Krysta puschczil a kak te sy=dzj bes pscheßtacza na to dzer=sachu so jogo bewscheje smjlnoßczeschißowacz derbjachu / kakte ßydzja te wusche meschnjcze a te star=sche a te pißmawuczone / kak te ßutomu pillatusej wotogo Jesußa staj=nje ljutu neprauwdu ffalschnereczy reczellj ßu a jogo nad=begalli ßu a woprajlj ßu a wonjo jich poßluchal a jo jim tu jjchTe žydźi dźachu: ,,Jogo krej ńechtšyjdźo na nas a na našedźĕći.“ Tóć zawoła Pilatusmĕšnikow, starišych a pismawuconycha dźĕšo potajnje k nim:„„Njecyńćo to, ’tšetož ja ńejsomnic, což by s erći gódne było,na nim namakał, ako to, cožwy sćo na njogo skeržyli, až jochórych gójił a sabat wótswĕćił.““Te stariše mĕšnicy a wucarje dźachuk Pilatusoji: „Chtož kejžorazanica, ten jo s erći winowaty,ńech tež jo což ’co. Tu ten jožywego Boga wusromał, ’tšetožwón jo se Bogu rownego cyniła jo bóžy zanicaŕ.“Kak ten Pilatus se dlĕjko wobarašo’tšed tymi žydami a mĕšnikamia starišymi a pismawuconymi,až wón ńedri sćižowanybyć, aby wón wumŕećderjał! Ale ta ceła rada wołašo:„My ’comy to mĕć, zoderi wón šćižowany być a težwumŕeć!“ Pilatus dźĕšo: „„Co dajo wón cynił, až derbi wumŕeć?to, zo jo prajił, zo jo wón Bóžysyn a žydow kral? ’Coćo wyjogo togodla šćižować?““ Tóćta ceła gmejna ’tšezjeno wótpraji:„Zaẃesće!“ — Kak jo sePilatus procował, aby togo knĕzaJezom Khrysta pušćił, a kak žydźibéz ’tšestaća na to dźeržachu,až derjachu jogo be wšeje smilnosćišćižować! Kak te Žydźia te wušše mĕšnicy a te starišea te pismawucone. kak tesu Pilatusoji wot Jezusa stajnjelutu ńeprawdu a falšne[rĕcy] pojedali a jogo su nadbĕgalia woprajali, a wón jojich słuchał a jo jim tu jich

84 Handrik-Slepjanski:wolju derje czynjl kajsch wonjmecz czedzja / ducz pczjkaßa pila=tuß so by Jesuß psched jogo stolpschiwedzony byl a dzescho k nemutwoj ljud jo pschecziwo tebi swe=czil so ßy ty prajil so ßy ty Krall.Togodla pschikasu ja tebjo naj=predy krjudowacz po sakonju a wu=stawenju togo predawschego Rom=skego Fjerschty / a won pschikasaßwojjm wojakam so wonj jogo wu=ßeblekacz a ktomu ßlupojj pcziwe=ßacz derbjachu kjsch we kejßy sto=jascho a jogo schwikacz.*) potompschikasa won jjm so wonj jogona kschiß pschjbjcz derbjachu a do=lofta gorej stajjcz na tom meszekoteresch budzjo menowane kalwarjato jo nopowjschczjo / a dweju ru=besnikow snjm koterymajs rjekachuJesmas a Dismas. A Jesus dze=scho wen se ßudneje kejße a neßeschoswoj kschis a tej dwaj ßampaschnajrubesnikaj neßeschtaj tesch ßwoj kschiß /a jako ktomu mjeßtu pschjndzechuwuseblekachu jogo te wojakj jogodrastu dyž rajachu a loßowachutczj wojazy wojogo drastu a wo=jogo ßuknju koterasch nebe re=ßana a niz schjta alje tkana ajako Jesus nakschißu wjßascho dze=sche won woschcz wodaj jjm psche=toz wonj newedzeje schto zynja:Ach ty dobroczjwy ljuby Jesußokak ty ßy byl jare krjudowany ajare bjty a ßy byl wokoloczeganyschudzon beß woczy bjty a ßu tczepraschalj poweß nam kryschcze schtujo kisch tcze beswoczy bijo a pljuwaalje won jjm nejo praijl nicz aljejo schyczko sczerpliwe czerpel a tenlud stoje nanjogo gledachu a ha=wólu derje cynił hako to wonimĕć ’ceje. Tóć tšykaza Pilatus,zo by Jezus ’tšed jogo stołbył tšyẃezony a k ńemu dźĕšo:„„Twój lud jo ’tšećiwo tebi swĕdcył,zo ty sy prajił, až ty sy kral.Togodla tšykažom ja tebjo nejeŕejšćudować po zakonju awustajenju eŕejšego romskegofĕršty.““ A wón tšykaza swójimwójakam, zo derjachu woni jogowuzeblekać a k tomu słupoju’tšywĕzać, což we ẃežy stojašoa jogo šćudować. Poten wónjim tšykaza, zo derjachu wonijogo na šćiž tšybić a do loftagórej stajić na tom mĕsće, koterežjo enowane kalvarjato jo: nopowišćo, a dweju rubéžnikowuz nim, kotrymaž Jesmasa Dismas prajachu. A Jezus dźĕšowen ze sudneje ẃeže a ńesešoswój šćiž a tej dwaj sampašnejrubéžnikaj ńeseštej tež swój šćiž.A hako k tomu mĕstu tšyjdźechu,wuzeblekachu jogo wójaki jogodrastu, ’dyž grajachu a keblowachute wójaki wo jogo drastu a wojogo suknju, koteraž ńebĕšo rĕzanaa nic šyta, ale tkana. Ahako Jezus na šćižu wisašo, dźĕšowón: ,,Wóśco, wódaj jim, ’tšetožwoni ńewĕdźe, co cynje.“Ach, ty dobroćiwy, luby Jezuso,kak ta sy był jare šćudowany ajare bity a sy był wokołoćĕgany,’šudźon béz wocy bity a su ćeprašali: pojez nam, Khryšće, chtojo, což će béz wocy bijo a pluwa.Ale wón jim ńejo prajił nic, alejo ’šycko sćerpliwje ćer eł; a ludstoje na njogo glĕdašo a jogo*) Hornjoserbski, po Slepjanskej narěči je „šwikać“ = hs. hwizdać.

Rukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho. 85njachu jogo a czj wusche mjeschnjczya starsche rezachu a prajachu ßamjbeßobu / drugjch jo won wustrowila ßam ßebi pomagacz nemoßo / ßyljty boßy ßyn da ljes njentk kschjßadellej da czomy my tczj wjerjcz aczj wojarszy wotroczy pschistupichua hanjachu jogo a jako wonj tampschindzjochu dachu wonj kißele sesolczom smjeschane jomu ßo napjcza dzjachu ßylj ty Krystus / tychsydow kral da pomagaj ßebi ßam /a jeden wotych wojarskich wotrocz=kow smenom steffaton napelnj jedenschwam ßkißalem tyknu jen naßczjenu poda jomu pjcz a dzeschoßy ty tych ßydow kral da ljosujße ßam / a ten ßudnjk pillatuspschjkasa napjsmo sanjogo sczynjcza tu wjnu jogo wotßudzenja seßydowskjmj a sgrjchjskjmj a ßlaczan=skjmj ßlowamj napjßacz: tu ten joJesuß nazarenskj tych ßydow Kral /a jeden woteju Rubesnjkow / kischsnjm na kschjßu wjsachtej smenomDißmaß dzescho k Jesußojj / ßyljty Krystus da pomagaj ßam ßebja namaj Ißmaß wotmolwj na=ßwarje jogo a dzescho / ty ße teschBoga nebojisch a ßy we runemßatamanstwe pschetož sawernje mejczerpjmej sdobnje schtos snaschymjßlosczjamj ßmej saßlußylej, ale tennjczo neprawego nejo zynil. JakoIsmas to wureczal a ßwojogo to=warscha postraffowal bjescho wo=broczj won ßwojo wobljczo k Je=sußojj a dzescho Kneßo spomn na=mnjo / dysch ty do twojogo Kra=lejstwa pschjndzjosch // a Jesuß wot=molwj sawjernje ja praju tczj tybudzjosch dzenßa semnu we para=djsu a wono bje nedym wokoloschesteje stundy a bje czma po ze=sromašo, a wušše mĕšnicy astarše prajachu sami béz sobu:„Drugich jo wón wustrowił asam sebi pomagać ńemóžo; sy-lity bóžy syn, da lĕz nĕnto z šćižadołoj, da ’comy my ći wĕrić.“ Ate wójarske [wotročki] tšystupichua [hanjachu] jogo a hako woni tamtšyjdźechu, dachu woni kisałe zežołdźom zmĕšane jomu se napića dźachu: „Sy-li ty Khrystus, tychžydow kral, da pomagaj sebi sam.“A jeden wot tych wójaŕskich [wotročkow]z mĕnom Steffaton naelnibedło z kisałem, tyknu jo na’sćinu, poda jomu pić a dźĕšo:„Sy ty tych žydow kral, da wotwĕzajse sam.“ A sudnik Pilatustšykaza napismo za njogo scynića winu jogo wotsudźenja ze žydowskimia z grichiskimi a z łaćanskimisłowami napisać: tu tenjo Jezus Nazarenski žydow kral.A jeden wot teju rubéžnikowu, cožz nim na šćižu wisaštej z mĕnomDismas, dźĕšo k Jezusoji: „Sy-lity Khrystus, da pomagaj sam sebia nama.“ Ismas jogo naswarjewótpraji a dźĕšo: „„Ty se težBoga ńebójiš, a sy we rownemzatamanstwje, ’tšetož zaẃesće mejćerpimej zdobnje, což z našymizłosćami smej zasłužyłej, ale tennic ńeprawego ńejo cynił.““ Jakobĕšo Ismas to wuprajił a swojogotowariša poštrafował, wobroćiwón swojo woblico k Jezusojia dźĕšo: „„Knĕžo, spomńna mnjo, ’dyž ty do twojogo kralejstwatšyjdźoš.““ A Jezus wótpraji:„Zaẃesće, ja ći prajim, tybudźoš dźensa ze mnu wo paradizu.“A bĕšo ’ned wokołošesteje godźiny a bĕ ćma po ce-

86 Handrik-Slepjanski:lem kraju asch do dzeweteje schtun=dy a slujnzo bjescho ße saczmjlo,tesch ten saweschk we Templu ros=ternu ßo ßrejdzja wot wercha haczdelej potom sawola Jesus swul=kim gloßom a dzjescho // wjala hohecrjole“ to budzjo pschelosone Kne=ßo Božo do twojeju rukowy po=ruczu ja moju duschu a jako wonto wureczal bescho spuschczj wonßwoju duschu / duž pschindzjo tenwojarski wotroczk longin wesa le=bju a klo do jogo boka a nedymwujndzjo krej a woda snjogo wenbescho tam tesch jeden hejtman kižna drugem boku stojascho ten jakowon widzescho te dzjwy a zejchikiž se stalj bjechu kwalescho Bogaa dzesche: ten czlowek jo sawjernjeBoßy ßyn byl. A schjczken Lud /Muszy a Žonske kjž tam wokollostojachu a wjdzelj bjechu / schtož ßestalo bjescho dyrjchu na ßwoju wu=trobu a roczjchu ße do ßwojjchdomow. Ten hetman pak powe=dascho pjljatußojj schjczko schtož ßepodalo bjescho a jako piljatus towotogo hetmana ßlyschal bjescho /srudzj won ße jare, nejedzjescho anepjjascho ten zely dzen niz / togorunja tesch wele drugich ženskichkjž Jesußojj se ßwojjm ßamosenjomßlußyllj bjechu. A Piljatus ßa=wola tych wußych a dzjescho k njmszjo wy te zejchj widzelj kiž ßepodalj ßu czj ßjdzj wotmolwjchußlujnczko bje ßwjetlosz sgubilo aßemja žrescho a ten saweschk weTemplju ße rosternu. Tesch stojachunasdala schjzke jogo ßnajobne teschwele ßenskich kiž s Jesußom sga=ljlejskeje pschjschlj bjechu. Te wj=dzechu to schjczko.Nad tymj Reczamj srudzj ßełem kraju, až do dźeẃeteje godźiny.A słujnco bĕšo se zaćmiło,tež zaẃešk we templu rozter’nuse posŕejdźa wot ẃercha aždołoj. Poten zawoła Jezus z ẃelikimgłosom a dźĕšo: „Wjala hohecrjole“ to jo přełožone: „KnĕžoBóžo, do Twojeju rukowu jamoju dušu porucym“; a hakobĕšo wón to wuprajił, wón swójudušu spušći. Tóć tšyjdźo wojaŕski[wotročk] Longin, wezy ’lebijua kło do jogo boka a ’nedywujdźo krej a wóda z njogo wen.Bĕšo tam tež hejtman, což nadrugem boku stojašo; ten akowón widźašo te dźiwy a cejchi,což se bĕchu stali, chwalašo Bogaa dźĕšo: „Ten cłojek jo zaẃesćebóžy syn był.“ A ’šycken lud,mužske a žeńske, kiž tam wokołostojachu a bĕchu widźeli, což sebĕšo stało, derichu na swoju wutrobua ’roćichu se do swojichdomow. Ten hejtman pak pojedašoPilatusoji ’šycko, což sebĕšo stało, a hako Pilatus towot hejtmana słyšał bĕšo, wónse jare zrudźi; ńejĕdźešo a ńepiješoten ceły dźeń nic; togorownja tež ẃele drugich žeńskichcož Jezusoji ze swójim zamoženjombĕchu słužyli. A Pilatus zawołatych wuššych a dźěšo k nim:„Sćo wy cejchi widźeli, což suse pódali.“ Te Žydźi wótprajichu:„Słujncko bĕ swĕtłosć zgubiło azemja žrĕšo a zaẃešk we templuse rozter’nu.“ Tež stojachunazdala ’šycke jogo znajobne, težẃele žeńskich, což bĕchu z Jezusomz Galilejskeje tšyšli. Tewidźechu to ’šycko.Nad tymi [rĕcami] zrudźi se

Rukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho. 87Pjlatus hieschcze wele bolej a ka= Pilatus jĕšći ẃele wĕcej a góŕešojesche ße jare so won Jesußase jare, zo wón bĕšo Je-bjescho k ßmerczj wotßudzjl a kschj=ßowacz dall // O Ty njeroßymnyPiljatußo czo ßy ty czynil so ßyzusa k s erći wótsudźił a šćižowaćdał. O ty ńerozymny Pilatuso,co sy ty cynił, zo syty togo Božego ßyna dal kschjßo= ty togo bóžego syna dał šćižowaćwacz a martrowacz a morjcz ascha mertrować a mórić až dodo ßmerczj Bog jo nam jogo dal s erći! Bog jo nam jogo dałse ßwojeje weljkeje gnady a lju= ze swojejo ẃelikeje gnady a lubosćiboßczj a ßmjlnoßczj a dobroty soa smilnosći a dobroći, zowon jo ße nam narodzjl wot je= wón jo se nam narodźił wotneje wjerneje a ßwjerneje a czysteje wěrneje a swěrneje a cystejeknjesny ten ßyn Boßy won jo ße knĕžny; ten syn bóžy, wón jonam narodzil wot jeneje poczjweje a se nam narodźił wot pocćiwejeczyßteje Knjeßny Marje to dzje= a cysteje knĕžny Marije, to dźĕćetkoczatko boße a potom we jordanje jobóže, a poten we Jordanjewordowal ßczjony ten ßwjety jan jo ’šćony. Swĕty Jan jo jogojo jogo ßczjl a dysch jo ßwody wu= ’šćił, a ’dyž jo z wódy wustupił,ßtupjl da jo bjelly gollub ßnebeßowda jo bĕły gołub´ z ńebésleczel dellej nanjogo / a Ten schogo= lećeł dołoj na njogo, a šogomocnymoczny a wjeczny Bog a Knesa wĕcny Bog a Kněz, tenten jo nam se ßwojjch nebeßow jo nam ze swójich njebésowprajjl / To jo ten moj ljuby Ssyn prajił: to jo ten mój luby syn,na koteremsch ja dobre ßpodobanje na koteremž ja dobre spodobanjemam Togo derbiczje wy poßluchacz mam. Togo derbićo wy słuchać.Ten ßwjaty Jan ten sczenik ten Swĕty Jan ten ’sćenik, ten jojo byl pczitom pczipodlja ten jo był ’tšy tom ’tšypódla, ten joto widzel a ßlyschal so Bog ten to widźeł a słyšał, až Bog tenknes se ßwojjch nebeßow tak pra=jjl jo a ten ßwjaty Jan ten scze=nik jo tesch tak prajjl nam schycz=kjm we tom czellem swjeczje so tenknĕz jo ze swójich njebésow takprajił a swĕty Jan ten ’sćenikjo tež tak prajił nam ’šyckimwo tom cełem swĕće, až ten jojo ten wußoko czesczjony a chwa= ten wusoko cesćony a chwalony,ljony ten ßyn Boßy a wjecznyten syn bóžy a wĕcnyKnes Jesus Krystus a naschych du= knĕz Jezus Khrystus a našychschow ten wjeczny nawoßenja a dušow wĕcny nawoženja aßboßnjk togo derbjmy schyczke ßlu= zbóžnik; togo derimy ’šycke słuchaćna tom cełem swĕće a dochacz we tom czelem ßweczje a donjogo werjcz a se ßwjerneju a spraw=neju a sczyßteju wutrobu jogo lju=bowacz a chwaljcz a czeßczjcz a senjogo wĕrić a ze swěrneju a sprawnejua cysteju wutrobu jogo lubowaća chwalić a cesćić a sejomu dzjekowacz sa jogo welljke jomu dźĕkować za jogo ẃelikedobroty koteresch won nam je staj= dobroty, koterež wón nam stajnjenje dawa a to won ßebj wot naß dawa a to wón sebi wót nas

88 Handrik-Slepjanski:poßeda so by jomu my ßato dzecka chwalbu dalj a te kraßne Kjer=lische ßpiwalj a Boga togo Kneßawußoko czeßczjlj a chwaljlj a po=ßbjgowalj a jomu ße ßwutrobnejuljuboßczju a weßolloßczju ße dze=kowallj ßa jogo weljku gnadu aljuboscz a ßmjlnoscz a dobrocz ko=terus won nam ju schednje dawaa tesch jo nam dal togo ßwojogoljubego ßyna Jesußa Krystußa do=togo greschnego ßwjeta dotych we=ljkjch greschow ßlych a Bog tenKnes jo nam praijl se ßwojjch ne=beßow delej to jo moj ljuby ßynnnakotremsch ja mojo dobre ßpodo=banje mam togo derbiczjo wy po=ßluchacz / a tak jo won tudy byl3 a 30 Ljett natom grjeschnemßwjeczje we tom hubjonem a ßa=loßnem ßywenju a ßrudnem ßy=wenju won nejo tudy njdy weßo=lly byl kajsch czlowekojo weßolle ßu /we tom ßwjetnem weßolju wonjo tudy pscheze ßrudny byll a teschjogo njdy njchto wjdzel nejo so byße ßmjal alje we plakanju ßu jogogusto widzelj / ach ty moj naj=ljupschy Jesußko Kryßtußko ty ßyhow knam pschischel k tym weljkjmgrjeschnjkam ßlym do togo swetanam k wuczbe boßego ßlowa somy derbimy tebjo poßluchacz czoschty nam prajjcz budzjosch a wuczyczbudzjosch a nas na ten prawy puczwescz budzjosch ktej wjecznej ßboß=nosczj a my derbimy tebjo ßluchacza tebj werjcz so ty nasch prawywuczobnik ßy a spraweju a swjer=neju wutrobu do tebjo werjcz der=bjmy to jo saweßczje wjerno. Achty moj najljupschy Jesußko Ty ßytudy pschjnas byl a ßy nas wuczylten Boßy pucz prawe ßnacz a jenpóžeda, aby jomu my za to dźĕka chwalbu dali a krasne kĕrlišespiwali a Boga togo knĕza wusokocesćili a chwalili a pozbĕgowalia jomu se z wutrobnejulubosću a ẃesełosću dźĕkowaliza jogo ẃeliku gnadu alubosć a smilnosć a dobroć, koteružwón nam ’šednje dawa.A tež jo nam dał swojogo lubegosyna Jezusa Khrystusa dotogo grĕšnego swĕta, do tych ẃelikichgrĕchow złych, a Bog tenknĕz jo nam prajił ze swojich njebésowdołoj: „To jo mój luby syn,na koterymž ja mojo dobre spodobanjemam; togo derićo wysłuchać.“ A tak jo wón tuderbył 33 lĕt na tom grĕšnemswĕće wo tom hubjonem a žałostnemžyẃenju a zrudnem žy-ẃenju. Wón ńejo tuder ni’dy ẃesołybył ako cłojeki ẃesołe su,wo tom swĕtnem ẃeselu. Wónjo tuder ’tšecej zrudny był a težjogo ni’dy nichten widźeł ńejo, abyse smjał, ale we płakanju su jogogusto widźeli. Ach, ty moj nejlubšyJezusko Khrystusko, ty syhow k nam tšyšeł k tym ẃelikimgrĕšnikam złym do togo swĕtanam k wucbé bóžego słowa, ažmy derimy tebjo słuchać, cožty nam budźoš prajić a wucyća nas na tu prawu drogupoẃedźoš k wĕcnej zbóžnosći,a my derimy tebjo słuchać atebi wĕrić, až sy ty naš prawywucobnik a z praweju a z wĕrnejuwutrobu do tebjo wĕrić derimy,to jo zaẃesće wĕrno. Ach,ty mój nejlubšy Jezusko, ty sytuder ’tšy nas był a sy nas wucyłBóžy puć pra(w)je znać a jen

Rukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho.ljubowacz so my derbimy te ßwetnemyßlje sapomnecz / alje my derbjmynate dobre a merne a czjche myßljespominacz a nasch pomertk stajnjek tomu dobremu dzersacz a naschemyßle a wutroby k bogu tomuKneßojj wobroczjcz a boga jareproßycz ßa gnadu a ßa wumoße=nje a ßa wodaczje tych grjechowaby nam Bog gnadny a ßmjlnybyl a nas gnadnje a ßmjlnje go=rej weßel do togo ßwojogo wjecz=nego domu pscheßwojogo ljubegoßynna.lubować, až my derimy swĕtnemysle zabyć, ale my derimy nadobre a mĕrne a ćiche myslespominać a naš po ertk stajnjek tomu dobremu dźeržać a našewutroby k bogu tomu knĕzojiwobroćić a boga jare prosyćza gnadu a za wumoženjea za wódaće*) našych grĕchow,aby nam Bog gnadny a smilnybył a nas gnadnje a smilnjegóŕej wezeł do swójogo wĕcnegodomu ’tšez swójogo lubegosyna.Dodawki k serbskemu słownikej.Zestajał Jan Radyserb.(Pokračowanje.)T.Tacnyć, einen Schlag mit derflachen Hand geben.tačałkojty, in Form von rundenScheibchen.tačałkować, in runde Schnittchenzerteilen.Tačecy, Dorf Tätschwitz; Tačan =Tačečan, -nka, Person aus Tätsch=witz; Tačanski = Tačečanski,Tätschwitz betreffend.tajaty, tauend, geheim haltend.tajernja, Versteckort.tajišćo & tajnišćo, Versteckort,Schlupfwinkel.talakańca, schreiiges Gesinge.talakaty, aus vollem Halse singend.talčitosć, Schliefigkeit, Nässe derBackware.talčity, schliefig, naß (vom Gebäck).talpa, Tatze.tamlekano, verstärktes tamle.tapać, -nyć, knöpfen, einhaken.tarakańca, Geschmetter auf Blech=instrumenten.tarakaty, schmetternd, trompetend.tasać, tasten, herumfühlen.tatolaty, lallend, stammelnd.tatolić, lallen, stammeln.tepizna, Heizmaterial (auch: tepizno).tepjel, Stromwirbel, Wassertiefe(„Tümpel“).teptaŕka, derb auftapsende Schrei=terin; zornig stampfendes Weib.*) Po prawom drje so w Slepjanskej narĕči wšudźe kaž w susodnejdelnjej serbšćinje za kerknikami a hubnikami w nazynkowanej złóžcy ówupraja a słyši, z wuwzaćom tych padow, zo zaso kerkniki a hubniki slĕduja(přir. Laut- nnd Formenlehre d. niedersorb. Spr. § 53). Tutón zakoń w předstejacymnastawku šćĕžnje wobkedźbowany njeje. Redaktor.7

90 Jan Radyserb:Tessalonski, Thessalonich betreffend.testojty, mit viel Labkraut (Galium).Tiberiusowy, Tiberiowy, des Ti=berius (Bibel).tigrski, den Tiger betreffend.tigrojty, tigerhaft, schonungslos.Timotejowy, des Timotheus.Titusowy, Titowy, des Titus.tkalcecy, Familie des Webers.tkalcować, die Weberei betreiben.tłaće, die Verwesung.tłajišćo, Komposthaufen.tłajitosć, Verweslichkeit.tłajity, verweslich.tłóčawa, Presse, Drücker auf denQuarksack.tłuskańca, Gequetsche, Platzereimit der Thüre ec.tłuskaty, einklemmend, platzend ec.tlisko, schlechter Fußboden, schlechteTenne.Tobiasowy, auch Dobiasowy, desTobias (Bibel).tobołkaty, mit kleinen Kapseln.tobolisko, häßlicher Tornister, Ran=zen, Kasten.točawa, weibliche Person, die sichhin und her windet.tóčkarić (selten: tóčkować), dasGeschäft des Einschänkens ver=richten.tokaty, balzend, krolzend.tołkadło, Mörserstößel.tołsto, adv. dick.tołstobristwjaty, mit vollen Waden.tołstobrjuchaty, dickbäuchig.tołstokutłaty, vollwanstig.tołstolĕpjaty, dickschmierend, dickaufklebend.tołstolicaty, pausbackig.tołstomazaty, dick aufschmierend(Butter, Schmalz ec.).tołstorohaty, mit dicken Hörnern.tołstozełharny, erzlügnerisch.Toporisko, schlechter oder unhand=licher Stiel.torhaty, reißend, zerfleischend; zor=nig anfahrend.tórmaŕ, -ŕka, Türmer, =rin.tórmaty, getürmt; m. vielen Türmen.tórmik, Türmchen.tórmikaty, mit kleinen Türmchen.Torońca, Dorf Daranitz; Torońčan,-anka, Daranitzer, =rin; Torońčanski,Daranitz anlangend.totolaty, langsam ausfließend.totolenje, langsamer Ausfluß.totolić so, langsam ausfließen.towaŕšak, aufdringlicher Zugeseller.tradańca, jammerhafte Entbehrung.tradanje, d. Entbehren, Schmachten.tradaty, entbehrend, schmachtend,vor Hunger und Durst vergehend.tradlowaŕka, Trällerin.Tradowski, das Dorf Trado betr.trady, pl., Entbehrungen.trajaty & trajity, aushaltend, an=dauernd.trajawosć & -jitosć, Dauerhaftig=keit, Haltbarkeit.trala-hala-trala-dri, Jodellaute.trampać, wuchtig auftreten.tramp-ak, -awa, schwerfällig auf=tretende Person.Tranjan, -nka, Person aus Drähna(Dorf); Tranjowski, das DorfDrähna betreffend.trapjak & trapjeŕ, Quäler, Peiniger.trapjeńca, Quälerei, Geschinde.trapjernja, Marterloch, Folter=kammer.třaskoćiwosć, Bebigkeit, Zittrikeit.třaskoćiwy, bebrig, zittrig.třaskotawka (= třepjelca), Zitter=gras (Briza).traš-ak, -awa, scheuchende, angst=erregende Person.trašeńca, Angsterregung.

Trašišćo & -nišćo, unheimlicheStätte, grausiger Ort.trašnisko, Ungeheuer, Ungetüm.Trawda, Traugott (Bohuwĕr).trĕćizny, pl., Abraum beim Flachs=brechen.třĕcharjecy, Familie d. Dachdeckers.trĕjak, Fußabstreicher, Stroh= oderSchilfdeckel.trĕjaty, wischend, abtrocknend, Flachsbrechend.třĕlawa, Schießapparat.třĕleńca, Geschieße.třĕlenje, das Schießen.třĕlnišćo, Militärschießplatz.třepjelčkaty, mit Glanzflittern.třepjetańca, Gezitter, Geschlotter.třepjetanje, das Weben, Zittern.třepotawka, Gallert, Sülze.třepotawkojty, gallertartig.trĕwka, Wischlappen, Tuch zumAbtrocknen.třidźeński, dreitägig.Třigłow, Triglav, dreiköpfiger Götzeder alten Slaven.třihak, ungeschickter Haarverschnei=der, Schafscherer.třihłojčkaty, dreiköpfig, Semmelmit drei Eckchen.třihłósny, dreistimmig.třihłowač, Ungeheuer mit dreiKöpfen (aus dem Märchen).triholaty, trillernd.triholenje, das Trillern.triholić, trillern (Lerche).třikanski, Gefäß von 3 MeßkannenInhalt.třikónčkaty, mit drei Spitzen.třikřižaty, mit drei Kreuzen.třikřižikaty, mit 3 Kreuzchen be=zeichnet.třikroškowski, für 3 Dreier =9 Pfennige.třiliterski, 3 Liter fassend.Dodawki k serbskemu słownikej. 91Třimeterski, in Ausdehnung von3 Metern.třinjedźelski, dreiwöchentlich.třinórtowski, im Preise von dreiViertelthalern.třinowaŕ, Dreipfennigstück.třiporstny, dreifingrig; 3 Fingerhoch ec.třipuntaŕ & -tak, ein Exemplarvon drei Pfunden.třipuntowski, dreipfündig.třirohač, Tier mit drei Hörnern.třitoleŕski, im Preise zu drei Tha=lern.třiwoknaty, dreifenstrig (Zimmer).Tři Žony, Dorf Dreiweibern; Třižónski,von Dreiweibern.trjebanje, das Brauchen, Benötigt=sein.Trjebinj-an, -nka, Person von Tre=bendorf; Trjebinski, Trebendorfbetreffend.trjebjeŕ, ŕka, Kastrierer, =rin.trjebowanje, öfteres Brauchen.Trjebulowski, die Stadt Triebelbetreffend.Trjechowski, das Dorf Tröbigaubetreffend.trjenjowy, des Handtuchs.Třmjeń, auch Stromberg (strom,Wusmužowa hora).tročkaty, mit Fransen.tročki, pl., Fransen (doch auchsing. tročka, Franse).trokawa, Grastuch m. Flechtbändern.trompejtowanje, das Trompeten.tróšeńčko, sehr dünnes Bestreuen,schwaches Geniesel.trošinko, sehr wenig.trubjelisko, figürlich: überlautesGroßmaul.trubjelkaty, mit kleinen Röhrchenbesetzt, kleinhalmig.trubjeńca, Getute, Hornbläserei.

92 Jan Radyserb:Trubkowc, jeder Röhrchenpilz, Boletus.tručkaty, mit vielen Schötchen.tručnaty, schotenreich.tručnawosć (auch: -niwosć), Scho=tenreichhaltigkeit.tručnawy, viel Schoten ansetzend.trudlować, wehmütig vor sich hinsingen.truhańca, Geschabe, Gereibe, Ra=spelei.truhawa, Raspel, Schabeisen.truhlawa, Schrank mit Schub=fächern, Kommode.truchleńca, das Angsterregen,Bangemachen.truchlowaty, öfters beängstigend,beklommen machend.trukować so, Schoten ansetzen.trukowaty, im Schotenansatz be=griffen.trupawić, schorfig werden.trupawizna, Grindigkeit.trupikaty, mit kleinen Grinden,Schorfen.trupikować so, kleine Schorfe be=kommen.Trupinski, das Dorf Truppen betr.trupjenje, Bildung von Schorfen.Truščan (= Trusečan), -nka, Per=son aus Trauschwitz; Truščanski,-sečanski, das Dorf Tr. betr.truskalcowy, mit Erdbeeren; gernErdbeeren essend.truskalči, Erdbeeren betreffend.tružawa, Drechseleisen, Hobel.tružliwosć, Drechselbarkeit.tryskawosć, läppisches Wesen.tučelinka, der liebe Regenbogen.Tućičan (Tučan), -nka, Personaus Tautewalde.tućikować, beim Auseinandergehenden „letzten Schlag“ geben.(Scherz.)Tuchłota & tuchłosć, müffiger Ge=ruch, Geschmack.tukańca, starkes Beargwöhnen, inVerdacht haben.tuk-aŕ, -awa, argwöhnische Person.tukawosć, argwöhnisches Wesen.tukawy, leicht in Argwohn geratend.tukowanje, das Spicken, Fettab=mächseln.tukrajnosć, Angehörigkeit zu diesemLande.tukrajny, hierländisch.tułańca, verächtliches Geducke,Hundedemut.tuleńca,Geschmiege,Gebücke,Schleis=cherei im Bücken.tulpownišćo, Tulpenbeet.Tumičan, -anka, Person aus Thu=mitz; Tumičanski, das DorfThumitz betr.tuńšeŕ, Verwohlfeiler.tupkowanje, das Auftreten mitkleinen Füßen in kurzen Schritten.tupomyslny, schwachsinnig, dümm=lich.tuporozumny, von schwachem Ver=stande.tupotańcy (auch: tupytańcy), Um=name für Beine, besonders beiVierfüßlern.tupowóčny, schwachsichtig.tupozubaty, stumpfzähnig.turkowańca, grimmiges Wüten.turkowaty, greulich hausend.tutk-aŕ, -awa, trunkliebende Person.tužniwosć, Wehmut, Beklommen=heit.tužniwy, bangherzig, wehmütig.twarizny, pl., Baumaterialien.twarjak, elender Bauunternehmer,ungeschickter Bauarbeiter.twarjaty, bauend, baulustig.twarjeńca, Bauerei.twarnišćo, Zimmerplatz, Baustelle.

Twarohowy (twarhowy), von odermit Quark; figürlich: weichlich,schwächlich.twjerdźliwosć, Härtbarkeit.tworizny, pl., allerhand Geformtes(aus Teig, Thon und dergl.).tyłač, Mensch oder Tier mit star=kem Nacken.tyłaty, starknackig.tymjeńkaty, reich an Moosbeeren(Vaccin. Oxycoccos).tymjenkojty, moosbeerenförmig (v.großen Preißelbeeren gebraucht).tymješkaty, mit kleinen Quell=sümpfen.typotać, trippeln.typotačk, Trippler.typy-tapy, Bezeichnung für leisesAuftreten eines Raubtieres.tysaclĕtny, tausendjährig.tysacnjedźelski, von 1000 Wochen= 19= bis 20jährig.tysačnje, tausendfältig.tyš-ak, -awa, Person, welche kränkt,beängstigt.tyšeńca, Kränkung, Versetzung inKummer und Angst.tyšeŕ = tyšak.tyšliwosć, Neigung zur Ängstlich=keit.W.Wabica, Lockspeise, Lockmittel(Angel, Falle ec.).wabićiwosć, Reizfülle, Lockungs=fähigkeit.wabićiwy, reizend, lockend.wabjeŕ, -ŕka, Reizer, Veranlasser.wačeńca, langsames Gekrieche.wałporka, altes Weiblein.Wanda, Wassergöttin der altenWenden.,,-warc a warča“, herrschaftlichesKüchenpersonal.Dodawki k serbskemu słownikej. 93Warjacy, kochend, wallend (vonFlüssigkeiten).warjenki, pl., Kochspeisen.waroda, Zögerer, Säumer.warodny, säumig, unbeholfen.warodźić so, sich schwerfällig be=wegen.Warta, die Warte (Fluß).wašina, euer Besitztum, eure Ge=nossenschaft.wažernja, Wiegehalle (Ratswagein Bautzen).wbohušk, bedauernswertes Mensch=lein.wĕdnik, Kenner, Kundiger.wĕnko, geringe Mitgift, kleinerMahlschatz.wĕrc, ein gläubiger Mensch.wĕrcowstwo, Genossenschaft derGläubigen (auch: Konventikler).wĕropołny & wĕrypołny, glau=bensvoll.wĕrywĕsty, glaubenssicher, fest=gläubig.wĕstowĕsty, in hohem Grade sicher,gewiß.Wĕtošow, Stadt Vetschau.wĕtrašk, schwacher Wind, jungerWindbeutel.wičniski, marktzieherisch.wid, Gesichtssinn.widličkowa jĕdź, Speise, bei wel=cher die Gabel gebraucht wird.widliwidliłastojčka, Scherzbenenn=ung der Hausschwalbe.widlowačka, widlowička, Umnamefür Schwalbe.widźiny, pl., Fieberphantasien.wichorišćo, zugige Gasse, wind=offener Platz.wichorjeńca, andauerndes Sturm=getöse.wichork, Windgekräusel (mit Staub,Laub).

94 Jan Radyserb:Wichorkaty, mit viel kleinen Wind=wirbeln.wichorkowanje, Bildung kleinerWirbel.wijaty, sich windend.wijčk (= wiječk), Einlage zumKnaulwickeln, Wickel.wijelišćo, Platz zum Anfertigenvon Lehmzöpfen.wijeńca, ärgerliches Gewinde.wijenki, pl., Schlingpflanzen.wiješk & wiješk-biješk, Kreisel=peitsche (Kinderspr.).wijina, Krümmung.wijula, Aal, Schlange, Person mitschwankendem Gange.wikowanki, pl., Marktware.winaŕ, Weinapfel.winčo, kleines Winselwesen.winkotutk, Freund vom Weine.winkowak, ein Weinliebhaber.winobratřik, Weinbrüderlein.winopičk, Weintrinker.winopjeńk & winowy pjeńk, Wein=stock.winoskićeŕ, Weinanbieter, Einladerzum Weintrunk.winotóčka, Weinzäpfler, Weinschenk.winotutka & -tutak, Weintrinker.winožlopańca, Zechgelag in Wein.wisački, pl., Aufhängsel (scherz=weise v. geräuchert. Fleischwaren).wiselca, Galgen.wisy brĕza, Hängebirke.wisy wjeŕba, Trauerweide.wišničkojty, in Form und Farbekleiner Kirschen.wišnišćo, gebräuchlicher im Plur.-šća, Kirschenplantage.wišplik, Gartenrotschwanz.wišpolić, -enje, lispeln.wišpolinka, Lisplerin, freundlicheZulisplerin.wišpolk, Gelispel, Gesäusel.Wišpot, Geflüster.wišpotać, flüstern.wišpotak, Flüsterer.wiwkolenje, das Flöten (der Vögel).wiwkolenki, pl., flötendes Getön(der Vögel).wiwkolenko, das wiwkolić.wiwkolić,feinstimmigflöten (Vögel).wjačkawa, wjačkotawka, Umnamefür Schwalbe.wjačkolinka, munteres, leise singen=des Mädchen.wjazmješko, Bündelchen.wjazmo, Bund, Bündel.wječerjeńca, große Abendtafelei.wječerjenje, das Essen zu Abend.wječorjenje, das Abendwerden.wječorkować, Abendunterhaltungpflegen.wječorkowaŕ, Abendunterhaltungs=liebhaber.wječornica, Spinnabend.wjećak, heimtückischer Rächer.wjećel, Rächer.wjećelstwo, Rächergenossenschaft,„Chor der Rache“.wjećeńca, schlimme Racheverübung.wjedraš, Rheumatiker mit Wetter=vorgefühl.wjedrjenje, die Aufhellung desWetters.wjedrješko, angenehmes, lieblichesWetter.wjedrokažak, Witterungsverderber.wjedromućak, „Wetteraufrührer“,Friedensstörer.wjedrowak, Wetterer.wjedrowańca, Gewettere, „Potz=wetter"=Geschrei.wjedrowĕšćak, Wetterprophet.wjedrowĕšćeŕ, Voraussager guterWitterung.wjedrušk, hygrometrisches Wetter=häuschen.

Wjeledrohi, sehr teuer, liebwert.wjelekazak, ein Überlader mit Auf=trägen, Befehlen.wjelekhory, sehr krank, öfters lei=dend.wjelerĕčak, Vielschwätzer.wjelestronski, vielseitig, es mitvielen Parteien haltend.wjelewjelemĕwc, ein unermeßlichReicher.wjerćeńko tola! Ausruf des Un=willens über Wirrwarr.wjergač, Balger, Ringkämpfer.wjeŕšnistwo, Oberhoheit, Regier=ung.wjertl & wjertło, Drehwirbel.wjertolinka, gewandte, geschmeidigeweibliche Person.wjezmo, Fahzeugladung.wježk, Schnure, Bindfaden.włóčak, elender Egger.włóčeńca, Geegge.włosanči, aus Pferdeschweifhaaren.wobarbjenje, das Anstreichen, Be=färben.wobćĕsnić, -njować, beengen, be=drängen; -njenje, B.; -njeny,beengt, geängstigt.wobćežkanje, -owanje, Gewichts=prüfung mit dem Arme.wobćežmo, Last, Belästigung.wobćežowak, lästiger Beschwerde=führer.wobdarjenje, Begabung, Beschenk=ung, Talent.wobdeskować, -nje, mit Bretternumgeben.wobdołžnik, ein Überschuldeter.wobdryptać, -ować, -nje, beknau=peln, abknappern.wobdźĕlenje, Teilnahme, Beteilig=ung.wobdźeński puć, Tagereise.wobdźiwańca, gewaltiges Erstaunen.Dodawki k serbskemu słownikej. 95Wobdźiwanje, Bewunderung, An=staunung.wobĕdnjeńca, großes Siechtum.wobełhanje, das Belügen.wobĕzmanić, -njenje, zum bĕzmanwerden.wobhajenje, das Umhegen, Um=pflanzen.wobhajomny, mit lebendigem Zaunezu umpflanzen.wobhladawko, Spiegel.wobhladniwy, umsichtig, vorsichtig.wobhladowaŕ, Betrachter, Aufseher.wobhrymzać, -zanje, umnagen,rundum benagen.wobjaslić, -enje, mit Hürden um=pferchen.wobjeće, -jimanje, Umfassung, Um=armung.wobjĕch, Umritt.wobjĕchać, -anje, umreiten.wobjimk, Umhalsung, Umarmung.wobkidać so, -anje, sich bekleckern.wobklumpać, -anje, mit Schwappenumspülen.wobknježenje, Bändigung, Be=herrschung.wobkow, Schmiedebeschlag.wobkromić, -mjenje, umrändern,mit Rabatten umziehen.wobkromować, -anje, einfassen mitBorte, Leisten, Rabatten.wobkulić so, abprallen, zurück=rollen.wobkuzłać, -anje, mit Zauber um=geben.wobłožk &-łožmo, Lehne, Geländer.woblanka, gesottenes Ei in derSchale, Solei.wobleće, -liwanje, das Begießen(beim Braten), Rundumbeguß.wobličowy, das Antlitz betreffend.wobludać, -anje, mit Schädigungtäuschen, betrügen.

96 Jan Radyserb:Wobmas-ać, -nyć, -ować, umund um begreifen, betasten.wobmĕstny, Stadtumgebungs=(Mauer).wobmĕsto, Umgegend der Stadt.wobmjet, Bewurf (der Mauer).wobmjezowaŕ, Beschränker, Ein=schränker.wobmochować, -wanje, mit Moosumstopfen (Fenster).wobmochtać, -anje, betasten unddamit unansehnlich machen.wobmydlić, -enje, ringsum mitSeife bestreichen (Kletterstange).wobnowjenje, Erneuerung.wobnowjeŕ, Erneuerer, Wieder=hersteller.wobnuchać, -anje, beriechen, be=schnopern.wobočny, in der Seite.wobodrjenje, das Beschinden, Haut=abschürfen.wobohaćenje, Bereicherung.wobojeńca, das Geraten in großeFurcht.wobornistwo, Landwehrmannschaft.wobornosć, Wehrhaftigkeit.wobrĕčeńca, das Begeifern mitmißgünstiger Rederei.wobrĕčenje, -čowanje, das Bereden(im schlimmen Sinne).wobroćeŕ, -ćowaŕ, der Umwender.wobrostki, pl., Umwuchstriebe.wobrubjeŕka, -bjowaŕka, die Um=säumerin.wobručak, mageres Tier, bei demsich die Rippen zeigen.wobrunić, -njenje, braun machen,braun werden.wobsadźenje, -dźowanje, das Be=pflanzen.wobsažmo (subst.), was man um=faßt, umklaftert.wobsedźeŕstwo, Besitztum.Wobskobaŕka, Rupferin.wobskorženje, -žowanje, das Be=schuldigen, Anklagen.wobskoržowak, fälschlicher An=kläger.wobskoržowańca, Anklägerei.wobsmolić, -enje, ringsum ver=pichen.wobsmyk, der Ausrutsch.wobstatk, das Verharren auf demStandpunkte; Zustand.wobstork, Anstoß mit Beschädigung.wobstorkać, -anje, bestoßen, ram=ponieren.wobstup, Umtretung, Umstellung.wobstupowany, von allen Seitenbedrängt.wobswĕdčaty, bezeugend, aus=weisend.wobsydlenje, das Besiedeln, Wohn=sitznehmen.wobsydleŕ, Ansiedler.wobsyp, gebräuchlicher pl. wobsypy,die Umwallung.wobšĕr, Ausdehnung, Geräumigkeit.wobtrĕć, ringsum abwischen.wobtřihać, -anje, mit der Schererundum beschneiden.wobtruhać,-anje, rundum beschaben,abhobeln.wobtružić, -enje, bedrechseln.wobtwarić, -nje, umbauen, mitBauten umgeben, bebauen.wobubnić, -nje, etwas anschwellen.wobuwak, Schuhlöffel, Schuhan=zieher.wobwinić, -nje, beschuldigen.wobwinjeńčko, kleine Abschwenk=ung.wobwjertlinka, rasches, flinkesMädchen.wobwjertliwy, gewandt, rasch, fix.wobwjertnjeńčko, kleine rasche Um=wendung.

Dodawki k serbskemu słownikej. 97Wobwlečenje, Umgarnung, Um=stellung mit Fallen.wobwozować, mit Wagen um=stellen, Wagenburg schlagen.wobžarowaŕ, ein Bedauerer.wobžnjeć, -će, -wanje, an denRändern besicheln.wocuzbjeć, durch fernen Aufent=halt fremd werden. Wocuzbjenje,wocuzbjeny.wocunić, -nje, sanft, midl machen,werden.wocuznyć, nje, fremd werden.wocyganić, -nje, verwildern, zi=geunerhaft werden.wočerćić, -nje, verteufeln.wočerstwić, -nje, gesund werden,genesen.wočeŕwić & -čeŕwiwić, -nje, ma=dig, wurmfräßig werden.wočestnyć, -nje, ehrenhaft werden.wočikažaty, a, e, -kažny, augen=verderberisch.wočilić, -nje, heil werden.wočislepjak, Verblender.wočislepjeŕski, trügerisch, verblen=derisch.wočiwidnosć, Ersichtlichkeit, Augen=scheinlichkeit.wóčkowaŕ, Okulierer, Schlingen=steller.wočmjelić, -nje, verhummeln (nurvon weiblichen Personen).wočornić, -nje, schwärzen, an=schwärzen, verleumden.wočornić so & -čornawić, -nje,schwarz werden.wočućiwić, -nje, weichmütigermachen, feinfühliger werden.woćežić so,-nje, lästig, schwer werden.woćichnjeńčko, kurzer Momentder Stille.woćichnjenje, das Stillwerden,Eintritt des Schweigens.Woćoplić & -lić so, -nje, etwaswärmer werden.wodarniwić, freigebig werden.wodatk, einmalige Verzeihung.wodawaty, immer wieder ver=zeihend.wodjasnić, -nje, zum Bösewichtwerden.wódnjawa, Wassersucht.wodólny, im Thale befindlich.wodrjechmić, -mjenje, versauen,verschlumpen.wodrjechnyć, -njenje, schmutzig,säuisch werden.wodudławić, -nje, pelzig, schwam=mig, saftlos werden.wohanjak, Beschimpfer.wohida, Haß, Häßlichkeit.wohidmo, häßliche Erscheinung,Eigenschaft.wohidora, Scheusal.wohidźenc, häßliche Mannsperson.wohladowanje, öfteres Schauennach hinten.wohłupić, -nje, dumm werden.wohnidličić, etwas teigig werden(Birnen, Wespen).wohódnjeć, -ować, -nje, achtungs=werter, würdiger werden.wohórčić, verbittern.wohordnyć, -nje, am Stolz zu=nehmen.wohroznić, garstig machen, g. werden.wohryzkaty, mit großem Krieps.wohwĕzdnić so, sich mit Sternenbedecken.wochlowańca, scharfe Durchhechel=ung (moral.).wojacy (nom. pl. von wojak), Sol=daten.wojadrić, -nje, Körner bekommen.wojadriwić,-nje, kernig, derb werden,wojaki (nom. pl. von wojak).Feuer= oder Baumwanzen.

98 Jan Radyserb:Wojakować, -wanje, gern als Sol=dat auftreten.wojĕzorić, -zorjenje, zum Seewerden.wojowak, schlechter Kämpfer.wojowańca, harter Kampf.wojowanje, das Kämpfen.wojowniski, kriegerisch, kampfbereit.wokludnyć, -nje, zahmer werden.wokludźeŕ, wer einigermaßen bän=digt.wokludźić, -nje, bis zu einem ge=wissen Grade bezähmen.woknješkojty, gegittert,wokołošijacy, -šijny, um den Halszu binden.wokolan, pl. -lenjo, Bewohner ausder Umgegend.wokolenstwo, Umwohnerschaft.wokošeńko, Küßchen.wokrasnjeŕ, Verherrlicher, Prächtig=macher.wokrĕnić und so, -nje, beißig,bitterböse werden.wokřewinka, -křewizna, Labung,Erquickung.wokřewjeńčko, kleine Erquickung.wokřewjenka, Erquickungsmittel.wokřewjernja (duchowna), Er=quickungsstätte (geistige) = Kirche.wokrjehknyć, -nje, spröde, brüchigwerden.wokřidmo, ein sperrig hervor=ragende Ding.wokhłodźenje, -dźowanje, etwasAbkühlung.wokhmanić, -nje, tauglich machen,tüchtigen.wokhmanić so, -nje, tauglicher,tüchtiger werden.wokhroblić, -enje, herzhafitg, mu=tig werden.wokhromjenje, Erlahmung.wokhudnjenje, Verarmung.Wokhudowak, ein Verarmender.wokhudźić, -nje, arm machen (leicht=sinnige Kinder die Eltern).wołanje, das Rufen, Schreien.wołkojty, täppisch, öchslig.wołmjeńca, Wollstoff.wołmu-šk & -ška, Wiesenwolle(Pflanze).woleńca (== wolejnica), Ölmühle.woleńkaŕ, Ölmüller.woleńkarić, Ölmüller sein.woleńkarjecy, Familie des Öl=müllers, =händlers.kleinkarriert. woleŕ, ein Wähler, Wahlmann.wolernja, Wahllokal.woleŕski, wahlberechtigt, wählend.wolijenc, Leinölplins, Leinölkuchen.wolijowiny, pl., Ölpflanzen.Wolin, Insel Wollin.wólšak = wólšina, Erlenbestand.woluboznić, -znjenje, lieblich, lie=benswürdig werden.woludnić, -nje, bevölkert werdenoder bevölkern.womazanki, pl. ,beschmutzteWäsche ec.womarojty, schlaftrunken, halb=bewußt.womĕlnišćo, Komposthaufen.womĕlnyć, -nje, locker, mürbewerden.womĕrnosć, Friedsamkeit.womjasnyć, -nje, fleischig werden.womłodnjeć (-dnyć), -nje, sich ver=jüngern.womłodźeć so, -nje, lüstern be=gehren, gieren.womócnić, -nje, zu Kräften kommen.womutnyć, -nje, etwas trübe,dunkel werden.wonakosć, irgendwelche eigentüm=liche Beschaffenheit.wonjedźić, -nje, irgend etwas thun.wonjehornić, -nje, unflätig, geilwerden.

Wonjerodnić, -rodnjenje, nachlässig,unordentlich werden.wonješko = -nječko, Riechel,Duftsträußel.wonješwarnik, -njak, Besudler,Mädchenschänder.wonowić so, -nje, zum Teil wieneu werden.wopalenka, ein etwas bebranntesStück.wopĕknosćić, -nje, artig, gut machen.wopičkojty, äffchenartig.wopjatk & -pjatka, Kappe amStrumpf, Śchuh ec.wopjelznyć, -nje, schlüpfrig, schmie=rig werden.wopłakowanje, öfteres Beweinen.wopłakowaty, oft beweinend.wopłatk, Rückzahlung.wopłódnjeć (-dnjenje), fruchtbarwerden.wopłotki, pl., niedriger Zaun.wopłowić so, fahl, aschfarbig werden.wopluskowaŕka, Beschwepperin,Klatschereiverbreiterin.wopojki & -pojenki, pl., berau=schende Getränke.wopominaŕ, Erwähner, Erwäger,Erinnerer.wopomnjowaty, bedenkend, über=legend, im Andenken haltend.woprašeńčko, kurze Frage.woprašowańčka, pl., kleine Fragenin Absätzen.woprawdku, adv., gewißlich, sicher=lich.woprawdnosć, Aufrichtigkeit.woprawdźinko! wahrhaftig!wopraženki, pl., in mäßigem Gradegeröstete Stücke.wopražić, -ženje, anprägeln, einwenig rösten.woprĕčnić so, -čnjenje, querköpfigwerden.Dodawki k serbskemu słownikej. 99Woprĕdk, Vorderteil, Anfang.woptowanka, Geschmacksprobe.wopusćić, -enje, zum Teil ver=wüsten.wopustnyć, -enje, verwildern, wüstwerden.wopušćenc, verlassene (alte) Person.wopušćenk, verlassenes Kind.worĕčny, im Bache,Flussebefindlich.Wóršulka, Ursulchen.Wórtka, Dorchen.wosamjeny, vereinsamt, vereinzelt.wosamoćeny, allein gelassen.wosłonisko, schlechter Leuchtspan.wosłyšenje, Wiedererlangung desGehörs.wóslatkojty, jungeselig, dümmlich.woslepjenc, ein Erblindeter.woslepjenje, Erblindung.wóslikojty, dumm wie ein Eselein.wosmahnjak, wer leicht in derSonne verbräunt.wosmahnyć, -smahnjenje, Farbeverlieren, im Sonnenschein braunwerden.wosmalenc, ein Angesengter, Be=sengter.wosmalizna, das Besengte.wosmažić, -enje, rösten, bräunen(von der Sonne).wosmĕrknyć, -nje, ein wenigdämmerig werden.wosmolić, -enje, mit Pech oderHarz besudeln; da und dortverpichen.wosmužk, dickliche Tunke zu Pell=kartoffeln.wosprawnić, -njenje, rechtschaffenmachen, rechtfertigen.wosprawnić so, -nje, redlich werden.wosprócnić, -cnjenje, tüchtig er=müden.wosprócniwić, -cniwjenje, arbeit=sam, thätig werden.

100 Jan Radyserb:Wostajši (== -jiwši), unbeachtend,ungeachtet.Wostaš, Eustachius.wóstojty, mit viel Disteln.wóstowišćo (wóstojšćo), Landstückvoller Disteln.wostrowić, -strowjenje, genesen.wostrózbić, -nje, nüchtern werden.wostudnyć, -nje, ein wenig ver=kühlen.wostudźeńca, häßliche Langweile.wosurowić, -nje, grausam werden,ergrimmen.woswĕrnić, -nje, an Treue ge=wöhnen.woswĕrnić so, Treue lernen.woswobodnik, -swobodźeŕ, Be=freier, Aushelfer.wosyk, Waldaushau, Holzschlag.wosyroćenje, die Verwaisung.wošćedrić, -drić so, -nje, freigebig,gnädig werden.wošćĕpjenje, d. Veredeln, Pfropfen.wošćerbić, -šćerbjenje, zahnlückigwerden (Mund, Säge).wošćĕrjeńca, albernes Gelache.wošćudrawić, -nje, struppig wer=den (Strauch, Baum).wošĕdźiwjenc, ein am Kopf Er=grauter.wošerić, -nje, gelind verscheuchen.wošĕrić, -nje, grau machen; grauwerden (transit. & incohat).wošĕrić so, -nje, graudämmrigwerden.wošeršenić & -nić so, -nje, wütig,„hornißböse" werden.woškrobić, -nje, stärken (mit Mehl=stoff), (Wäsche).woškropawić, -nje, uneben, holprig,rauh werden.wotamkowaŕ, Aufschließer, Ka=stellan.wotawaŕ, Grummetmacher.Wotbabić, -nje, die dichte Kleider=hülle entfernen.wotbĕrać, -bĕranje, abnehmen.wotbĕrać, Abnehmer, Abkäufer,„Kunde“.wotbĕrk, die Abnahme.wotbłyskowanje, Abglanz, Reflex.wotbłyskowaty, das Licht zurück=werfend.wotbłyšćowak, Abglanzblech hinterdem Licht ec.wotbrónić, -nje, abrüsten, Abrüstung.wotćahowak, Lohnabzieher.wotćatk, das abgehackte Stück; derZustutz.wotćelić so, -lenje, abkalben.wotćepić, abschlagen, abklopfen;-ćepanje, -powanje.wotćĕšenk, entwöhnter Säugling.wotćĕšić, abstillen, den Säuglingentwöhnen.wotćĕšomny, zu entwöhnen, ab=zustillen.wotdobytk, einmaliger Abgewinn.wotdybawić, -dybawjenje, auf=hören heiser zu sein.wotebranki, pl., Abgenommenes,Geraubtes.wotedrĕć, abreißen; wotedrjenje.wotehnawanje, öfteres Wegtreiben,Fortjagen.wotemrjenki, pl., Nachlaßgegen=stände.wotestanka, altes Mädchen (spöt=tisch).wotestatk (als singul. selten), Ab=gestandenes (Bier ec.).wotestawk, Abstand; abstehenderTeil.wotewzatk, Entnommenes.woteznaće, -znawanje, die Ent=fremdung, das Unbekanntwerden.wothot, Entkleidung, Abrüstung,Abfertigung.

Wothrožeŕ, -hrožowaŕ, drohenderAbschrecker.wotjeće, Wegnahme.wotjim & -jimk, das Weggenom=mene, Abgenötigte.wotkapnyć, figürl.: sterben.wotkazmo, Betrag der Erbsatzung.wotkažmo, Abgang durch Verderb=nis (Zahn).wotkneflować, -wanje, das Ab=knöpfen.wotkračić, -nje, hinwegschreiten.wotkročić, -nje, von dannen schreiten.wotkupjeŕ, einmaliger Abkäufer.wotkhil, -khilenje, Abneigung(physisch und psychisch).wotkhilka, unwesentliche Abneigung.wotłožernja, -łožowarnja, Garde=robezimmer, Aufbewahrungslokal.wotleć, -liwać, abgießen; -leće,-liwanje, Abguß.wotlĕpjenka, Abgeleimtes, von derKlebe Gelöstes.wotlesćenka, abgelistete Sache.wotlipać, -nje, abschlürfen, kurzabtrinken.wotlipk, kurzer Schlurf, Schluck.wotlisćić, das Laub abthun; wotlisćenje,-ćowanje.wotmĕć so, -wać so, -će, -nje,stattfinden, abgehalten werden.wotmĕń, Wechsel, Tausch.wotmĕnka, der Gegenstand desWechselns.wotmjerzk, durch Frost Abgelöstes.wotmocowany, mit Gewalt ab=gerungen.wotmołwjak, schlechter Beantworter.wotnarodźenc, ein Entnationali=sierter.wotnošowanje, das Widerhallen,häufiges Forttragen.wotnožkaty, mit Ästchen, Zweigleinbesetzt.Dodawki k serbskemu słownikej. 101Wotnuzowak, ein Abdringer.wotnuzowanje, das Abnötigen.wotołsćić, -enje, im Umfange dickermachen.wotpačenje, -pačowanje, das Ab=wuchten.wotpadowak, ein wiederholt Ab=trünniger.wotpalenc, ein Abgebrannter.wotpasowanje, Abgürtung, Ent=kleidung.wotpjerak, Sperrholz, in die Ritzegeschobenes Stück.wotpletk, Aufgeflochtenes, Auf=driesel.wotpočnjeńčko, kurzer Rastmoment.wotpočowak, träger Mensch, deroft ausruhen will.wotpokućowaŕ, Abbüßer.wotpołodniši (-połońši), von Sü=den her.wotpołožk, abgelegtes Stück.wotpomhać, -pomhanje, abhelfen.wotposłuchanka, etwas Abge=horchtes.wotprawjeŕ, Nachrichter, Henker.wotpřisaha, Reinigungseid.wotpřisahaŕ, Abschwörer.wotpuk, Lossprung, Abberstung.wotradźowanje, d. Abraten, Warnen.wotradźowaŕ, Abrater, Warner.wotrańši (z. B. wĕtr), v. Osten her.wotrĕč, Verabredung, entschiedeneErklärung.wotročisko, abscheulicher Knecht.wotrubiska, verdorbene Kleie.wotrubowy (khlĕb), von Kleie(Brot, Futter).wotruhać, -nje, rasieren.wotrunanka,Entschädigungs=, Aus=gleichsquote.wotrunaŕ, Vergelter, Begleicher.wotrupić, -nje, grindig, schorfigwerden.

102 Jan Radyserb:Wotsadźenc, ein Abgesetzter.wotstronjeŕ, Absteller, Beseitiger.wotsukowańca, ärgerl. Ausknoterei.wotswjećowak, Entheiliger, Schän=der.wotswjećowańca, Entheiligung,Schändung.wotsyk, Abmahd, Fällung stören=den Gehölzes.wotšćĕpkaŕ, Abtrünniger, Glau=benssonderling.wottamny, von dort her.wottřask, Abgeschütteltes.wotřasowak, ein Tadel leicht Ab=schüttelnder.wottrónjenc, ein Entthronter.wottruhanki, pl., Abschabsel.wottruski, pl., Abfälle.wotuchnyć, -nje, dumpfig, müssigwerden.wotunkać,-nje, ein wenig eintunken.wotunkać so, sich ein wenig be=zechen.wotuńšić, -nje, wohlfeiler machen.wotuńšić so, -nje, wohlfeiler werden.wotupić & so, nje, stumpf machenoder werden (transit. & incoh.).wotužeć, -nje, bänger, ängstlicherwerden.wotužnyć, -nje, schwüler, heißerwerden.wotwarjak & -warjeŕ, -ŕka, Ab=kocher.wotwažowaŕ, Wagemeister, Ab=wieger.wotwĕwki, pl., Abgewehtes.wotwiwańca, lästige, lange Ab=wickelung.wotwječorny, vom Westen her.wotwjedomny, abzuleiten, wehzu=führen.wotwjerdliwy, verhärtungsfähig.wotwjerdnyć, -nje, etwas hartwerden.Wotwosobnjeŕ, Entkleider, Be=rauber der Vornehmheit.wotwoz & -wóz, Abfuhr.wotwučk, Abgewöhnung.wotwučowaŕ, Abgewöhner.wotželenje, Ablegung der Trauer=zeichen.wotžołtnyć, die gelbe Färbungverlieren (Gelbsucht).wotžuwanki, pl., mühsam Abge=kautes.wowckaty, mit Kätzchen reich be=setzt (Zweige).wowckojty, d. Zweigkätzchen ähnlich.wowrótnjenc, ein Wahnsinnig=gewordener.wowrótnjenje, das Wahnsinnig=werden.wowsojty, haferähnlich.wowsy, Hafersorten oder =bestände.wowšĕdnjak & -dnjeŕ, Gemein=macher, Entwürdiger.wozabizna, Froststelle am Leibe,Frostbeule.wozaćekać,-nje, etwas verschwellen.wozaćeknyć, -knjenje, rasch an=schwellen.wozastać, bis auf weiteres auf=hören.wozdebjeŕka, Schmückerin, Aus=putzerin.wozelenić so, -nje, ergrünen.wozerzawić, -nje, anrosten, ver=rosten.wozmĕrnić, -nje, etwas beruhigen,trösten.wozmĕrnić so, -nje, etwas Be=ruhigung fassen.wozymnić so, -nje, kälter werden(in der Natur).wožak, ungeschickter Fahrer.wožba, die Weise des Fahrens.woželeznić, -nje, eisenhart werden(im Gemüte).

Woženjenc, ein Beweibter.wožiwicojćić so & sebi, -nje, sichmit Harz besudeln.wožny hermank, Markt zur Ernte=zeit (Augustmarkt).wrĕskańca, durchdringendes Ge=schrei, Gekreisch.wrĕskawa, unwillige Schreierin,Schreihals.wrĕšćeńca, schrilles Geweine.wrjećenak, Dürrling, Langbein.wrjećenisko, schlechte Spille,Spindel.wrjećenkojty, spindelartig.wrjeskotańca, Geklirr, Gerassel.wróćawosć, Reciprocität.wšitko-rjenje, adv., alles in allem,gänzlich.wšomóžno, adv., was irgendmöglich.wšopokupjeŕ, Aufkäufer sämtlicherWare.wšowodawaŕ, Allesverzeiher.wšowučernja, Universität.wšozabiwaŕ, Allerweltsmörder.wšozabyćiwy, total vergeßlich.wšozastaraŕ, Allversorger.wšozdźeržaty, alleserhaltend, alles=ernährend.wšozdźeržeŕ, Allerhalter.wšoznajak, wer alles zu kennenvorgiebt.wšudak, Allerwärtser.wubabić sebi, -nje, durch Heb=ammendienst erwerben.wubabjenje, Endschaft des Heb=ammeseins.wubać, -baće, mit Märchenerzählenaufhören, auserzählen.wubasnić, -basnjenje, erdichten,ein Gedicht verfassen.wubĕhać sebi, sich etwas erlaufen,mit Botschafterei verdienen.wubĕlić, -nje, gänzlich ausweißen.Dodawki k serbskemu słownikej. 103Wubiwanki, pl., junge Triebe,Schößlinge.wubjeŕnistwo, Ausschuß, Komitee.wubórbotać, -tanje, ausmurmeln.wubosć, -nje, wegstoßen (mit Hör=nern), vertreiben.wubraščeŕ, Heiratsvermittler.wubraščić sebi, etwas als braškaerwerben.wubronjeŕ, völliger Ausrüster, Be=waffner.wubudźowaty, aufrufend, auf=weckend.wubywaŕ, Aushalter.wubywaty, ausharrend; abnehmend.wučakowak, thörichter Auswarter.wučesanki, pl., Auskämmling.wučisćowaŕ, Ausführer gänzlicherReinigung.wučobnistwo, Lehrlingsstand;Jüngerschaft.wučuchanka, das Erschnüffelte.wučuchowaŕ, der Ausschnüffler,Ausspürer.wućečenki, pl., Ausgeträufeltes,Ausgeronnenes.wućečeny, ausgeträufelt, ausge=ronnen.wućehnjenc, Wegzügler, Aus=wandrer.wućĕslerić oder -ćĕslować sebi,als Zimmermann erwerben.wućoplina, Erwärmungszustand.wudar, Hochzeitsgeschenk.wudatk, einmalige Ausgabe.wudawak, fälschlicher Angeber,Vorwandsager.wudebizna, prächt. Ausschmückung.wudebjenki, pl., Schmucksachen.wudmisko, greuliches Schimpfwort.wudobki, kleine Verzierungen.wudokonjeŕski, vervollkommnend.wudrĕw, Wasserriß.wudrypotać, aufhören zu trippeln.

104 Jan Radyserb:Wudryptać, ausknaupern (mit Nä=geln, Krallen).wudwor, Vorwerk, Meierei.wudymanja, pl., Ausdünstungen.wudymki & -dymanki, pl., an=genehme Ausdünstung.wudypanki, pl., Ausgepicktes, Aus=gemeißeltes.wudypowak, Ausmeißler, Aus=picker, Bildhauer.wudźak, ungeschickter Angler.wudźeć so, -će, im Traume er=scheinen, scheinen.wudźĕłać sebi, mit Arbeit verdienen.wudźenka, Lockspeise am Angelhaken.wudźeržnik, ein Standhafter,Glaubensbewahrer.wudźeržowaty, nachhaltig; nahr=haft (von Speisen).wufawcować, -nje, tüchtig abohr=feigen.wuhercować sebi, durch Musizierenerwerben.wuhibać, durch Hin= und Her=bewegen auslösen.wuhikać, -kanje, ausschlucken.wuhłódnjeny, ausgehungert.wuhličkojty, köhlchenähnlich.wuhlina, sämtl. Arten von Kohle.wuhojeŕski, ausheilend.wuhordźić so, -nje, den Stolz ab=legen; damit zu Ende sein.wuhorjeńca, das Brandigwerden(durch die Sonne).wuhot, Ausstattung Zurüstung,Versorgung.wuhotki, pl., Mitgabe, Ausstattung.wuhotowańca, übermäßiges Aus=rüsten, Schmücken.wuhrabk, schneller Herausgriff (mitder Hand, mit dem Rechen).wuhrawizna, Finnigkeit.wuhričkaty, mit kleinen Finnenversehen.Wuhrimać so, -hrimanje, sich aus=donnern (Mensch), ausdonnern(Himmel).wuhrjebanka, e. ausgescharrte Sache.wuhubjowańca, rücksichtsloses Aus=gerotte.wuhuslerić & -huslować sebi, sichergeigen, als Geiger erwerben.wuhwĕzdźić so, -dźenje, sich be=sternen.wujanc, Heulmeier, Hund, Wolf.wujasnjeŕ, Aufheller, Aufklärer.wujednanka,frage.wujĕch, Ausritt.wujewić so, -jewjenje,geschlichtete Streit=erscheinen,sich offenbaren.wujĕzdźić sebi, mit Fuhrwerkereierwerben.wujimka, Herausnahme, Auszug.wujkowaŕ, wer andere gern Vetter=chen nennt.wujowaŕ, wer andere gern Vetternennt, bevettert.wukač, Glotzer.wukadźeŕ, Ausräucherer, Vertreiber.wukańca, Geglotze.wukapolić, -enje, sein heraus=tröpfeln.wukazanka, empfohlenes Hilfs=mittel, Heilmittel.wukazmo, das Empfohlene, An=geordnete.wukašlować, -wanje, aushusten.wuklamarić sebi, durch Kram=betrieb verdienen.wuklaty, durch Flüche ausgeson=dert, vertrieben.wukleprować, -nje, mit Klöppel=spitzen besetzen.wuklinić, auskeilen, verkeilen.wuklinjenje, das Auskeilen.wuklink, Schlußton, Ausklang.wukliwak, der Fortflucher.

Dodawki k serbskemu słownikej. 105Wuklukać, -kanje, ausbeuteln, aus=leeren.wuklukaŕ, Ausbeutler.wukołk, Zahnstocher.wukołkać, -kanje, herausstochern.wukonc, letztes Ende.wukončenje, Beendigung desSchlusses.wukonjeŕ, Vollstrecker, Ausführer.wukopać so, als Geheimes ansLicht kommen.wukopanki, pl., ausgehackte Dinge(Wurzeln ec).wukorm, Mästungsfutter.wukormić, -ować, völlig ausmästen.wukormjenc, fetter Mensch.wukormjeńca (ćĕlnych žadosćow),das Hegen (fleischlicher Begier=den).wukow, geschmiedete Figur.wukowarić sebi, durch Schmiederei=betrieb erwerben.wukrasnić so, -njenje, herrlichwerden.wukrasnik, Ausputzer.wukrasnjenki, pl., Prachtschmuck=stücke.wukrasnjeŕ, -njowaŕ, Dekorateur.wukrawcować sebi, durch Schnei=derei verdienen.wukrućeŕ, genügender Befestiger,Kraftgeber.wukrwawjenc, ein durch Verblut=ung Verendeter.wukrywišćo, Ort mit Verstecken,Höhlen.wukrywk, kleines Versteck.wukubłanka, kleine Mitgift.wukublerić,-rjenje, auswirtschaften.wukublerić sebi, durch Wirtschaft=lichkeit erwerben.wukucharić sebi, durchs Koch=geschäft verdienen.wukupnik, Loskäufer, Freimacher.Wukutlenc, ein „Ausgeweideter,Dünnbauch.wukutlenki, pl., ausgenommenesEingeweide.wukhadnik, Abstämmling.wukhłódźernja, Verkühlungsraum.wukhody, pl., Promenaden.wukhodźowaŕ, Spaziergänger.wułamaŕ, Ausbrecher.wułup, Auswipp.wułupać, auskippen, auswippen.wulehnidło, Ausgeburt, Brut.wulĕhowak, Lümmler.wulĕk, Heilmittel, welches völlighilft.wulěkarić, -nje, aufhören zu dok=tern.wulĕkarić sebi, durch ärztlichePraxis verdienen.wulĕkowany, völlig geheilt, (inner=lich) auskuriert.wulĕkowaŕ, Ausheiler.wulĕkowaty, gänzlich ausheilend.wulĕpić, auskleben.wulĕpjeŕ, Auskleber.wulĕpšeŕ, Verbesserer.wulĕpšić, bessern Geschmack, höhernWert geben.wulĕtny, zum Ausfluge reif, flügge.wulĕtowaŕ, Ausflügler.wuleženki, auch: -žanki, pl.Früchte mit Lagerreife.wuličeŕ, -owaŕ, Kalkulator.wulichować sebi, durch Wuchereierbeuten.wulijawa, Ausgußrinne, Dach=rinne.wulinać, -nje, völlig ausmausern.wuliwak, auch: Gosse.wulkostaroba, hohes Alter.wulkotnik, hoher Herr, Magnat.wulkotnosć, Großartigkeit.wulkowažnosć, hohe Wichtigkeit.wulkowažny, hochwichtig.8

106 Jan Radyserb:Wuluboznić so, freundlicher, lie=benswürdiger werden.wulutowanka, ersparte Sache.wumakać, durchs Tasten finden.wumakać so, sich unvermutetherausstellen.wumakanka, der Fund infolgeBemühens.wumakaŕ, Erfinder.wumĕnkaty, mit Auszüglerhäuschen.wumĕrjak, unzuverlässiger Aus=messer.wumĕtk, bei Verlusten Gerettetes,Verbliebenes.wumhlić so, -wanje, aufhörenneblig zu sein, sich aufhellen.wumilić so, -nje, huldvoll, gnädigwerden.wumja-sć, -tować, ausdrücken, aus=pressen; wumjećenje, -towanje.wumjatk, das Ausgepreßte.wumjeŕwić so, -nje, hervorkriebelnund wiebeln.wumódrić so, -drjenje, durchausblau werden (Himmel).wumolować, ausmalen.wumotać so, hervorwanken, zuwanken aufhören.wumožeŕstwo, Befreiungsgenossen=schaft.wumožowaŕ, wer zu befreien pflegt.wumpawa, Mumps, Ziegenpeter.wumpjerawy, mit Neigung zuHautausschlägen.wumpjerisko, großer, widerlicherHautausschlag.wumrowić so, -nje, herauswim=meln.wumudrowak, Ausklügler, Aus=tüftler.wumyslak & -slowak, wer sichThörichtes ausdenkt.wumyslenosć, Eigensinn.wunadawańca, große Ausschimpferei.Wunamak, Erfindung, Entdeckung.wunućeńca, Abnötigung, Er=pressung.wunućeŕ, -ćowaŕ, Abnötiger, Er=presser.wunzl, wunzlik, kleines Bündel.wupadanki, pl., Ausgefallenes.wupalcować, -nje, auch: mit derDaumenbreite (nach Zollen) aus=messen.wuparišćojty, mit Brandflecken(Feld).wuparizna, Brodem, Brühdunst.wupariznojty, brühdunstig.wuparkojty, mit kleinen Dürrflecken.wupazdźerić, -nje, die Achelngänzlich entfernen.wupažić, -nje, die Zimmerwändebebohlen.wupěknić, -nje, ganz gut, artigmachen.wupĕknić so, -nje, wohlartig werden.wupĕsnić, -nje, ausdichten.wupicować, -nje, tüchtig ausfüttern.wupikać, -kować, -knyć, auspicken,ausknipsen.wupikać so, sich äußerst sauberausputzen; wupikanje.wupikowaŕka, peinliche Säubrerin,Abstäuberin.wupimplić so, -nje, aufhören zukränkeln, zimperlich zu sein.wupinak, einer, der sich brüstet.wupiplić so, -nje, auständeln, aus=pästeln.wupisanić, -nje, gänzl. bunt machen.wupiskorić so, -nje, aufhören ver=drießlich zu sein.wupjekorić so, -nje, sich endlichmit Mühe emporpflegen.wupjelchowaŕka, sorgsame Auf=päplerin.wupjeračk, spreiziges, störrigesKind.

Wupjerak, -owak, ein Gespreizter,Widerstreber.wupjerańca, Gespreize, Wider=streberei.wupłaćowak, einer, der rächendeVergeltung übt.wupłatowak, leidiger Ausflicker,Ausbesserer.wupłodnosć, Ertragsfähigkeit.wupłodny, ertragsfähig, ertrags=reich.wuplahowaŕ, einer, der durchPflege erzeugt.wupletk, die Ausflechtung, dasAusgeflecht.wuplĕwaŕka, Ausjäterin.wuplicać, -nje, ausklatschen.wuplistać, -nje, tüchtig maul=schellieren.wupoćić so, -nje, auch Anstands=ausdruck für „pissen“.wupomhaŕ, Aushelfer.wupominać sebi, -nje, durch öfteresMahnen endlich erlangen.wupomydlić, tüchtig mit Seife be=streichen; wupomydlenje.wupopjerić, -nje, durchpfeffern.wuporjadowaŕ, der Hersteller gänz=licher Ordnung.wuporjeńšić, -nje, völlig ver=schönern.wuposćić so, -nje, das Fastenbeendigen.wupósćełaŕka, sorgsame Betterin.wupowĕdki, pl., Hinterbringereien.wupowĕdowaty, aussagend, hinter=bringend.wupowĕšk, Reklameaushang.wupowijeŕka, sorgfältige Einwick=lerin (Kinderfrau).wupožahać, -nje, gänzlich aus=pichen.wupožčomny, zum Ausleihen.wupožčonk, die Ausleihe.Dodawki k serbskemu słownikej. 107Wupožčowaŕ, Ausleiher.wupožołćić, -nje, gänzlich gelbüberfärben.wuprask, Knall, Schuß, Ausbruch.wupraskotać, -nje, mit der Prasseleiaufhören.wuprasować, -nje, auspressen, kel=tern; ausbügeln (Schneider).wuprašowaŕ, Ausfrager.wuprawdosćić, -nje, gänzlichrecht=fertigen, freisprechen.wuprawjeŕ, -wjowaŕ, Zubereiter,Einrichter.wuprawowak, Abprozessierer.wuprawowaŕ, der sein Recht aus=klagt.wupřaza, durch Spinnarbeit Ver=dientes.wupražeńca, tropische Hitze, Aus=dörrung.wupražišćo & -žnisćo, ausgedorrtesFlurstück.wupřeličić, -nje, vollständig aus=zählen, durchrechnen.wupřepruhować, -nje, erschöpfenddurchprüfen.wupřesćĕrak, einer, der breit=spurig auftritt, Ausräkler.wupřimk, Arretur.wupřimnjenc, Arrestant.wuprošenka, durch Bitten Er=langtes.wupróškowaŕka, Abfegerin allerStäubchen.wuprózdnjeŕ, Ausleerer, Entlediger.wuprudźeńca, Ausmarterei.wuprudźowak, unablässiger Placker.wupružić, -nje, gänzl. ausspreizen.wuprysk, Schuß, Funkenabflugbeim Schmieden.wupuć, Ausweg.wupućować, abreisen, verreisen.wupućowaŕ, der Abreisende.wupumpotać, -nje, ausbrummseln.

108 Jan Radyserb:Wupusćina & -pustnišćo, Stätteder Verwüstung.wupusćowak, gräßlicher Verwüster.wupusćowańca, schauerliche Ver=wüstung.wupustk, Freigebung, Loslassung.wupušćenk, der Freigelassene.wupušćeŕ, d. Loslasser, Freiheitgeber.wupytowanje, wupyt, (gerichtliche)Haussuchung.wupytowaŕ, Haussuchungsbeamter.wuradnik, Schlußberater, Beschluß=geber.wuradźowanki, pl., Beratung.wurĕčeć sebi, sich etwas erreden.wurĕčowak, Streiter, Wörtler,Wortwechsler.wurĕčowaŕski, zum Wortwechselgeneigt.wurĕčowaty, wortwechselnd, recht=haberisch.wurejować, -nje, austanzen, dasTanzen beendigen.wurĕzba, Produkt des Schnitzersoder Bildhauers.wurĕzbarić, -nje, ausschnitzen, aus=hauen; damit aufhören.wurĕzbarić sebi, -nje, durch Bild=nerei erwerben.wurismo, Abteilung, Sonderung,Scheidung.wurjadnosć, Außerordentlichkeit,Vorzüglichkeit.wurjadowaŕ, Ordner, Ausschichter.wurjekliwosć, Sprechbarkeit.wurjeńšeŕ, Hersteller gänzlicherVerschönerung.wurjeńšomny, gänzl. zu verschönern.wurjepotać so, -nje, aufhören lär=mend zu lachen.wuronina, aus den Hülsen ge=fallene Körner.wuropinka, frisches, dralles Mäd=schen.Wurostkaty, mit kleinen Schöß=lingen versehen.wurostki, pl., kleine Schößlinge,Auswüchse.wurozdajić, -nje, schrecklich weitaufsperren.wurozdawać, -nje, alles verschenken.wurubizna, Beute durch Raub.wurubjenc, ein Ausgeraubter, Ge=plünderter.wurubjeńca, Beraubung, Plün=derung.wurun (nalĕtni a nazymski =jutrowny a michałski), Äqui=noctium.wurunaŕ, Schlichter, Begleichereiner Differenz.wurytk, Fund beim Graben.wurywanki, pl., Ausgräblinge,Mineralien.wusač & -sak, ein Schnurrbärtiger.wusadk, Hautausschlag.wusadnosć, Behastung mit Aussatz.wusadźany, mosaikartig ausgelegt,ausgepflanzt.wusadźeny, ausgesetzt (Findelkind).wusadźitosć, das Hervorstehen, dieConvexität.wusap, d. plötzl. Flammenausbruch.wusapotać, -nje, aufhören zu flackern.wusće, Ausfluß, Mündung, StadtAussig.wuseklować, -klkować, mit Schlei=fen, Schleifchen aufputzen.wuskak, Ausschlupf, Hinwegsprung.wuskobanki, pl., Ausrupflinge.wuskočnik, ein Flüchtling, einGewandter.wuskoržić, -enje, das Elend aus=klagen.wuskoržić sebi, durch Klage er=langen bez. zu erlangen suchen.wuskoržmo, das Erklagte.wuskušowaŕ, liftiger Ausfrager.

Dodawki k serbskemu słownikej. 109Wuskhnjenc, verdorrter Baum ec., Wustrowjaty, gefundmachend.ein Schwindsüchtiger.wustrowjenc, ein Genesender.wusławjeŕ, Lobpreiser.wustupowanje, energisches Auf=wusłónčnić so, sonnig werden treten.(Wetter).wusušk, gedörrtes Ding, „Ge=wusłownosć, Wörtlichkeit, Aus= backenbirnmännel".drücklichkeit.wuswarjeńca, heftiges Ausschelten.wusłowo, Ausspruch, Sentenz. wuswark, gelinder Tadel.wusłužić sebi, durchs Dienen er= wuswjećenje, Einweihung, Aus=werben.weihung.wusłyšowaŕ, wer immer wieder wuswjećeŕ, die weihende Person.erhört.wuswojeŕ, Expropriator.wuslĕdki, pl., Ergebnisse des Aus= wusykać, -ować, -nje, ausspritzen;spürens.einen Durchhau machen.wuslĕdnišćo, Stätte des Spürens, wusypać so (na nĕkoho), -nje,Ausforschens.determiniert auszanken.wuslĕdowaŕ, unermüdl. Aufspürer. wusypanki, pl., Ausgeschüttetes,wusmalina, ausgesengte Flur. Weggestreutes.wusmĕchowaŕstwo, Spötterbande. wusypki, pl., Friesel, Scharlach;wusmoleŕ, der Auspicher.Ausgeschüttetes (trocken).wusmolernja, Pichhäusel. wusypnišćo, Abladeplatz für Schutt,wusmork, Ausgeschneuztes.Gerölle.wusmužk, Tunke für Pellkartoffeln. wusypolenki, pl., schwacher, staub=wusmyk, Ausrutsch.förmiger Ausschutt.wuspĕchować, -nje, durch Eile wusypolić, -nje, fein, klar aus=gewinnen, erreichen.schütten (trockene Substanz).wuspinać, -nje, durch Streben wušćipk, Auspflück.auseinanderspannen, spreizen. wušeptanka, Auslispelung, heim=wuspinkać so, -nje, ausschlafen liche Mitteilung.(Kinderspr.).wušeptaŕka, heimliche Klatsche.wuspokojić, -nje, völlig beschwich= wušeršenić so, -nje, aufhören zorn=tigen, trösten.mütig zu sein.wuspowĕdać so, -nje, ausbeichten, wušewcować, -nje, aufhören zuohne Hinterhalt beichten.schustern.wusrĕbk, Ausschlurf.wušewcować sebi, durch Schuh=wustaty, auch: erfahren, kundig, macherei verdienen.mild im Behandeln.wušić sebi, durch Näherei erwerben.wustawaty, ermattend, kraftver= wušiplenka, ausgelernte Hagebutte.lierend.wušiwk, Stickfigur.wustojnik, ein Kenner, Kundiger. wuškrĕwanki, pl., Ausgeschmortes.wustopować, -nje, mit den Füßen wušlapk, unwillkürliche, unabsicht=(nach Füßen) ausmessen.liche Äußerung.wustorkowany, wiederholt aus= wušumić, -nje, hervorsausen,gestoßen.=brausen.

110 Jan Radyserb:Wušumić so, -nje, aufhören zusausen oder brausen.wušwikać, -nje, durchgeißeln, aus=peitschen.wušwipać, -nje, durchpeitschen,hinausgeißeln.wutajenka, genugsam heimlich ge=haltene Sache.wutasać so, sich unvermutet heraus=stellen; wutasanje.wutasanka, unerwartet heraus=gekommene Sache.wutepić, -nje, ausheizen, beheizen.wutepny, leicht erheizbar.wutkojtosć, Kernigkeit, Gehalts=fülle.wutkojty, reich an Gehalt.wutla (sucha wutla), Weißfisch.wutleńca, Verschmachtung.wutok, Ausfluß.wutotolić so, -enje, langsam her=vorquellen.wutradanc, ein durch Darben Ver=kommener.wutradany, ausgedarbt.wutrajnik, ein Beständiger, Aus=haltender.wutřasć so (na nĕkoho), -nje,heftig tadeln.wutrašeŕ, Verjager durch Angst=erweckung.wutrašić, -nje, durch Angsterreg=ung vertreiben.wutrobinka, herzensgutes Mädchen.wutrobkojty, herzchenähnlich.wutrobliwosć, Herzlichkeit, Ge=mütsfülle.wutrobliwy, seelensgut, warmherzig.wutrobnušk & -nuško, Herzlieb,Herzensliebling.wutrubjak, der Aussäufer (gleichaus der Flasche).wutružić, -nje, ausdrechseln.wutružmo, ausgedrechselte Sache.Wutryskać, -kanje, die Possen=treiberei beendigen.wutukać, -kanje, durch Argwohndahinterkommen.wutunkać, -kanje, austunken.wututać, -tanje, austrinken (Kdrspr.).wutwarkaty, mit Erkern versehen(Kirche, Schloß).wutwork, Gebilde.wutykanc, Polstersitz, überstopftesFederbett.wutykowak, wer öfters Vorwürfemacht.wutyšerić,-nje, aufhören zu tischlern.wutyšerić sebi, -nje, sich ertischlern.wuwalnišćo, Stätte des Ausbruchs.wuwĕchować, mit Richtungswischenbestecken (Winterbahn); wuwĕchowanje.wuwĕnowaŕ, der Brautausstatter.wuwĕrnjeŕ, Nachweiser d. Wahrheit.wuwĕšćak, pfiffiger Ablocker.wuwĕšćeŕ, schlauredender Heraus=bringer.wuwichorić so, -rjenje, mit Stür=men aufhören.wuwikowanki, pl., Erwerbnissedurch Marktbetrieb.wuwikowaŕ, Marktbetreiber, Händ=ler mit Prosit.wuwink, das Ausgerenkte.wuwinowaŕ, Advokat des An=geklagten.wuwjazmo, Ausbund.wuwjedliwosć, Ausführbarkeit,Thunlichkeit.wuwjedowacy, ausführend, praktisch.wuwjedrjeńčko, kurze Aufheiter=ung des Wetters.wuwjechlować, -anje, mit demWedel hinaustreiben (Insekten).wuwjerisko, greuliche Öffnung,gähnender Abgrund.wuwłóčk, das Ausgeeggte.

Dodawki k serbskemu słownikej. 111Wuwolić, -nje, erküren, erkiesen.wuwoptować, -nje, mit der Prüf=ung durch d. Geschmack fertig sein.wuworanki, pl., das Ausgeackerte.wuwosebnić, -nje, ganz vornehmmachen.wuwosebnić so, -nje, vornehmwerden.wuwostajenka, Auslaß.wuwostatk, der Ausbleib.wuwótřić,-nje, ganz scharf machen;Scharten ausschärfen.wuwrotnišćo, Windbruchstelle imWalde.wuwudźeŕ, ein Ausbeuter, Er=beuter mit Geduld.wuwzatk, Herausnahme, Aus=nahme, Bedingung.wuzamk, Ausschluß.wuzbĕhak, Magenwinde, Hebel.wuzbĕhowak, Lobredner ohneGrund.wuzbĕhowaŕ, Rühmer, Erhöher.wuzbĕranki, pl., ausgelesene Sachen.wuzbĕrk, Auslese.wuzboženc & -ženk, ein sehr Be=glückter.wuzbožeŕ, Hochbeglücker.wuzbožić, -nje, höchlich beglücken.wuzbytkowanki, pl., erübrigteDinge.wuzdźenje, das Zäumen.wuzdźisko, schlechter Zaum.wuzhibk, Ausbug.wuzkota, Enge, fig. Verlegenheit.wuzkotny, verlegen, ängstlich.wuzrawizna, völlige Reife.wuzwolak, alberner Wähler, Aus=wahltreffer.wuzyknyć, -nje, einen kurzen Tonausstoßen.wuzykować, -nje, in Absätzen kurzeTöne von sich geben.wuzywać so, -nje, mit dem Gähnen(Schlafmützigsein) aufhören.wužahać, -nje, durch Brennen ver=jagen (Nesseln, Feuer).wužahańca, Vertreibung durchSengen und Brennen.wužałbować, -nje, durchsalben, bal=samieren.wužidlić, -nje, dünnflüssig hervor=sprudeln.wužimowak, Wringmaschine.wužiwak, Genußmensch.wužiwk, kleiner Genuß.wužnĕtk & -žnĕwk, das Heraus=gesichelte.wužnjeć, -žnĕwać, heraussicheln.wužohnowaŕ, Abschiedsredner,Segner der abgehenden Per=sonen.wužranc, Ausfresser.wyjowaŕ, wer auch unreife Leutemit „Ihr" (Sie) anredet.wyski-juski, pl., Freudengeschrei.wysokodostojnosć, Hochwürdigkeit.wysokodostojny, hochwürdig.wysokohnadny, von hohen Gnaden.wysokoknjejski, hochherrschaftlich.wysokokrasny, hochherrlich.wysokomudry, sehr klug, weise.wysokowučeny, von hoher Ge=lahrtheit.wzdaće, wzdawanje, das Ent=sagen.wzdawaŕ, Verzichter, Entsager.

112Přinoški k staršim serbskim cyrkwinskim a narodopisnymstawiznam.Podawa dr. Ernst Muka.Čitajo knihi znateho cyrkwinskeho spisowaćela kn. dra. theol.et phil. Jurija Buchwalda, fararja w Lipsku, z napisom:Wittenberger Ordiniertenbuch (Erster Band. 1537—1560.— Zweiter Band. 1560—1572. Leipzig 1894 a 1896) spóznach,zo su wone zapiski we Wittenbergu ordinierowanych (wuswjećenych)evangelskich duchownych, kotrež so tam w archivje mĕšćanskejefarskeje cyrkwje w radnej ličbje rukopisnych zwjazkow khowajua wot l. 1537 hač do l. 1816 dosahaju, tež za nas Serbowwulcy zajimawe jako žórło za stawizny serbskeje evangelskejecyrkwje a z dobom tež serbskeje narodnosće, a tuž wobzamknych,z nich wšo w tym nastupanju za nas wažne wućahnyć a tuw našim Časopisu wozjewić.Čerpali su drje hižo mnozy, kiž stawizny evangelsko-lutherskejecyrkwje a jeje duchownstwa pisachu, z tutych Wittenbergskichzapiskow a mjez nimi po mojim zdaću tež hižo w zašłymlĕtstotku našej serbskaj fararjej Šĕrach a Dołhi (Lange), kotrajžk 50lĕtnemu jubileju łužiskeho prĕdaŕskeho towaŕstwa wLipsku w lĕće 1767 wudaštaj hišće dźensa za nas wažnu knižku:Kurzer Entwurf einer Oberlausitz-wendischen Kirchenhistorie.Budissin. 1767. Wonaj pak drje njejstaj samaj teWittenbergske zwjazki w rukomaj mĕłoj, dokelž w jeju spisuwšelake mjena a personalia hornjoserbskich duchownych tamzapisane brachuja.Kn. D. Jurij Buchwald je jenož prĕnjej dwaj zwjazkaj wonychzapiskow wozjewił a dla njedostatka wotebĕrarjow z wudawanjomzastał; tuž budźa moje wozjewjenja z tamnych zwjazkow wotl. 1572—1816 za nas tak rjec prĕnje.Do prĕnjeho zwjazka (1537—60) su ordinatorowje (wuswjećowacyfararjo) wuswjećenych duchownych zapisowali a to w nĕmskejrĕči, wot l. 1563 (w druhim zwjazku) pak mĕjachu wuswjećeniduchowni sami swój žiwjenjobĕh (curriculum vitae) do tychk tomu postajenych knihow zapisować, kotryž bywajo pak dlĕjši

Dr. E. Muka: Přinoški k staršim serbskim cyrkwinskim atd. 113pak krótši poskića zajimawy dohlad do duchowneho rozwića awzdźĕłanja wuswjećenych wosobow. Zapiski same su wot tohočasa z wjetša łaćanske, druhdy tež nĕmske a nĕkotre samo čĕske.Dla wobmjezowaneho městna w našim Časopisu pak symnuzowany był, z tutych zapiskow wšĕ za naše serbske stawiznynjewažne sady a sadki zwuwostajeć a sym tute wuwostajenki z wjetšaz dypkami (....) woznamjenjał. A swoje přispomnjenja a wujasnjenjasym pak do spinkow () pak na kónc stronow stajał.Zezady swojich rjadownych čisłow sym před wupiski z prĕnjehoa druheho zwjazka dla přirunanja tež čisła z D. Buchwaldowychknihow stajił.Lĕta 1538. 1) Buchw. I. čo. 29. Joannes Gloda von Cassla(Kózle) Custos (cyrkwjenc) Zum Lasa (Łaz p. Kalawy),Beruffenn gein Agrasin (Ogrozyna p. Kalawy) Zum Pfarambt.Lĕta 1539. 2) čo. 41. Laurentius Schleetz (Šlĕc) von der Dahme(Damna), Schulmeyster Zu Schliebenn (Sliwin). Beruffengein*) Schonaw (Šunow p. Damny) Zum Pfarambt.*)3) čo. 42. Urbanus Hentzschick (Hentšyk) von der AltenDöber (Stara Darbna), Stadtschreiber Zu Calow (Kalawa),Ber. g. Schlawendorff, Czynnitz und Egestorff (Chožyšća,Synjeńce, Wóškojce p. Łukowa) Z. Pf.4) čo. 51. Martinus Kissitz (Kisyca) von Spremberg, Rathmanunnd Kursner daselbst, Ber. g. Colm (Khołm) beyGorlitz z. Pf.5) čo. 70. Franciscus Richter von Budissen (Budyšin), CustosZu Barut bey Budissen, Ber. g. der Diese (Dźĕže)bey Goerlitz Z. Pf.6) čo. 133. Albinus Kolckwitz vonn Cotbus, Schulmeister**)Zu Finsterwald, Ber. g. Kirchain Z. Priesterambt.**)1540. 7) čo. 162. Joannes Pritzschkenn (Pryčka) vonn Spremberg,Schulm. zu Drebeka (Drjowk), ber. dohynn z. Pr.8) čo. 174. Allexius Lehman von Vetzscho (Wĕtošow) ausNiederlausitz, daselbst Buerger, auch dahin ber. z. Pr.*) Chcemy dale takle skróćeć: Ber. g. — z. Pf.**) Skróćamy: Schulm. — z Pr.

114 Dr. Ernst Muka:9) čo. 190. Petrus Sutorius de Musskow (Mužakow), Edituus(cyrkwjenc) zu Newkirchen bey Budissenn, ber. g.Krebe (Krjebja) zwischen Görlitz und Budissenn z. Pf.10) čo. 213. Georgius Austenn vonn Cotbus, Edituus daselbst,Ber. g. Grosse Gaglow (Gogolow) z. Pf.11) čo. 230. Martinus Koch von Rulandt, doselbst Buerger,Ber. g. Hogenbucko (Bukow p. Komorowa) z. Pf.12) čo. 247. Matthias Zscherne (Černy) vonn Ruland,Schulm. doselbst, dohin ber. z. Pr.1541. 13) čo. 300. Georgius Hoppe vonn Gedaw (Hodźij), Edituus*)zu Lauthe (Łuta), Ber. G. Grosse Grabenn (Hrabowap. Kamjenca) in Lausitz z. Pf.14) čo. 304. Petrus Bartisch (Bartuš) von Radistorff (Radowašojce)bey Drebeckow, Ed. zu Pfoerttenn (Brody), Ber.g. Forst (Baršć) z. Pr.15) čo. 352. Joannes Schuetz (Pšyca) von Resen (t. j. Gross-Räschen, s. Rań), Buerger und des Landvoigts Barbiererzu Loebben (Lubin) yn Nidderlausitz etwa, Darnach Richterzu Resen ut supra bey Diben (Dubin p. Lubina), Dohin(do Ranja) Ber. z. Pf.1542. 16) čo. 403. Burchardus Lehmann vonn Dernsswalde(Suchy Gózd p. Drjowka), Des Schenck Wilhelms zumLeutten (Lutol p. Drjowka) Schreiber, dohin ber. z. Pf.17) čo. 405. Martinus Ternow von Kosel (Kózły p. Nizkeje),Ed. zu Fuerstenwalde (Přibor), Ber. g. der Kosel (do Kózłow)z. Pf.18) čo. 417. Andreas Cipser vonn Musskaw, Ed. zu Straege(Střĕgow), Ber. g. Kanis (m. Kanig t. j. Kanjow p. Gubina)z. Pf.19) čo. 420. Urbanus Richter vonn Doberstro (Wótřow p.Grabina), Schulm. zu Hoyersswerde (Wojerecy), Ber. g.Alde Debern (Stara Darbna) z. Pr.20) čo. 422. Thomas Derberg von Calow (Kalawa) in Lusatz,Ed. zu Waltersdorf (Wałtarjejce p. Łukowa), Ber. g. Tornowdoselbst z. Pf.*) Skróćamy: Ed.

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 1151543. 21) čo. 480. Nicolaus Specht (Žołmak) von Prebuss (Přibuz),Schulm. zu Budissen, Ber. g. Prebuss z. Pf.22) čo. 481. Basilius Keyll (Kel) vonn Branckow (Bronkowyp. Kalawy), Schulm. zu Finsterwald, Ber. g. Kasslaw(Kózle) bey Luckow (Łukow) z. Pf.23) čo. 522. Sebastianus Matischintz (Matušyc) vonn Strade(Střadow) bey Vetzschow (Wĕtošow), Aus dieser Universitet(t. j. z Wittenbergsk. un.) ber. g. Teupitz (Tupc) z. Pr.24) čo. 551. Urbanus Gunnerman vonn Kanstorff (Drobkowy)bey Luckow, Ed. doselbs, Ber. g. Stoeberitz (Stobricep. Łukowa) z. Pf.25) čo. 555. Wencesslaus Mehte (Wjacsław Mĕto) vonn Sornow(Žarnow), Aus dieser Universitet*) ber. g. Senfftenberg(Komorow) z. Pr.26) čo. 558. Gregorius Graff (Grab?) von Finsterwald, A. d.Un. ber. g. Jessenn (Jaseń p. Hrodka?) z. Pr.1544. 27) čo. 613. Georgius Bruestichenn von Calow, Schulm.zu Drebeckow (Drjowk), dohin ber. z. Pr.28) čo. 627. Brictius Richter vonn Grabow (Hrabowa) beyBudissen, Ed. zu Buckow (Wysoki Bukow) ber. z. Pf. g.Schepperitz (nĕtko n. Schwepnitz, s. Sepicy p. Kamjenca).29) čo. 640. Alexius Richter von Lissig (Lĕska p. Komorowa?),Ed. zu Lanndanaw (t. j. Lindena p. Dobroługa),Ber. g. Sornaw (Žarnow) z. Pf.30) čo. 655. Simon Schneider von Werben bey Cotbus, Ed.zu Cotbus, Ber. g. alde Doeberus (mĕsto Döbern, StaraDarbna) z. Pr.1545. 31) čo. 658. Andreas Richter von Kemnitz (Kamjeńca)bey Forst, Ed. zu Nostorff (Nosydłojce), doselbsthin ber. z. Pf.32) čo. 679. Valentinus Krueger von Besskow, Aus d. Un.ber. g. Schawenn (Sowjo p. Storkowa) z. Pf.33) čo. 682. Erasmus Henichen von Cotbus, A. d. Un. ber.g. Trebitzsch (Žrobolce) bey Bessko z. Pf.34) čo. 683. Vincentius Moeller vonn Weyssenburg (Wóspork),Ed. doselbst, Ber. g. Krysche (Křišow) bey Budissenz Pf.*) Skróćamy dale: A. d. Un.

116 Dr. Ernst Muka:35) čo. 702. Georgius Bautzenn (Budyšin) vonn Cotbus,Custos zu Zschacksdorff (Třĕšojce), Ber. g. Dubraw (Dubrawa)bey Spremberg z. Pf.36) čo. 713. Donatus Wureschk (Wórješk) vonn Cotbus,Cu.*) doselbst, Ber. dohin zum Wendischen**) Predigtambt.37) čo. 724. Andreas Cziptzer von Musskow, Cu. zu Schlawendorf,Ber. g. Czynnitz z. Pf. (přir. Buchw. čč. 42 a 417).38) čo. 729. Blasius Seidel von Drebekow, Cu. zu Werbenn(Wjerbno), ber. g. Drebekow z. Pf.39) čo. 734. Albertus Sermata von Widawa, inn Polan,A. d. Un. ber. g. Golssenn (Gólišyn) z. Pr.40) čo. 736. Bonifatius Bothe vonn Hoegerswerd (Wojerecy)Schulm. zu Rulandt, Ber. g. Alden Doebern z. Pr.1546. 41) čo. 755. Ambrosius Nicolaus vonn Loebbenaw (Lubnjow),Burgermeyster doselbst, Ber. g. Grosse Beichow(Buchow) z. Pf.42) čo. 760. Thomas Zernick (Cernik) vonn Barut (Želmw D. Ł.), Schulm. doselbst, Ber. g. Teupitz (Tupc) z. Pf.43) čo. 794. Lucas Ziegler (s. Kózlik) von Cotbus, Schulm.zu Loebben (Lubin), Ber. g. Kruck (nĕtko n. Krugau,s. Dubrawa p. Lubina) z. Pf.44) čo. 799. Bartholomeus Hoszisch (Horiš?) von Hoewerswerd(Wojerecy), Cu. zu Colm bey Goerlitz, doselbsthin(t. j. do Khołma) ber. z. Pf.45) čo. 804. Johannes Crause (t. j. Krawc) von Hoegerswerd,Ber. dohin z. Pr.46) čo. 810. Johannes Pessius (ds. Pes = hs. Pos), Schulm.zu Forst, Ber. g. Startzel (Stare Sedło) z. Pf.47) čo. 836. Thomas Dubraw von Luckaw, Aus d. Un. ber.gen Schlawendorff z. Pf.48) čo. 837. Caspar Dickben vonn der Peytze (Picń), Ausd. Un. ber. dohin z. Pr.1547. 49) čo. 846. Simon Opitz vonn Musskow, Schreiber zumSeess (Bžeź p. Lubnjowa) dohin ber. z. Pf.*) Skróćenka za: Custos (cyrkwjenc).**) Tu je we wonych zapiskach prĕni króć serbska rĕč naspomnjena.

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 11750) čo. 894. Franciscus Hempel,*) Buerger und Tuchmacherzu Luckow, Cu. zu Wiessack (Wysoka), Ber. g. Hogenbuckow(Bukow p. Komorowa).51) čo. 895. Brictius Cauna von Vetzscho (Wĕtošow), Schulm.doselbst, dohin ber. z. Pr.1548. 52) čo. 916. Laurentius Mutz (Móts abo Muž?) von derLiessnitza (t. j. Lĕsnica w Lubinskim wokrjesu, n. Leissnitz),Cu. zu Bueltzick (Bĕlsko), dohin ber. z. Pf.53) čo. 959. David Nicolaus von Loebbenaw (Lubnjow),Aus d. Un. ber. g. Golssen (Gólišyn) z. Pr.54) čo. 960. Valentinus Lemann von Cathow (Cathlow?,s. Kótłow p. Khóćebuza), Prediger zu Loebbenaw, Ber. g.Saltz z. Pr.55) čo. 966. Johannes Chalach vom Sehse (Bžeź) inn Lausitz,Schulm. zur Czossen (Sosna), Ber. g. Motzen (Mócyn, Teltowskiwokrj.) z. Pr.56) čo. 975. Petrus Rostock (Rostok) von Hoegerswerde,Aus d. Un. zu Franckfurt ber. G. Weissenberg z Pf.1549. 57) čo. 995. Ambrosius Gruna vonn Belgern (Bĕła Horap. Wósporka), Schulm. zu Solandt, dohin ber. z. Pr.58) 1003. Laurentius Delicatus Polonus, von Gostingen(Gościnki?), Ber. g. Mertzwise**) bey Guben z. Pf.59) čo. 1028. Johannes Heselein von Landow, HansenLuffts drueckergesell, Ber. g. Gossmar***) neben Sonnewald(Groźišćo) gelegenn z. Pf.1550. 60) čo. 1087. Gregorius Moeller von der Moelraze (nĕtkoMühlrose, s. Miłoraz p. Mužakowa), Caspar von NostitzKinder Pedagogus, Ber. g. Jackendorf (t. j. Jänkendorf,s. Jeńkecy) unter den von Nostitz z. Pf.61) čo. 1125. Johannes Jeringk (Jarink) vonn Oellssen (Wólšyna),Aus d. Un. ber. g Loebbenn (Lubin) z. Pr.*) Njeje zapisany w knizy: Kurzer Entwurf str. 52.**) Zda so mi być sobu dopokaz, zo bĕše serbska narĕč k ranju wotGubina při Wódrje pólšćinje tak blizka, zo móžeše Polak tam farske mĕstozastać.***) Drje dopokazuje, zo tam hižo tehdy wjacy serbski njeprĕdowachu.

118 Dr. Ernst Muka:1551. 62) čo. 1129. Thomas Richter von Witgenaw (Kulow),Hans von Nostitz Kinder Pedagogus, Ber. g. Zschmoelln(Smjelna p. Biskopic) z. Pr.63) čo. 1130. Donatus Moeller vonn Witgenaw, (Custos?)zu Ugist (Wujĕzd, Horni), Ber. doselbsthin z. Pr.64) čo. 1156. Johannes Moerlingk vonn Cotbuss, zu Halleund Cotbuss Studirt, Ber. g. Luyo (Łojow p. Hrodka) beyCotbuss z. Pf.65) čo. 1185. Joh. Pasca (Pask?) von Cotbus, Aus d. Un.ber. g. Cotbus, Bessko oder Sprembergk z. Pr.66) čo. 1203. Simon Conradus von Senfftenbergk, Cu. zuBetten (Butyń p. Grabina), Ber. g. Alde Doebra (StaraDarbna) z. Pr.1552. 67) čo. 1217. Laurentius Richter vonn Rulandt, Schulm.zu Rulandt, Ber. g. Senfftenbergk z. Pr.68) čo. 1222. Petrus Lormann von der Sebenitz (Zebnica),Aus d. Un. ber. g. Schergeswalde (Šĕrachow)*) z. Pf.69) čo. 1245. Stephanus Zschortt (Žort) von Pretatzsch(Mrocna), Aus der Un. ber. g. Koennern (?) z. Pr.70) čo. 1316. Matthias Ockitzsch vonn Hohenleubitzsch(nĕtko Hohenleipisch, s. Lubuš), Aus d. Un. ber. doselbsthinz. Pf.1553. 71) čo. 1347. M. Melchior Jungk vonn Spremberg, Ausd. Un. ber. g. Calo (Kalawa) z. Pf.72) čo. 1369. Bartholomeus Waldo vonn Zschalhausen (Załužp. Komorowa), Andres von Gersdorffs Kinder Preceptor,Ber. g. Bischdorff und Herbstorff (Biskopow a Hĕrkecyp. Lubija) z. Pf.73) čo. 1383. Christophorus Cleinschmidt (Kowaŕk) vonHoierswerd, Cu. zu Lauthe (Łuta), Ber. g. Sehe (Jĕzor p.Nizkeje) z. Pf.1554. 74) čo. 1487. Fridericus Hirssberger von Liebenwerd-(Rukow), etwan ein Juede, Ber. g. Wiltenn (Wjelećin) beyBudissen gelegen z. Pf.**)*) Dopokazuje, zo tehdy Šĕrachowska wosada lutherskej wučbje přiwisowaše,zo pak hižo tehdy wjacy serbska njebě.**) Njeje zapisany w knizy „Kurzer Entwurf“ str. 107.

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 11975) čo. 1495. Ambrosius Winckelman (Nuglik) vonnLoebbenaw, Aus d. Un. ber. g. Grosse Czauch und NeweZauch (Stara a Nowa Niwa p. Lubina) z. Pf.76) čo. 1537. Bartholomeus Paulitz vonn Witgenaw, Schulm.zu Krebe (Krjebja), Ber. zur Mieke (Mikow?) z. Pf.*)77) čo. 1562. Gregorius Stulschreyber vonn Sprembergk,Aus d. Un. ber. g. Polaun (mĕsto Polau t. j. Palow p.Biskopic) z. Pf.**)78) čo. 1572. Simon Reitzner von Friedlandt, Aus d. Un.ber. auff kunftigs predigambt nahe bey Cotbuss.1555. 79) čo. 1590. Anthonius Weler vonn Vetzschow, Ausd. Un. ber. doselbsthin z. Pr.80) čo. 1593. Joachimus Belen (Bela?) vonn Loebben (Lubin),Aus d. Un. ber. g. Senfftenberg z. diaconat.81) čo. 1597. Jacobus Meliss von Jueterbock (Jutrobog),Aus d. Un. ber. g. Sornow (Žarnow) z. Pf.1556. 82) čo. 1713. Joh. Matho (Mato) vonn Loebbenaw (Lubnjow),Schulm. zu Gelssenn (Gólišyn), Ber. g. Heinstorffz. Pf.1558. 83) čo. 1789. Urbanus Milo Storkouiensis (ze Storkowa),vocirt g. Reichwalde (Rychwałd) in der Laussnitz.84) čo. 1791. Jacobus Kube von Forst, voc. g. der Zibelle(Cybalin), in der Niederlausnitz zum diacono.1559. 85) čo. 1840. Tomas Moeller von der Zauche (StaraNiwa?), voc. g. Mesow (nĕtko Gross-Mehssow, s. Změšowp. Kalawy); Ebers přistaja: fuit custos ferme 4 annos inpago Meisso (Zmĕšow) prope Calam (Kalawa) Vandalicam(Vandalicus = serbski).86) čo. 1929. Joh. Grawsteyn (Sywik, pokhadźa ze Syjka)Sprembergensis, voc. g. Senftenberg.Přispomnjenje: Serbske resp. słowjanske swójbne mjenamaju w prĕnim zwjazki wosebje hišće tući ordinandźi: str. 2Schmoller (t. j. Smoleŕ) von der Newstadt für der Rhone —Tietzka vonn Aldemburg Burger doselbst. — str. 28 JoannesRadewan von Kirchhain (z Kóstkowa). — str. 34 Lucas Law*) Bĕše faraŕ w Krjebi.**) Njeje zapisany w knizy „Kurzer Entwurf“ str. 107.

120 Dr. Ernst Muka:von Hain (t. j. Grossenhain = Wjeliki Wosek) — Reintzschvon Halle. — str. 81 Johannes Golass von Leysnig. — str. 86Michael Jeschka von Belgernn (p. Torgawy). — str. 99 SamuelKnot von der Schweinitz.Lĕta 1560. 87) Buchw. II. čo. 12. Gregorius Schwarm sanfftenbergensis(z Komorowa) ist den 19. Maij gen Reichwaltt(Rychwałd) vociert.*) K tomu Eber:**) versutus in AcedemiaFrancofortensi (Frankfurt nad Wódru) biennium,Calae (Kalawa) cantor fuit biennium.88) čo. 13. Paulus Just von weissenburg (Wóspork) ist vociertgen gredis (t. j. Gröditz, Hrodźišćo p. Wósporka)19. Maij.*) Eber: Weissenburgensis prope Budissinum, innulla versatus Academia, in schola Dresdensi et Gorlicensiadolescens literas didicit, sex annos fuit scansor metallicus(hórnik) Freibergae — Grodis duobus milliaribus distante aBudissino.89) čo. 40. Balthasar Glowitz vonn Budessinn ist ordinirttworden zu Eynem Pastorenn 1. septembris. Eber: scribaefilius, didicit Leutmericii (Litomĕricy), in nulla academiafuit, vocatus ad gubernationem Ecelesiae in pago Grodis(Hrodźišćo).***)1561. 90) čo. 92. Martinus Richter Lubenensis (z Lubina)vocatus est . . . . diaconus Calensis (do Kalawy) 16. Aprillis.91) čo. 97. M. Marcus Mawerus Tribulensis (z Trjebulow)vocatus est . . . . ab Ecclesia Tribulensi . . . . et accepitritum publicae ordinationis die 30. Aprilis.92) čo. 98. Michael Zimmerman (Ćĕsla, w Kurzer Entwurfpo łać. Textor) Kitlitzcensis (z Ketlic) voc. est ad ministeriumEvangelij ab ecclesia Kitlitzcensi et acc. rit. publ. ord. die*) Njejstej mjenowanej w „Kurzer Entwurf“ str. 124 a 49.**) Wittenbergski faraŕ Pawoł Eber je sebi tež wosebje zapis činiłwšĕch duchownych, kotřiž buchu wot njeho abo jeho zastupnikow w l. 1558—1567 wuswjećeni. Jeho zapis z napisom: „Ordinati ad ministerium EvangeliiVuitenbergae a pastore Paulo Ebero“ atd. khowa so we wójwodskejbibliothecy w Gotha a bu tež hižo wot D. J. Buchwalda wučerpany a wjeho druhim zwjazku (str. V—XXVII) wozjewjeny.***) Přir. čo. 13: snano tam Just došoł njebĕ. Ale tež wón njeje mjenowanyw „Kurzer Entwurf“ str. 49.

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 12130. aprilis. — K tomu Eber: von Weissenberg, DominiMartini (scil. Zimmermanni) Vandalici Ecclesiastri(t. j. serbskeho prĕdarja)*) in Luban (Lubij) filius. — addocendum Evangelium lingua Vandalica (t. j. w serbskejrĕči).93) čo. 125. Thomas Konopka Sprembergensis voc. est admin. Ev. in opp. Austriae Seefelt a Generoso Barone D.Marquardo (Eber: de Künring) Domino in Seefelt etSchweinwan a. r. p. o. 3. Augustj. — Eber: Konopka (Henfling)etc. — bene doctus et facundus iuvenis.94) čo. 150. Joannes Herr (Knjez abo Knježk) Forstemiensis(z Baršća) voc. est ad doc. Ev. in pagum Lindenaw (Lipinyp. Wótranja) 29. Octobris. — Eber: Herre . . . .in nulla versatus Academia, sed Fribergae triennium didicit,postea octo annos cantorem egit in Aldenberg metallicaurbe, postremo annum egit paedagogum nobilisJohannis a Lütichau uff Kmelen (Khmjelny).95) čo. 151. Maternus Lobius (Loba) natus Finsterwaldensis(z Grabina) voc. est ad. doc. Ev. a senatoribus Luckauiensibus. . . . 29. Octobris. Ebert: . . . . non potuit latinerespondere, sed germanice expedite (t. j. bĕ jako Serbderje nĕmski nawuknył). — ad diaconi munus.96) čo. 152. Benedictus Bohuslaus alias Kruger Particensis(z Parcowa) voc. ad doc. Ev. Chr. et administrandumSacramenta in Ecclesia Finsterwaldensi . . . . 2. Novembris.— Ebert: Octo annos versatus in schola Senftenbergensi,in Pragensi dodrantem, hic sesquiannum, etiterum Pragae annum, inde reversus biennium hic didicit.— ad diaconatum.97) čo. 155. Simon Kshink Cotpusianus (Křink z Khoćebuza)voc. est ad doc. Ev. in Rulandt*) . . . 9. Nov. —Eber: Kschink [na kromje: ein reibtopf, Gernitz (t. j. gerncresp. gjarnc) ein gemeiner topf]. — a pueris in scholapatriae didicit latinam linguam, et proximos tres annosaudivit D. Wellerum et alios gubernatores studiorum in*) Njestejitaj w „Kurzer Entwurf“ str. 27 a 35.9

122 Dr. Ernst Muka:schola Fribergensi.*) — ad docendum Evangelium linguavandalica loco diaconi.98) čo. 165. Jacobus Matthisentius (Matyšojc) Calouiensis(z Kalawy) voc. est ad min. Ev. ad pagum Liscke (Eber:Lieska prope Finsterwald; t. j. Lieskau, s. Liškow) . . . .10. Dec. a. 1561.1562. 99) čo. 186. Peter Steffen (Šćĕpan) von Witgenaw istber. z. pr. von der gemeine zu sehe (Jĕzor p. Nizkeje) d.21. Martij. Eber: Stephanus biennium fuit in schola Budissina,deinde custos fuit triennium in pago Seifersdorf(Šiborćicy).100) čo. 187. Marcus Adam vonn Widgenaw i. ber. z. pr. v.d. gemeine zum Losse (t. j. Łaz)**) denn 21. Martij. —Eber: Budissini annum fuit, deinde custos fuit templi inpago Sehe (Jĕzor).Zajimawy je Eberowy připis k tutymaj čisłomaj 99 a100: Hi duo Vandali nati admodum iuvenes et in nullaAcademia versati et non bene instructi, tamen admissisunt ad ordinationem, cum ad nos perscriptum esset, paucissimoshaberi posse Vandalicae linguae peritos ibiparochos, et ipsi promisissent se circa Michaelis redituros,ut denuo examinarentur et exploraretur eorum profectus.101) čo. 195. Mattheus Domisch Sonnewaldensis (bĕ drje Serb)voc. est ad min. ab eccl. in oppidulo Stolpen . . . . 22. Aprilis.1563. 102) čo. 268. Joachim Jeser vonn Konnigeswarte (z Rakec)der geburt, voc. est ad min. Ev. in pagum Neschwitz(Njeswačidło) publice ad min. ordin. 31. Januarij1563.***) — Eber: in nulla versatus Academia, literas didicitin schola Camicensi (w Kamjencu), postea scholisAlphabetariis praefuit amplius decennio. — parum fuitinstructus in examine, promisit tamen diligentiam in studio.103) čo. 279. Ego Donatus Eychapffel***) (Žołdźik?)†) Rulan-*) W Freibergu su w času reformacije na tehdy wuwołanej wysokejšuli wšelacy serbscy młodźency wukli.**) Njeje zapisany w „Kurzer Entwurf“ str. 69.***) Njejstaj zapisanaj w „Kurzer Entwurf“ str. 79 a 35.†) Prĕni Serb, kiž je sam swój krótki žiwjenjobĕh zapisał.

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 123densis per quadriennium dedi operam literis Friburgae,postea fui quoque Wratislaviae duos annos et sum vocatusad offitium Diaconi a Conrado Sax Anno 1563 17. Martij.— Eber: in schola Fribergensi. — ad munus diaconi inoppido Ruland ad docendum Evangelium Vandalica lingua.104) čo. 318. Jacobus Janus Cotbusianus (z Khoćebuza) addoc. ecclesiam Christi in oppido Liebenaw (Lubnjow). . . .vocatus r. p. o. a.*) Witebergae 8. Augusti.1564. 105) čo. 367. Ego Lucas Schimantz (Šymańc) a Reppen(drje m. Repten = Rĕpna p. Wĕtošowa) voc. ad Min.Diaconj in Vetzschau (Wĕtošow) a. d. 1564 in die purificationisMariae. — Eber: versatus in Academia Lipsensitriennium et ultra quinquennium in schola oppiduli inferiosisLusatiae Vetschou. — ad officium diaconi ut tantumvandalice (jenož serbski) doceat. — Vandalusiuvenis et male informatus.106) čo. 385. Michael Steinbrecher Budissensis sum vocatusin oppidum Wartenbruck Anno 1564 car. 4. Aprillis; přir.čo. 410.107) čo. 388. Ego Mattheus Sartorius (Šlodaŕ?) natus inoppido Spremberga (Hródk) inferioris Lusatiae postquamin pueritia sexennium Gorlitiae, Deinde in Academia Witebergensiintegri ferme anni spacio literis operam dederimet docuerim pueritiam Bischoffuuerdensem semestre etSprembergensem iuuentutem quinquennium vocatus sum. . . . ad doc. ev in pago Jezer (Jazory p. Brod) . . . .et ordinatus .... Die 16. Apr.108) čo. 410. Petrus Steinbrecher (Skałaŕ?) von Budissinist ordiniert worden zu einem Diaconum dem 18. JunijWittenbergk. — Eber: a puericia versatus in schola patriaeet annum in schola Vratislauiensi, voc. tandem admun. diaconi in pago Ketlitz**) (Ketlicy) prope Lybanon(Lubij!) superioris Lusatiae, ut doceat Evangelium ibilingua vandalica.*) r. p. o. = ritu publico ordinatus est — r. p. o. a. = ritum publicaeordinationis accepit — r. p. o. c. = ritu publico ordinationis confirmatus est.**) Njesteji w „Kurz. Entw.“ str. 27.9*

124 Dr. Ernst Muka:109) čo. 424. Ego Johannes Mylius Cotbusianus ex inferioriLusatia ex schola Cotbusiana Vitebergam profectus annumatque semestre artibus atque Theologiae studio operamnavavi et revocatus Cotbusium (Khoćebuz) ad vandaliciDiaconi munus obeundum ordinationem petii et accepi die23. Augusti. — Eber: ut doceat Evangelium lingua vandalica.110) čo. 431. Ich Petrus Cunradus von Calo (z Kalawy)gewesener kuster zu Schlaberndorff (Chóžyšća) der SuperintendentzLubbin vonn dem edlen Ehrenvesten L . . . .Kalkreut zu alde Deber (Stara Darbna) ber. z. pr. atd.13. Septembris Anno 1564. — Eber: natus in pago Messou(i. e. caro)*) versatus in schola Calensi et Cotbusiana ferequinquennium. — ut doceat Evangelium lingua vandalica.111) čo. 434. Ich Joannes Krugerus Cottwitzensis (drje:Cosswitzensis t. j. z Kósojc p. Wĕtošowa, n. Cosswigk) gewesenerEdituus zu Messo (Zmĕšow p. Kalawy). . . . Bin. . . . zur Ogrosse (do Ogrozyny) zum Predigampt ber.worden, dess ich denn . . . . die Ordination empf. habeden 13. Septembris A. 1564. — Eber: natus in oppidoCotbus (?), egressus ex schola patria frequentavit ludumMagdeburgensem per biennium, vocatus ad docendumEvangelium lingua vandalica.112) čo. 438. Ego Jacobus Weis natus in oppido Musca(Mužakow) in superiori Lusacia versatus in hac Academiaper spacium fere trium annorum, inde vocatus ad off. Ludimoderatorisin opp. Musca, cui praefui fere per decennium.Jam . . . . vocatus in pagum Gablencz (Jabłońc)**) sumordinatus . . . . Anno .... 1564 Mens. Sept. die 17.1565. 113) čo. 483. Ego Blasius Paur (Bur) Wittebergensis. . . . in schola Cervestensi (Serbišćo) et in Acad. Wittebergensi,voc. ad doc. Ev. in Schlauendorff (Chóžyšća)et ad p. r. o . . . . admissus die 29. Apr.*) Tuto a druhe tajke přispomnjenja swědča, zo Wittenbergski faraŕ asuperintendent D. Pawoł Eber serbski rozymješe abo so z najmjeńša zaserbsku rĕč zajimowaše.**) Nima so w zapisku Jabłońskieh fararjow w knizy „Kurz. Entw.“ str. 112.

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 125114) čo. 503. Ego Alexius Petreus (Eber: Felsius) Cottbusiensisprimum operam dedi literis in patria, . . . . inAc. Witeberg. versatus sum per biennium studiorum gratia.Tandem voc. sum ad min. Ev. in patriam in pago Karen(Kórjeń p. Khoćebuza) et ord. 20. Junij a. 1565.115) čo. 532. Ego Simeon Garwinus Forstensis (z Baršća)initia honestarum artium in patria ieci, deinde a parentibusmeis Lipsiam missus sum, ibi per triennium incubuiliteris et commendatus postea Generoso ac nobili D. D.Casparo Burggravio a Donau (m. Dohna) D. super Kunigspruk& Straupitz ad instituendum iuniores Barones, quaminstitutionem biennium habui, ultimo vocatus sum administrum verbi divini a nobilibus et strenuis viris Casparoet Hieronymo a Schreiberstorff et Magno et Johanne fratribusa Baudissin in Pago Königswarte*) (doRakec) prope Budissinam sito et . . . . r. p. o. a. 17. Oct.a. 1565. — Eber: bene respondit.116) čo. 545. Ego Valentinus Molitor (Młyńk) Fandalis(t. p. Serb), Wusterhausen (t. j. Parsk p. Barlinja), fundamentumposui artium literarum (za: liberalium) Berliniae,Deinde quartam partem Anni Francofordiae didici,Deinde apud viduam Wilhelmi Schencken pro scriptorefui 4 Ann: Et deinde vocatus sum ad munus pastorisEcclesiae Fandalicae linguae in pago Grevvendorff**)(nĕtko Gräfendorf, k dołhemu ranju wot Parska) a DominoChristofero Schencken, Et a clarissimo viro Domino PauloEbero pastore Witebergensi r. p. o. a. 28. Octo. Anno 1565.*) To je za stawizny Rakečanskeje cyrkwje wažna a dotal njeznata powĕsć.Potajkim bu w Rakečanskej wosadźe reformacija wot tamnišichknježkow bratrow wot Schreibersdorfa a wot Budyšina před lĕtom 1565zawjedźena a prĕni lutherski faraŕ bĕše spomnjeny Šiman Garwin z Baršća.— W „Kurzer Entwurf“ str. 62 mjenuje so jako prĕni luth. faraŕ KrystofPink wokoło l. 1608.**) To je zaso wulcyšnje wažny zapisk za stawizny serbskeje rĕče anarodnosće. Z njeho zhonimy, zo bĕchu tehdy w Parsku a wokolnosće, potajkimnjedaloko Barlinja hišće Serbja; a zo mĕješe so wokoło 1565 na př.w Grabicach (Gräbendorf) srjedź Parska a Serbskeho Bukojca hišće serbskiprĕdować. Dotal hišće njeznata powĕsć!

126 Dr. Ernst Muka:117) čo. 547. Ego Andreas Robott Fridelandensis (HandrijRobota, Serb z Brylanda p. Bĕzkowa) in patria primum,deinde Cotbusii, Wratislaviae et Budissinae fundamentaartium ieci . . . . discedere coactus sum in patriam (t. j.do Brylanda), in qua discedente Diacono a senatu istiusoppidi ad munus Diaconatus capessendum vocatussum et Witebergae a praeceptoribus meis petiitestimonium publieae ordinationis . . . . 7. Nov. 1565.1566. 118) čo. 577. Ego Johannes Praetorius Hoierschwerdensis(z Wojerec) per sex fere annos versatus in scholaCottbusiana, postmodum profectus in scholam Hallensemstudiorum causa, inde contuli me in hanc Ac. Witteb.ante annum et inde ab Ecclesia Oslink*) prope Budissinamad off. pastoris vocatus .... Anno 1566 3. Apr.119) čo. 666. Ego Paulus Kuschius Rogonensis (Kuš z Ragowasrjedź Lubina a Lubnjowa) in primis dedi operamliteris in civitate Francofordiae per quinquennium et versatussum in celeberrima Ac. Francof. per annum. Vocatussum autem in opp. Teupcensi (n. Teupitz, s. Tupc)**). . . . ad min. Eccles. Ordin. s 22. Dec. 1566. —Eber: natus in pago Lusatiae inferioris Ragou (n. Ragow)— ad munus diaconi ut Evangelium doceat lingua vandalica.**)1567. 120) čo. 689. Ego Petrus Schöfflerus Sprembergensis. . . . confiteor me prima elementa . . . . didicisse in patriamea, missus . . . . Lipsiam, ibi ultra Triennium in schol.Thomiana versatus, a qua missus Vitebergam . . . ., inqua versatus triennium. Inde voc. ad off. Ludimoderatorisin oppido Wetzschau (Wĕtošow), in quo off. vers. ultratriennium. Postea voc. ab Eccl. Wetzschouiana ad off.Diaconi, a qua missus ad o. p. quam nactus . . . . Vitebergae16. die Martii A. 1567.*) Tutón Praetorius bĕ najskerje prĕni lutherski duchowny weWóslinku; jeho mjeno njebĕ dotal znate a brachuje w „Kurzer Entwurf“str. 86.**) Dotal jenička powĕsć, zo je so w Tupcu serbski prĕdowało a tohodlawulcy wažna.

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 127121) čo. 697. Ego M. Johannes Agricola Sprembergensis . . .puer didici in patria, Gorlizii et Crossae . . . . Postea . . .profectus sum admodum iuvenis . . . . Vitebergam a. 1550ususque sum praeceptore privato D. Petro PraetorioCotbusiano (rodźeneho z Khoćebuza), sacrae TheologiaeDoctore . . . . A. 1558 Vitebergam redii. . . . ibique usquead hunc praesentem annum commoratus sum . . . . Tandem. . . . ad munus Pastoris Ecclesiae in oppido Lusatiae Calo(Kalawa) vocatus sum atque . . . . p. o. r. c. sum . . . .23. Aprilis 1565.122) čo. 700. Ego Martinus Risius Lobauiensis (z Lubija)testor me . . . . principia . . . . in patria . . . . didicisse,tandem . . . . in scholam Dresdensem . . . . missum in quaper sexennium literis operam impendi. Tandem a SenatuDippoldiswaldensi ad munus Cantoris vocatum ex scholaDresdensi, cui muneri per quinquennium praefui. Hinc apatribus patriae (quae vocatur Löbau έξαπολις Sechsstadtin superiori Lusatia) et a doeto M. Casparo Pato*) pastoread munus Diaconi avocatum et a . . . . Ebero . . . . p. o.r. c. esse a. 1567 die Georgii (23. hapr.).123) čo. 706. Ego Burchardus Leschka Cotbusianus in SalinisSaxonicis et Stendaliae prima linguarum et artium initiadegustavi, postea Wittebergam profectus, cum proptersumptuum penuriam studia continuare non possem, vocatussum. . . ad docendi (tak!) Evangelium in oppido Elsterwerda,Et postea huc missus sum, ut ordinationem peterem. . . . die ascensionis christi A. 67 sum ordinatus.124) čo. 707. Ego Jacobus Fabianus natus in civitate Goltzen(Gólišyn) dedi operam litteris in schola Gutterbocensi (wJutrobozy) vocatus sum . . . . in Schorbuss (Skjarbošc) admin. verbi et ordin die Ascensionis A. 1567.125) čo. 711. Ego Clemens Brunschwick Cottbusianus operamdedi literis Cottbusiae, postea Wittebergam profectus, cumpropter sumptuum penuriam studia continuare non potuerim,vocatus sum . . . . ad min. et ordinatus . . . . A.*) Riese (Rjek) kaž Pato njestejitaj w „Kurzer Entwurf“ str. 27.

128 Dr. Ernst Muka:1567 21. Maii. — Eber: vocatus ad munus pastoris inpago inferioris Lusatiae Leuten (Lutol).126) čo. 720. Ich Martinus Hantzsch Kolmensis (z Khołma)bekenn das ich budissinae 6 jar frequentirt und darnachfrancophordiae ein halb jar in Academia, darnach bin ichberuffen tzu Godefrido von Gerstorff tzur Mican (z Mikowa)in Acolatum Crebensem*) vor einen diaconum,und bin . . . zu Wittenberg ordinirt . . . 18. Junii A. 1567.127) čo. 740. Ego Georgius Schkerle Rulandensis testor me. . . principia . . . . in patria didicisse . . . ., tandem . . . .missus sum in scholam Dresdensem, in qua per quadrienniumpermansi. . ., postremo . . . in Acad. Witeberg. missus sum,in qua per quadriennium permansi. Tandem . . . voc. sumdocendi Evangelium in pago Neschwitz**) atque . . . r.p. o. suscepi A. 1567 14. Septemb.128) čo. 741. Ego Andreas Krugerus Lubenensis (z Lubina)testor me . . . in patria didicisse, tandem . . . missus sumin scholam Magdeburgensem, in qua per biennium permansi. . . tandem suscepi paedagogiam in urbe Bescouiana(Bĕzkow) et vocatus sum docendi Evangelium in urbeBucholz (Serbski Bukojc) atque atd. kaž čo. 740.129) čo. 753. Ego Urbanus Paulitz Witgenowiensis (z Kulowa)op. d. lit. in schola Lipsensi Biennium et in Academiaeiusdem urbis quadriennium, postea in Austriamprofectus in oppidulo Myselbach docendis pueris per trienniumvacavi. Hinc in patriam reversus adeptus sum scolasticamconditionem in pago quodam Loss (t. j. Lohsa,s. Łaz)**) miliare a patria dissito, quam ferme per quadrienniumadministravi. Vocatus tandem ad min. Ev. abEcclesia eiusdem pagi, confirmatus sum a . . . 12. Oct. 1567.130) čo. 767. Ego Lucas Bitner Sprembergensis didici primaelementa in patria, deinde contuli me Cotbusiam, ubi perdecennium op. d. literis, donec voc. sum ad functionemscholasticam et ibi praefui scholae per triennium, Tandem*) Njesteji mjez Krjebjanskimi fararjemi w „Kurz. Entw.“ str. 66.**) Njestejitaj w „Kurz. Entw.“ str. 81 a 69.

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 129a senatu Cotbusiensi voc. ad diaconum vandalicae Ecclesiae,Ordin. vero ad min A. 1567 die 26. Nov.1568. 131) čo. 796. Ego Petrus Wilca Lubnaensis (z Lubnjowa)ex minori Lusacia nutritus in oppido Lubenaw, deindeCottbusiam me contuli, ibi septem annis litteris incubui,postea voc. ad procinciam scholasticam in opp. Lubenaw,ibi sex annis sum functus cantoris officio, deinde voc. sumad off. Diaconi in opp. Lubenaw ac r. o. p. c. WittebergaeCalendis Aprilis.132) čo. 835. Ich Balthasar Buttnerus der geburte von Cottbushabe meine fundament Aldaselbst in mea patria gelernet,Bin hernach vom . . . Albino Kolckwitz pfarhernder peitz (do Picnja) zum schuldiener vocirt und beruffen,und mich daselbst ein Jarlangk gehalten, meinen mäglichenvleiss an der Jugent angewandt vnd hernach . . . .zum pfarher beruffen vnd alhier zu wittenbergk Examinirtvnd bestetiget worden. tetum (!) den 18. Julij.1569. 133) čo. 873. Ego Gabriel Polichius Calouiensis(Polich z Kalawy) prima Elementa literarum et pietatis Cotbusiaeseptem annos . . . didici, postea . . . Dresdam profectus,ubi . . . sexenium . .., Postea a venerando viro M. ChristianoGranau pastore in oppido Calo ad functionem officijsusceptus in quo officio sex annos uersatus, tandem . . . adoff. Diaconatus docendi Evangelium in oppido Sprembergkuocatus et publice ordinatus Witebergae16. die Januarij.134) čo. 883. Ego Matthias Kruger Cotbusianus prima . . .elementa in patria didici simulque . . . toto sexennio custodisofficio in parochiali templo functus sum. Denique. . ., pro literis absoluendis me in hanc inclytam AcademiamWiteb. . . . contuli, in qua . . . per biennium permansi.Cum uero nobilissimus vir Georgius a Zabeltitz inTrawnitz (Třawnica) prope Cotbusiam exacto hoc biennioconcionatore aulico indigeret, me . . . ad min. ecclesiae deiet ad munus docendi Evangelium in ipsius domo vocauit,ad quod off. . . . . confirmatus et ad r. p. o. coram totaecclesia admissus sum. Actum die 20. Martij.

130 Dr. Ernst Muka:135) čo. 894. Ich Jonas Schonber von der luberossen (z Luboraza)der geburtt vnd alda von meinen Eltern zurschullen gehaltten bis in zehen Jar vnd hernach drey Jarzu Franckfurtt an der oder in der schullen vnd 3 Jar insKoloum gegangen, studiret vnd auffendhalt gehapt, darnachaber bin ich zum wendischen schulmeister amptberuffen und vorordenett worden gegen los (do Łaza polaKalawy), letzlich bin ich durch . . . Peter Zaboltitz zumlos wonhafftigk vnd auch durch die Erwürdigen PawelBecker pfarher zur Witte vnd Georgen Schutzen pfarhernzu liss (mĕsto Loss t. j. Łaz) zu einem prediger beruffenvnd gegen wittebergk vocirt vnd habe aldo . . . ..die ordinacio empfangen mussen, geschehen den 11. Maij.Anno 69.136) čo. 911. Ich Martinus Preslo vonn Golssenn (Breslowz Gólišyna) der geburtt vndt alda zu Schule gehalten biszum 15. Jhar vnd hernach 4 Jhar zu Ruko (t. j. Rukow,n. nĕtko Liebenwerda) in der schulenn, ein Jhar zuBautzen studiertt, hernach do mich Mein vater nicht vormuchtweitter auszustatten, habe ich 6 Jhar zu krischo(w Křišowje p. Wĕtošowa) vor ein schreiber vnd demschuldienst wegen zum vleis in meiner lehre mich auffgehalten bisher. Auch letzlich bin ich durch meinenpfarher Johans Mörlingk zum kirchendiener genn heuwerswerde(do Wojerec) befordert an dem pfarher GregoriusN. doselbst, welicher mier zum Diaconum zuPartitz (do Parcowa)*) angenommen vnd ferner genwittenbergk zum Examen vnd ordination vorschrieben atd.Geschenn Wittenbergk den 8. Augusti 69. ihare.137) čo. 926. Ego David Ziglerus Fetzkouiensis (Kózlik z Wĕtošowa)uocatus ad munus Ecclesiae anno 1569 a. Nob.D. Casparo a Mynkwitz in Graustein confirmatus a ReuerendoDomino D. Paulo Ebero Circa festum D. Michaelis.1570. 138) čo. 966. Ich ambrosius Schwartz*) vonn Hoyerschwerde(Čornak z Wojerec) Binn in meiner Heimat etzliche(* Njejstaj zapisanaj w „Kurz. Entw.“ str. 86 a 55 (přir. str. 120).

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 131Jar in die Schule gegangen, Darnach zu Franckfurtt ander Oder Drey Jar, Nachmals aber, do Ich meinem Studiowegen meiner armut nicht nachsetzen können, habe Ichmich zu der kunst der Buchdrucker begeben vnd darbeydem studio, so viel mir möglich gewesen nachgetrachtetbey 5 Jaren. Nach dem Ich aber die Buchdruckereyverlassen, habe Ich Im Marggraffthumb Oberlausitz bey6 Jaren vor einen Kirchenschreiber gedientt vnd itzovonn . . . Sigmund von Gersdorff zu Kittlitz, so wollauch von seinem pfarrherrn daselbst Jacobo Zimmermannzu einem Diacono dahin vocirt vnd . . . ordiniretworden Anno saluti 1570 den 15. Februarij.139) čo. 973. Ego Matthaeus Leman Calensis primum operamdedi literis patriae meae et postea profectus sum Vratislaniam,ibi me per spatium 2 annorum detinui et postea bienniumMemelae habui conditionem cantoris et postea sum vocatus. . . ad min. Ev. in pago Hohenbuck in Lusatia superiori(we Wysokim Bukowje)*) et Wittenbergae . . . .ordinatus sum Dominica Judica a. 1570.140) čo. 1022. Ego Petrus Pistorius Vetzschouiensis (z Wĕtošowa)dedi operam literis in patria mea, deinde Dresdamprofectus sum ibique per biennium comoratus, Demum . . .contuli me in Academiam Francophordianam . . . et nondumannum integrum commoratus. Tandem . . . in pagumquendam nomine Sassleben ad verbi diuini ministrumvocatus. Ordinationem accepi . . . 10. die Septemb.Anno 70.1571. 141) čo. 1099. Vrbanus Rhenus*) Tribulensis ex inferioriLusatia iactis fundamentis primis in patria . . . .contuli me Budissinam, ubi . . . fui sexennium, . . . perueniMagdeborgam, . . . ibidem triennium operam dediartibus. Hinc profectus Francofordiam perstiti per annum,. . . profectus sum in Morauiam, in oppido Znaim pertriennium Cantoris offitio functus sum. Rediens autemin patriam accepi vocationem . . . . ut in pago Radiss*) Njejstaj zapisanaj w „Kurz. Entw.“ str. 52 a 115.

132 Dr. Ernst Muka:(w Radšowje) Lusatiae superioris sermone Wandalicodoctrinam Evangelij docerem, quibus operara condisi; . . .fui ordinatus 8 Calend. Julij Anno 1571.1572. 142) čo. 1196. Ich Clemens Bylygk von Heierschwerda(Bĕlik z Wojerec) bekenne, das . . . . mein preceptor gewessenAlbynus wolff vnd Magister Benserus zu Budyssynn3 Jar, darnachmals hab Ich mych zum kirchendiener begebennals zu einem kyster gegenn Bostwytz (do Budestec)vnter dem Erbarn Radt der stadt Budyssynn vnd aldo vmbdie 18 Jar gedinet vnnd bin von Christoff von Gyrstyrffzu Maltytz alda hin gen Weyseberg (do Wósporka) zumCaplaneum*) ordentlich beruffenn vnd . . . zum predigtAmpt verordtnett . . . worden Anno Domini 1572 Cantate.143) čo. 1220. Ego Simon Kuno**) Preiticensis Budissinaein litteris posui fundamenta, postea . . . ueni in . . . AcademiamWittenbergensem anno 69 . . . ibique per integrumannum et aliquot menses in litteris versatus sum.Tandem . . . ad munus Evangelij vocatus in pago Krischau(Křišow p. Wósporka) ac confirmatus . . . . Anno1572 29. Julij.144) čo. 1228. Ego Andreas Petri natus Cottbusiae postquamelementa pietatis artiumque liberalium in patria usque adannum vicesimum meae aetatis didiceram, . . . . ad functionemscholasticalem in oppidum Luebenaw sum vocatus,quo quadriennio functus sum officio Cantoris. His finitisannis sum a Venerando Viro Ludovico Otto**) pastoreillius oppidi in Rueland ad officium Ludirectoris vocatus. . . . Caspar a Gersdorff . . . me ad Ecclesiasticum officiumin pagum Hohenbuk**) qui miliare situs est ab oppidoRueland vocavit . . . 14. Septembris examinatus etc.145) čo. 1231. Ego Paulus Meningius Cotbusianus . . . primumin puerilibus meis annis frequentavi Cotbusii, postea. . . contuli me Budissinam, ubi 4 Annis . . . versatus sumabhinc . . . Vratislauiam, . . . Commoratus sum Vratislauiae*) W „Kurz. Entw.“ str. 36 njejsu do cyła žani kapłanjo Wósporscymjenowani.**) Njejsu zapisani w „Kurz. Entw.“ str. 120, 34 a 52.

Přinoški k starš. serbsk. cyrkwinsk. a narodopisn. stawiznam. 133sex annis, sustinui etiam conditionem Astantis in temploD. Mariae Magdalenae 4 annos. Abhinc vocatus sum inoppidulum Peitz (do Picnja) Anno 69 in inferiori Lusatiasitum, ubi egi Moderatorem pueritiae duos Annos.Tandem Anno 1572 . . . . accepi legitimam vocationemEcclesiasticam in pago Reichwald (do Rychwałda) circaBudissinam sito . . ., et p. r. o. c. Die 21. Septembrispridie publice cum aliis duobus examinatus.146) čo. 1240. Ego Michael Dobre Leuanus (Dobry) in vicinooppido Juterbock primarum artium fundamenta ieci, taudemin hanc Academiam a parentibus missus, ubi audivi fereper quadriennium doctissimos praeceptores, tandem a fratribusVlrico & Conrado a Wolffersdorff in Bornsdorff(pola Łukowa) ordinationis ritu quem etiam . . . 8. octobris.(Pokračowanje.)Naše rostlinske mjena z přimjenami.Z ludoweho erta zezbĕrał a zestajał J. Wjela.Předspomnjeńčko.1. Nĕkotre z tutych rostlinskich mjenow pomjenuja so pódla tež z jenolutkimsłowom, kaž na př. „Čeŕwjena hłojčka“ tež „póćo“ rĕka.2. Nĕkotre woznamjenjeju dwoju rostlinu, na př. „Nócne zelo“ = n. Wand=kraut a Leinkraut.3. Nĕkotre dostawaju tež hišće druhi attributivny wuraz, kaž so na př.„Křižowne zelo“ (n. Hartheu) tež „lubozne zelo“ mjenuje.Tuta zestajenka njech:a) pokaže, z kajkim wóčkom naš lud na přirodn hlada, ab) tež za přichodny słownik pomocku skići; přetož tójšto tych wusłowoww dotalnym słowniku njeje.Aronowa broda, Zehrwurz, Arum.Babina duška, Feldkümmel, Thym.Serpillum.Babjace zelo, Mutterkraut, MatricariaChamomilla.Bahnjaca syćawka, Teichried, Heleocaris.Barbowa kwĕtka, Safranblume,Crocus.Barjace pazory, Bärenklau, HeracleumSphondylium.Bĕła hwĕžka, Milchstern, Ornithogalum.Bĕła kopřiwa & bĕła cycawka,Weißnessel, Lamium album.Bĕła morchej, Pastinak, Pastinaca.Bĕła wowča rutwica (rutej), Schaf=garbe.

134 J. Wjela:Bĕłe janske kwĕtki, Wucherblume,Chrysanth. Leuc.Bĕłe stupnički, Eisenhut, Acon.Nap. orientale.Bĕły dźećel, Weißklee, Trifoliumalb.Bĕły hribik, Elfenbeinschwamm,Agaricus eburneus.Bĕły klon, weißer Ahorn, AcerNegundo.Bĕły kukel, Nachtlichtnelke, Lychnisvespertina.Bĕły slĕz, Althee, Althaea officinalis.Bĕły topoł, Silberpappel, Populusalba.Bĕły wósmuž, Wucherblume, Chrysanth.Leucarth.Bĕlmanowe zelo, Bilsenkraut,Hyoscyamus.Bĕrnjace zelo, Kartoffelkräutig.Błótowa kwĕtka, Sumpfkraut, Limosellaaquatica.Błudna wišeń, Tollkirsche, AtropaBelladonna.Blakaty hórkuš, Flöhkraut, PolygonumPersicaria.Blečkaty smjerduš, Schierling,Conium.Bluwane zelo, Hasenklee, Trifofoliumarvense.Bortata smorž, Spitzmorchel, Morchellaconica.Boža matra (martra), Mutterkraut,Chrysanth. parthenium.Boža rĕč, Wiesenraute, Thalictrum.Božonócne zelo, Christwurz, Helleborusniger.Bruna tosta, Wohlgemut, Origanumvulg.Brune wóčko, Ringelblume, Calendulaofficin.Buksowy keŕčk, Buchsbaum,Buxus.Butrowe kwĕtki, scharfer Hahnen=fuß, Ranunc. acris.Butrowy hrib, Schmalzling, Boletusluteus.Cyganske z., Stechapfel, DaturaStramonium.Cyrkwine z., Sadebaum, Sabina.Čertowa jabłoń, Weißdorn, Crataegus.Čertowa morchej, Wasserschierling,Cicuta virosa.Čertowa nitka, Schachtelhalm,Equisetum.Čertowe panohty, Fingerhut, Digitalis.Čertowe woči, Rudbeckig,Rudbeccia.Čertowy kołmaz, Klebkraut, GaliumAparine.Čertowy pazor (& -we -ry), Bär=lapp, Lycopodium.Čertowy potač, Schachtelhalm,Equisetum.Čertowy wotkusk, Teufelsabbiß,Succisa.Čeŕwjena hłojčka, Kapuzinerpilz,Boletus aurantiacus.Čeŕwjena hłuška, Sumpfläusekraut,Pedicularis palustris.Čeŕwjena póznička, Herbstzeitlose,Colchicum.Čeŕwjena rĕpa, Salatrübe, Betavulgaris.Čeŕwjena ruta, Erdrauch, Jumaria.Čeŕwjena wopuš, Wiesenfuchs=schwanz, Alopec. pratensis.Čeŕwjene kłobučki, Pfaffenhütel,Evonymus.Čeŕwjeny korušk, Steinsame, Lythospermum.Čeŕwjeny kozak, Rothut, Boletusaurantiacus.Čeŕwjeny kozymór,Caucalis.Haftdolden,

Naše rostlinske mjena z přimjenami. 135Čeŕwjeny myšonc, Bauchheil,Anagallis vulgaris.Čisty horkuš, Wasserpfeffer, PolygonumHydropiper.Čorna khimjelca, Schwarzkümmel,Nigella.Čorne jahodki, Heidelbeeren, Vaccin.Myrtill.Čorny kamušk, Steinsame, Lythospermum.Čorny žonop, schwarzer Senf,Brassica nigra.Ćernjowa róža, Rose, Rosa centifolia.Ćernjowe jahody, Brombeeren,=strauch, Rubus fructic.Domjacy & domski hrib, Haus=schwamm, Merulius lacrymans.Dračowy hrib, Schusterpilz, BoletusSatanas.Dubowy jazyk, Leberpilz, Boletushepaticus.Duchowe zelo, Niesewurz, Helleborum.Dwójne kwĕtki, Zwitterblumen,flores hermaphroditi.Dychowe z., Grasnelke, Armeria.Dźĕrkate hriby, Röhrchenpilze,Boleti.Dźĕrkowe z., Hartheu, Hypericum.Dźewjećbolosćowe z. (auch „dźewjećbolosćow“), Veronika, Veronica.Dźiwi bóz, türkischer Holunder,Syringa vulg.Dźiwi nalik, Hühnernelke, Dianth.deltoides.Dźiwja konopej, Canadisches Flöh=kraut, Erigeron Canadense.Dźiwja morchej, wilde Möhre,Daucus.Dźiwja pšeńca, Ackerwachtelweizen,Melampyrum arv.Dźiwja rósmarja Sumpfporst, Ledumpalustre.Dźiwja ruta, Erdrauch, Fumaria.Dźiwja solotej, Rutensalat, Phoenixopus.Dźiwja žerchej, Wiesenschaumkraut,Cardamine.Dźiwje drĕwčko, Feldbeifuß, Artemisiacampestris.Dźiwje jandźelske zelo, wildeEngelwurz, Angelica sylvest.Dźiwje powołane z., Wolfstrapp,Leonurus Cardiaca.Dźiwje stróžawe z., schwarze Flocken=blume, Centaurea nigra.Frónčkowe kwĕtki, pl. t., Zaun=winde, Convolvulus sepium.Hatna lilija, Seerose, Nymphaea.Hłuchi ječmjeń, Mausgerste, Hordeummurinum.Hojate z., Sanikel, Sanicula.Hołbjace z., Wasserschlauch, Utricularia.Holanske jahody, pl., & hórskejahody, Heidelbeerpflanze, VacciniumMyrtillus.Hórka jahoda & hórka wišnja,Schlutten, Physalis.Hórki dźećel, Fieberklee, Menyanthes.Hórki korjeń, Enzian, Gentianapneumonanthe.Hórki len, Purgierlein, Linumcatharticum.Hórski bóz (hórski dźiwi bóz),Bergholder, Sambucus racemosa.Hórski hrib, Semmelpilz, Boletusconfluens.Hórski leńčk, Weidenröschen, Epilobiumangustifolium.Hribowe zelo, Fichtenspargel, Monotropahypopithis.Hrimane & ) z., Natterkopf,Hrimanjowe ) Echium vulgare.

136 J. Wjela:Hromowy korjeń, Spargel, Asparagus.Husaca kwĕtka, Gänseblümchen,Bellis perennis.Husaca trawa, Gänsefingerkraut,Potentilla anserina.Husacy jazyk, Spitzwegerich, Plantagolanceolata.Husacy rĕblik, Gänsefingerkraut,Potentilla anserina.Jandźelske z., Engelwurz, AngelicaArchangelica.Janske (Janowe, Jankowe) jahodki,pl., Johannisbeerstrauch, Ribesrubrum.Janske róže, Arnika, Arnica montana.Jatrowe & -trowne z., Edelleber=kraut, Hepathica; auch: GuterHeinrich, Chenopod. bonus Henricus.Jĕdojta morchej, Wasserschierling,Cicuta virosa.Jĕdojta trawa, Taumellolch, Loliumtemulentum.Jĕdojta wišeń, Tollkirsche, AtropaBelladonna.Jĕdojte zelo, Gleiße, Aethusa.Jĕdojty póznik, Herbstzeitlose, Colchicumautumale.Jejkate z., Feigwarzenkraut, Ficariaranunculoides.Jenołopješkate zelko, Parnassie,Parnassia.Ješćerjowe z., Löwenzahn, Leontodon.Jĕtrowe z., Ackertäschelkraut, Thlaspiarvense.Jutrowne zwónčki, Schneeglöckchen,Galanthus nivalis.Kača kwĕtka, Vergißmeinnicht,Myosotis palustris.Kałata kukel, Vexiernelke, Agrostemmacoronaria.Kałaty Pĕtr (& kaławy P.), Frauen=distel, Carduus Marianus.Kałaty pócćiw, Stechginster, Ulexeuropaeus.Kapaty hrib, Hausschwamm, Meruliuslacrimans.Kisała wišeń, Weichselkirsche, Cerasus.Kisałe jahodki, Berberitze, Berberisvulg.Kisały ćerń, Berberitze, Berberis.Kisały dźećel, Sauerklee, Oxalis.Kisały kał, Sauerampfer, Rumexacetosa.Kobjelkate z., Waldlychnis, Lychnissylvestris.Koče mydło, Seifenkraut, Saponaria.Koče tupki, Katzenpfötchen, Gnaphaliumdivicum.Koče zelo, Baldrian, Valeriana.Kochćikate hriby, Stachelpilze,Hydra.Kokorači keŕk, Pfaffenhütchen=strauch, Evonymus.Kokotowe mloko, Sonnenwend=wolfsmilch, Euphorbia helioscopia.Konjaca fijałka, Hundsveilchen,Viola canina.Konjaca krej, Hartheu, Hypericum.Konjaca mjatwej, Pferdemünze,Mentha aquatica.Konjace zelo, Wucherblume, Chrysanth.Leucanth.Konjacy bob, Saubohne, Vicia Faba.Konjacy wóst, Eberwurz, Carlinaacaulis.Kosćany Pĕtr, Bilsenkraut, Hyoscyamus.Kozaca broda, Keulenpilz (Bart=pilz), Clavaria.Kozacy dźećel, Bohnenbaum, Cytisusnigricans.

Kožany Pĕtr, Bilsenkraut, Hyoscyamus.Křižowe zelo, Labkraut, Galliummollugo.Křižowna kopřiwa, Wolfstrapp,Leonurus Candiaca.Křižowne drjewo, Kreuzdorn,Rhamnus cathartica.Křižowne zelo, Hartheu, Hypericum.Krokawjace z., Kreuzkraut, Seneciovulgaris.Krušwowe z., Wintergrün, Pyrola.Kruwjaca rutej, Wiesenraute, Thalictrum.Kruwjaca wopuš, Ampfer, Rumex.Krawjace zelo, Weißwurz, Polygonatummultiflorum.Kruwjacy hrib, Ochsenröhrling,Boletus bovinus.Kruwjacy mlóč, Pffaffenröhrlein,Leont. tarax.Krwawny mlóč, Schöllkraut, Chelidonium.Kudźerjata mjatwej, Krauseminze,Mentha crispa.Kulkate z., Steinbrech, Saxifragagranulata.Kulowske z., schmalblättriger Thy=mian, Thymus.Kusate maslenki (auch přaslenki),pl. t., Gifthahnenfuß, Ranunculussceleratus & R. acris.Khaponjace & khapronowe drjewo,Naše rostlinske mjena z přimjenami. 137Pfaffenhütchen, Evonymus.Khaponjacy hrjebjeń, Hahnenkamm,Celosia cristata & Sternmiere,Stellaria.Khwatowe z., Schöllkraut, Chelidonium.Lawjaca noha, Frauenmantel, Alchemillavulg.Lawski mlóč, Löwenzahn, Leont.tarax.Lĕkaŕska popla, Eibisch, Althaeaoffic.Lekwicowe koruški (pl. t.), Engel=süß, Polypodium vulg.Lĕpite zelo, Pechnelke, Lychnisviscaria.Lĕsny figowc, Maulbeerbaum,Morus.Lĕsny papruš, Adlerfarn, Pterisaquilina.Lĕsny (lĕšny) worjech, Haselnuß=strauch, Corylus Avellana.Lisča wopuš, Fuchsschwanzgras,Alopecurus.Lubosćiwe & lubozne z., Hartheu,Hyper.Ludźaca pólšica (žołta a čeŕwjena),Gartenmelde, Atriplex hortensis.Maćernicowe z., Reiherschnabel,Erodium cicutarium.Marcyna nalika, Steinnelke, Dianthusdeltoides.Marcyne šórcuški & Marcynešwejški, pl. t., Frauenmantel,Alchemilla.Marcyne zubčki, Polygonatumvulgare.Mĕrcowe zwónčki, Osterblume,Narcissus — Pseudo-Narcissus.Mejska róža, Löwenzahn, Leontodontaraxacum.Mejske całtki, Maiglöckchen, Convallariamajalis.Mjedowa trawa, Honiggras, Holcuslanatus.Mlóčny hrib, Birnenmilchling, Agaricusvolemus.Mlóčowa róža, Löwenzahn, Leontodontarax.Módra knježna, Wegwart, CichoriumIntybus.Módra lilija, Wiesenschwertel, Irissibirica.10

138 J. Wjela:Módre ničo, Hungerblümchen, Drabaverna.Módre stupnički, blauer Eisenhut,Aconitum Naphellus.Módry dźećel, Luzerne, Medicagosativa.Módry jĕzončik, Günsel, Ajugareptans.Módry młóč, Cichorienkraut, Cichorium.Módry pĕtrkluč, Frauenschuh,Aquilegia.Molowe z., Immortellen, Helichrystum.Mordaŕske z., Bilsenkraut, Hyoscyamus.Mudre kwĕtki (zelo), Wohlverleih,Arnica montana.Mužaca babyduška, Steinquendel,Calamintha Acinos.Mužaca mjetlička, Melisse, Melissaofficin.Myšace wuško, Habichtskraut,Hieracium Pilosella.Myšacy črij, Hühnerschärfe, Alsine.Načeŕwjeń kitki (pl. t.), Eisenkraut,Verbena officin.Nalĕtnje prĕnički, pl. t., Himmelsschlüssel,Primula veris.Njebjeske całtki, Goldklee, Lotuscorniculatus.Njebjeske zwónčki, pl. t., Lungen=enzian, Gentiana Pneumonanthe.Njedótkliwe z., wilde Balsamine,Impatiens noli me tangere.Njemdre z., Arnika, Arnica.Nócne zelo, Wandkraut, Parietaria& Leinkraut (nachtblühendes),Silene noctiflora.Nykusowe z., Wassernessel, Ranunculusaquaticus.Paćeŕkate z., Knorpelblume, Illecebrum.Patoržične z., Christwurz, Helleborusniger.Pawkowe z., Wegwart, Cich. Intyb.Pikoćiwa wjerba, Pickweide, Salixfragilis.Pisane łopjena, Waldnessel, Galeobdolon.Pjećporstne z., Fünffingerkraut,Potentilla.Pjećwjeŕškate z., Wolfsmilch, Euphorbia.Płona jabłoń, Holzapfelbaum, PyrusMalus.Płona krušwina, Feldbirnbaum,Pyrus communis.Płona třĕšeń, Vogelkirschbaum, Cerasusavium.Płonowe zelo, Wegwart, CichoriaIntybus.Płótny bóz, Rainweide, Lyciumbarbarum.Pocćiwe z., Ochsenzunge, Anchuza.Podrjene zelo, Berufungskraut,Erigeron.Pohanske zelo, Wundkraut, Seneciosaracenicus.Poklate z., Boretsch, Borago offic.Połne husace kwĕtki, Tausend=schön, Bellis perennis fi. pl.Połońša (-łodniša) kwĕtka, Sonnen=tau, Drosera rotundifolia.Pólna mica, Windhalm, Agrostis.Pomjatkowe z., Betonie, Betoniavulgaris.Pomocne z., Bibernell, Pimpernellasaxifraga.Popjerjowy keŕk, Kellerhals,Daphne.Porčowa trawa, Wassersüßgras,Glycaria aquatica.Porskawe z. (porskaty korjeń),Germer, Veratrum.Porstate (porsćikate) z., Finger=kraut, Potentilla.

Potajne z., Schuppenwurz, Lathraeasquamaria.Powołane z., Berufkraut, Erigeron.Prašiwe z., Epheu, Hedera.Prawa & prawoćanska rĕpa,Wasserrübe, Brassica Rapa.Přećiwne zelo, gemeine Akelei,Aquilegia vulg.Přimjetowe z., Hundsveilchen,Viola canina.Přižiwna rostlina, jede Schmarotzer=pflanze.Psowja jahodźina, Hundsbeer=strauch, Cornus sanguinea.Psowja kwĕtka, Hundskamille,Anthemis Cotula.Naše rostlinske mjena z přimjenami. 139Psowja łoboda, roter Gänsefuß,Chenopodium rubrum.Psowja stopa, Bärlapp, Lycopodium.Psyče kholowy, Wollgras, Eriophorum.Psyče z., Flockenblume, CentaureaJacea.Psyči bóz, Attichholunder, SambucusEbulus.Ptače zelo, Rainweide, Ligustrumvulgare.Ptači fikot, schwarzer Holunder,Sambucus nigra.Ptači sočk,Vogelwicke,ViciaCracca.Rakowe z., Spierstaude, Spiraea.Rĕčny bóz, Wasserholder, Samb.dulcamara.Rĕčny leńčk, Kratzkraut, CirsiumOleraceum.Rjepikate ) z., gelbe Gänseblume,Rjepikojte ) Potentilla anserina.Rosany Pĕtr, Bilsenkraut, Hyoscyamusniger.Rodźenicowe (rodźicowe) zelo,Siegmarskraut, Malva Alcea,auch Klebkraut, Galium Aparine.Runace (runawe) z., Bergwohlver=leih, Arnica mont.Rytawowe z., Wiesenschaumkraut,Cardamine pratensis.Sedomdźesatne z., blauer Stein=klee, Melilotus caerulea.Sedomporstne (sydomlistne) z.,Blutauge, Comarum.Słódka trawa, Ruchgras, Anthoxanthumodoratum.Słódke drjewo, Süßholz, Glycyrrhizagrabra.Słódke łopjena, Ampfer, Rumex(besonders Hydrolapathum).Słódke z., Mauerpfeffer, Sedumacre.Słódki korjeń, Süßwurzel, Polypodiumvulgare.Słónčna róža, Sonnenblume, Helianthusannuus.Słónčny kwĕtk, Sonnentau, Droserarotundifolia.Smjerdźacy keŕk (štom), Eiben=baum, Taxus.Smjerdźacy kwĕtk, Sophienkraut,Sisymbrium Sophia.Smjerdźata kwĕtka, Hundskamille,Anthemis Cotula.Smjerdźata pólšica, Stinkmelde,Chenopodium olidum.Smjertna róža (häufig im Plural),Ringelblume, Calendula officin.Smjertne z., Buxbaum, Buxussempervirens.Smjetanowe z., Nelkenwurz, Geum.Snĕhowe zwónčki, Schneeglöckchen,Galanth. nivalis.Somoćana róža, Samtblme., Tagetes.Srawowe micki, pl. t., Ackerklee,Trifol. arvense.Srawowe z., Augentrost, Euphrasiaofficinalis.Sróča nóžka, Giersch, AegopodiumPodagraria.10*

140 J. Wjela:Stejacy slĕz, Augenpappel, MalvaAlcea.Stróžawe z., Schreckkräutig, Centaureanigra.Styskniwe z., Weidenröschen, Epilobium.Suchi nalik, Grasnelke, Armeria.Suchi wóst, Dreidistel, Carlinavulgaris.Swinjaca trawa, Vogelknöterig,Polygonum aviculare.Swinjaca woš, Krötensimse, Juncusbufonius.Swinjace borło(h), schwarzer Nacht=schatten, Solanum nigrum.Swinjacy žebjeŕ, Hundskamille,Anthemis cotula.Swjateje Maŕcyne črijički, Eisen=hütchen, Aconitum.Swjateje Maŕcyna kopřiwka, Be=rufungskraut, Erigeron.Swjateje Maŕcyne koruški, pl. t.,Weißwurz, Polygonatum vulg.Swjateje Maŕcyne šórcuški, Ma=rienkraut, Alchemilla.Swjateje Marine sylzy, pl. t.,Fuchsie, Fuchsia.Swjateje Trojicyne z., Schirmkraut,Trientalis europaea.Sydrikowe zelo, Labkraut, Galiumverum.Sydrojty kał, Blumenkohl, Brassicacauliflora.Šćipaty hórkuš, Wasserpfeffer, PolygonumHydropiper.Škerjedźiwowe z., Zittergras,Briza.Škowronče drjewo, Lärchenbaum,Larix.Šwejškate hriby, Blätterschwamm,Agarici.Šwjerčowe z., Besenginster, Spartium.Tołsty korjeń, Helenie, Helenia.Tkhórjowa pólšica, StinkenderGänsefuß, Chenopodium olidum.Trubkate hriby, Röhrchenpilze,Boleti.Tručkaty dźećelk, Schotenklee,Lotus corniculatus.Tuchoŕske jahodki, Heidelbeeren,Vaccin. Myrtilt.Turkowska pšeńca, Mais, ZeaMays.Turkowska želbija, Frauenminze,Balsamina suaveolens.Turkowske boby (buny), pl. t.,Feuerbohnen, Phaseol. multiflor.Tyčkowe (= dołhe, wijate) boby,pl. t., Laufbohnen, Phaseolusvulgaris.Wĕčny dźećel, Luzerne, Medicagosativa.Wićna rĕpa, Eichtrübe, Bryonia.Wijity keŕk, Epheu, Hedera.Wisaca wjeŕba, babylonische Weide,Salix babylonica.Wisate króny, pl. t., Kaiserkrone,Fritillaria imperialis.Wiwawe micki, pl. t., & Wiwawezelo, Wollgras, Eriophoron.Włóski worjech, Walnuß, Juglans.Wječorna kwĕtka, Nachtviole,Hesperis.Wjelče drjewo, Kellerhals, Daphne.Wjelče woko, Tollkirsche, AtropaBella donna.Wjelči mlóč & wjelče mloko,Wolfsmilch, Euphorbia.Wódna mil, Pfeilkraut, Sagittaria.Wódnomužowa morchej & -wykorjeń, Wasserschierling, Cicutavirosa.Wódnomužowe koniki, Teichbinse,Scirpus lacustris.Wódnomužowe łžicy, Froschlöffel,Alisma.

Naše rostlinske mjena z přimjenami. 141Wódny dróst, Laichkraut, Potamogeton.Wódny leńčk, Wasserschlauch, Utriculariavulgaris.Wodny poprik, Wasserfenchel, Utriculariaminor.Wohnjowe z., Sumpfspierstaude,Spiraea Ulmaria.Wołane z., Berufskraut, Erigeron.Wołmjana trawa, Wollgras, Eriophorum.Wołmjane łopjeno, Königskerze,Verbascum.Wolace z., Baldrian, Valeriana.Wolacy jazyk, Ochsenzunge, Anchusa.Womanowe łopjena, Alant, InulaHelenium.Wonjacy zabrij, Hohlzahn, Galeopsiscanabina.Wonjaty dźećel, Honigklee, Melilotus.Wóskowe jejka, pl. t., Wachs=beere, Symphoria racemosa.Wósmužowy hrib, Semmelpilz,Boletus confluens.Wotpočinkowe z., Eichorienkraut,Cichorium.Wotpočowate z., Labkraut, GaliumMollugo.Wótry Pĕtr, Stechginster, Genistagermanica.Wowča hubka & w. kwĕtka,Mausohr, Hieracium dubium.Wowča rutwica, Schafgarbe,Achillea Millefolium.Wowče bahmo, Porst, Ledum.Wowče nóžki, Katzenpfötchen, Antlunariadivica.Wowče wumješko, Ackervergiß=meinnicht, Myosotis arvensis.Wowči hrib, Schafröhrling, Polyporusovinus.Wowči hroch, Lupine, Lupinus.Wowči jazyk, Spitzwegerich, Plantagolanceolata.Wowči kalik, Rapünzchen, Valerianellalocusta.Wowči mlóč, Habichtskraut (allerArt), Hieracium.Wroblaca nóžka, gelbe Gänseblume,Potentilla anserina.Wudrowa kwĕtka, Boretsch, Borago.Wuchačowe zelo, Besenginster, Sarothamnus.Wulki pomocnik, Biebernell, Pimpinella.Wumpjerowe z., Ansprungskraut.Wutrobičkate z., Täschelkraut,Thlaspi.Wutrobne kwĕtki, pl. t., Parnassia,Parnassia.Wutrobne zelo, Gänsefingerkraut,Potentilla anserina.Zahornjeny hrib, eingerollter Blätter=pilz, Agaricus involutus.Zahrodna žerchej, Gartenkresse,Lepidium sativum.Zahrodne zwónčki, Gartenakelei,Aquilegia.Zaječi dźećelk, Hasenklee, Trifoliumarvense.Zaječi kał, Färbeginster, Genistatinctoria.Zaječi khlĕb, Feldbinse, Luzulacampestris.Zbóžne zelo, Hartheu, Hypericum.Zbóžnikowe sylzy, pl. t., Blumen=rohr, Canna.Zeleny pruć, Besenstrauch, SpartiumScoparium.Zhibane z., Krausmalve, Malvacrispa.Złota hwĕžka, Gilbstern, Gagea.Złote kitki, pl. t., Goldregen, CytisusLaburnum.

142 J. Wjela: Naše rostlinske mjena z přimjenami.Złote zelo, Bruchkraut, Herniariaglabra.Złoty dźećelk, Hopfenklee, Trifoliumaureum.Zmĕrniwe z., Eichorienkraut, Cichorium.Zmijowy korjeń, Zehrwurz, Arum.Zymne zelo, Helmkraut, Scutellaria.Zymnowohnjowe z., Wiesenknopf,Sanguisorba officin.Žabjaca kwĕtka, Vergißmeinnicht,Myosotis palustris.Žabjace łopjena, pl. t., Froschlöffel,Alisma.Žabjace z., Kreuzkraut, Seneciovulgaris und Senecio Jacobaea.Železne z., Wasserschlauch, Utricularia.Židźana witka, Flachsseide, Cuscuta.Židźany kołmaz, Fleischblume,Lychnis flos Cuculi.Židźany nalik, Steinnelke, Dianthusdeltoides.Židźany wows, Gelbhafer, Avenaflavescens.Žiłane z., Odermennig, Agrimonia.Žołdkowe zelo, Lungenblume, GentianaPneumonanthe.Žołta cycawka = žołta kopřiwa,Waldnessel, Galeobdolon luteum.Žołta dźiwizna, Königskerze, Verbascum.Žołta hwĕžka, Vogelmilch, Gagea.Žołta kačka, Teichrose, Ńuphar.Žołta lilija, Schwertlilie, IrisPseud-Acorus.Žołta rutwica, Rainfarren, Tanacetumvulgare.Žołta woka, Wiesenwicke, Lathyruspratensis.Žołta wrjećeńca, Pfennigkraut, LysimachiaNummularia.Žołta žerchej, Sophienkraut, SisymbriumSophia.Žołte kitki, pl. t., Odermennig,Eupatoria.Žołty dźećel, Goldklee, Trifoliumagrarium.Žołty žebjeŕ, Ackerranunkel, Ranunculusarvensis.Žonjacy ščan, Nachtviole, Hesperis.Žonjacy wóst, Frauendistel, Silybummarianum.Žónska pólšica, stinkender Gänse=fuß, Chenopodium olidum.Z lista čestneho sobustawa Maćicy Serbskeje.Zdźĕlił E. Muka.Z lista dobroćerja a čestneho sobustawa našeje Maćicy, JehoJasnosće wjeŕcha Adama Sapiehi w Lwowje, mam za přisłušnosćnašim česć. sobustawam tele jich nastupace sady zdźĕlić:Lwów, 2. Grudnia 1896.Szanowny i czcigodny Panie Profesorze!W tej chwili odbieram list Pana z 1. b. m. i spieszę z prośbą,abyś Szanowny Profesor zechciał wszystkim czcigodnym człon-

Přinoški sobustawow M. S. 143kam Towarzystwa Serbskiej Macicy wyrazić moje najserdeczniejszepodziękowanie za zaszczycenie mnie godnością członka honorowego.Zechciejcie Panowie wierzyć, że nie obojętnemu i niewdzięcznemupodajecie przyjacielską dłoń, że zaszczyt należenia do Wascenić umiem i czuć się będę szczęśliwym, jeżeli potrafię byćWam i świętej sprawie Waszej choćby w najdrobniejszem staćsię pożytecznym. – – —Przyjm czcigodny Panie wyrazy szczerego szacunku i poważaniaododdanego WamA. Sapiehy.Přinoški sobustawow M. S.Swój lĕtny přinošk zapłaćichu w bĕhu lĕta 1896 tute sobustawy:Na l. 1897: kk. wyšši wučeŕ em. Nyčka w Charlottenburgu;zastojnik Ernst Lohe w Schwedtu n. W.; M. Jurk w Brĕzowcypola Slepoho.Na l. 1896: kk. dr. z Bötticher w Budyšinje; Ernst Lohe, zastojnikw Barlinju (nĕtko Schwedt n. W.); dr. A. J. Vozárik wAu a. d. Sieg; prof. Basil Kopytczak w Tarnopoli; prof. Baudouinde Courtenay w Krakowje; Kwaćičanske Serbske Towaŕstwo;far. admin. Michał Šewčik w Lubiju; prof. Morfill w Osfordźe; can.cap. faraŕ Herrmann we Wotrowje; faraŕ Kubaš w Njebjelčicach;faraŕ Golč w Rakecach; kubleŕ Młyńk w Ćemjeŕcach;cand. theol. Mikela z Kumšic; faraŕ Jakub w Njeswačidle; faraŕD. Imiš w Hodźiju; referendar dr. Marćin Imiš w Hodźiju;stud. theol. Šołta w Prazy; stud. theol. Hejduška w Prazy; far. Wićaz wNosaćicach; far. admin. Voigt we Łupoj; zapósłanc Smoła, kubleŕw Spytecach; kapłan Stranc w Lipsku; překupc Jakub Rjelkawe Worklecach; cyrkwjenc Jakub Hicka w Kulowje; faraŕ lic.theol. Renč w Ketlicach; wučeŕ Šudak w Bóšecach; faraŕ Matekw Hućinje; korčmaŕ Kobanja w Małym Wjelkowje; faraŕ Mrózakw Hrodźišću; faraŕ Mrózak w Rychwałdźe; prof. František Tajrychw Jindřichowym Hradcu; dr. Karel Havliček, rĕčnik we ŽeleznymBrodźe; M. Kramattova, wučeŕka w Prazy; duchowny Domaškaw Oseku; stud. theol. Winger w Prazy (nĕtko kapłan w Radworju);dr. Gintl, rĕčnik w Prazy; Jakub Žur, gymnasiast w Khomu-

144 Přinoški sobustawow M. S.towje; J. G. Budaŕ w Dźĕžnikecach; Jakub Rjebiš w Baćonju;wučeŕ Wjerab w Budyšinje; Gusta Hatas w Hornim Wujezdźe;Wojćech Cybulski, rĕčnik w Kališu; W. Nowy, cand. theol. wBórkowach; šulski direktaŕ Šołta w Lengefeldźe; dr. iur. AloisKusak, redaktor w Kromĕříži; Alexander Petrów, kejžorski zastojnikw Nowopokrowsku; faraŕ em. Räda w Budyšinje; faraŕ Wjackaw Hornim Wujezdźe; faraŕ Kral w Dubinje; šulski direktaŕNowak w Budyšinje; missionar M. Francke w Leh w Kašmirskej;dr. Jurij Pilk w Drježdźanach; M. Jurk w Brĕzowcy p. Slepoho.Na l. 1895: kk. wučeŕ Wjerab w Budyšinje; wyšši wučeŕem. Nyčka w Charlottenburgu; Kwaćičanske Serbske Towaŕstwo;Gusta Hatas w Hornim Wujezdźe; far. admin. Mich. Šewčik w Lubiju;kapłan Jakub Šewčik we Worklecach (nĕtko w Budyšinje);překupc M. Mjeŕwa w Budyšinje; seminarski wyšši wučeŕ Fiedleŕw Budyšinje; zapósłanc Kokla, kubleŕ w Khrósćicach; kantor em.Bartko w Budyšinje; faraŕ Wałtaŕ we Wóslinku; dwórski radźićelprof. dr. Jakub w Drježdźanach; faraŕ Kubica w Bukecaeh; sekretaŕDelenčka w klóštrje Swj. Marijneje Hwĕzdy; kant. J. Šewčikw Ralbicach; překupc Jurij Valtyn we Wojerecach; faraŕ Handrikw Slepom; wučeŕ Panach w Hodźiju; referendar dr. Herrmannw Lubiju; faraŕ Wićaz w Nosaćicach; dr. med. Rachel w Pančicach;kapłan Stranc w Lipsku; kapłan Zarjeńk w Budyšinje;prof. Francew we Waršawje; kapłan Křižank w Seitendorfje; faraŕMrózak w Rychwałdźe; kantor Jordan w Popojcach; dr. KarelHavliček, rĕčnik w Železnym Brodźe; dr. Gintl, rĕčnik w Prazy;dr. Błažik, lĕkaŕ w Bukecach; Jakub Rjebiš w Baćonju; cand.theol. W. Nowy w Bórkowach; faraŕ em. Räda w Budyšinje;šulski direktaŕ Nowak w Budyšinje; kanclist Mikławš Holkaw klóštrje Swj. Marijneje Hwĕzdy; prof. dr. Fr. Pastrnek w Prazy.Na l. 1894: kk. Gusta Hatas w Hornim Wujezdźe; BukečanskeSerbske Towaŕstwo: kapłan Jakub Šewčik we Worklecach;hamtski sudnik Leidleŕ w Šĕrachowje; zapósłanc Kokla, kubleŕw Khrósćicach; far. Wałtaŕ we Wóslinku; dwórski radźićel prof. dr.Jakub w Drježdźanach; kantor J. Šewčik w Ralbicach; faraŕ Handrikw Slepom; faraŕ Sykora w Minakale; faraŕ Wićaz w Nosaćicach;dr. med. Rachel w Pančicach; kantor Šołta w Radworju; dr.Gintl, rĕčnik w Prazy; dr. Błažik, lĕkaŕ w Bukecach; faraŕ em.

Přinoški sobustawow M. S. 145Räda w Budyšinje; šulski dir. Nowak w Budyšinje; kanclist M. Holkaw klóštrje Swj. Marijneje Hwĕzdy; prof. dr. Fr. Pastrnek w Prazy.Na l. 1893: kk. Gusta Hatas w Hornim Wujezdźe; kapłanJakub Šewčik we Worklecach; hamtski sudnik Leidleŕ w Šĕrachowje;zapósłanc M. Kokla, kubleŕ w Khrósćicach; faraŕ Wałtaŕwe Wóslinku; faraŕ Handrik w Slepom; faraŕ Handrik w Huscy;faraŕ Sykora w Minakale; dr. Rachel w Pančicach; kantor Šołta wRadworju; dr. med. Ćĕsla w Njewjeklowje; prof. Konvalinka w HradcuKralowej; dr. Gintl, rĕčnik w Prazy; šulski dir. Nowak w Budyšinje;kanclist Michał Holka w klóštrje Swj. Marijneje Hwĕzdy.Na l. 1892: kk. Gusta Hatas w Hornim Wujezdźe; hamtskisudnik Leidleŕ w Šĕrachowje; dr. Rachel w Pančicach; šulskidirektaŕ Nowak w Budyšinje.Na l. 1889—1891: kk. šulski direktaŕ Nowak a wučeŕSommer w Budyšinje.Na l. 1886—1888: k. šulski direktaŕ Nowak w Budyšinje.Dary za dom M. S.W bĕhu lĕta 1896 składowachu jako dobrowólny dary whriwnach: kk. August Beier w Charlottenburgu 20; wyšši wučeŕemer. Nyčka w Charlottenburgu 10; kubleŕ Ćemjera w Kołwazy100; knježeŕski zastojnik Ernst Lohe w Schwedtu n. W. 9; SerbskeTowaŕstwo w Bukecach 5, kubleŕ Króna w Bukecach 1; přez kn.referendara dra. M. Imiša w Budyšinje 18; Serbske blido w Lipsku:kk. direktor Pohonč, faraŕ H. Dučman, direktor dr. Grolmus, Kowaŕ,wuč. Pĕtřka, wuč. Bjedrich a studenći Mikela, Tyšeŕ, Wićaz aŁužan druhe 100; na kwasu knježny Berty Wićežkec z kn. kublerjomPanachom w Bozankecach 40; dr. J. A. Vozárik w Au a. d. Sieg15; prof. dr. Gust. Blatt w Brodach 8,39; dr. Władysław Lebińskiw Póznanju 10; Bolesław Hirszfeld w Ridzy 2,16; dobytk z wowčejewot Muki 0,70; Kobanja z Brĕzyny 5; jedyn sobustaw serbskehoTowaŕstwa w Bukecach 2; towaŕstwo S. B. w Małym Wjelkowje30; Jan Probst w Brězy 7; čisty wunošk spĕwanskehoswjedźenja 2. okt. 1895 w Budyšinje 240,93; kn. semin. wyšši wuč.K. A. Fiedleŕ w Budyšinje 100: Korla Kral w Koblicach 1; Aug.Kral w Koblicach 1; Korla Rĕzyk w Koblicach 1; wudowa M. wKoblicach 0,50; kapłan J. Šewčik we Worklecach 100; při kołospĕwjena nalĕtnjej skhadźowancy serbsk. stud. młod. nawdate 13,85; far. lic.theol. Renč w Ketlicach 100; knjeni f. Kl. w Ketlicach 100; z Wujezda

146 Dary za dom M. S.pola Ketlic: rychtaŕ Wićaz 3, předstejićeŕ Mučink 3, cyrkw. předstejićeŕMitaš 3, kubleŕ Pĕtřik 3, kubleŕ Wićaz 3, młyńk Matek 3,kubleŕ A. Kowaŕk 10, wuč. Suška 2, Helm 1, Natuš 1, Postel 1,Runaŕ 1, Wawrik 1, A. Lowka 0,50; towaŕstwo S. B. w Hodźiju13,50; přez kn. dra. Muku w Freibergu: prof. Adam Kryński weWaršawje 23,65, prof. Francew we Waršawje 23,50, prof. univ.Baudouin de Courtenay w Krakowje 19,29; z předawanja brošury(dar N. N. Filippowa) 18, pjećo młodźi studenći w JindřichowymHradcu 5,06, hamtski sudnik Leidleŕ w Šĕrachowje 100, EmilSmjetanka z Nĕmskeho n. M. z towaŕšemi 27,16 a Xaver Gebhard,zastojnik w Lwowje z towaŕšemi 50,70; zarunanje danje 0,45;dale přez dra. E. Muku: hrom. 2575,12 a to ze strony jeho přećelstwa(St. + P. + S. + B. + O) 1081,10, gymn. professoraj Semenowič aPawlikowski z pjećomi kollegami 17,12, knjeni M. Hofmannowarodź. Hobračkec w Barlinju 2, Kijowske spom. towaŕstwo 107,50,hrabja Konstantin Przezdziecki 100, sudniski zastojnik WojćechCybulski 5, knjeni hrabina Schall Riaucour w Huscy 10, rĕčnikStanisław Bełza 21,40, hrabja Stan. Kossakowski 108, Jeho Jasnosćwjeŕch Uchtomski 215,50, prof. Domaš Marek 10,70, prof. WladimirFrancew z přećelemi 14,98, knježna L. Radziejewska 100, ze skinačołnik Alexander Petrów w Nowopokrowsku jako druhu połojcuzakładn. přinoška 107,50, tón samy jako lĕtny dar 4,28, Jeho Jasnosćwjeŕch Anatolij Ew. Gagarin 217,64, wótc Jan J. Sergiew 431, knjeniOlga Al. Nowikowa 21,40; far. admin. M. Šewčik z Lubija I. přinošk na100 hr.: 15; přez wuč. Sommera w Budyšinje: cyrkw. Jak. Hicka w Kulowje2, překupc Jakub Rjelka we Worklecach 1, knjeni A. R. w Drježdźanachdalši přinošk na 100: 10, Ota Apitsch, moleŕ a rysowanskiwučeŕ w Drježdźanach 2, wučeŕ Hans Saupe w Drježdźanach 0,50,na kwasu kn. hudźbnika Krawca z knježnu Bruchmüllerec w Drježdźanach16,05, knihićišćeŕ Hentschel we Wojerecach 3, překupc JurijValtyn we Wojerecach 1,20, hodowny dar Budyšskeje Bjesady 111,32;wučeŕ Sommer w Budyšinje dalši přinošk na 100 hr.: 4,75; naNowakec (Neumanec) kwasu w Mješicach 2,50; kubleŕ Jurij Skopw Njeswačidle 100; kantor Jordan w Popojcaeh 10; kubleŕ Młyńkw Ćemjeŕcach na 100 hr. dopłaćił 90; na Skopec kwasu we Wotrowje8; zbĕrka z Rowneho 13,80; na Sowic (Zobic) kwasu wŽornosykach 3,50; přez kn. kantora Bartka nĕkotre sobustawy Mało-Wjelkowskeje wupožčernje 10,70; Spĕwanske Towaŕstwo w Pančicach56,50; přez Adolfa Černeho: Akademikowje w Nowym Bydžowje42,50 (dopłaćenje na 100 šĕsn.); statny radźićel W. Bogusławski39,44; dr. Gintl, rĕčnik w Prazy 4; wunošk koncerta naskhadźowancy serbsk. stud. młod. w Hrodžišću 35,83; přez kn. semin.wyššeho wuč. Fiedlerja: kn. Klem. Arthur Kubaš w Lipsku 100;přez kn. Krónu w Bukecach na skhadź. serbsk. stud. młod. nazbĕrane

Dary za dom M. S. 1472,85; na kwasu kn. fararja Mrózaka w Rychwałdźe přez kn. fararjaHandrika-Slepjanskeho nahromadźene 60,05; dr. Błažik w Bukecach20; N. N. přez kn. fararja Mrózaka w Hrodźišću 4; serbski prĕdaŕskiseminar w Hodźiju 8,20; Klein w Hornjej Hórcy 0,50; naHentšec kwasu w Ćemjeŕcach 9; dalši dar kn. seniora Kućanka wBudyšinje 100; Swĕtoš we Wulkich Ždźarach 2; Król (Gruhl) wRozwodecach 10; na Bĕrec kwasu w Bobolcach 30; šulski direktorNowak w Budyšinje 3. přinošk na 100 hr.: 20; bur Urbank w Mułkecach5; na Wroblee kwasu w Lĕtonju 8; na Wićazec kwasu wDroždźiju 1,55; Ernst Bjedrich w Haslowje 1, spĕwanske towaŕstwo„Meja“ w Radworju jako wunošk Kwaćičanskeho spĕw. swjedźenja19,70; H. Šołta 1; přez redakciju „Kath. Posoła“ 759,56 nazbĕranea to wot H. H. z W. 1, pjećo kwasarjo w Koslowje dobytk z „wowčeje“3,95, na załoženskim swjedźenju Baćońskeho Spĕw. Towaŕstwaw Haslowje 45,57; Jakub Winicaŕ, pjekaŕ a překupc w Róžeńće1; wučeŕ Wjacławk w Konjecach 1, kubleŕ a hosćencaŕJakub Šołta w Konjecach 3, piwarcowa Marja Wjacławowa w Šunowje10; krawski mištr Pĕtr Narćik w Šunowje 1,20, njemjenowana3, na Hernaštec-Wjeršec kwasu w Rachlowje přez kn. kapłanaŠołtu z Kulowa 41,50, „Serbowka“ w Prazy 126,52, Mikł. Andricki„Dar wótčinskeje lubosće za serbski dom“ wuwikował 180, družkia kmótřa při poswjećenju noweje khorhowje ,,Kath. Bjesady w Ralbičanskejwosadźe“ 33, nĕkotre Konječanske holcy přez H. Č. 13,młyńk Michał Hila w Šunowje 10, Hana K. w Šunowje 2, njemjenowana1, njemjenowana 0,50, x 0,10, njemjenowana ze Šunowa1, njemjenowana z Konjec 0,50, kubleŕ M. B. w Ralbicach100, na Wokec-Prócec kwasu w Hrańcy 10,15, njemjenowanyz Konjec 0,40, njemjenowana z Drježdźan 1, Ralbičanska „Kath.Bjesada“ 5. jul. nahromadźiła 7,26; přez kn. hajnika Lorenca w Šĕrachowje:piwarc Franc Riedel w Šĕrachowje 10, hajnik JakubLorenc 4, młyńk Ernst Klos 2, piwaŕski pohonč Jan Pjetaš 3,hrodownik Handrij Dučman 1, młyńk Teubner w Korzymju 9, železničnyzastojnik Jan Plunder we Wjelećinje 1; wučeŕ JurijRenner w Khrósćicach 3,10; J. J. 1,50; njemjenowana 0,50; MikławšBuk w Konjecach 1; M. K. w K. 1,50; kmótřa a družki připoswjećenju wojeŕskeje khorhowje w Konjecach 23; mkš 3; N. N.5; Štó je basnik „Tomana a lĕsneje žonki“, Čelakovsky abo Erben:dbw. 5; M. Š. w Konjecach 3; + 10; Marja Hadamec z Khrósćic2; kubleŕ Mikławš Čornak w Ralbicach 1,50; N. N. 1,50; JanWolman w Njeswačidle 0,50; Jan Krawc w Rakecach 0,20; „wujz Kulowa“ nazbĕrał 0,80; doma a pola Brĕzana 1; J. B. z Lipska1,10; František Petura, kooperator Svĕtla pod Ještĕdem 4; naSmjerdźečanskim kwasu 3; „wuj pódla Łaza“ dale nazbĕrał 0,65;J. Š. 0,40; M. B. z K. 5; M. B. z Konjec 1,50; na Rachlowskej

148 Zličbowanje M. S. w 49. lěće (1895).kermuši 1,50; M. M. z Č. H. 1; M. W. z K. 2; „wowčerjo“ adruzy hrajerjo 49,01.Wšo do hromady składowachu so w l. 1896 = 5692,46 hr.W Budyšinje, 31. dec. 1896. M. Mjeŕwa, pokł. M. S.Zličbowanje M. S. w 49. lěće (1895).I. Zbytk w pokładnicy.Z lĕta 1894 . . hriwnow 1. —.II. Domoj wzate kapitale.Vacat.III. Dań z wupožčenych pjenjez.Z krajnostawskeje nalutowarnjekn. č. 54600 . 87. 78.Ze statneje sakskeje papjery 10. 50.Z 500 hr. na domje M. S. . 20. —Z legata Tyburowskeho . 40. —158. 28.IV. Přinoški sobustawow.Wot 51 sobustawow . 204. —V. Předpłaćenje sobustawow.Wot 15 sobustawow . . 60. —I. Zapłaćenje łońšeho wułožka.Vacat.II. Wupožčene pjenjezy.Vacat.III. Čestne myto.Kn. wyšši wučeŕ em. Wjelaza rukopis „serbske ludowepřisłowa“ . . . 60. —IV. Ćišć knihow.Časopis č. 90„ č. 91. ....290. —250. —Čitanka I . . . 468. —1008. —V. Wudawki za protyku.Ćišć (6000 ex.) . . 252. —Papjera . . 179. 20.Latus 431. 20.A. Dokhody.B. Wudawki.VI. Dopłaćenja sobustawow.Z cyła . . . . 236. —VII. Z předawanja knihow.Z cyła (w tym 1098,80 zaprotyku) . . . 1770. 42.VIII. Dobrowólne dary.Faraŕ Halabala z RajhradaProf. Morfill, zbytk z přinoška3. 05.. . . — 03.Wospjetowanje.3. 08.Staw I. 1. —III. . . . 158. 28.IV. . . . 204. —V. . . . 60. —VI. 236. —„ VII. . . . 1770. 42.„ VIII. . 3. 08.Do hromady 2432. 78.Transport 431. 20.Wobrazy . . . . 105. 10.Wjazanje . . . . 88. 40.Spisanje kalendaria . 12. —636. 70.VI. Wjazanje knihow.Spĕwna radosć (1408 ex.) . 121. 20.Quartetty (100 ex.) . . 10. —Časopisy č. 90, 91 a 92 . 54. —Wosebite wotćahi (150) . 1. 88.Pful. Słowniki (144) . 43. 20.230. 28.VII. Wšelčizny.Wotnajeće za knihownju . 90. —Dokhodny dawk . . 8. 80.Dawk při sudnistwje za přepisanjepředsydstwa 9. 90.Latus 108. 70.

Zličbowanje domu Maćicy Serbskeje z l. 1895. 149Transport 108. 70.Zawĕsćenje wohnjowe . 17. 60.Wšelake porti . . . 97. 56.Smoleŕ za zbĕrace listna ainstrukcije . . . 61. 50.Smoleŕ za 350 adressow 42. —„ „ inseraty . . 4. —„ „ 1000 wobwalkowSpĕwneje radosće . . 6. —Monsa za inserat . . 2. 63.„ ,, serbski zemjepisnysłowničk . . 30. —Monsa za adressy .381.11. 25.24.Wospjetowanje.Staw III. . . . 60. —,, IV. . . . 1008. —V. . . . 636. 70.„ VI. . . . 230. 28.„ VII. . 381. 24.Do hromady 2316. 22.W Budyšinje, 7. hapr. 1896.Přirunanje.Wšitke dokhody . . 2432. 78.Wšitke wudawki. . . 2316. 22.Zbytk 116. 56.Zamóženje knižneje pokładnicy.W krajnostawskej lutowarnina knižki č. 54600 . 2953. 50.Na starym Maćičnymdomje . . . . 1500. —Awstriska statna papjerač. 384 706 k. Halabale . 170. —Sakska statna papjera č.129 303 k. rĕč. Jakuba 309. —Zbytk p. pokładnika . 116. 56.Z cyła 5049. 06.M. Mjeŕwa.Zličbowanje domu Maćicy Serbskeje z l. 1895.A. Dokhody.I. Zbytk w pokładnicy.Vacat.II. Wunošk přenajeća.Wot Smolerja 750 hr., Valtena 600, Barthela 480, Grofy 160,Hulča 30, za knihownju 90 . . w hromadźe 2110. —B. Wudawki.I. Dań hypothekarneho dołha.Farskemu lennistwje w Hrodźišću za 12000 hr. po 4% wot1. okt. 1894 do 30. sept. 1895 . 480. —Towaŕstwu Pomocy za 5300 hr. po 4% na l. 1895 . . 212. —Twaŕskemu fondej M. S. za 4000 hr. po 3¾ % na l. 1895 . 150. —Wićazowej w Janecach za 1500 hr. po 3½ % na l. 1895 . . 52. 50.Fondej Kraszewskeho za 2000 hr. po 3% na l. 1895 . . 60. —Diak. P. Jenčej w Kamjencu za 1000 hr. po 4% na l. 1895 . 40. —Łahodowemu fondej za 500 hr. po 4% na l. 1895 . . 20. —Tyburowskeho fondej za 1000 hr. po 4% na l. 1895 . . 40. —1054. 50.

150 Zličbowanje domu Maćicy Serbskeje z l. 1895.II. Dawki a bjernje.Mĕstski dawk a bjernja . . 55. 82.Wotpaleńska pokładnica 24. 34.Wodowy dawk 7. 41.Ležownostny dawk 6. 78.Wuhnjerjej 6. —Wuprózdnjenje jamy 7. 95.108. 30.III. Twarske porjedźenja.Studnjerjej Krauzy 12. 35.Mauererjej za murjeŕske dźěło 25. 25.Kučcy za snĕhowe wobrodźenje na třĕše 54. 60.Ludwigej za murjeŕske dźĕło 14. 30.Blacharnikej Eckertej 5. 65.Sudnistwu za wumaznjenje hypotheki 12. 80.124. 95.IV. Zarjadnistwo.Zarjadnikej 30. —Wospjetowanje.Staw I 1054. 50.„ II 108. 30.„ III 104. 95.,, IV 30. –Hromadźe: 1317. 75.Přirunanje.Wšĕ dokhody . . . . 2110. —Wšĕ wudawki . . . 1317. 75.Čisty dobytk 792. 25.W Budyšinje, 10. mĕrca 1896.Jan Bartko,zarjadnik domu M. S.Zličbowanje dokhodow a wudawkow twarskejepokładnicy Maćicy Serbskeje z lĕta 1895.A. Dokhody.Staw I.Wostatk z lĕta 1894 5733. 25.Staw II.Čisty wunošk stareho Maćičneho domu z lĕta 1895 . . 792. 25.

Zličbowanje dokhodow a wudawkow twarskeje pokładnicy atd. 151Staw III.Wot pokładnika M. Mjeŕwy z dobrowólnych darow za nowy domna dań wotedate pjenjezy:1. 16. hapryla 200. —2. 7. junija 100. —3. 15. julija 1500. —4. 1. novembra 500. —5. 13. decembra 3300. —6. W lĕće 1895 wułožene dańske a dawki . . 588. 30.Do hromady 6188. 30.Staw IV.Dań.1. Z Mało-Wjelkowskeje lutowarnje na knižki č. 41 . . . 256. 67.2. Z twarskeho fonda na starym Maćičnym domje . . 150. —Do hromady 406. 67.Wospjetowanje.Staw I 5733. 25.„ II. 792. 25.„ III 6188. 30.„ IV 406. 67.Wšĕ dokhody do hromady 13120. 47.B. Wudawki.Do Mało-Wjelkowskeje nalutowarnje zdawane . . . . 13120. 47.Přirunanje.Wšitke dokhody . . . . 13120. 47.Wšitke wudawki . . . 13120. 47.Zbytk — —ZamoženjeMaćicy Serbskeje na jeje ležownosći čo. 688 w Budyšinje.A. Activa.1. Hódnota ležownosće bjez twarjenjow 75000. —1. Z twarskeje pokładnicy na ležownosći stejace . . . 4000. —3. Z twarskeje pokładnicy do Mało-Wjelkowskej nalutowarnjewupožčene 13120. 47.92120. 47.B. Passiva.Na ležownosći wotpočowace hypotheki atd 23300. —

152 Zličbowanje dokhodow a wudawkow twarskeje pokładnicy atd.C. Přirunanje.Aktiva 92120. 47.Passiva 23300. —Cyłe zamoženje do hromady 68820. 47.W Budyšinje, 10. mĕrca 1896.Jan Bartko,zarjadnik domu M. S.W o b s a h.Mythiske bytosće łužiskich Serbow. Napisał Ad.Černý (pokračowanje) str. 3.Serbscy studenći w Jindrichowym Hradcu w Čechach z lĕt 1600—1617. Podaštaj prof. Frant. Tajrych a dr. E. Muka . „ 13.Dodawki k serbskemu słownikej. Zestajał J. Radyserb (pokračowanje) „ 19.Kak pišomy zmĕkńeńe samozukow a palatalne „r“ w delnoserbšćińe?Rozpomina Bogumił Šwjela „ 29.Wo nastaću twórbow ,,štó“, „kotryž“ a „čeho“. Podał Handrik-Slepjanski ,, 34.Dodawki k statisticy a ethnografiji łužiskich Serbow. Podawa dr.Ernst Muka „ 36.Nekrolog XXXII. (Karl August Jenč.) Wot K. A. Fiedlerja . „ 53.Wućahi z protokollow M. S. (Wućahnył dr. E. Muka) . . „ 62.Wućahi z protokollow rĕčespytneho wotrjada M. S. (Wot dra. theol.H. Imiša) „ 70.Wozjewjenje . . . . . . . . . . . „ 72.Rukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho. Podał Handrik-Slepjanski . „ 73.Dodawki k serbskemu słownikej. Zestajał J. Radyserb (pokračowanje) „ 89.Přinoški k staršim serbskim cyrkwinskim a narodopisnym stawiznam.Podawa dr. Ernst Muka „ 112.Naše rostlinske mjena z přimjenami. Z ludoweho erta zezbĕrał azestajał J. Wjela „ 133.Z lista čestneho sobustawa Maćicy Serbskeje. Zdźĕlił E. Muka „ 142.Přinoški sobustawow M. S. (1896) „143.Dary za dom M. S. (1896) . „ 145.Zličbowanje M. S. w 49. lĕće (1895) „ 148.Zličbowanje domu Maćicy Serbskeje z l. 1895 . . . . „ 149.Zličbowanje dokhodow a wudawkow twarskeje pokładnicy MaćicySerbskeje z l. 1895 „150.

W o b s a h.Rukopisy Hansa Nepile-Rowniskeho. Podał Handrik-Slepjanski . str. 73.Dodawki k serbskemu słownikej. Zestajał J. Radyserb (pokračowanje) „ 89.Přinoški k staršim serbskim cyrkwinskim a narodopisnym stawiznam.Podawa dr. Ernst Muka „ 112.Naše rostlinske mjena z přimjenami. Z ludoweho erta zezbĕrał azestajał J. Wjela „ 133.Z lista čestneho sobustawa Maćicy Serbskeje. Zdźĕlił E. Muka „ 142.Přinoški sobustawow M. S. (1896) „ 113.Dary za dom M. S. (1896) „ 145.Zličbowanje M. S. w 49. lĕće (1895) „ 148.Zličbowanje domu Maćicy Serbskeje z l. 1895 . . . . ,, 149.Zličbowanje dokhodow a wudawkow twarskeje pokładnicy MaćicySerbskeje z l. 1895 . . . . . . . . . ,, 150.Z tutym wudawa so:95) Protyka na l. 1897.96) Sabawki. Powědancžka sa lud wot Jana Radyßerba.Wo zapłaćenje lĕtnych a wosebje tež zastatych přinoškow(kóždolĕtnje 4 M. abo w cuzych pjenjezach po kursu) a wo daryza dom M. S. najpodwólnišo prosymy. Lĕto so bórzy minje!Pokładnikowa adressa za póst je: Kaufmann M. Mörbe, Bautzen(Sachsen).Tež prosymy, zo bychu naše česćene sobustawy swojich znatychk přistupjenju do našeje Maćicy Serbskeje namołwjeli.Přinoški kwitujemy w Časopisu a we ,,Łužicy“, darjene knihidotal jenož w „Serbskich Nowinach“.Jutry 1897 budźe naša Maćica Serbska swój 50lĕtnyjubilej swjećić. K tomu přihotuje redaktor „Časopisa M. S.“dospołny a nadrobny zapis wšitkich jeje sobustawow a prosy tutohodla česćene sobustawy, zo bychu jemu chcyli hnydom z póstowymlisćikom pod adressu: Dr. Ernst Muka (Mucke) Freiberg i. Sa.wozjewić: a) swoje połne mjeno z předmjenami — b) swój stawa wšĕ swoje titule a čestne wuznamy — c) městno swojeho přebywanjaz póstowej stajicu.Časopisa M. S. su tež mnohe stare lĕtniki hišće na předań amóža so direktnje skazać pod adressu: An die Maćica Serbska inBautzen (Sachsen).Njesobustawam předawa so zešiwk Časopisa za 2 hr.50 np. (2,50 M) a cyły lĕtnik za 5 hr. (5 M).Rozesłanje Maćičnych spisow stawa so porjadnje dwójcy zalĕto a to stajnje po jutrach a wokoło hód. Hdy by nĕchto wozjewjenyspis njedostał, njech sebi žada z lisćikom pod adressu:Dr. Ernst Muka (Mucke), Freiberg (Sachsen).Ćišćał E. M. Monse w Budyšinje.

MAĆICY SERBSKEJE 1896

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?